સટ્ટાખોરી: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત
Content deleted Content added
Vishupatad (ચર્ચા | યોગદાન) Translated from http://en.wikipedia.org/wiki/Speculation (revision: 398050378) using http://translate.google.com/toolkit with about 100% human translations. |
Maharshi675 (ચર્ચા | યોગદાન) No edit summary |
||
લીટી ૧:
નાણાં વ્યવસ્થામાં '''સટ્ટાખોરી''' એ નાણાકીય પ્રવૃત્તિ છે કે જે આરંભિક રોકાણ ની સુરક્ષા સાથે [[Wiktionary:principal#Noun|મુદ્દલ]] પર વળતરનો વાયદો કરતી નથી.<ref name="Graham, Benjamin 1951">ગ્રેહામ, બેન્જામિન, અનેડેવિડ ડોડ (1951). સિક્યોરિટી વિશ્લેષણ. મેકગ્રો-હિલ પુસ્તક કંપની. આઈએસબીઅને (ISBN) 0071448209.</ref> સટ્ટાખોરીમાં ખાસ કરીને નાણાં ધિરવાનો, કોઈ પણ જાતના વિશ્લેષણ કર્યા વગર તેમજ ન્યૂનતમ સુરક્ષા ગાળા સાથેના કે મુદ્દલ પણ ગુમાવી બેસવાના વિશેષ જોખમ સાથેની મિલકતો, ઈક્વિટીની ખરીદી કે ઉધારીનો સમાવેશ થાય છે. "સટ્ટાખોરી" તરીકે ઓળખાતી સંજ્ઞા ગ્રેહામ અને ડોડના 1934 ના લેખ ''સિક્યોરિટી એનાલિસિસ'' માં ઉપર મુજબ વ્યાખ્યાંકિત કરવામાં આવી તે “રોકાણ,” કે જે સંપૂર્ણ વિશ્લેષણ તેમજ મુદ્દલની સુરક્ષા ''અને'' સંતોષજનક વળતરના વાયદા સાથે કરવામાં આવતુ નાણાકીય કાર્ય છે તેનાથી વિરૂદ્ધ છે.<ref name="Graham, Benjamin 1951"></ref>
નાણાકીય પરિપેક્ષ્યમાં જોતાં "સટ્ટાખોરી" અને "રોકાણ" તદ્દન જુદા જ શબ્દો છે. ઉદાહરણ તરીકે જોઈએ તો, સામાન્ય રીતે રોકાણ શબ્દ વાપરતા તેમજ સામાન્ય અર્થમાં અમુક ચોક્કસ સમયાંતરે વળતર ઉપજાવવાના ઉદ્દેશ સાથે નાણાકીય વાહકોમાં કરવામાં આવતા નાણાંના રોકાણ એ વાસ્તવમાં રોકાણ નહી પણ સટ્ટાખોરી છે -જેમાં વિશ્વના શેર બજારોમાં લગાડવામાં આવતા પૈસાનો પણ સમાવેશ થાય છે. સટ્ટાખોરો રોકાણના સૂઝબૂઝ ભર્યા નિર્ણય લેવા માટે સમજી ના શકાય તેવા પરિબળોને આધારે ભાવ-વૃદ્ધિ પામતી મિલકત પર આધાર રાખે છે. ઉપભોક્તાની પસંદગીમાં થતા ફેરફાર, બદલાતી આર્થિક પરિસ્થિતિઓ, શેર સિક્યોરિટીના મુલ્ય વિષે બદલાતા રહેતા ખરીદનારાઓના મંતવ્યો, બજારની સમય સૂચકતા સાથે સંકળાયેલા આર્થિક પરિબળો, ફક્ત ચાર્ટ આધારિત વિશ્લેષણો સાથે સંકળાયેલા પરિબળો અને અન્ય ઘણા પરિબળો સિક્યોરિટીઝની ટુંકા ગાળાની હિલચાલ પર અસર કરે છે.
