ઍલન ટ્યુરિંગ: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત
Content deleted Content added
No edit summary |
Maharshi675 (ચર્ચા | યોગદાન) No edit summary |
||
લીટી ૧૯:
| prizes = [[Officer of the Order of the British Empire]]<br />[[Fellow of the Royal Society]]
}}
'''ઍલન મેથીસન ટ્યુરિંગ'''
ટ્યુરિંગની સજાતીયતા 1952માં ફોજદારી ફરિયાદમાં પરિણમી- તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સજાતીય વર્તણૂક ગેરકાયદેસર હતી- અને તેમણે જેલના વિકલ્પ તરીકે સ્ત્રી હોર્મોન(રાસાયણિક ખસીકરણ)ની સાથે સારવાર સ્વીકારી હતી. તેઓ 1954માં તેમના 42મા જન્મદિવસનાં કેટલાંક અઠવાડિયા પહેલાં, સાઈનાઈડ ઝેરથી મૃત્યુ પામ્યા. કાયદેસરની તપાસમાં તે આત્મહત્યા હોવાનું શોધાયું હતું, તેમની માતા અને કેટલાક અન્ય લોકો તેમના મોતને એક અકસ્માત હોવાનું માની રહ્યાં હતાં. 10 સપ્ટેમ્બર 2009ના રોજ, ઈન્ટરનેટ ઝુંબેશને અનુસરતાં, યુદ્ધ પછી ટ્યુરિંગની સાથે જે રીતનો વ્યવહાર થયો હતો, તે માટે બ્રિટિશ સરકાર વતી બ્રિટિશ વડાપ્રધાન ગોર્ડોન બ્રાઉને સત્તાવાર જાહેર માફી માંગી હતી. .<ref name="PM-apology">{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8249792.stm | title = PM apology after Turing petition | date = 11 September 2009 | work = BBC News}}</ref>
Line ૩૨ ⟶ ૨૮:
છ વર્ષની ઉંમરે તેમના વાલીએ સેન્ટ મિશેલ, દિવસની સ્કૂલમાં તેમનું નામ નોંધાવ્યું હતું. તેમની પ્રતિભા શરૂઆતમાં જ મુખ્ય શિક્ષિકાએ ઓળખી કાઢી, એવી રીતે તેમના ક્રમશઃ ઘણા શિક્ષકોએ તેમની પ્રતિભા ઓળખી હતી. 1924માં, 14 વર્ષની ઉંમરે, તેઓ ડૂરસેટમાં બજાર ભરાય એવા શહેર શેરબોર્નમાં જાણીતી સ્વતંત્ર્ય શાળાશેરબોર્ન શાળામાં ગયા. સત્રના પ્રથમ દિવસે બ્રિટનમાં સામાન્ય હડતાળ હતી, પણ તેને પ્રથમ દિવસે હાજર રહેવું હતું તે નિર્ધારિત હતું, તેથી તેણે તેની સાઈકલ સાઉથએમ્પટોનથી શાળા સુધી {{convert|60|mi|km}}થી વધુ દોરીને લઈ ગયો, આખી રાત પ્રવાસી માટેની વીશીમાં રોકાયો.<ref name="metamagical">{{Cite book|title=Metamagical Themas: Questing for the Essence of Mind and Pattern |first=Douglas R. |last=Hofstadter |year=1985 |publisher=Basic Books |isbn=0-465-04566-9 |oclc=230812136}}</ref>
[[File:KingsCollegeChapel.jpg|thumb|કિંગ્સ કોલેજ, કેમ્બ્રીજ ખાતે કમ્પ્યૂટર ખંડનું નામ ટ્યુરિંગના નામથી રાખવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં તેઓ 1931માં વિદ્યાર્થી અને 1935માં ફેલો બન્યા હતા.
ટ્યુરિંગની કુદરતી રુચિ ગણિત અને વિજ્ઞાન હોવાથી શેરબોર્નમાં કેટલાક શિક્ષકો, જેમની શિક્ષણની વ્યાખ્યામાં સાહિત્યપર વધુ ભાર આપતા હતા, પરિણામે તેઓ પ્રત્યેથી તેમને આદર ન મળ્યો. તેમના મુખ્ય શિક્ષકે તેમના વાલીને લખ્યું હતું- "હું આશા રાખું છું કે તે બે સ્ટૂલની વચ્ચે ન પડે. જો તેને જાહેર શાળામાં રહેવું હશે, તો તેણે ચોક્કસપણે ''શિક્ષિત'' થવાનું ધ્યેય રાખવું જ પડશે. જો તેણે માત્ર''વિજ્ઞાનના વિશેષજ્ઞ'' બનવું હશે, તો તે જાહેર શાળામાં તેનો સમય બરબાદ કરી રહ્યો છે. "<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=26}}</ref> આ બધું થવા છતાં, ટ્યુરિંગે અભ્યાસમાં નોંધનીય ક્ષમતા દર્શાવવાની ચાલુ રાખી. 1927માં પ્રાથમિક કલનશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યાં વિના જ તેને જટિલ સમસ્યાઓ ઉકેલવામાં મજા આવતી હતી. 1928માં, 16 વર્ષની ઉંમરે, ટ્યુરિંગને [[આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન|આર્બલ્ટ આઈન્સ્ટાઈન]]ના કાર્યનો ભેટો થયો, તેણે માત્ર તેને સમજી લીધું એટલું જ નહીં, પણ તેણે એક લખાણમાંથી, કે જેમાં ક્યારેય એવું સ્પષ્ટપણે દર્શાવાયું નહોતું, તેમાંથી ન્યુટનના ગતિના નિયમોઅંગે આઈન્ટાઈનના પ્રશ્નો અંગે અનુમાન લગાવ્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=34}}</ref>
