કટ્ટરવાદ
કટ્ટરવાદમાં સામાન્ય રીતે ધાર્મિક મતલબ હોય છે જે અવિશ્વસનીય માન્યતાઓના સમૂહ સાથે અવિરત જોડાણ સૂચવે છે. [૧] જો કે કટ્ટરવાદ કેટલાક જૂથો વચ્ચેના વલણને લાગુ કરવામાં આવ્યો છે - જે મુખ્યત્વે ધર્મમાં હોય છે, પણ માત્ર ત્યાં જ નથી હોતો. આ એવું વલણ છે જેમાં સ્પષ્ટ રીતે કડક શાબ્દિકવાદ પર ભાર મુકવામાં આવ્યો છે, શાબ્દિકવાદનો અર્થ છે કે જે શાસ્ત્રો, અમુક વિચારધારામાં લખ્યું હોય તેનું અક્ષરશઃ પાલન કરવું. કટ્ટરવાદ મજબૂત અર્થમાં આંતરિક અને બાહ્ય ભિન્નતા જાળવવા પણ મથે છે, [૨] [૩] [૪] [૫] અને 'શુદ્ધતા' પર ભાર મૂકે છે. તેની ઇચ્છા પહેલાંના આદર્શ પર પાછા દોરી જવાની હિમાયત કરે છે. આ સ્થાપિત "ફંડામેન્ટલ્સ" ને લાગુ પડે તે મુજબ અભિપ્રાયની વિવિધતાનો અસ્વીકાર અને જૂથની અંદરની તેમની સ્વીકૃત અર્થઘટન ઘણીવાર આ વૃત્તિથી પરિણમે છે. [૬]
સંદર્ભના આધારે "કટ્ટરપંથીકરણ" નામનું લેબલ તટસ્થ લાક્ષણિકતાને બદલે એક દૃષ્ટિકોણયુક્ત હોઈ શકે છે. રાજકીય દ્રષ્ટિકોણને આધારે "જમણેરી" અથવા "ડાબેરી" કહેતા કેટલાક નકારાત્મક અર્થ ની જેમ આ પણ સમાન છે. [૭]
ધાર્મિક કટ્ટરવાદ ફેરફાર કરો
બૌદ્ધ ફેરફાર કરો
બૌદ્ધ કટ્ટરવાદે મ્યાનમારમાં જેવા અન્ય ધાર્મિક અને વંશીય જૂથોને પણ નિશાન બનાવ્યું છે. બૌદ્ધ વર્ચસ્વ ધરાવતા દેશ તરીકે, મ્યાનમારમાં મુસ્લિમ લઘુમતીઓ અને બૌદ્ધ બહુમતી વચ્ચેના તાકાતો જોવા મળી રહ્યા છે, ખાસ કરીને ૨૦૧૩ ના બર્મા-મુસ્લિમ વિરોધી રમખાણો દરમિયાન, 969 ચળવળ જેવા અભિયાનો કટ્ટરપંથી જૂથો દ્વારા ઉશ્કેરવામાં આવ્યા હતા. [૮] શ્રીલંકામાં બૌદ્ધ વર્ચસ્વ ધરાવતા રાષ્ટ્ર તરીકે, શ્રીલંકામાં મુસ્લિમ લઘુમતીઓ અને બૌદ્ધ બહુમતી વચ્ચેના ૨૦૧૪ અને ૨૦૧૮માં તણાવ જોવા મળ્યા હતાં. [૯] [૧૦]
ખ્રિસ્તી ફેરફાર કરો
ખ્રિસ્તી કટ્ટરવાદને જ્યોર્જ માર્સેડેન દ્વારા આધુનિક ધર્મશાસ્ત્રની પ્રતિક્રિયામાં અમુક ધર્મશાસ્ત્રના સિદ્ધાંતોના કડક પાલનની માંગ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવી છે. [૧૧] આ શબ્દનો આધાર તેના સમર્થકો દ્વારા ખ્રિસ્તી ધર્મની પાંચ વિશેષ ક્લાસિક થિયોલોજિકલ માન્યતાઓ હોવાનો દાવો કરવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો અને તે ૨૦મી સદીના પ્રારંભિક ભાગમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પ્રોટેસ્ટંટ સમુદાયની અંદર ખ્રિસ્તી કટ્ટરવાદી ચળવળમાં વિકસિત થયો. [૧૨]
હિન્દુ ફેરફાર કરો
વિદ્વાનો "હિંદુ કટ્ટરવાદી પરિવારના ભાગ" તરીકે રાજકીય રીતે સક્રિય હિન્દુ આંદોલનને ઓળખે છે. [૧૩]
ઇસ્લામી ફેરફાર કરો
ઇસ્લામની અંદરનો ઉગ્રવાદ ૭ મી સદીથી ખારીજીઓના સમય સુધીનો છે . તેમની આવશ્યક રાજકીય સ્થિતિથી તેઓએ આત્યંતિક સિધ્ધાંતોનો વિકાસ કર્યો જેણે તેમને મુખ્ય પ્રવાહના સુન્ની અને શિયા મુસ્લિમો બંનેથી અલગ કર્યા. ખારીજ લોકો ખાસ કરીને તકફિર પ્રત્યે કટ્ટરપંથી અભિગમ અપનાવવા માટે જાણીતા હતા, જેના દ્વારા તેઓએ અન્ય મુસ્લિમોને અવિશ્વાસિત જાહેર કર્યા અને તેથી તેઓને મૃત્યુ લાયક માનવામાં આવ્યા. [૧૪] [૧૫] [૧૬]
યહૂદી ફેરફાર કરો
યહૂદી કટ્ટરવાદનો ઉપયોગ આતંકવાદી ધાર્મિક ઝિઓનિઝમ, અશ્કેનાઝી અને હેરેડી યહુદી ધર્મના બંને સંસ્કરણોના લક્ષણ માટે કરવામાં આવ્યો છે. [૧૭] ઇયાન એસ લુસ્ટીકે યહૂદી કટ્ટરવાદને "અલ્ટ્રાનેશનાલિસ્ટ (અતિરાષ્ટ્રવાદી), એસ્કેટોલોજીકલી (મરવા લઈ જાય તેવી), ઇરેડિસ્ટિસ્ટ (બદલી ન શકાય તેવી) વિચારધારા" તરીકે દર્શાવી છે. [૧૮]
સંદર્ભ ફેરફાર કરો
- ↑ Nagata, Judith (Jun 2001). "Beyond Theology: Toward an Anthropology of "Fundamentalism"". American Anthropologist. 103 (2): 481–498. doi:10.1525/aa.2001.103.2.481.
Once considered exclusively a matter of religion, theology, or scriptural correctness, use of the term fundamentalism has recently undergone metaphorical expansion into other domains [...].
