વિકિપીડિયા

એલેક્ઝાન્ડ્રિયા: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

Browse history interactively
← પહેલાનો ફેરફારનવા ફેરફાર →
Content deleted Content added
Visualવિકિલખાણ
નાનું r2.5.2) (રોબોટ ફેરફાર: hi:सिकन्दरिया, ka:ალექსანდრია
નાનું રોબોટ ઉમેરણ: my:အလက်ဇန္ဒရီးယား; cosmetic changes
લીટી ૮૬:
}}
 
[[Fileચિત્ર:Alexandria in Sunset.JPG|thumb|300px|સૂર્યાસ્ત સમયે એલેક્ઝાન્ડ્રિયા]]
[[Fileચિત્ર:Alexandria 2123097.jpg|thumb|200px|એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના માર્ગો]]
 
'''એલેક્ઝાન્ડ્રિયા''' (અરેબિક: '''{{lang|ar|الإسكندرية}}''' ''અલ-ઇસ્કન્દરિયા''; કોપ્ટિક: ''{{Coptic|Ⲣⲁⲕⲟⲧⲉ}}'' ''{{Unicode|Rakotə}}''; ગ્રીક: '''{{polytonic|Ἀλεξάνδρεια}}''' ; ઇજિપ્તીયન અરેબિક: '''اسكندريه''' {{IPA2|eskendeˈrejːæ}}) 4.1 મિલિયનની વસ્તી સાથે, ઇજિપ્તનું બીજા ક્રમનું સૌથી મોટું શહેર, દેશનું સૌથી મોટું દરિયાઇ બંદર છે, જ્યાથી ઇજિપ્તની આશરે 80 ટકા આયાત અને નિકાસ થાય છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયા એ મહત્ત્વનું પ્રવાસન સ્થળ પણ છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ઉત્તર-મધ્ય ઇજિપ્તમાં મેડિટેરેનિયન દરિયાકિનારે આશરે {{convert|32|km|mi|abbr=on}} જેટલું વિસ્તરે છે. અહીં ''બિબ્લીઓથેકા એલેક્ઝાન્ડ્રિના'' (''ધી ન્યૂ લાઇબ્રેરી'' ) આવેલી છે. ઇજિપ્તના અન્ય શહેર સુએઝથી તેની કુદરતી ગેસ અને ઓઇલ પાઇપલાઇનને કારણે તે મહત્ત્વનું ઔદ્યોગિક કેન્દ્ર પણ છે.
લીટી ૯૫:
19મી સદીના અંત ભાગથી, તે આંતરરાષ્ટ્રીય શિપીંગ ઉદ્યોગનું મુખ્ય કેન્દ્ર અને વિશ્વનું મહત્ત્વનું વેપારી કેન્દ્ર બન્યું હતું, જેની પાછળ મેડિટેરેનિયન સમુદ્ર અને લાલ સમુદ્ર વચ્ચે સરળ જમીની જોડાણનો ફાયદો અને ઇજિપ્તીયન કપાસના સમૃદ્ધ વેપારના લાભ કારણભૂત હતા.
 
== ઇતિહાસ ==
 
[[Fileચિત્ર:Sphinx Alexandria.jpg|thumb|right|એલેક્ઝાન્ડ્રિયા, ગુલાબી ગ્રેનાઈટના બનેલા સ્ફિન્ક્સ, ટોલેમિક]]
[[Fileચિત્ર:The Roman Theatre in Alexandria.JPG|thumb|એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં પ્રાચીન રોમન એમ્પિથિયેટર]]
 
એલેક્ઝાન્ડ્રિયાની સ્થાપના [[સિકંદર|એલેક્ઝાન્ડર ધી ગ્રેટ]] દ્વારા એપ્રિલ 331 બીસીઇમાં {{polytonic|Ἀλεξάνδρεια}} (''Alexándreia'' ) તરીકે થઇ હતી. આ પ્રોજેક્ટ માટે એલેક્ઝાન્ડરનો મુખ્ય શિલ્પકાર ડિનોક્રેટ્સ હતો. એલેક્ઝાન્ડર ઇજિપ્તમાં હેલેનિસ્ટીક કેન્દ્ર તરીકે નોક્રેટિસને સ્થાને અન્યની પસંદગી કરવાનો આશય ધરાવતો હતો, જે ગ્રીસ અને ધનિક [[નાઈલ નદી|નાઇલ વેલિ]] વચ્ચેની કડી બનવાની હતી. ઇજિપ્તનું એક શહેર, રેકોટિસ, અગાઉથી કિનારા પર આવેલું હતું, અને પાછળથી તેને ઇજિપ્તીયન ભાષામાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયા નામ આપવામાં આવ્યું (ઇજિપ્ત. ''Ra'qedyet'' ). તે સતત શહેરનું ઇજિપ્તીયન મથક તરીકે કામ કરતું રહ્યું. તેની સ્થાપનાના થોડા મહિના બાદ, એલેક્ઝાન્ડર ઇજિપ્ત છોડી પૂર્વ તરફ જતો રહ્યો અને ક્યારે શહેરમાં પાછો ન ફર્યો. એલેક્ઝાન્ડરના ગયા બાદ, તેના વાઇસરોય ક્લિયોમેનસે વિસ્તરણ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. એલેક્ઝાન્ડરના અન્ય અનુગામીઓ સાથે સંઘર્ષ કર્યા બાદ, તેના જનરલ ટોલેમિ એલેક્ઝાન્ડરના દેહને એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં લાવવામાં સફળ રહ્યા હતા.{{Citation needed|date=December 2009}}
લીટી ૧૦૮:
ટોલેમિ એલેક્ઝાન્ડરના મૃત્યુપત્ર પ્રમાણે, આ શહેર 80 બીસીઇમાં રોમન અધિકારક્ષેત્ર હેઠળ હતું પરંતુ ત્યાર પછી તે વર્ષો સુધી રોમન પ્રભુત્વ હેઠળ રહ્યું હતું. રાજા ટોલેમિ XIII અને તેમના સલાહકારો, અને કાલ્પનિક રાણી ક્લિયોપેટ્રા VII વચ્ચેના સ્થાનિક નાગરિક યુદ્ધ દરમિયાનના રોમન હસ્તક્ષેપ દરમિયાન 47 બીસીઇમાં તેને જુલિયસ સીઝર દ્વારા આંચકી લેવામાં આવ્યું. તેને અંતે ઓક્ટેવિયન, ભવિષ્યના રાજકર્તા ઓગસ્ટસ દ્વારા 1 ઓગસ્ટ 30 બીસીઇના રોજ કબજે કરવામાં આવ્યું, પાછળથી એક મહિના બાદ તેના વિજયના પ્રસંગે તેને ''ઓગસ્ટ'' નામ આપવામાં આવ્યું.{{Citation needed|date=December 2009}}
 
સીઇ 115માં, એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનો વિશાળ પ્રદેશ ગ્રીક-યહૂદી નાગરિક યુદ્ધ દરમિયાન નાશ પામ્યો, જેને પગલે હેડ્રિયન અને તેના શિલ્પકાર ડેક્રિયાનુસને તેનું ફરી સર્જન કરવાની તક પ્રાપ્ત થઇ. 215માં, સમ્રાટ કેરાકેલ્લાએ શહેરની મુલાકાત લીધી અને, ત્યાંના રહેવાસીઓના તેના પ્રત્યેના અપમાનજનક ઉપહાસને કારણે તેણે તાત્કાલિક ધોરણે તેની સેનાને હાથ ધરાવતા બધા જ યુવાનોને જાનથી મારવાનો આદેશ આપ્યો. 21 જુલાઇ 365ના રોજ, [[સુનામી|સુનામી]]ને પગલે એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ખુવાર થઇ ગયું (365 ક્રિટ ધરતીકંપ),<ref name="Ammianus Marcellinus, 26.10.15-19">એમિયાનસ માર્સેલસ, [http://www.tertullian.org/fathers/ammianus_26_book26.htm#C9 "રેસગેસ્ટા", 26.10.15-19]</ref>, આ ઘટનાની યાદમાં આજે બસો વર્ષ પછી પણ તે દિવસને "ડે ઓફ હોરર" તરીકે યાદ કરવામાં આવે છે.<ref>સ્ટીરોસ, સ્ટેથિસ સી.: “365 ઈ.સનો ભુકંપ અને પૂર્વિય ભુમધ્ય સમૂદ્રમાં ચોથીથી છઠ્ઠી સદી દરમિયાનનું સંભવિત સેસ્મિક ક્લસ્ટરિંગ: ઐતિહાસિક અને ખગોળશાસ્ત્રીય માહિતીની સમીક્ષા''રચનાત્મક ભૂસ્તરશાસ્ત્રની જનરલ'' , Vol. 23 (2001), pp. 545-562 (549 &amp; 557) </ref> ચોથી સદીના અંત ભાગમાં, નવા ખ્રિસ્તી રોમન્સ દ્વારા પેગન્સના જુલમો તીવ્રતાની એક નવી કક્ષાએ પહોંચ્યા. 391માં, પેટ્રિયાક થિયોફીલસે સમ્રાટ થિયોડોસીયસ Iના આદેશ હેઠળ એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં આવેલા બધા જ પેગન્સ મંદિરોનો નાશ કર્યો. બ્રુકિયમ અને યહૂદી વિસ્તારો પાંચમી સદીમાં નિર્જન થઇ ગયા હતા. મેઇનલેન્ડ પર, ''સેરાપિયમ'' અને ''સીઝેરીયમ'' ની આસપાસ વસ્તી જોવા મળતી હતી, જે બંને ખ્રિસ્ત ચર્ચ બની ગયા હતા. જોકે ''ફારોસ'' અને ''હેપ્ટેસ્ટેડિયમ'' વિસ્તારો ગીચ વસ્તીવાળા અને અકબંધ રહ્યા હતા.{{Citation needed|date=December 2009}}
 