Line ૪૩ ⟶ ૪૦:
તેમના અતિમહત્ત્વના પેપર "ઓન કમ્યૂટેબલ નંબરસ્, વીથ એન એપ્લીકેશન ટુ ધી ''એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem)'' ",<ref>{{Cite journal | last= Turing | first= A. M. |year=1936 | publication-date = 1936–37 | title = On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem | periodical = Proceedings of the London Mathematical Society | series = 2 | volume = 42 | pages = 230–65 | doi= 10.1112/plms/s2-42.1.230 | url = http://www.comlab.ox.ac.uk/activities/ieg/e-library/sources/tp2-ie.pdf}} (અને {{Cite news| last = Turing | first = A.M. | publication-date = 1937 | title = On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem: A correction | periodical = Proceedings of the London Mathematical Society | series = 2 | volume = 43 | pages = 544–6 | doi = 10.1112/plms/s2-43.6.544 | year = 1938 }})</ref> ટ્યુરિંગે ગણતરી અને પ્રૂફની મર્યાદાઓ પરના 1931ના કુર્ટ ગોડેલનાં પરિણામો પર પુનઃસૂત્રો તારવી, ગોડેલના વૈશ્વિક ગાણિતિક આધારિત યાંત્રિક ભાષા સાથે ફેરબદલી કરીને યાંત્રિક અને સરળ ડિવાઈસો મૂક્યા, જે ટ્યુરિંગ મશીનો તરીકે જાણીતાં બન્યાં. તેમણે સાબિત કર્યું કે કેટલાંક આવા મશીનો કોઈપણ કલ્પના જો અલ્ગોરિધમ પ્રમાણે રજૂ કરવામાં આવે તો તેની ગાણિતિક ગણતરી કરવા માટે તે સક્ષમ બનશે. તેઓ સાબિત કરતાં ગયા કે ટ્યુરિંગના મશીન માટે અચકાવવાની સમસ્યા અનિશ્ચિત છે જે સૌ પ્રથમ વખતે દર્શાવતાં ''એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem)'' નો કોઈ ઉકેલ નથી કે એવું સાબિત કરતા ગયા હતા. તે નક્કી કરવું શક્ય નથી, વાસ્તવમાં, જ્યારે પણ ગાણિકીત ક્રિયા ટ્યુરિંગ મશીનને આપવામાં આવશે ત્યારે તે હંમેશા અચકાશે કે કેમ. જો કે તેમના લેમ્બડા કલનને આદર આપવામાં એલોન્ઝો ચર્ચને સમકક્ષ પ્રુફ પથી તેમનું પ્રુફ પ્રકાશિત થયું હતું, તે વખતે ટ્યુરિંગ ચર્ચના કામથી અજાણ હતા.
ટ્યુરિંગે તેમની યાદશક્તિમાં લખ્યું હતું કે તેઓ આ 1936 પેપર સ્વીકારવા અંગે નિરાશ થયા હતા અને તે અંગે માત્ર બે વ્યક્તિઓએ પ્રતિક્રિયા આપી- તેઓ હતા [[Wikipedia talk:Articles for creation/Heinrich Scholz|હૈન્રીચ સ્કૂલઝ]]અને રિચાર્ડ બેવેન બ્રેઈથવેઈટ. ટ્યુરિંગનો અભિગમ નોંધનીય પણે ઘણો ખુલ્લો અને સ્વયંસ્ફૂર્ત છે. અન્ય કોઈ પણ મશીનની જે એક આવું મશીન પણ કાર્ય કરી શકે એવા વિચારને પણ એક યુનિવર્સલ (ટ્યુરિંગ) મશીનની તેની ધારણામાં નવીનતાથી ઉતાર્યો હતો. અથવા બીજા શબ્દોમાં, કોઈની પણ ગણતરી કરવાની ક્ષમતા સાબિત થાય છે તે ગણતરી કરે છે, તેનો અડસટ્ટો લગાવાય છે. ટ્યુરિંગ મશીનો આ દિવસોમાં ગણતરી કરવાના સિદ્ધાંતમાં અભ્યાસ માટે કેન્દ્રિય ભાગ છે, સ્ટીફન વોલ્ફ્રામ દ્વારા 2 રાજ્ય 3 ચિહ્નો ટ્યુરિંગ મશીન શોધ એક સૌથી સરળ ઉદાહરણબને છે.<ref>[http://www.wired.com/wiredscience/2007/10/college-kid-pro/ કોલેજ કીડ પ્રૂવ ધેટ વોલ્ફ્રામસ ટ્યુરિંગ મશિન યુનિવર્સલ કમ્પ્યૂટરોમાંનું સૌથી સરળ છે] વાયર્ડ 24 ઓક્ટોબર 2007</ref> પેપરવ્યાખ્યાયિત સંખ્યાઓની કલ્પના પણ રજૂ કરે છે.