કેટલાક નાણાકીય વાહકો એવા પણ છે કે જે સટ્ટાખોરી તરીકે વ્યાખ્યાંકિત થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, સોનુ અને તેલ જેવી કોમોડિટિના ફ્યૂચર કોન્ટ્રાક્ટ (વાયદા કરારો)નો વેપાર વ્યાખ્યાંકિત રીતે સટ્ટાખોરી કહેવાય છે. શોર્ટ સેલિંગ પણ, વ્યાખ્યાંકિત રીતે સટ્ટાખોરી છે. નાણાકીય સટ્ટાખોરીમાં શેર, બોન્ડ, કોમોડિટિ, ચલણ, લેણાં, રિયલ એસ્ટેટ, ડેરીવેટીવ્સ કે કોઈ પણ મૂલ્યવાન નાણાકીય દસ્તાવેજોના ગર્ભિત મૂલ્યને ધ્યાનમાં લીધા વગર, તેના ભાવોની વધઘટમાંથી નફો કમાવવા માટે કરવામાં આવતા ખરીદ, હોલ્ડિંગ, વેચાણ તથા શોર્ટ સેલિંગનો સમાવેશ થાય છે.રચનાની દ્રષ્ટીએ જોઈએ તો સટ્ટાખોરી એ અભિગમ તેમજ વ્યૂહાત્મક કેન્દ્રીકરણ દર્શાવતાં કાર્યો નિર્ધારિત કરવા માટે વપરાય છે.<ref>મોના મહાલ અને અસ્લી સેર્બેસ્ટ (2009). કેવી રીતે સ્થપતિ સટ્ટો કરવાનું શીખ્યા આઈએસબીએન (ISBN) 9783000298769.</ref>
== રોકાણ વિરુદ્ધ સટ્ટાખોરી ==
સટ્ટાખોરીની શ્રેષ્ઠ પરખ તેને રોકાણથી જુદી પાડીને જ કરી શકાય. ''ઈન્ટેલિજેન્ટ ઇન્વેસ્ટર'' માં બેન ગ્રેહમના મતે, રૂઢીચુસ્ત રક્ષાત્મક રોકાણકાર "...એ છે કે જે મુખ્યત્વે સુરક્ષા તેમજ નિશ્ચિંતતામાં રસ ધરાવતો હોય." જોકે તેઓ એવુ પણ સ્વીકારે છે કે "... થોડી સટ્ટાખોરી જરૂરી તેમજ અનિવાર્ય છે, ઘણી કોમન-સ્ટોક પરિસ્થિતિઓમાં નફા તેમજ નુકસાન એમ બંનેની સંભાવના હોય છે, અને તેની અંદર રહેલુ જોખમ કોઈકે તો ખેડવુ જ પડે છે." <ref>ગ્રેહામ, બેન્જામિન (1973). બુદ્ધિશાળી રોકાણકારો. હાર્પરકોલ્લિન્સ પુસ્તકો. આઈએસબીએન (ISBN) 0060555661.</ref> ઘણા લાંબા-ગાળાના રોકાણકારો, એવા કે જેઓ ખરીદે અને દાયકાઓ સુધી રાખી મૂકે, તે પણ સટોડિયા કહી શકાય, જેનો અપવાદ એવા દુર્લભ રોકાણકારો છે કે જેઓ આવક કે મુદ્દલની સુરક્ષાથી પ્રભાવિત થઈને સમય જતા નફો લઈને વેચી ન દે.
Line ૩૫ ⟶ ૨૫:
===પરિસ્થિતિકીય અને અન્ય જોખમો શોધવા===
હેજ ફંડો “એક પેઢીની ઓફ-બેલેન્સ-શીટ જાણવાના પ્રયાસ રૂપે અન્ય રોકાણકારો કરતા વધુ સારી રીતે” ફંડામેન્ટલ (પાયાનું) વિશ્લેષણ કરે છે, જેમાં એવી “પરિસ્થિકીય અને સામાજિક જવાબદારીઓ કે જે બજાર અથવા કંપનીમાં રહેલી હોય પરંતુ પરંપરાગત આંકડાકીય મુલ્યાંકન અથવા મુખ્યપ્રવાહના રોકાણકારોના વિશ્લેષણ માટે ચોક્કસપણે જવાબદાર ન હોય” તેને પણ સમાવી લેવાય છે, અને આથી ભાવો તે પેઢીની કામગીરીની સાચી ગુણવત્તાને વધારે સારી રીતે પ્રતિબિંબિત કરે છે.<ref name="uh">[http://www.economist.com/businessfinance/displayStory.cfm?story_id=15536305 અનલાઈકલી હીરોઝ - કેન હેજ ફંડ્સ સેવ ધ વર્લ્ડ? ][http://www.economist.com/businessfinance/displayStory.cfm?story_id=15536305 વન પંડિત થિન્કસ સો], ધ ઈકોનોમિસ્ટ, 2010-2-16</ref>
Line ૪૮ ⟶ ૩૭:
1936માં જ્હોન મેનાર્ડ કેનેસે લખ્યું હતું કેઃ “ઉદ્યોગના સ્થિર પ્રવાહમાં સટોડિયાઓ સંભવતઃ તેજીના પરપોટા જેટલું નુકસાન પહોંચાડતા નથી. પરંતુ ઉદ્યોગ જ્યારે સટ્ટાખોરીના વમળો પરના પરપોટા જેવી સ્થિતિમાં આવી જાય ત્યારે સ્થિતિ વધુ ગંભીર બની જાય છે. (1936:159)"<ref>{{Cite web|url=http://www.stampoutpoverty.org/?lid=9889 |title=A Sterling Solution |author=Dr. Stephen Spratt of Intelligence Capital |date=September 2006 |work=Stamp