[[Fileચિત્ર:Bombardamento Alessandria 1882.jpg|thumb|એલેક્ઝાન્ડ્રિયા: બ્રિટિશ નૌકાદળો દ્વારા તોપમારો]]
619માં, એલેક્ઝાન્ડ્રિયા સેસાનિડ પર્સિયનને વશ થઇ ગયું હતું. બાયઝન્ટીન સમ્રાટ હેરાક્લિયસે 629માં તેને પાછું મેળવ્યું હોવા છતાં, 641માં જનરલ અમ્ર ઇબ્ન અલ-અસની આગેવાની હેઠળ આરબોએ ચૌદ મહિના સુધી ચાલેલી લાંબી લડાઇ બાદ તેના પર કબજો મેળવ્યો હતો.
 
લીટી ૧૨૪:
* 1807નો એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનો હુમલો, ફ્રેન્ચ ક્રાન્તિકારક યુદ્ધો
 
== ભૂગોળ ==
=== આબોહવા ===
એલેક્ઝાન્ડ્રિયા સૂકી આબોહવા ધરાવે છે (કોપ્પેન આબોહવા વર્ગીકરણ ''BWh'' ),<ref>[http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pics/kottek_et_al_2006.gif Koeppen-Geiger.vu-wien.ac.at]</ref> પરંતુ ભૂમધ્ય સમુદ્રના પ્રદેશો પર વાતા ઉત્તરના પવનો શહેરને રણના દૂરવર્તી પ્રદેશથી અલગ આબોહવા પૂરી પાડે છે.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/14376/Alexandria/60049/Climate Britannica Britannica.com]</ref> શહેરની આબોહવા ભૂમધ્ય સમુદ્રના પ્રદેશોની (સીએસએ) લાક્ષણિકતાઓ દર્શાવે છે, જે સૌમ્ય, ઘણી વાર વરસાદી શિયાળો અને ગરમી, સૂકા ઉનાળા ધરાવે છે અને કોઇ વાર તે ભેજયુક્ત પણ હોય છે; જાન્યુઆરી અને ફેબ્રુઆરી સામાન્ય રીતે {{convert|12|to|18|C|F|abbr=on}} લઇને દૈનિક મહત્તમ તાપમાન સાથે સૌથી ઠંડા મહિના છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં ઘણી વાર તોફાની પવનો, વરસાદ પણ આવે છે અને કોઇ વાર ઠંડા મહિના દરમિયાન કરાનો વરસાદ થાય છે. દૈનિક ધોરણે સરેરાશ મહત્તમ {{convert|30|°C|F|abbr=on|lk=out}} તાપમાન સાથે, જુલાઇ અને ઓગસ્ટ વર્ષના સૌથી વધુ ગરમ અને સૌથી વધુ ભેજયુક્ત મહિના છે.
{{Weather box
લીટી ૨૧૫:
}}
 
[[Fileચિત્ર:alexandria egypt.jpg|thumb|upright|અવકાશથી એલેક્ઝાન્ડ્રિયા, માર્ચ 1990]]
 
=== પ્રાચીન શહેરનો વિનિયોગ ===
ગ્રીક એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ત્રણ ક્ષેત્રોમાં વહેંચાયલું હતું:
;બ્રુકેયમ
લીટી ૨૩૨:
સ્ટ્રેબોના સમયમાં, (પ્રથમ સદી બીસીનો પાછળનો અડધો હિસ્સો) મુખ્ય ઇમારતો નીચે પ્રમાણે હતી, જે ગ્રેટ હાર્બરમાં પ્રવેશતા જહાજ પરથી જોઇ શકાતી હતી.
 
# ધી રોયલ પેલેસ, જે નગરના ઇશાન ખૂણાને ભરી દેતો હતો અને તે લોચિયાઝની ઉંચા ભૂશિર પર આવેલો હતો, જે પૂર્વમાં ગ્રેટ હાર્બરમાં બંધ થતો હતો. લોચિયાઝ (આધુનિક ફેરિલોન) લગભગ મહેલો, "ખાનગી બંદરો," અને એન્ટિર્હોડસ દ્વીપ સાથે દરિયામાં સંપૂર્ણ રીતે ડૂબી ગયો હતો. આફ્રિકાના સમગ્ર ઇશાન ખૂણાની જમીન નીચે બેસી ગઇ હતી.
# રેમલેહ સ્ટેશનની નજીક આધુનિક હોસ્પિટલ ટેકરી પર આવેલું ધી ગ્રેટ થિયેટર. તેનો ઉપયોગ સીઝર દ્વારા લશ્કરી કિલ્લા તરીકે કરાયો હતો, જ્યાં તેણે ફાર્સાલુસના યુદ્ધ બાદ શહેરના ટોળાએ ઘાલેલા ઘેરા વખતે સમય વિતાવ્યો હતો
# થિયેટરની પાસે આવેલું ધી પોઝાઇડન, અથવા ટેમ્પલ ઓફ ધી સી ગોડ
# માર્ક એન્ટની દ્વારા નિર્મિત ધી ટિમોનિયમ
# ધી એક્સ્પોરિયમ (એક્સચેન્જ)
# ધી એપોસ્ટેસીઝ (મેગેઝિન)
# ધી નેવિલીયા (ડોક્સ), જે બંધ જેટલો જ દુર કિનારે ટિમોનિયમની પશ્ચિમે પડે છે
# એમ્પોરિયમ રોઝની પાછળ ધી ગ્રેટ સીઝરિયમ, જ્યાં બે મહાન સ્મારક સ્તંભો આવેલા છે જે "ક્લિયોપેટ્રાઝ નિડલ્સ" તરીકે જાણીતા બન્યા છે, અને તે ન્યૂ યોર્ક શહેર અને લંડન ખાતે લઇ જવામાં આવ્યા હતા. તે સમયે આ મંદિર પેટ્રિઆર્કલ ચર્ચ બની ગયું, જોકે મંદિરના કેટલાક પ્રાચીન અવશેષો શોધી કાઢવામાં આવ્યા હતા. વાસ્તવિક સીઝરિયમ કે જેના ભાગો મોજામાં નુક્શાન પામ્યા હતા, તે ન્યૂ સીવોલ સાથે આવેલા ઘરોમાં આવે છે.
# જીમ્નેશિયમ અને પેલેસ્ટ્રા બંને નગરના પૂર્વીય ભાગમાં બૌલિવર્ડ દે રોઝેટ્ટની નજીક આવેલા છે. સ્થળ જાણીતા નથી.
# સેટર્નનું મંદિર; સ્થળ અજાણ્યું છે.
# ધી મૌસેલિયા ઓફ એલેક્ઝાન્ડર (સોમા) અને એક રિંગ-ફેન્સમાં ટોલેમિઝ, જે બે મુખ્ય શેરીઓ એકબીજાને કાપે છે તે કેન્દ્રની નજીક આવેલા છે.
# તેના જાણીતા પુસ્તકાલય સાથેનું મ્યુઝિયમ અને તે જ ક્ષેત્રનું થિયેટર; સ્થળ અજાણ્યું છે.
# ધી સેરાપિયમ, બધા જ એલેક્ઝાન્ડ્રિયન મંદિરોમાં સૌથી પ્રખ્યાત. સ્ટ્રેબોએ અમને જણાવ્યું કે તે શહેરના પશ્ચિમે આવેલા છે; અને નવા સંશોધન પ્રમાણે આ સ્થળ "પોમ્પીઝ પિલર" પાસે છે જે શેહરના ડાયોક્લેટિયન દ્વારા ઘેરો કરવાના પ્રસંગની યાદમાં બનાવવામાં આવેલું સ્વતંત્ર સ્મારક હતું.
 