- ↑ Altemeyer, B.; Hunsberger, B. (1992). "Authoritarianism, religious fundamentalism, quest, and prejudice". International Journal for the Psychology of Religion. 2 (2): 113–133. doi:10.1207/s15327582ijpr0202_5.
- ↑ Kunst, J., Thomsen, L., Sam, D. (2014). Late Abrahamic reunion? Religious fundamentalism negatively predicts dual Abrahamic group categorization among Muslims and Christians. European Journal of Social Psychology https://www.academia.edu/6436421/Late_Abrahamic_reunion_Religious_fundamentalism_negatively_predicts_dual_Abrahamic_group_categorization_among_Muslims_and_Christians
- ↑ Kunst, J. R.; Thomsen, L. (2014). "Prodigal sons: Dual Abrahamic categorization mediates the detrimental effects of religious fundamentalism on Christian-Muslim relations". The International Journal for the Psychology of Religion. doi:10.1080/10508619.2014.93796 (અસક્રિય 2019-08-20).CS1 maint: DOI inactive as of ઓગસ્ટ 2019 (link)
- ↑ Hunsberger, B (1995). "Religion and prejudice: The role of religious fundamentalism, quest, and right-wing authoritarianism". Journal of Social Issues. 51 (2): 113–129. doi:10.1111/j.1540-4560.1995.tb01326.x.
[...] the fundamentalism and quest relationships with prejudice are especially meaningful in light of an association with right‐wing authoritarianism. [...] In the end, it would seem that it is not religion per se, but rather the ways in which individuals hold their religious beliefs, which are associated with prejudice.
- ↑ "Archived copy" (PDF). મૂળ (PDF) માંથી August 17, 2013 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2014-04-06.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ↑ Harris, Harriet (2008). Fundamentalism and Evangelicals. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-953253-7. OCLC 182663241.
- ↑ KYAW ZWA MOE (March 30, 2013). "Root Out the Source of Meikhtila Unrest". મૂળ માંથી August 27, 2013 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ November 4, 2013.
- ↑ https://edition.cnn.com/2014/06/19/world/asia/sri-lanka-muslim-aluthgama
- ↑ https://www.bbc.com/news/world-asia-43305453
- ↑ George M. Marsden, Fundamentalism and American Culture, (1980) pp 4-5 Over 1400 scholarly books have cited Marsden's work, according to Google Scholar.
- ↑ Buescher, John. "A History of Fundamentalism", Teachinghistory.org. Retrieved August 15, 2011.
- ↑ Brekke (1991). Fundamentalism: Prophecy and Protest in an Age of Globalization. Cambridge University Press. પૃષ્ઠ 127. ISBN 9781139504294.
- ↑ "Another battle with Islam's 'true believers'". The Globe and Mail.
- ↑ Mohamad Jebara More Mohamad Jebara (February 6, 2015). "Imam Mohamad Jebara: Fruits of the tree of extremism". Ottawa Citizen.
- ↑ "Archived copy" (PDF). મૂળ (PDF) માંથી August 2, 2014 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2015-11-17.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ↑ "fundamentalism - religious movement". britannica.com. મેળવેલ October 22, 2017.
- ↑ Ian S. Lustik (Fall 1987). "Israel's Dangerous Fundamentalists". Fp : The Magazine of Global Politics, Economics and Ideas (68): 118–139. ISSN 0015-7228. મૂળ માંથી October 21, 2009 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ November 4, 2013.