Out Poverty report|publisher=Stamp Out Poverty Campaign |page=15|accessdate=2010-01-02}}</ref> કેનેસે પોતે હેજ ફંડના હવાલા (અર્લી પ્રેકર્સર) ચલાવીને સટ્ટાખોરીનો ભરપૂર આનંદ ઉઠાવ્યો હતો. કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટિ કિંગ્સ કોલેજના વિદ્યાર્થી તરીકે, તેમણે બે ઈન્વેસ્ટમેન્ટ ફંડોનું સંચાલન કર્યું હતું, જેમાંથી એક, ચેસ્ટ ફંડ, તત્કાલિન યુએસ (US) શેરોના ‘ઉભરતા’ બજારોમાં રોકાણ કરવા ઉપરાંત, તબક્કાવાર કોમોડિટિ ફ્યૂચર્સ અને નાના સ્તર સુધીના વિદેશી ચલણોમાં પણ રોકાણ કરતું હતું (જુઓ ચુઆ અને વૂડવર્ડ, 1983) . તેમના ફંડે મહામંદી હોવા છતા વાર્ષિક સરેરાશ 13% સાથે, દર વર્ષે સકારાત્મક વળતર આપ્યું હતું, જે ખરેખર અતિઆધુનિક રોકાણ વ્યૂહરચનાના કારણે શક્ય બન્યું હતું, જેમાં આંતર-બજાર વિવિધતાની વ્યૂહરચના પણ અપનાવાઈ હતી (જેમકે, માત્ર શેરો જ નહીં પરંતુ કોમોડિટિ અને ચલણમાં પણ રોકાણ કર્યું હતું) તેમજ શોર્ટિંગ, એટલે કે, નાણાં કમાવા માટે ઘટતા ભાવે ઉછીના લીધેલા શેરો અથવા ફ્યૂચર્સ વેચીને, જેને કેનેસે 1993માં તેમના અહેવાલમાં રોકાણના સફળ સિદ્ધાંતોમાં આ વ્યૂહરચનાની પણ હિમાયત કરી હતી (“એક સમતુલિત રોકાણ સ્થિતિ [...] અને જો શક્ય હોય તો, જોખમ વિરોધી.”) <ref>{{Cite web|url=http://www.jstor.org/pss/4478643 |title=The Investment Wizardry of J.M. Keynes |author=Chua, J. H. and R. S. Woodward |year=1983 |publisher=Financial Analysts Journal 39 (3) |pages=35–37| accessdate=2010-01-26}}</ref>
ઝીએમ્બા એન્ડ ઝીએમ્બા (2007)એ જણાવ્યા અનુસાર, કેનેસની જોખમ લેવાની વૃત્તિ ‘કાઉબોય’ સપ્રમાણતા સુધી પહોંચી ગઈ હતી, એટલે કે, મહત્તમ તર્ક ભર્યા ન્યાયોચિત સ્તરના 80% (કહેવાતી કેલી વ્યૂહરચના), જેમાં સ્ટોક માર્કેટના ઈન્ડેક્સ બેન્ચમાર્ક ( શેર બજાર સુચકાંક આધારચિહ્ન) કરતા અંદાજે ત્રણ ગણી વધારે વળતરની વોલેટલિટિ (ચંચળતા) જોવા મળી હતી. વોલેટલિટિ (ચંચળતા)ના આવા સ્તરો, તેમની સટ્ટાકીય રોકાણ કામગીરી માટે જવાબદાર છે, જે આજના દિવસોમાં માત્ર ખૂબ જ એગ્રેસીવ ઈન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ (ઉશ્કેરણીજનક દસ્તાવેજો)થી જ મેળવી શકાય છે (જેવા કે 3:1 ઉચ્ચાલિત એક્સચેન્જ-ટ્રેડેડ ફંડ્સ (વિનિમય કારોબાર ફંડો)). તેમણે આજના દિવસોમાં હેજ ફંડો દ્વારા અપનાવાતી આધુનિક સટ્ટાકીય પદ્ધતિઓ પસંદ કરી હતી, જે ખરીદી કર્યા બાદ લાંબા સમય સુધી મૂકી રાખવાની સરળ રોકાણ પદ્ધતિથી જરા અલગ છે.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilmott.com/pdfs/050316_ziemba.pdf |title=Good and Bad properties of the Kelly criterion |author=Ziemba, Rachel and William Ziemba |year=2007 |publisher=John Wiley & Sons |pages=29–31| accessdate=2010-01-26}}</ref>સટોડિયાઓની હાજરીના કારણે બજારમાં ટુંકાગાળાની વોલેટલિટિ (ચંચળતા) (સતત વધઘટ) વધે છે કે ઘટે છે તે એક વિવાદાસ્પદ મુદ્દો છે. તેમની મૂડીની જોગવાઈઓ અને માહિતી સંભવતઃ ભાવોને તેના સાચા મુલ્યની નજીક સ્થિર થવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે. બીજી બાજુ, બજારમાં ટોળાના વર્તન અને સકારાત્મક પ્રતિક્રિયાઓની હારમાળા સંભવતઃ જે-તે સમયે બજારમાં વોલેટલિટિ (ચંચળતા) વધારે છે.