[[Fileચિત્ર:AlexandriaMap1.jpg|thumb|350px|ઈજિપ્તના નકશામાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનું સ્થળ]]
 
મેઇનલેન્ડ પર આવેલી અન્ય કેટલીક જાહેર ઇમારતોના નામ પણ જાણીતા છે, પરંતુ તેમના વાસ્તવિક સ્થાન અંગે ખૂબ ઓછી માહિતી પ્રાપ્ય છે. જોકે, અન્ય કોઇ નહીં પરંતુ ફારોસ દ્વીપના પૂર્વીય તટ પર આવેલી ઇમારત પણ એટલી જ જાણીતી બની હતી. વિશ્વની સાત અજાયબીઓમાના એક અને 138 મિટર્સ (450 ફુટ) લાંબા હોવાની કિર્તી ધરાવતું ધી ગ્રેટ લાઇટહાઉસને પણ યાદ કરાય છે. પ્રથમ ટોલેમિએ પ્રોજેક્ટની શરૂઆત કરી હતી, અને બીજા ટોલેમિએ તેને 800 ટેલેન્ટ્સના ખર્ચે પૂર્ણ કર્યું હતું. તેને પૂર્ણ કરતા 12 વર્ષ થયા હતા અને વિશ્વમાં પાછળથી બનેલા અન્ય લાઇટહાઉસ માટે તેણે નમૂના તરીકે કામ કર્યું હતું. આ લાઇટ ટોચ પર ભઠ્ઠીના ઉપયોગથી ઉત્પન્ન કરવામાં આવી હતી અને ટાવર મોટે ભાગે લાઇમસ્ટોન્સના સોલિડ બ્લોક્સથી બાંધવામાં આવ્યો હતો. ફારોસ લાઇટહાઉસ 14મી સદીમાં ધરતીકંપને કારણે નાશ પામ્યું હતું, જેણે તેને ગ્રેડ પિરામિડ ઓફ ગિઝા બાદ સૌથી લાંબા સમય સુધી અસ્તિત્વ ધરાવનારી પ્રાચીન અજાયબી બનાવી હતી. હેફેએસ્ટસનું મંદિર પણ બંધના મુખ્ય દ્વાર ખાતે ફારોસ પર આવેલું છે.
લીટી ૨૫૨:
પ્રથમ સદીમાં, એલેક્ઝાન્ડ્રિયાની વસ્તીમાં 180,000થી વધારે વયસ્ક પુરુષ નાગરિકોનો સમાવેશ થતો હતો (32 સીઇના પેપીરસ તરફથી), આ ઉપરાંત તેમાં મોટી સંખ્યામાં ફ્રીડમેન, મહિલા, બાળકો અને ગુલામો પણ સમાવેશ થાય છે. કુલ વસ્તીનો અંદાજ 500,000થી 1,000,000થી વધારે હતો, જેણે તેને ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ પહેલા બાંધવામાં આવેલું સૌથી મોટું શહેર બનાવે છે અને સૌથી મોટું ઔદ્યોગિકીકરણ પહેલાનું શહેર કે જે સામ્રાજ્યનું પાટનગર ન હતું.
 
== પ્રાચીન અવશેષો ==
[[Fileચિત્ર:Alex Sawary.jpg|thumb|upright|રોમન પોમ્પીનો થાંભલો]]
 
પ્રાચીન કાળમાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં સતત યુદ્ધ થવાને લીધે વર્તમાનમાં આ પ્રાચીન શહેરના ઘણા જુના ભાગો બચ્યા છે. [[ધરતીકંપ|ભુંકપ]]ની હિલચાલને લીધે મોટા ભાગના શાહી અને સામાન્ય નાગરીકોના મકાનો હાર્બર નીચે દબાઈ ગયા છે અને બાકીના મકાનોનું નિર્માણ આધુનિક કાળમાં થયું છે.
લીટી ૨૬૩:
એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં વર્તમાનમાં ચાલી રહેલા સૌથી વ્યાપક પ્રાચીન ખોદકામને ''કોમ અલ-દિક્કા'' ના નામથી ઓણખવામાં આવે છે અને તેનાથી આ પ્રાચીન શહેરની સુરક્ષીત નાટ્યશાળા અંગે જાણકારી પ્રાપ્ત થઈ છે અને તેના રોમન કાળના સ્નાનાગારના અવશેષો પણ મળ્યાં છે.
 
== પ્રાચીનકાળની વસ્તુઓ ==
એલેક્ઝાન્ડ્રિયાની પ્રાચીનકાળની વસ્તુઓને શોધવા માટે સતત પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે. સ્થાનિક પુરાતત્વિય સમાજ અને ઘણાં લોકોએ અને તેમાં પણ ખાસ કરીને આ શહેરને પોતાના દેશના ઈતિહાસનું એક ગૌરવ માનવા વાળા ગ્રીકોએ આ કાર્ય માટે પ્રોત્સાહન અને સહયોગ આપ્યો છે.
 
લીટી ૨૭૮:
તટના નવા આગળના ભાગના નિર્માણ માટે પેટ્રિયાર્કલ ચર્ચના અવશેષો પર ખોદકામ થયું; અને આધુનિક ઈમારતોના પાયાઓની રચના દરમિયાન ભાગ્યેજ કોઈ પ્રાચીન કાળની વસ્તુઓની શોધ ન થાય. તેમ બને છે. જમીનની અંદર ઘણું ધન દબાયેલું છે તેમાં કોઈ શંકાને સ્થાન નથી;પરંતુ તમામ પ્રયાસો છતાં પણ પુરાતત્વવાદીઓને એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં સંગ્રહાલય અને “પોમ્પીસ પીલ્લર”ના પડોશની બહાર વધારે કંઈ જોવા મળ્યું નથી. સ્થાનિક કબરોના લુંટારા, કુવામાં ડુબકી લગાવનારા, નિકર્ષકો અને તેજ રીતે અન્ય પ્રકારના માધ્યમોથી સમય-સમયે મૂલ્યવાન વસ્તુઓની જાણકારી પ્રાપ્ત થઈ છે જેમાંથી મોટા ભાગની વસ્તુઓને ખાનગી સંગ્રહોમાં રાખવામાં આવ્યા છે.
 
== આધુનિક શહેર ==
=== જિલ્લા ===
[[Fileચિત્ર:Alexandria 12-9-2005 3.JPG|thumb|350px|રાત્રે એલેક્ઝાન્ડ્રિયા]]
[[Fileચિત્ર:Statue of Alexandria the Great.jpg|thumb|right|સ્ટેચ્યુ ઓફ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ધ ગ્રેટ બુસિફેલસની સવારી છે અને નાઈકનું સ્ટેચ્યુ]]
આધુનિક એલેક્ઝાન્ડ્રિયા છ જિલ્લામાં વિભાજીત થયેલું છે:
* '''અલ-મોંટઝા''' જિલ્લો: વસ્તી 1,190,287
* '''શારક (પૂર્વીય એલેક્ઝાન્ડ્રિયા''' જિલ્લો: વસ્તી 985,786
* '''વાસેટ (કેન્દ્રીય એલેક્ઝાન્ડ્રિયા)''' જિલ્લો: વસ્તી 520,450
* '''અલ-અમ્રિયા''' જિલ્લો: વસ્તી 845,845
* '''એગેમી (પશ્ચિમ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા)''' જિલ્લો: વસ્તી 386,374
* '''અલ-ગોમ્રોક''' જિલ્લો: વસ્તી 145,558
 
મેટ્રોપોલિટન એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનું સર્જન કરતા એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ગવર્નરેટના અધિકારક્ષેત્ર હેઠળ હજુ બે શહેરો પણ છે:
* '''બોર્ગ અલ-આરબ શહેર''' : વસ્તી 186,900
* '''ન્યૂ બોર્ગ અલ-આરબ શહેર''' : વસ્તી 7,600
 