સપ્ટેમ્બર 1936થી જુલાઈ 1938 સુધી તેમણે ઍલોન્ઝો ચર્ચ હેઠળ અભ્યાસ કરવા માટે ઇન્સ્ટિટયૂટ ફોર એડવાન્સડ સ્ટડી, પ્રીન્સેટન, ન્યુ જર્સી ખાતે તેમનો મોટા ભાગનો સમય પસાર કર્યો. સાથો સાથ પોતાના માત્ર ગાણિતને લગતા કામમાં તેમણે સાંકેતિક લિપિનો અભ્યાસ કર્યો અને એક વિદ્યુત યાંત્રિક દ્વિગુણ ગુણકના ચોથા તબક્કામાંથી ત્રણનું નિર્માણ પણ કર્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=138}}</ref> જૂન 1938માં તેમણે પ્રીન્સેટનમાંથી તેમની Ph.D.ની ડીગ્રી મેળવીઃ તેમનો મહાનિબંધ સાપેક્ષ ગણતરીની કલ્પનાને રજૂ કરતો હતો, જ્યાં ટ્યુરિંગ મશીનો કહેવાતી ભાવિ આગાહી સાથે દલીલ કરે છે, સમસ્યાઓના અભ્યાસને મંજૂરી આપતાં, તે એક ટ્યુરિંગ મશીન દ્વારા ઉકેલી શકાતું નથી. કેમ્બ્રીજ ખાતે પાછા આવતાં, તેમણે લુડ્વીગ વિટ્ટુજેનસ્ટીન દ્વારા ગણિતની સ્થાપનાઅંગેના વ્યાખ્યામાં હાજરી આપી હતી.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=152}}</ref> શિષ્ટાચારના કડક પાલનથી ટ્યુરિંગના પ્રતિકાર સાથે બે વ્યક્તિઓએ દલીલ કરી અને અસહમતિ દાખવી અને વિટ્ટજેનસ્ટીનની દલીલ એ હતી કે ગણિતશાસ્ત્રી કશા પણ તદ્દન સત્યો શોધી કાઢતા નથી પણ તેના બદલે તેઓ તેનું નવનિર્માણ કરે છે.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|pp=153–154}}</ref> તેમણે અંશકાલીન સમય માટે ગવર્મેન્ટ કોડ અને સિફર સ્કૂલ (GCCS) સાથે કામ પણ કર્યું.
==સંકેતલિપિ વિશ્લેષણ==
Line ૫૭ ⟶ ૪૮:
બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન, ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જર્મન સંકેતોને તોડવામાંના પ્રયત્નોમાં એક મુખ્ય સહભાગી હતા. યુદ્ધ પહેલાં સીફર બ્યુરોમાંથી પોલેન્ડમાં મેરિન રેજેવ્સ્કી,જેર્ઝી રોઝીસ્કીઅને હેન્રીક ઝીગાલ્સ્કી દ્વારા સંકેતલિપિ વિશ્લેષણના કામની શરૂઆત પર, તેમણેઈનીગ્મા મશીન અને લોરેન્ઝ એસઝેડ 40/42 (એક ટેલીપ્રિન્ટર(ટેલીટાઈપ) બ્રિટિશ દ્વારા ''ટ્યુની'' કોડવાળું નામ ધરાવનાર સાંકેતિક જોડાણ) એ બંનેને તોડવા માટે ઊંડા જ્ઞાન દ્વારા ફાળો આપ્યો હતો, અને થોડા સમય માટે, જર્મન નૌકાદળના સિગ્નલો વાંચવા માટે જવાબદાર વિભાગ હટ 8ના મુખ્ય વ્યક્તિ હતા.
સપ્ટેમ્બર 1938થી ટ્યુરિંગ કોડ તોડતી બ્રિટિશ સંસ્થા ગવર્મેન્ટ કોડ અને સાઈફર સ્કૂલ(GCCS), સાથે ખંડ-સમય માટે (અનુમાન અનુસાર બ્રિટિશ ફોરેન ઓફિસમાટે) કામ કર્યું હતું. તેમણે જર્મન ઈનીગ્મા મશીનની સમસ્યા પર કામ કર્યું અને GCCSના સિનિયર કોડબ્રેકર ડીલ્લી ક્નોક્ષસાથે મળીને કામ કર્યું.<ref>જેક કોપલેન્ડ, "કોલોસ્સસ અને કમ્પ્યૂટરની ઉંમરનું ચિત્ર, પાના નં 352 ''એક્શન ધી ડે'' , 2001</ref> 4 સપ્ટેમ્બર 1939એ જર્મની પર યુકે(UK)એ યુદ્ધનું એલાન કર્યું, ત્યારે ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક, જીસીસીએસના યુદ્ધ સમયના સ્ટેશન પર હાજર થયા હતા.<ref name="Copeland2006p378">કોપલેન્ડ, 2006 પાન નં. 378</ref> 1945માં, ટ્યુરિંગને તેમની યુદ્ધ સમયની સેવાઓ બદલ ઓબીઈ દ્વારા સન્માન આપવામાં આવ્યું, પણ તેમનું કાર્ય ઘણાં વર્ષો સુધી ખાનગી રહ્યું. ટ્યુરિંગ પાસે બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે કંઈક પ્રતિષ્ઠિત વિચિત્રતા હતી. જેક ગુડ, સંકેતલિપિના વિશ્લેષક, જેમણે તેમની સાથે કામ કર્યું હતું, તેમણે ટ્યુરિંગ વિશે રોનાલ્ડ લેવિને ટાંકીને કહ્યું: <blockquote> દરેક વર્ષે જૂનના પ્રથમ અઠવાડિયામાં તેને હે ફિવર (પરાગને લીધે થતી ઉધરસ અને ક્યારેક દમનો વિકાર)નો ખરાબ હુમલો લાગુ પડતો હતો, અને તેઓ પરાગરજને દૂર રાખવા માટે ઓફિસમાં પહેરવાનો સર્વિસ ગેસ માસ્ક સાયકલ ચલાવતી વખતે પહેરી લેતા. તેમની સાયકલમાં ખરાબી હતીઃ ચેન નિયમિત અંતરાલે ઉતરી જતી. તેને સમી કરાવવાને બદલે તેઓ ગોળ ફરતાં પેડલની ગણતરી કરતાં અને ચેન સરખી કરવાના સમયે સાયકલ પરથી ઉતરી હાથ દ્વારા ચેનને સરખી કરતા. તેમની અન્ય વિચિત્રતા એ હતી કે તેઓ તેમના મગ (પ્યાલા)ને ચોરી થતો અટકાવવા માટે રેડિયેટરની પાઈપ સાથે બાંધી દેતા.<ref>{{Harvnb|Lewin|1978|p=57}}</ref></blockquote>