==સટ્ટાખોરી પર નિયમન==
ચલણમાં થતી સટ્ટાખોરી ઘટાડવા માટે ટોબિન ટેક્સ નામથી કર લાદવામાં આવ્યો છે, કથિતપણ તે વિદેશી વિનિમયને સ્થિર કરવા માટે છે.મે 2008માં, જર્મન નેતાઓએ સટોડિયાઓ દ્વારા સમગ્ર વિશ્વમાં ઓઈલના વેપાર પર પ્રતિબંધ લાવવા માટેનો પ્રસ્તાવ મુકવાની યોજના ઘડી હતી, અને એવો દાવો કર્યો હતો કે હેજ ફંડોએ બજારને પોતાના હાથોમાં લઈ લેતા 2008માં ઓઈલના ભાવોમાં વધારો થયો હતો.<ref name="Ban">{{Cite news| first= Ambrose| last=Evans-Pritchard | coauthors= | title= Germany in call for ban on oil speculation | date=May 26, 2008 | publisher= [[The Daily Telegraph]]| url =http://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=/money/2008/05/26/cnoil126.xml | work =[[The Daily Telegraph]] | pages = | accessdate = 2008-05-28 | language = }}</ref>
3 ડિસેમ્બર, 2009ના રોજ, યુએસ (US) સાંસદ પીટર ડેફાઝીઓએ કહ્યું હતું કે, “આર્થિક બજારોમાં અવિચારી સટ્ટાખોરીના કારણે ઉભી થયેલી કટોકટી વખતે અમેરિકન કરદાતાઓએ વોલ સ્ટ્રીટને બચાવી લીધું હતું.” તેમણે દાવો કર્યો હતો કે “ફાઈનાન્સિયલ ટ્રાન્ઝિક્શન ટેક્સ કાયદો વોલ સ્ટ્રીટને પોતાનો ભાગ ભજવવા માટે દબાણ કરશે અને તે કટોકટીને ફરી સક્રિય કરીને લોકોને વિસ્થાપિત કરી દેશે.”<ref>{{Cite web|url= http://www.oregonlive.com/politics/index.ssf/2009/12/defazio_calls_for_tax_on_high.html|title=DeFazio calls for tax on financial transactions but critics abound |author=Charles Pope |date=December 3, 2009 |work= |publisher= [[The Oregonian]], OregonLive.com|accessdate=2010-01-04}}</ref>
21 જાન્યુઆરી, 2010ના રોજ, પ્રમુખ બરાક ઓબામાએ વોલ્કર નિયમ પર મંજૂરીની મહોર મારી હતી, જે ગ્રાહકોને લાભ ન કરી આપતા હોય તેવા બેંકોના સટ્ટાકીય રોકાણો સામે પગલાં ભરે છે. વોલ્કર નિયમ જણાવે છે કે આવા રોકાણોએ 2007-2010 દરમિયાન આવેલી આર્થિક કટોકટીમાં ચાવીરૂપ ભૂમિકા ભજવી હતી.<ref>{{Cite web|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/01/21/AR2010012104935.html |title= Obama's 'Volcker Rule' shifts power away from Geithner|author=David Cho, and Binyamin Appelbaum |date=January 22 |work= |publisher= [[The Washington Post]]|accessdate=13 February 2010}}</ref>
==પુસ્તકો==
Line ૧૨૧ ⟶ ૧૦૪:
{{Wiktionary|speculation}}
* [http://www.nytimes.com/2008/06/24/business/24speculate.html?_r=1&oref=slogin ઊર્જા સટ્ટાખોરી પર નિયમો વધુ કડક કરવાની કોંગ્રેસની યોજના]
[[Category:નાણાકીય બજારો]]
| |||