=== પડોશી ક્ષેત્રો ===
અગામી, અમ્રેયા, અન્ફોશી, અસાફ્રા, અટ્ટારીન, અઝારીતા (ઉર્ફ ''મઝારીતા'' ; મૂળરીતે ''લાઝારેટ'' ), બાબ સિદ્રા, બહારી, બાક્ચસ, બોલ્ક્લી (બોકલા) , બર્ગ ઈલ- આરબ, કેમ્પ શેઝર, ક્લિયોપેટ્રા, દેખેઈલા,ડાઉનટાઉન,ઈસ્ટર્ન હાર્બર, ફ્લેમિંગ, ગબ્બારી (ઉર્ફે: ''કુબ્બારી'' , ''કબ્બારી'' ), ગિયાનાક્લિસ, ગ્લીમ (''ગ્લીમેનોપોલસ'' નું સંક્ષીપ્ત રૂપ), ગુમરોક (ઉર્ફે''અલ-ગોમરોક'' ),હદારા, ઈબ્રાહિમિયા, કિંગ મેરટ, કફ્ર અબ્દુ, કારમોસ, ''કાર્મોઝ'' તરીકે પણ જાણીતું, કોમ ઈલ-દિક (ઉર્ફે''કોમ ઈલ- ડેક્કા'' ), લબ્બાન, લોરેન્ટ, લોરાન,મામુરા બીચ,મામુરા, માફ્રોઉજાઝા, મન્દારા, મન્શિયા, મેક્સ, મિયામિ, મોન્ટાઝા,મોહર્રમ બે, મુસ્તફા કામેલ,રામ્લેહ(ઉર્ફે''ઈલ-રમ્લ'' ),રાસ ઈલ-તિન, રશ્દી, , સાન સ્ટેફીનો, [[શાત્બી]],શ્ચત્ઝ, સિદિ બિસ્ર, સિદિ ગાબેર, સ્મોહા, [[સ્પોર્ટિંગ]], [[સ્ટેન્લી]], સ્યોફ, થાર્વાટ, વિક્ટોરીયા, લાર્ડેયન, [[વેસ્ટર્ન હાર્બર]] અને ઝિઝિનિયા.
 
=== વર્ગાકાર ===
* (અહમદ)ઓરાબિસ્ક્વેર(માન્શિયા સ્ક્વેર, ડાઉનટાઉમાં
* સાદ ઝગ્લુલ સ્ક્વેર, ડાઉનટાઉનમાં
* તાહરિર સ્ક્વેર (અગાઉ''મોહમ્મદ અલીસ્ક્વેર'' , મૂળરીતે ''પ્લેસ ડેસ કોન્સલ્સ'' ), ડાઉનટાઉનમાં
* માયાહ અહમદ ઝેવાઈલ સ્ક્વેર, વેબર ઈ૧ નજીક
=== સ્થળો ===
* મોન્ટાઝા પેલેસ, મોન્ટાઝા માં
* રાસ ઈલ-તિન પેલેસ, રાસ ઈલમાં
* પ્રેસિડેન્સિયલ પેલેસ, મામોઉંરા
 
=== મનોરંજન સ્થળ ===
* મોન્ટાઝા રોયલ ગાર્ડન
* એન્ટોનિયેડ્સ પાર્ક
* શાલ્લાલટ ગાર્ડન
* એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ઝૂ
* ગ્રીન પ્લાઝા
* ફેન્ટઝી લેન્ડ
* મામોરા બીચ, એલેક્ઝાન્ડેરિયા
* મરીના વિલેજ
 
<gallery>
લીટી ૩૨૫:
</gallery>
 
== ધર્મ ==
=== ખ્રિસ્તી ધર્મ ===
[[Fileચિત્ર:StCatherineChurchAlexandria.jpg|thumb|મન્શેયામાં સેંટ કેથરીનની લેટિન કેથલિક ચર્ચ]]
[[Fileચિત્ર:Eliyahu Hanavi Synagogue in Alexandria.jpg|thumb|ઈલિયાહુ હનવી સિનેગોગ]]
રોમ પછી, એલેક્ઝાન્ડેરિયા વિશ્વમાં ખ્રિસ્તી ધર્મની બીજા ક્રમની સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતું સ્થળ છે. એલેક્ઝાન્ડેરિયાના પોપ ''અમોંગ ઈક્વલ્સ'' , સમકક્ષ વ્યક્તિઓમાં બીજું સ્થાન ધરાવતા હતા, રોમના બીશપ પછી બીજા ક્રમના સૌથી શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિ હતા. જે રોમ 430 સુધી રોમન સામ્રાજ્યની રાજધાની હતી. ચર્ચ ઓફ એલેક્ઝાન્ડેરિયાના અધિકાર ક્ષેત્રમાં સંપૂર્ણ આફ્રિકા ખંડનો સમાવેશ થતો હતો. ઈ.સના 451 વર્ષ પછી ચાલ્સીડનની પરિષદની જેમ એલાક્ઝાન્ડેરિયાના ચર્ચને મિયાફિસાઈટ્સ અને મેક્લાઈટ્સમાં વિભાજીત કરવામાં આવ્યા હતા. મિયાફિસાઈટ્સે જે ચર્ચનું નિર્માણ કર્યું તેને આજે એલેક્ઝાન્ડેરિયાના કોપ્ટિક રૂઢિચુસ્ત ચર્ચના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. મિયાફિસાઈટ્સે જે ચર્ચનું નિર્માણ કર્યું તેને આજે એલેક્ઝાન્ડેરિયાના કોપ્ટિક રૂઢિચુસ્ત ચર્ચના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. 19મી સદીમાં કેથોલિક અને પ્રોટેસ્ટંટ મિશિનરિયોએ રૂઢિચુસ્ત ચર્ચોના અનુયાયિયોમાંથી કેટલાકના ધર્મોને પોતાના ધર્મોમાં તબદિલ કરી દીધા હતા.
 
લીટી ૩૩૭:
લેટિન કેથોલિક સંસ્કારોનું પાલન કરતી ચર્ચોમાં મંશેયાની સેંટ કેથરીન ચર્ચ અને ક્લિયોપેટ્રાની ચર્ચ ઓફ ધ જેસુઈટ્સનો સમાવેશ થાય છે. કોલેજ સેંટ માર્કના ભાગરૂપે પ્રાપ્ત શત્બીની સેંટ માર્ક ચર્ચ બહુઆયામી છે અને અંહિયા લેટિન કેથોલિક, કોપ્ટિક કેથોલિક અને કોપ્ટિક રૂઢિચુસ્ત સંસ્કારો પ્રમાણે વિધિઓ કરવામાં આવે છે.
 
=== ઈસ્લામ ધર્મ ===
[[Fileચિત્ર:Abu el-Abbas el-Mursi Mosque in Alexandria.jpg|thumb|200px|right|અલ-મુર્સી અબુ'લ-'અબ્બાસ મોસ્ક]]
એલેક્ઝાન્ડેરિયાના મહત્તમ નાગરીકો [[ઇસ્લામ ધર્મ|ઈસ્લામ]] ધર્મનું પાલન કરે છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં સૌથી પ્રસિદ્ધ મસ્જિદ અન્ફોશીની અબુ અલ-અબ્બાસ અલ-મુર્સી મસ્જિદ છે. શરેહની અન્ય નોંધપાત્ર મસ્જિદોમાં સોમુહાની અલિ ઈબ્ન અબિ તાલિબ મસ્જિદ, બિલાલ મસ્જિદ, મંદારાની અલ-ગામી અલ-બહારી, સોમુહાની ફાતેહ મસ્જિદ, સિદી વિશરની હોદા અલ-ઈસ્લામ મસ્જિદ, હાદરાની અલ-મોવાસાહા મસ્જિદ, મિયામિની શર્ક અલ-મદીના મસ્જિદ, મુસ્તફા કામેલની અલ શોહોદા મસ્જિદ, કઈદ ઈબ્રાહિમ મસ્જિદ, બિબિનિયાની યેહિયા મસ્જિદ, સિદી ગૈબરની સિદી ગૈબર મસ્જિદ અને સુલ્તાન મસ્જિદનો સમાવેશ થાય છે.
 