બ્લેત્ચલેય ખાતે કામ કરતી વખતે, ટ્યુરિંગ, એક પ્રતિભાસંપન્ન લાંબુ અંતર દોડનારા હતા, પ્રસંગોપાત્ત જ્યારે તેમની જરૂરિયાતત ઉચ્ચ-સ્તરી બેઠકો માટે પડતી ત્યારે તેઓ {{convert|40|mi}} થી લંડન સુધી દોડતા.<ref>''બોડીગાર્ડ ઓફ લીઝ'' , એન્થોની કેવ બ્રાઉન દ્વારા, 1975.</ref>
===ટ્યુરિંગ- વેલ્ચમેન બોમ્બી ===
બ્લેત્ચલેય પાર્કમાં આવ્યાં પછી થોડા અઠવાડિયામાં,<ref name="Copeland2006p378"></ref> ટ્યુરિંગ ચોક્કસ પ્રકારના ઈલેક્ટ્રોમીકેનીકલ મશીન વિશે જણાવ્યું, જે ઈનીગ્માને તોડવા માટે બોમ્બા કરતાં વધુ ઝડપી મદદ કરી શકે છે, 1938 પછી મૂળ પોલીશ-ડિઝાઈન બોમ્બામાં સુધારાવધારા થયા બાદ તેનું નામ બોમ્બી થયું. ગણિતશાસ્ત્રી ગોર્ડોન વેલ્ચમેન દ્વારા વધુ તીવ્ર બનાવવાના સૂચન સાથે બોમ્બી એક પ્રાથમિક સાધનોમાંનું એક બન્યું અને ઈનીગ્મા પર પ્રહાર કરવા-સંદેશાઓના વિનિમયમાં રક્ષણ મેળવવાના ઉપયોગમાં યંત્ર પાસે કામ લેવામાં મુખ્ય બન્યું.
[[File:Bombe-rebuild.jpg|thumbnail|બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે બોમ્બીની એક સંપૂર્ણ અને કાર્યશીલ પ્રતિકૃતિ]]
જેક ગુડનો મત: <blockquote>મારા ''મતે'' ટ્યુરિંગનો અત્યંત મહત્તવનો ફાળો બોમ્બી, સંકેતલિપિનું વિશ્લેષણ કરતાં મશીનની ડિઝાઈન કરવામાં હતો. તેમની પાસે એવો વિચાર હતો કે જેનો તમે ઉપયોગ કરી શકો, પરિણામ રૂપે, તર્ક શાસ્ત્રનો એક પ્રમેયમાં વાહિયાતની બદલે બિનતાલીમી કાન લાગે છે, તેનાથી વિરોધાભાસી તમે ''દરેક વસ્તુનું'' અનુમાન લગાવી શકો છો.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1155383/episodes "ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા"], UKTV ઔતિહાસિક ચેનલની દસ્તાવેજી શ્રેણીઓનો ચોથો ભાગ [http://www.imdb.com/title/tt1157073/ "હિરોઝ ઓફ વર્લ્ડ વોર 2"]</ref></blockquote>
બોમ્બી ઈનીગ્મા સંદેશા (એટલે કે રોટરનો ક્રમ, રોટરની ગોઠવણી, વગેરે)માટે શક્ય એટલી સાચી ગોઠવણોના ઉપયોગ માટે શોધ કરતું હતું, અને યોગ્ય'' ભાષાંતરઃ'' સંભાવ્ય વાક્યનો એક ટુકડાનો ઉપયોગ કરતું. રોટરો(જેને 10<sup>19</sup> દરજ્જાનો ઓર્ડર અથવા યુ બોટ ચાર-રોટર માટે 10<sup>22</sup>થી ભિન્ન હોય છે)<ref>"ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા"માં પ્રોફેસર જેક ગુડ, 2003: "જો મારી યાદદાસ્ત સાચી છે", તેમની ચેતવણી સાથે </ref>ના દરેક શક્ય ગોઠવણીઓ માટે બોમ્બી ભાષાંતરના આધાર પર તાર્કીક અનુમાનોની સાંકળની ભજવણી કરી, ઈલેક્ટ્રીક રીતે તેનું અમલીકરણ કરતું. જ્યારે વિરોધાભાસ ઉદ્ભવે ત્યારે બોમ્બીને શોધી કાઢવામાં આવે છે, અને તે ગોઠવણીને કાઢી નાખવામાં આવે છે અને પછી બીજા પર આગળ વધવામાં આવે છે. મોટાભાગની શક્ય ગોઠવણીઓ વિરોધાભાસો સર્જે છે અને તેને નાશ કરવામાં આવે છે, માત્ર ખૂબ ઓછા ઊંડાણપૂર્વક સંશોધન કરવા માટે બાકી રહે છે. ટ્યુરિંગનું બોમ્બી 18 માર્ચ 1940માં પ્રથમ વખત ઈન્સ્ટોલ થયું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=191}}</ref> યુદ્ધ પૂર્ણ થતાં પહેલાં 200 થી પણ વધારે બોમ્બીઓ કાર્યાન્વિત કરવામાં આવ્યાં હતાં.<ref name="codebreaker">{{Cite web|title=Alan Turing, Codebreaker and Computer Pioneer |last=Copeland |first=Jack |coauthors=Diane Proudfoot |month=May | year=2004 |url=http://www.alanturing.net/turing_archive/pages/Reference%20Articles/codebreaker.html |accessdate=27 July 2007}}</ref>
===હટ 8 and નોકાદળનું ઈનીગ્મા ===
Line ૯૩ ⟶ ૭૯:
1948માં તેમને માન્ચેસ્ટર ખાતે ગણિત વિભાગમાં રીડર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા. 1949માં, તેઓ યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર ખાતે કમ્પ્યૂટીંગ લેબોરેટરીના ઉપ નિયામક બન્યા, અને સોથી પહેલાં પ્રોગ્રામનો સંગ્રહ કરી શકાય એવા કમ્પ્યૂટરોના એક માન્ચેસ્ટર માર્ક 1ના સોફ્ટવેર અંગે કામ કર્યું. આ સમય દરમિયાન તેમણે વધુ એબસ્ટ્રેક કામ ચાલુ રાખ્યું અને "કમ્પ્યુટીંગ મશીનરી અને ઈન્ટલીજન્સ"માં (માઈન્ડ, ઓક્ટોબર 1950), ટ્યુરિંગ કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તાની સમસ્યાને સંબોધતાં હતા, અને એક સૂચિત પ્રયોગ જે ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ તરીકે જાણીતું બન્યું, મશીન માટે સ્ટાન્ડર્ડ નિર્ધારિત કરવાનો પ્રયત્ન "બુદ્ધિમત્તા" કહેવાઈ. વિચાર એ હતો કે જો કમ્પ્યૂટરમાં વિચારવામાં ઝીણવટથી તપાસ કરનારની કરામત મૂકી શકાય જે એક વ્યક્તિ સાથે વાર્તાલાપ કરતો હતો તો કમ્પ્યૂટરને "વિચારવાનું" કહી શકાય. પેપરમાં ટ્યુરિંગે સૂચવ્યું હતું કે વયસ્કના મનનું અનુકરણ કરે એવા પ્રોગ્રામને બનાવવા કરતાં એક સરળ પ્રોગ્રામ બનાવવો બાળકોના મનનું અનુકરણ કરે અને પછી શિક્ષણના એક કોર્ષ તરીકેનો ઉદ્દેશ્ય બનાવવો. ટ્યુરિંગ પરીક્ષણથી વિરોધાભાસી સ્વરૂપ ઈન્ટરનેટ પર વ્યાપકપણ ઉપયોગમાં લેવાય છે- વપરાશકાર વ્યક્તિ છે કે કમ્પ્યૂટર એ નક્કી કરવા માટેનો હેતુપૂર્વકનું CAPTCHA (કેપ્ચા) પરીક્ષણ છે.
1948માં, ટ્યુરિંગ તેમના પૂર્વ ઉપસ્નાતક સાથીકાર્યકર ડી.જી.ચેમ્પરનોવ્ની સાથે કામ કરતાં, કમ્પ્યૂટર માટે [[ચેસ|ચેસ]]નો પ્રોગ્રામ લખવાની શરૂઆત કરી, જે હાલમાં ઉપલબ્ધ નથી. 1952માં, પ્રોગ્રામને અમલી બનાવવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં શક્તિશાળી એવા કમ્પ્યૂટરની ઉણપને કારણે, ટ્યુરિંગે રમત રમી જેમાં તેમણે કમ્પ્યૂટરનું અનુકરણ કર્યું, એક ચાલ રમવા માટે લગભગ અડધો કલાક લીધો. રમતની નોંધ લેવાઈ હતી.<ref>[http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1356927 ઍલન ટ્યુરિંગ વિરુદ્ધ એલીક ગ્લેન્ની(1952) "ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ"] Chessgames.com</ref> પ્રોગ્રામ ટ્યુરિંગના સહકાર્યકર એલીક ગ્લેન્નીના માટે ખોઈ દીધો છે, જો કે એવું કહેવામાં આવે છે કે પ્રોગ્રામે ચેમ્પરનોવ્નીની પત્ની વિરુદ્ધ રમત જીતી લીધી હતી. તેમનું ટ્યુરિંગ પરીક્ષણએક મહત્ત્વપૂર્ણ અને ઉત્તેજક વિશેષતા ધરાવતું હતું અને કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા સંદર્ભેની ચર્ચમાં છેલ્લું યોગદાન હતું, જે અડધી સદી કરતાં વધુ ચાલુ રહ્યું.<ref>સેજીન, એ.પી.., સીકેક્લી, આઈ., અને એકમેન, વી. (2000) ટ્યુરિંગનું પરીક્ષણ: 50 વર્ષો પછી. માઈન્ડસ એન્ડ મશીનસ, Vol. 10, પાનું 463–518.</ref> તેમણે લુ વિઘટનની પદ્ધતિ પણ 1948માં શોધી હતી, જેનો વર્તમાન સમયમાં મેટ્રીક્સ સમીકરણના ઉકેલમાં ઉપયોગ થાય છે.<ref>[http://www.intusoft.com/nlhtm/nl71.htm સ્પાઈસ 1 2 3 અને બીયોન્ડ][http://www.intusoft.com/nlhtm/nl71.htm ઈન્ટુસોફ્ટ ન્યુઝલેટર, ઓગસ્ટ 2003]</ref>
==પેટર્નનું બંધારણ અને ગાણિતીય જીવવિજ્ઞાન ==
Line ૧૦૩ ⟶ ૮૫:
==અનુચિતતા માટે ગુનેગાર ઠરવું ==
જાન્યુઆરી 1952માં, ટ્યુરિંગ માન્ચેસ્ટરમાં સિનેમાની બહાર આર્નોલ્ડ મૂર્રેને મળ્યાં હતાં. એક બપોરના ભોજના પછી ટ્યુરિંગે મૂર્રેને તેમના ઘરે સપ્તાહાંત પસાર કરવા માટે આમંત્રણ આપ્યું, મૂર્રેએ આમંત્રણ સ્વીકાર્યુ હોવા છતાં ટ્યુરિંગના ઘરે દેખાયા નહીં. આ જોડી માન્ચેસ્ટરમાં પછીના સોમવારે ફરીવખત મળી, ત્યારે મૂર્રેએ ટ્યુરિંગને તેમના ઘરે આવવાનું નિમંત્રણ સ્વીકાર્યું. થોડા અઠવાડિયા પછી મૂર્રેએ ટ્યુરિંગના ઘરની ફરી વખત મુલાકાત લીધી અને તે દેખીતું હતું કે રાત પણ ત્યાંજ વીતાવી.