=== યહૂદી ધર્મ ===
1950અને 1960ના દાયકામાં અરબ રાષ્ટ્રવાદી આંદોલનના પ્રભાવસ્વરૂપ મહત્તમ યહૂદીયોના [[ઈઝરાયલ|ઈઝરાયલ]], [[ફ્રાન્સ|ફ્રાંસ]] અને [[બ્રાઝિલ|બ્રાઝિલ]]માં પલાયન કર્યા પછી એક વખત એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનો સમૃદ્ધ સમુદાય હવે લગભગ વિલુપ્ત થઈ ગયો છે. ઈલેક્ઝાન્ડ્રિયાનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ ઉપાસનાગૃહ એલિયાહુ હનાવી સિનગોગ છે.
 
== શિક્ષણ ==
[[Fileચિત્ર:College saint marc.jpg|thumb|કોલેજ સેંટ માર્ક]]
=== કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓ ===
એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં મોટી સંખ્યામાં ઉચ્ચ શિક્ષા સંસ્થાનો છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયા વિશ્વવિદ્યાલય એ જાહેર વિશ્વવિદ્યાલય છે જે મિસરી ઉચ્ચ શિક્ષા પ્રણાલીનું પાલન કરે છે. તેના મોટા ભાગના શિક્ષકો અને તેમાં પણ ખાસ કરીને એન્જિનિયરિંગના શિક્ષકો જાણીતા છે. ઉપરાંત, અરબ એકેડમી ફોર સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજિ એન્ડ મેરીટાઈમ ટ્રાન્સપોર્ટ અર્ધ ખાનગી શિક્ષણ સંસ્થાન છે જે ઉચ્ચ વિદ્યાલયોની સાથે સાથે સ્નાતક માટે પાઠ્યક્રમો આપે છે. યુનિવર્સિટી સેંઘર એક ખાનગી ફ્રેંચ વિશ્વવિદ્યાલય છે જે માનવતા, રાજનિતી અને આંતરરાષ્ટ્રીય સબંધો પર શિક્ષણ આપે છે અને તે ખાસ કરીને આફ્રિકા ખંડના વિદ્યાર્થીઓ પર વધારે લક્ષ્ય આપે છે. એવેક્ઝાન્ડ્રિયાની અન્ય ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થાઓમાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ઈન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ ટેકનોલોજિ (એઆઈટી)) અને ફેરોસ યુનિવર્સિટી ઈન એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનો સમાવેશ થાય છે.
 
=== શાળાઓ ===
[[Fileચિત્ર:ISJA.jpg|thumb|ઈન્સ્ટિટ્યુશન સેન્ટ જેન-એન્ટિસાઈડ]]
[[Fileચિત્ર:Lycee Francais d'Alexandrie 2001.JPG|thumb|લાયસી અલ-હોરૈયા, એલેક્ઝાન્ડ્રિયા]]
 
એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના વિદેશી શિક્ષણ સંસ્થાનોનો બહુ લાંબો ઈતિહાસ છે. પ્રથમ વિદેશી વિદ્યાલયોનો સમયકાળ 19મી સદીનો શરૂઆતનો સમયગાળો હતો, જ્યારે ફ્રેંચ મિશિનરીઓએ ઈજિપ્તના લોકોને શિક્ષિત કરવા માટે ફ્રેંચ ચેરિટેબલ શાળાઓની સ્થાપના કરી હતી. આજે, એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં કેથોલિક મિશિનરીઓ દ્વારા સંચાલિત સૌથી મહત્વપૂર્ણ ફ્રેંચ વિદ્યાલયોમાં કોલેજ ડે લા મેર ડિ ડિયૂ, કોલેજ નોટ્રે ડેમ ડી સાયન, કોલેજ સેંટ માર્ક, ઈકોલેસ ડેસ સોયૂર્સ ફ્રાંસિકેઈન્સ (4 જુદા જુદા વિદ્યાલયો), ઈકોલ ગેરાર્ડ, ઈકોલ સેંટ ગેબ્રિયલ, ઈકોલ સેંટ- વિન્સેંટ ડી પોલ, ઈકોલ સેંટ જોસેફ, ઈકોલ સેંટ કેથરીન અને ઈન્સ્ટિટ્યુશન સેંન્ટે જીએન-એન્ટાઈડનો સમાવેશ થાય છે. ફ્રેંચ ધાર્મિક સંસ્થાઓની પ્રતિક્રિયા સ્વરૂપે, એક ધર્મનિરપેક્ષ (લૌકિક)મિશને લાઈસી અલ-હોરૈયાની સ્થાપના કરી હતી. જેમણે શરૂઆતમાં ફ્રેંચની શિક્ષણ પ્રણાલીનું પાલન કર્યું પરંતુ વર્તમાનમાં તે મિશ્રની સરકાર દ્વારા સંચાલિત છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં ફ્રાંસની શિક્ષણ પદ્ધતિનું પાલન કરતી હોય તેવી એકમાત્ર શાળા ઈકોલ ચેમ્પોલિયન છે. અહિંયા સામાન્ય રીતે ફ્રાસના નિષ્ણાતો અને રાજનૈતિજ્ઞોના બાળકો વારંવાર આવે છે.
 
એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં અંગેજી શાળાઓની સંખ્યા અત્યંત ઓછી છે અને ફ્રેંચ શાળાઓની સરખામણીએ તેમની સ્થાપના તાજેતરમાંજ થઈ છે. આ શહેરમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ અંગ્રેજી શાળાઓમાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયા અમેરિકન સ્કુલ, બ્રિટિશ સ્કુલ ઓફ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા, ઈજીપ્શિયન અમેરિકન સ્કુલ, મોડર્ન અમેરિકન સ્કુલ, સેક્રેડ હાર્ટ ગર્લ્સ સ્કુલ (એસએચએસ), શટ્ઝ અમેરિકન સ્કુલ, વિક્ટોરિયા કોલેજ, <br />અલ મનાર લેગ્વેંજ સ્કૂલ ઓફ ગર્લ્સ(એમ.ઈ.જી.એસ)જેને અગાઉ (સ્કોટિશ સ્કૂલ ઓફ ગર્લ્સ)કહેવાતી હતી. તેમાં કૌમૈયા લેગ્વેંજ સ્કૂલ (કેએલએસ), અલ નસ્ર બોય્ઝ સ્કૂલ (ઈબીએસ) અને અલ નસ્ર ગર્લ્સ કોલેજનો સમાવેશ થાય છે. તેમાંથી મોટા ભાગની શાળાઓનું નાસેર યુગ દરમિયાન રાષ્ટ્રીયકરણ કરવામાં આવ્યું હતું, અને વર્તમાનમાં તેને ઈજિપ્તના શિક્ષા મંત્રાલય દ્વારા ઈજિપ્તિયન જાહેર શાળાઓ સંચાલિત કરવામાં આવે છે.
 
એલેક્ઝાન્ડ્રિયાની એકમાત્ર શાળા ડ્યૂશ શ્યૂલ ડેર બોરેમેરિન્નેન (ડીબીએસ ઓફ સેંટ ચાર્લ્સ બોરોમી) છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં મોંટેસરી શિક્ષા પ્રણાલીની શરૂઆત સૌથી પહેલા 2009માં એલેક્ઝાન્ડ્રિયા મોંટેસરીમાં કરવામાં આવી હતી. ધ્યાન આપો: એલેક્ઝાન્ડ્રિયાની સૌથી નોંધપાત્ર શાળાઓમાં અલ અબાસ્સિયા હાઈ સ્કૂલ, જમાલ અબ્દુલ નાસેર હાઈ સ્કૂલ અને અલ મનાર ઈગ્લિંજ લેગ્વેંજ સ્કૂલ ફોર ગર્લ્સનો સમાવેશ થાય છે.
 
== પરિવહન ==
[[Fileચિત્ર:Alexandria - 20080720f.jpg|thumb|એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ટ્રામ]]
[[Fileચિત્ર:Misr Station Alexandria.jpg|thumb|મિસ્ત્ર સ્ટેશનની અંદર]]
[[Fileચિત્ર:Double-decker-alexandria.jpg|200px|thumb|right|ડબલ ડેકર બસ]]
[[Fileચિત્ર:Alexandria harbour (February 2007).jpg|thumb|200px|એલેક્ઝાન્ડ્રિયા હાર્બર]]
 
=== હવાઇમથકો ===
એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં બોર્ગ અલ અરબ એરપોર્ટ દ્વારા હવાઈ સેવાઓ આપવામાં આવે છે જે શહેરના કેન્દ્રથી લગભગ 25 કિમીના અંતરે સ્થિત છે. માર્ચ 2010માં ભુતપૂર્વ એરપોર્ટ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ઈન્ટરનેશનલ એરપોર્ટને વાણિજ્ય કામકાજો માટે બંધ કરી દેવામાં આવ્યું હતું જે સાથે તમામ એરલાઈનોનું કામકાજ બોર્ગ અલ અરબ એરપોર્ટથી કરવામાં આવે છે જ્યાં ફેબ્રુઆરી, 2010માં એક નવા ટર્મિનલના કામકાજ સંપન્ન કરવામાં આવ્યું છે.<ref>{{Cite news | title = A new gateway for Alexandria | newspaper = [[Al-Ahram Weekly]] | url = http://weekly.ahram.org.eg/2009/954/sk1.htm | postscript = <!--None-->}}</ref>
 
=== ધોરીમાર્ગો ===
* ઈન્ટરનેશનલ કોસ્ટલ રોડ. (એલેક્ઝાન્ડ્રિયા- પોર્ટ સઈદ)
* ડેઝર્ટ રોડ. (એલેક્ઝાન્ડ્રિયા- કૈરો/220 કિ.મી 6-8 લેન્સ, મહત્તમ પ્રકાશિત )
લીટી ૩૭૫:
* તા'આમીર રોડ "મેહવાર અલ-તા'આમીર"- (એલેક્ઝાન્ડ્રિયા- નોર્થ કોસ્ટ)
 
=== ટ્રેન ===
"મિસ્ત્ર સ્ટેશન" થી વિસ્તાર; એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનું મુખ્ય રેલવે સ્ટેશનથી અબુ કિર. સુધી
 
લીટી ૩૮૨:
* સિદી ગેબર સ્ટેશન
 
=== ટ્રામ ===
1860માં વિસ્તારીત ટ્રામવે માર્ગનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું અને તે આફ્રિકામાં સૌથી જુનું છે.
 
=== જાહેર પરિવહનના અન્ય સાધનો ===
બસ અને મિનીબસો.
 
=== બંદર (પોર્ટ) ===
બંદરને વિભાજીત કરવામાં આવ્યા છે:
 
* પૂર્વિય હાર્બર
* પશ્ચિમી હાર્બર
 
== સંસ્કૃતિ ==
=== પુસ્તકાલય ===
[[Fileચિત્ર:Poseidon and the Bibliotheca Alexandrina.jpg|thumb|left|બિબ્લિયોથેકા એલેક્ઝાન્ડ્રિયા]]
[[Fileચિત્ર:BA night over.jpg|thumb|ધ બિબ્લિયોથેકા એલેક્ઝાન્ડ્રિયા, એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના પ્રાચીન સંગ્રહાલયની સુધારણા માટે આધુનિક પ્રોજેક્ટ]]
ઈજિપ્તમાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયાની રોયલ લાઈબ્રેરી ઓફ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા એક સમયે વિશ્વનું સૌથી મોટું પુસ્તકાલય હતું. સામાન્ય રીતે એમ મનાય છે કે તેની સ્થાપના ઈજિપ્તના ટોલેમી બીજાના શાસનકાળ દરમિયાન, ઈસ પૂર્વેની ત્રીજી સદીની શરૂઆતમાં થઈ હતી. તેનું નિર્માણ કદાચ ટોલેમીના પિતા દ્વારા લાઈબ્રેરી કોમ્પ્લેક્સ, મુજેજના મંદીર- મ્યૂઝિયન, ગ્રીક ''Μουσείον'' (જેનાથી આધુનિક અંગ્રેજી શબ્દ ''મ્યૂઝિયમ'' આવ્યો)ના પ્રથમ ભાગના નિર્માણ બાદ કરવામાં આવ્યું હતું.
 
હવે તે વ્યાજબીપણે પ્રમાણિત થઈ ગયું છે કે આ લાઈબ્રેરી અથવા તેના સંગ્રહના ભાગો કેટલીય વાર આગ લાગવાથી નષ્ટ થઈ ગયા છે (પુસ્તકાલયમાં આગ લાગવાની વાત ત્યારે સામાન્ય હતી અને હસ્તલેખિત પુસ્તકોને પ્રસ્તાપીત કરવાનું કાર્ય અત્યંત મૂશ્કેલ, ખર્ચાણ અને ભારે સમય લગાડતું હતું ) વિનાશ (કે વિનાશો)અંગે હમણાં સુધી પ્રાપ્ત વિગતો હજુ પણ વિવાદોનો એક જીવંત સ્ત્રોત છે. બિબ્લિયોથેકા એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનું ઉદઘાટન જુની લાઈબ્રેરીની સાઈટની નજીક 2003માં કરવામાં આવ્યું હતું.
 
=== સંગ્રાહલયો ===
* એલેક્ઝાન્ડ્રિયા એક્વેરિયમ
[[Fileચિત્ર:Musee national - alexandrie facade vue large.JPG|thumb|એલેક્ઝાન્ડ્રિયા નેશનલ મ્યુઝિયમ]]
* ગ્રીકો-રોમન મ્યૂઝિયમ
* રોયલ જ્વેલરી મ્યુઝિયમ
લીટી ૪૧૨:
આ સંગ્રહાલયને જુના અલ-સાદ બસિલી પાશા પેલેસમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી છે જે એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના સૌથી ધનિક લાકડાના વ્યાપારીયો પૈકી એક છે. આ સ્થળના નિર્માણના કાર્યની શરૂઆત 1926માં કરવામાં આવી હતી.
 
=== સબંધિત શબ્દો ===
* ''' અલ-ઈસ્કંદરિયા (/0}(الإسكندرية)(નામ)(ઔપચારિક):જે એલેક્ઝાન્ડ્રિયા શહેરનો સંદર્ભ આપે છે. તેનો ઉપયોગ ઔપચારીક ગ્રંથો અને ભાષણોમાં કરવામાં આવે છે. તેનો ઈજિપ્તિયન અરેબિક સમાન શબ્દ ઈસ્કિન્દેરિયા'' અથવા ''ઈસ્કિન્દેરેયા'' ''' છે. ''ઈસ્કિન્દેરિયા(h)'' અને ''ઈસ્કિન્દેરેયા '' ના ઉચ્ચારણમાં તફાવત છે તેમ છતાં પરંતુ અબેરિકમાં લખતી વખતે સમાન સ્પેલિંગનો ઉપયોગ થાય છે. સાહિત્યિક અરબીમાં ''ઈસ્કિન્દેરિયા)'' માં નિશ્ચયવાચક આર્ટિકલ અલ- નો ઉપયોગ થાય છે જ્યારે ઈજિપ્તિયન અરબીમાં ''ઈસ્કિન્દેરેયા'' માં અલ- નો ઉપયોગ થતો નથી. બંને શબ્દોના અંતમાં વૈકલ્પિક ''હ'' ને ''ટા'માબુર્ટા'' કહેવામાં આવે છે જેનો સામાન્ય રીતે ઉચ્ચાર કરવામાં આવતો નથી પરંતુ લખવામાં તેનો ઉપયોગ થાય છે.
 
લીટી ૪૧૯:
* ''ઈસ્કંદરાની'' (વિશેષણ): ઈજિપ્તિયન અરેબિકમાં તેનો અર્થ 'મૂળ એલેક્ઝાન્ડ્રિયાવાસી' (પુ.)કે 'એલેક્ઝાન્ડ્રિયાથી' થાય છે.
 
=== રમતગમત ===
[[Fileચિત્ર:GD-EG-Alex-Stade002.JPG|thumb|એલેક્ઝાન્ડ્રિયા સ્ટેડિયમ]]
[[Fileચિત્ર:DSC01990.JPG|thumb|એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં સાયકલિસ્ટનું જૂથ]]
 
ઈજિપ્ત અને આફ્રિકાના અન્ય ભાગોની જેમ એલેક્ઝાન્ડ્રિયાવાસીયોની મુખ્ય રસની રમત [[અસોસિએશન ફુટબોલ|ફુટબોલ]] છે. એલેક્ઝાન્ડ્રિયા સ્ટેડિયમ ઈજિપ્તમાં ઈલેક્ઝાન્ડ્રિયાનું બહુઉદ્દેશીય સ્ટેડિયમ છે. હાલમાં તેનો ઉપયોગ મોટા ભાગે [[અસોસિએશન ફુટબોલ|ફુટબોલ]] મેચો માટે કરવામાં આવે છે અને 2006 આફ્રિકન કપ ઓફ નેશન્સ માટે તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. 1929માં બાંધવામાં આવેલું આ સ્ટેડિયમ ઈજિપ્ત અને આફ્રિકામાં સૌથી જુનું સ્ટેડિયમ છે. આ સ્ટેડિયમમાં 20,000 લોકો માટેની ક્ષમતા છે.
લીટી ૪૨૭:
 
એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં ચાર સ્ટેડિયમ છે:
* બોર્ગ અલ અરબ સ્ટેડિયમ
* હર્રાસ અલ-હેદૂદ સ્ટેડિયમ
* એલેક્ઝાન્ડ્રિયા સ્ટેડિયમ
* અલ-ક્રોમ સ્ટેડિયમ
ટેનિસ અને સ્ક્વોશ જેવી અન્ય ઓછી જાણીતી રમતોને સામાન્ય રીતે ખાનગી સામાજીક અને સ્પોર્ટ્સ ક્લબોમાં રમવામાં આવે છે,જેમ કે:
 
* "સ્પોર્ટિંગ"માં એલેક્ઝાન્ડ્રિયા સ્પોર્ટિંગ ક્લબ
* એલેક્ઝાન્ડ્રિયા કન્ટ્રી ક્લબ
* અલ-ઈતિહાદ અલ-ઈસ્કન્દરી ક્લબ
* અલ-ઓલિમ્પી ક્લબ
* કોરુમ ક્લબ
* હરસ અલ હોદૂદ ક્લબ
* લગૂન રીસોર્ટ કોર્ટ્સ
* "સ્મૂહા"માં સ્મૂહા એસસી
 
[[Fileચિત્ર:Cycling carnival alex 001.jpg|thumb|એલેક્ઝાન્ડ્રિયા સાયકલિંગ ઉત્સવ]]
 
એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં સાયકલ ઈજિપ્ત ગ્રુપ દ્વારા દર સપ્તાહે શુક્રવારે સાયક્લિંગ કાર્નિવલનું પણ આયોજન થાય છે. જેના માટે સાયકલ ચલાવવાનો શોખ ધરાવતા લોકો દર શુક્રવારે સવારે અહિંયા એકત્રીત થાય છે અને અલ મોંતાઝાથી અલ ક્વાલા અથવા ઉનાળામાં બિબ્લિયોથેકા એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના સુધી સાયકલ ચલાવે છે.
 
=== સાહિત્ય ===
એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના આધુનિક સાહિત્ય પર બે લેખકોની છાપ છે: જેમાંથી એક એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં જન્મેલા ગ્રીક કવિ સી.પી.કેવેફી અને બીજા ભારતીય મૂળના અંગ્રેજ અને ''ધ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા ક્વાટ્રેટ'' ના લેખક લોંરેસ ડુરેલ છે. કેવેફીએ પોતાની કવિતાઓમાં ગ્રીકનો ઈતિહાસ અને પૌરાણીક કથાઓ અને પોતાની સમલૈંગિકતાનો સમાવેશ કર્યો છે. ડુરેલે માનવ ઈચ્છાઓ જાણવા માટે એક પરીદ્રશ્યના રૂપમાં આ સર્વદેશી નગરનો ઉપયોગ કર્યો છે. નાગુઈજ મહફુજની મિરારર એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં સેટ કરવામાં આવેલ અરબી નવલકથાઓમાં જાણીતી છે. 2000ના દાયકામાં જોન કોર્ટનેય ગ્રીમવુડ,કિ લોંગફેલો અને કીથ મિલર જેવા લેખકોએ એક કાલ્પનિક વાર્તાના સેટિંગના રૂપમાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનો ઉપયોગ કર્યો હતો.
 
* નવલકથાઓ
** રોબર્ટ લિડેલની''અનરીયલ સીટી'' (1952).
** ડી.જે.એનરાઈટની''એકેડેમિક યર'' (1955, જેને1940ના દાયકાના અંતિમ તબક્કામાં સેટ કરવામાં આવી હતી)
લીટી ૪૬૬:
** કીથ મિલરની ''ધ બુક ઓન ફાયર'' (2009,શહેરી કલ્પના )
 
* ઇતિહાસ
** ઈ.એમ.ફોસ્ટરની ''એલેક્ઝાન્ડ્રિયા: અ હિસ્ટ્રી એન્ડ અ ગાઈડ'' (1922;મોટી સંખ્યામાં પુન:મુદ્રણ)
** માઈકલ હાગની ''એલેક્ઝાન્ડ્રિયા: સિટી ઓફ મેમરી'' (યેલ યુનિવર્સિટી પ્રેસ, 2004)
** માઈકલ હાગની ''વિંટેજ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા: ફોટોગ્રાફ્સ ઓફ ધ સિટી 1860-1960'' (ધ અમેરિકન યુનિવર્સિટી ઓફ કૈરો પ્રેસ,2008)
 
* યાદગીરીઓ
** આંદ્રે અસિમનની ''આઉટ ઓફ ઈજિપ્ત'' (1994;જેમાં એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના પારિવારીક ઈતિહાસનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે)
** ''ફેરવેલ ટુ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા'' (tr. હેરી ઈ.ત્જાલસ
 
* રમતો
** ફાઈનલ ફેંટસી નાઈન્થ (પીએસએક્સ)"ફાઈનલ ફેંટસી નાઈન્થ પર એલેક્ઝાન્ડ્રિયા શહેરની ધ મેજર વાર્તામાં અહિંયા રાજકુમારી "ગાર્નેટ" છે"
 
=== ગીતો ===
* ફ્રેંચમાં ગીતો:
** જ્યોર્જ્સ મુસ્તાકીની ''એલેક્ઝાન્ડ્રિયા''
લીટી ૪૯૨:
** મુહમ્મદ મુનીરનું ''યા ઈસ્કેન્દરૈયા'' (જેમાં અહમદ ફૌઆદ નગ્મના શબ્દો છે
* અંગ્રજીમાં ગીતો:
** કામેલોટનું ''એલેક્ઝાન્ડ્રિયા''
* વિવિધ ભાષાઓમાં ગીતો:
** ''યા મુસ્તફા'' , દારિયા મોરેના, બોબ આઝમ અને ઘણાં અન્યો દ્વારા પુનનિર્મિત- જેમના શબ્દો અરબી, ફ્રેંચ અને ઈટાલિયન ભાષામાં છે.
 
=== પર્યટન ===
એલેક્ઝાન્ડ્રિયા, મધ્યપૂર્વનું એક મુખ્ય ઉનાળું વિહારસ્થળ છે જ્યાં સૂર્યપ્રકાશ અને દરિયાની મજા માળવા અન્ય તમામ શહેરોના લોકો અહિંયા મજા લેવા આવે છે. ઉનાળામાં અહિંયાના કીનારાઓ (બીચો) છત્રીઓ અને પરીવારોથી ભરાઈ જાય છે અને શહેરમાં સામાન્ય રીતે લોકોની ભીડ એકત્રીત થવા લાગે છે. આ શહેરમાં બે જાહેર બીચ (જેનો ઉપયોગ કોઈ પણ વ્યક્તિ મફતમાં કરી શકે છે, અને સામાન્ય રીતે અહિંયા લોકોની સારી એવી ભીડ થાય છે)પણ ઉપલબ્ધ છે. અહિંયા કેટલાક એવી પણ ખાનગી બીચો છે જે માત્ર થોડીક હોટલોના મહેમાનો માટે જ હોય છે.
 