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=266}}</ref>તેમના ઘરમાં મળતિયાઓને તોડફોડમાં મૂર્રેએ મદદ કર્યાં બાદ, ટ્યુરિંગે પોલીસમાં ગુનો નોંધાવ્યો. તપાસ દરમિયાન, ટ્યુરિંગે મૂર્રે સાથેના જાતીય સંબંધ સ્વીકાર્યો. તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સમલૈગિંક કૃત્યો ગેરકાનૂની હતાં<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=458}}</ref> અને તેથી ક્રિમીનલ લો અમેન્ડન્ટ એક્ટ 1885ના સેકશન 11 હેઠળ અનુચિતતા બદલ તે બંને પર આરોપ લગાવવામાં આવ્યો, 15 વર્ષથી વધુ વર્ષ પહેલાં ઓસ્કાર વાઈલ્ડ માટે આ જ ગુના હેઠળ આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો.<ref name="LeavittP268">{{Harvnb|Leavitt|2007|p=268}}</ref>
ટ્યુરિંગને કેદમાં પૂરાવું અથવા પોતાની કામવાસનાને ઓછી કરવા માટે હોર્મોનની સારવાર સ્વીકારવી એ બે વિકલ્પ આપવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ઈસ્ટ્રોજન હોર્મોન ઈન્જેક્શન દ્વારા રાસાયણિક કૅસ્ટ્રેશન(ખસીકરણ)નો સ્વીકાર કર્યો.<ref>[http://www.glbtq.com/social-sciences/turing_a,2.html ટ્યુરિંગ, ઍલન(1912–1954)]</ref> ટ્યુરિંગ ગુનેગાર ઠરતાં તેમની સુરક્ષા મંજૂરીને દૂર કરવામાં આવી અને GCHQ માટે તેમની સંકેતલિપિ વિશ્લેષક સલાહકાર તરીકેનું કામ ચાલુ રાખવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો. તેમના બ્રિટિશ પાસપોર્ટ રદ કરી નાખવામાં આવ્યો, જો કે તેમનુ ગુનેગાર ઠરવા પછી યુનાઈટેડ સ્ટેટમાં તેનો પ્રવેશ નિષેધ કરવામાં આવ્યો.{{Citation needed|date=December 2010}} તે સમયે, સોવિએટ એજન્ટો દ્વારા સમલૈગિંકો અને જાસૂસોને ઝાંસામાં લેવાની ઉત્કૃત જીજ્ઞાસા લોકોમાં હતી,<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=269}}</ref> કારણ કે તાજેતરમાં કેમ્બ્રીજ પાંચના પ્રથમ બે સભ્યો ગાય બુર્ગીસ્સ અને ડોનાલ્ડ મેક્લીન KGBના બે તરફ એજન્ટ તરીકે બહાર આવ્યા હતા. ટ્યુરિંગ પર જાસૂસ તરીકેનો ક્યારેય આરોપ લાગ્યો ન હતો, પણ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જેટલા પણ લોકોએ કામ કર્યું હતું, તેમને તેમની યુદ્ધ સમયની કામગીરી અંગે ચર્ચા કરતાં અટકાવવામાં આવ્યા હતા.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=143}}</ref>
==મૃત્યુ==
Line ૧૨૫ ⟶ ૧૦૩:
[[File:Turing Plaque.jpg|thumbnail|વિલ્મસ્લોવ, ચેશીર ખાતે ટ્યુરિંગના ઘર પર તકતીથી કરવામાં આવેલું ચિહ્ન ]]
ટ્યુરિંગના મૃત્યુ (અને તેમનું યુદ્ધ સમયનું કાર્ય હજી પણ ઓફિશ્યલ સીક્રેટસ એક્ટનો વિષય હતો) પછી થોડા સમયમાં રોયલ સોસાયટી દ્વારા એક જીવનચરિત્ર પ્રકાશિત થયું.{{quote|Three remarkable papers written just before the war, on three diverse mathematical subjects, show the quality of the work that might have been produced if he had settled down to work on some big problem at that critical time. For his work at the Foreign Office he was awarded the OBE.|{{Cite book|last=Newman |first=M. H. A. |title=Alan Mathison Turing |year=1955 |publisher=The Royal Society |isbn =|series=Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society, 1955, Volume 1}}}1966થી એસોશિયેશન ફોર કમ્પ્યૂટીંગ મશીનરીદ્વારા એવી વ્યક્તિને ટ્યુરિંગ એવોર્ડ આપવામાં આવે છે, જેણે કમ્પ્યુટીંગ સમુદાયમાં ટેક્નીકલ યોગદાન આપ્યું હોય. તે કમ્પ્યૂટરની દુનિયામાં તેને [[નોબૅલ પારિતોષિક|નોબલ પ્રાઈઝ]]ને સમકક્ષ સર્વોચ્ચતમ સન્માન ગણવામાં આવે છે.<ref>{{Cite web|url=http://www.acm.org/press-room/news-releases-2007/turingaward/|title=ACM'S Turing Award Prize Raised To $250,000|publisher=[[Association for Computing Machinery|ACM]] press release|date=27 July 2007|accessdate=16 October 2008|author=Steven Geringer}}</ref>એલન ટ્યુરિંગ અંગેનો હુગ વ્હાઈટમોર દ્વારા ''બ્રેકીંગ ધી કોડ'' 1986નું નાટક છે. આ નાટકના શો લંડનના વેસ્ટ એન્ડમાં નવેમ્બર 1986થી અને બ્રોડવેમાં 15 નવેમ્બર 1987થી શરૂ થયા અને 10 એપ્રિલ 1988માં પૂર્ણ થયા. 