=== નોંધપાત્ર વ્યક્તિઓ ===
* અહમદ રેમ્ઝી (ઈજિપ્તના અભિનેતા)
* અલી અબ્દુલ હામિદ મૂર્સી (આયર્ન અને સ્ટીલ ફેક્ટરીના પ્રથમ અધ્યક્ષ)
* અલીપિયૂસ(ઈ.સ પૂર્વે ચોથી સદી)ગ્રીક સંગીત લેખક
* એલેક્ઝાન્ડર આયોલાસ(1907–1987)ગ્રીકના કળા સંગ્રહકાર
* આંદ્રે અસિમન (અમેરિકી લેખક)
* એંટોનિસ બેનાકિસ (1873–1954) ગ્રીક કળા સંગ્રહકાર
* એપોલોસ (પ્રથમ સદી, એક્ટ્સ 8:24) પ્રાંરભિક ખ્રિસ્તી ઇવેન્જલિસ્ટ
* એરિયસ (ચોથી સદી) જેમણે એરિયન વિવાદને ભડકાવ્યો હતો
* પોપ એથનેસિસ ધ એપોસ્ટોલિક(ખ્રિસ્તી ધર્મના ચેંપિયન)
* ચેરમન ઓફ એલેક્ઝાન્ડ્રિયા(સમદર્શી દાર્શનિક અને વ્યાકરણ શાસ્ત્રી)
* ટોલેમી પ્રથમ સોટર (ઈજિપ્તના શાષક)ટોલેમિક વંશની શરૂઆત કરી
* ક્લિયોપેટ્રા સાતમી(ઈજિપ્તિયન શાષક)
* કોન્સ્ટટેન્ટાઈન પી. કૈવેફી (1863–1933)ગ્રીક કવિ
* કોસ્મસ ઈન્ડિકોપ્લિયૂસ્ટસ (છઠ્ઠી સદી) ગ્રીક સાધુ,ભુગોળશાસ્ત્રી અને લેખક
* ડેમિસ રૂસોસ (ગ્રીક ગાયક)
* એરિક હોબ્સબોમ (બ્રિટિશ ઈતિહાસકાર)
* યૂક્લિડ (ગણીતશાસ્ત્રી)
* ફરીદા ઓફ ઈજિપ્ત (ઈજિપ્તની ભુતપૂર્વ રાણી)
* ફારૂક હોન્સી (ઈજિપ્તના સાંસ્કૃતિક પ્રધાન)
* પ્રિંસેસ ફોજિયા (ઈજિપ્તની રાણી)
* ફિલિપો ટોમ્માસો મેરિનેટ્ટી (ઈટાલિયન કવિ,ભવિષ્યવાદના સ્થાપક )
* જ્યોર્જ મુસ્તાકી (ગ્રીક-ફ્રેંચ કવિ અને સંગીતકાર
* ગિડિયન ગેચ્તમેન (ઈઝરાયલી મૂર્તિકાર)
* ગિયૂસેપ ઉન્ગારેતી (ઈટાલિયન કવિ)
* હૈમ સબન (અમેરિકી ધનાઢ્ય)
* હેન્ડ રોસ્ટમ (ઈજિપ્તિયન અભિનેત્રી )
* હાઈપેટિયા (ઈ.સ પૂર્વે ચોથી-પાંચમી સદી) ગ્રીક દાર્શનિક
* જેકબ ક્વેરીદો (યહુદી/મુસ્લિમ રહસ્યવાદી)
* જીન ડેસેસ(1904–1970)ગ્રીકના ફેશન ડિઝાઈનર
* કોસ્ટૈટિનોસ પાર્થેનિસ (1878–1967)(ગ્રીક ચિત્રકાર)
* બૈરમ અલ-તુન્સી (ઈજિપ્તિયન કવિ)
* મોહમદ અલ ફયાદ (ઈજિપ્તિયન વ્યવસાયી)
* મુસ્તફા અમર (ઈજિપ્તિયન કવિ)
* નિકોસ ત્સિફોરોસ (ગ્રીક કથાલેખક અને ફિલ્મ ડિરેક્ટર)
* ઓરિગેન (ગ્રીક ખ્રિસ્તી વિદ્વાન)
* ઓમર શરીફ (ઈજિપ્તિયન કળાકાર)
* પૈપસ (ચોથી સદી) ગ્રીકની પદ્ધતિ ગ્રહણ કરનાર ઈજિપ્તના ગણિતશાસ્ત્રી
* ફિલો (20 ઈ.સ પૂર્વે – 50 સન) ગ્રીકવાદી યહૂદી દાર્શનિક
* પેનેલોપ ડેલ્ટા (1874–1941) ગ્રીક લેખક
* રૂડોલ્ફ હેસ (નાઝી દળનાજર્મન ઉપનેતા)
* સૈયદ દરવેશ (ઈજિપ્તિયન સંગીતકાર)
* તૌફિક અલ-હકીમ (ઈજિપ્તિયન લેખક)
* યોસેફ ચાહિન (ઈજિપ્તિયન ફિલ્મ ડિરેક્ટર)
 
== આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો ==
=== પડોશના નગરો - બાજુ બાજુના નગરો ===
નિચેના શહેરો સાથે એલેક્ઝાન્ડ્રિયાને નજીકનો સબંધ છે:
{| cellpadding="10"
લીટી ૫૫૩:
* {{flagicon|Ukraine}} ઓડિસા યુક્રેનમાં
* {{flagicon|United States}}યુનાઈટે સ્ટેટ્સમાં ક્લેવિલેન્ડ
* {{flagicon|Romania}}[[રોમાનિયા|રોમાનિયા]]માં કોન્સ્ટાન્ટા
* {{flagicon|Bulgaria}}[[બલ્ગેરિયા|બલ્ગેરીયા]]માં કઝાન્લાક
|
લીટી ૫૬૫:
|
|
* {{flagicon|Malaysia}}[[મલેશિયા|મલેશિયા]]માં કુચિંગ
|}
 
== આ પણ જુઓ ==
* એલેક્ઝાન્ડ્રિયા પ્રશાસન
* ઈજિપ્તનું પ્રશાસન
* મેગાલિથિક સ્થળોની યાદી
* એલેક્ઝાન્ડ્રિયાના, એલેક્ઝાન્ડ્રિયાથી સબંધિત
* એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં આનંદ પર્યટન, એલેક્ઝાન્ડ્રિયાથી સબંધિત
 
[http://www.alexandriaexcursions.com www.alexandriaexcursions.com]
 
== નોંધ ==
* મીશેલ હાગ દ્વારા "એલેક્ઝાન્ડ્રિયા: સિટી ઓફ મેમરી"(લંડન એન્ડ ન્યુ હેવન, 2004) ઓગણસમી અને વીસમી સદી દરમિયાન સર્વદેશીય એલેક્ઝાન્ડ્રિયાનું એક સામાજીક, રાજનૈતિક અને સાહિત્યિક દ્રશ્ય.
* વિક્ટર ડબલ્યુ. વોન હેગન ''ધ રોડ ધેટ લેડ ટુ રોમ'' ધ વર્લ્ડ પબ્લિશિંગ કંપની, ક્વિવલેન્ડ અને ન્યુયોર્ક 1967.
 
== સંદર્ભો ==
{{Reflist|colwidth=30em}}
 
== બાહ્ય લિંક્સ ==
{{Commons category|Alexandria}}
* [http://www.alexandria.gov.eg/default.aspx સત્તાવાર વેબસાઈટ]
* {{Wikitravel}}
* [http://www.expatsinalex.com/ એલેક્ઝાન્ડ્રિયામાં દેશનિકાલ]
* [http://www.aldokkan.com/geography/alexandria.htm પ્રાચીન એલેક્ઝાન્ડ્રિયા અને રોમ વચ્ચેની તુલના]
* [http://web.archive.org/web/20071123134122/http://www.britishcouncil.org/egypt-arts-culture-events-durrell.htm/ British Council's Lawrence Durrell Celebration in Alexandria]
* [http://icarus.umkc.edu/sandbox/perseus/pecs/page.167.a.php રિચાર્ડ સ્ટિલવેલ, ed. ][http://icarus.umkc.edu/sandbox/perseus/pecs/page.167.a.php ''પ્રિન્સ્ટન એન્સાઇક્લોપિડીયા ઓફ ક્લાસિકલ સાઇટ્સ'' , 1976:] “એલેક્ઝાન્ડ્રિયા, ઇજિપ્ત”
* [http://pyroskin.com.ua/download/Alexandria1200.jpg બ્રોન અને હોગેન્બર્ગ સિવિટેટ્સ ઓર્બિસ ટેરેરમ પરથી પ્રાચીન એલેક્ઝાન્ડ્રિયાની અદભૂત તસવીર]
 
[[Categoryશ્રેણી:330s BC સ્થાપનો]]▼
 
[[Categoryશ્રેણી:પ્રાચીન શહેરો]]▼
▲[[Category:330s BC સ્થાપનો]]
[[Categoryશ્રેણી:ઈજીપ્ત]]▼
▲[[Category:પ્રાચીન શહેરો]]
[[Categoryશ્રેણી:ઈજિપ્તના મહાનગરી વિસ્તારો]]▼
▲[[Category:ઈજીપ્ત]]
▲[[Category:ઈજિપ્તના મહાનગરી વિસ્તારો]]
 
[[af:Alexandrië]]
Line ૬૫૫ ⟶ ૬૫૪:
[[mr:अलेक्झांड्रिया, इजिप्त]]
[[ms:Iskandariah]]
[[my:အလက်ဇန္ဒရီးယား]]
[[nds:Alexandria]]
[[nl:Alexandrië]]
"https://gu.wikipedia.org/wiki/એલેક્ઝાન્ડ્રિયા" થી મેળવેલ