1996માં બીબીસી ટેલીવિઝનનું પણ નિર્માણ થયું હતું. દરેક કિસ્સાઓમાં ડેરેક જોકાબી ટ્યુરિંગનું પાત્ર ભજવતા. ટોની એવોર્ડ માટે બ્રોડવે નિર્માણનું ત્રણ વખત નામ નિયુક્ત કરવામાં આવ્યો જેમાં નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનેતા, નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતા અને નાટક માટે શ્રેષ્ઠ માર્ગદર્શનનો સમાવેશ થાય છે. અને ડ્રામા ડેસ્ક એવોર્ડ માટે શ્રેષ્ઠ અભિનેતા અને શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતાનો સમાવેશ થાય છે. 2008માં "ડેન્જરસ નોલેજ" નામની બીબીસી દસ્તાવેજીફિલ્મમાં તપાસ કરવામાં આવેલાં ચાર ગણીતશાસ્ત્રીઓમાંના એક ટ્યુરિંગ હતું.<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/bbcfour/documentaries/features/dangerous-knowledge.shtml|title=Dangerous Knowledge|publisher=BBC Four|date=11 June 2008|accessdate=25 September 2009}}</ref>
23 જૂન 1998ના રોજ, ટ્યુરિંગના 86ના જન્મદિવસે, એન્ડ્રુ હોજેસ, તેમના જીવનચરિત્રકે, તેમના જન્મસ્થાન અને તેમના બાળપણનું ઘર વોર્રીંગટ્ન ક્રીસેન્ટ, લંડન અને પછીથી કોલોન્નેડ હોટલ ખાતે અધિકૃતપણે ઈંગ્લીશ હેરિટેજવાદળી તકતીનું અનાવરણ કર્યું હતું.<ref>{{Cite web| url=http://www.turing.org.uk/bio/oration.html | title=Unveiling the official Blue Plaque on Alan Turing's Birthplace | accessdate=26 September 2006}}</ref><ref>{{Cite web| url=http://www.blueplaque.com/detail.php?plaque_id=348 | archiveurl=http://web.archive.org/web/20071013143212/http://www.blueplaque.com/detail.php?plaque_id=348 | archivedate=13 October 2007 | title=About this Plaque – Alan Turing | accessdate=25 September 2006}}</ref>
તેમના મૃત્યુની 50મી વર્ષગાંઠે, એક યાદગાર તકતીનું અનાવરણ તેમના પહેલાંના રહેઠાંણ હોલીમેડ,વિલ્મસ્લો, ચેરશીર ખાતે 7 જૂન 2004માં કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>{{openplaque|3276}}</ref>
13 માર્ચ 2000ના રોજ, સેઈન્ટ વિન્સેટ અને ગ્રીનાડીન્સે દ્વારા 20મી સદીની શ્રેષ્ઠ સિદ્ધઓની ઉજવણી માટે ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી, જેમાંની એક શૂન્ય અને એક સંખ્યાના પુનરાવર્તિત પૂર્વભૂમિકા સાથે ટ્યુરિંગનું પોર્ટેટ મૂકવામાં આવ્યું છે અને તેની નીચે આ પ્રમાણેનું લખાણ લખવામાં આવ્યું છેઃ"1937: ઍલન ટ્યુરિંગસ થીયરી ઓફ ડીજિટલ કમ્પ્યુટીંગ".28 ઓક્ટોબર 2004ના રોજ,જોહ્ન ડબલ્યુ મીલ્સ દ્વારા સર્જિક ઍલન ટ્યુરિંગનું કાંસ્ય આધારિત શિલ્પ ગીલ્ડફોર્ડમાં યુનિવર્સિટી ઓફ સૂર્રેય ખાતે અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. જે ટ્યુરિંગના મૃત્યુના 50 વર્ષ સૂચવતું હતું- કેમ્પસમાં તેઓ તેમના પુસ્તકો લઈ જતાં રજૂ કરવામાં આવ્યાં છે.<ref name="univsurrey">{{Cite web|url=http://portal.surrey.ac.uk/press/oct2004/281004a/ |title=The Earl of Wessex unveils statue of Alan Turing |accessdate=10 February 2007 }}</ref>2006માં, બોસ્ટન પ્રાઈડે તેમના માનદ્ ગ્રાન્ડ માર્શલનું નામ ટ્યુરિંગ આપ્યું હતું.<ref name="bostonpride">{{Cite web|url=http://www.bostonpride.org/honorarymarshal.php |title=Honorary Grand Marshal |accessdate=10 February 2007 }}</ref> પ્રિન્સટન એલ્યુમની વિકલીનું નામ ટ્યુરિંગ રાખવામાં આવ્યું, જે પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટીના ઈતિહાસમાં અત્યંત મહત્તવપૂર્ણ વિદ્યાર્થીઓમાં બીજા હતા, બીજા અન્ય રાષ્ટ્રપતિ જેમ્સ મેડિસન હતાં.
બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ટ્યુરિંગના જીવન આકાર 1.5 ટનની પ્રતિમાનું અનાવરણ 19 જૂન 2007ના રોજ કરવામાં આવ્યું. વેલ્શ સ્લેટના લગભગ અડધા મિલિયન ટુકડાઓથી તેનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું, સ્ટેપ્હન કેટ્ટલ દ્વારા શિલ્પનું સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું, આ કામ સ્વર્ગસ્થ અમેરિકાના અબજોપતિ સિડની ફ્રેન્ક દ્વારા સોંપવામાં આવ્યું હતું.<ref>[http://www.bletchleypark.org.uk/news/docview.rhtm/454075/article.html બ્લેત્ચલેય પાર્ક અનવેઈલ્સ સ્ટેટ્યુ કમેમરેટીંગ ઍલન ટ્યુરિંગ,] , બ્લેત્ચલેય પાર્ક પ્રેસ રીલીઝ, 20 જૂન 2007</ref>ટ્યુરિંગને માન્ચેસ્ટર શહેર, જેમાં તેઓ તેમની જીવનના અંત સુધી કામ કર્યાં રહ્યાં, ત્યાં તેમને વિવિધ રીતે માનસન્માન મળ્યું હતું. 1994માં A6010 રોડ (માન્ચેસ્ટર શહેરનો આંતરિક રિંગ રોડ) બનાવવામાં આવ્યો, જેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ વે રાખવામાં આવ્યું હતું. આ રસ્તો આગળ જતાં વધારે પહોળા પુલમાં લઈ જતો હતો અને તેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ બ્રીજ રાખવામાં આવ્યું છે. 23 જૂન 2001માં માન્ચેસ્ટરશહેરમાં ટ્યુરિંગનું પુતળું અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. તે સેકવિલે પાર્કમાં, વિટવર્થ સ્ટીટની ઉપર યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટરઅને કેનલ સ્ટ્રીટ ગે વિલેજની વચ્ચે આવેલું છે. યાદગાર પૂતળું, "ફાધર ઓફ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ"ને વર્ણવતું ટ્યુરિંગનું પૂતળું બગીચામાં કેન્દ્ર સ્થાને એક બાંકડાની ઉપર બેઠું છે. આ પૂતળાનું અનાવરણ ટ્યુરિંગના જન્મદિવસે થયું હતું. ▼
▲ટ્યુરિંગને માન્ચેસ્ટર શહેર, જેમાં તેઓ તેમની જીવનના અંત સુધી કામ કર્યાં રહ્યાં, ત્યાં તેમને વિવિધ રીતે માનસન્માન મળ્યું હતું. 1994માં A6010 રોડ (માન્ચેસ્ટર શહેરનો આંતરિક રિંગ રોડ) બનાવવામાં આવ્યો, જેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ વે રાખવામાં આવ્યું હતું. આ રસ્તો આગળ જતાં વધારે પહોળા પુલમાં લઈ જતો હતો અને તેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ બ્રીજ રાખવામાં આવ્યું છે. 23 જૂન 2001માં માન્ચેસ્ટરશહેરમાં ટ્યુરિંગનું પુતળું અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. તે સેકવિલે પાર્કમાં, વિટવર્થ સ્ટીટની ઉપર યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટરઅને કેનલ સ્ટ્રીટ ગે વિલેજની વચ્ચે આવેલું છે. યાદગાર પૂતળું, "ફાધર ઓફ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ"ને વર્ણવતું ટ્યુરિંગનું પૂતળું બગીચામાં કેન્દ્ર સ્થાને એક બાંકડાની ઉપર બેઠું છે. આ પૂતળાનું અનાવરણ ટ્યુરિંગના જન્મદિવસે થયું હતું.
[[File:Sackville Park Turing plaque.jpg|left|thumbnail|200px|ટ્યુરિંગનું યાદગાર પૂતળાની તકતી ]]
Line ૧૫૫ ⟶ ૧૨૧:
2002માં,''બીબીસી'' એ વૈશ્વિક સ્તરે કરવામાં આવેલાં 100 શ્રેષ્ઠ બ્રિટીશરોના મતદાનમાં ટ્યુરિંગને 21મો ક્રમાંક મળ્યો હતો.<ref>{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2208671.stm | title = 100 great British heroes | date = 21 August 2002 | work = BBC News }}</ref>
એપલ કમ્પ્યૂટરનો લોગો મોટા ભાગે ઍલન ટ્યુરિંગને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે આત્મહત્યાની તેમની પદ્ધતિને એક કટકાના સાથેના સંદર્ભમાં ખોટી રીતે લેવામાં આવે છે.<ref>{{Cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/media/logos-that-became-legends-icons-from-the-world-of-advertising-768077.html |title=Logos that became legends: Icons from the world of advertising|work= The Independent |publisher=www.independent.co.uk |accessdate=14 September 2009 | location=London | date=4 January 2008}}</ref> લોગોના રચયિતા<ref>{{Cite web | url = http://creativebits.org/interview/interview_rob_janoff_designer_apple_logo | title = Interview with Rob Janoff, designer of the Apple logo | publisher = creativebits| accessdate = 14 September 2009 }}</ref> અને કંપનીએ લોગોની ડિઝાઈનમાં ટ્યુરિંગને કોઈ પણ અંજલિ આપ્યાનો ઈન્કાર કર્યો છે.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=280}}</ref> 2010માં, અભિનેતા/નાટ્યલેખક જેડ ઈસ્ટેબેનએ ટ્યુરિંગને સોલો સંગીત "આઈકોન્સઃ ધી લેસ્બીયન ઍન્ડ ગે હિસ્ટરી ઓફ ધી વર્લ્ડ, ભાગ 4" માં વર્ણવ્યાં છે.
===સરકારનું માફીનામું ===
Line ૨૪૭ ⟶ ૨૧૧:
===પેપર્સ===
*[http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper ટ્યુરિંગના પેપરો, અહેવાલો અને વ્યાખ્યાનો ઉપરાંત અનુવાદિત આવૃત્તિઓ અને સંગ્રહોની વિસ્તૃત યાદી] BibNetWiki
*[http://www.cbi.umn.edu/oh/display.phtml?id=116 ડોનાલ્ડ ડબલ્યુ. ડેવિસ સાથે મૌખિક ઈતિહાસ મુલાકાત], ચાર્લેસ બાબ્બેજ ઈન્સ્ટીટ્યુટ, યુનિવર્સિટી ઓફ મિન્નેસોટા; યુ.કે. ખાતે ક્મપ્યુટર પ્રોજેક્ટોને વર્ણવતાં ડેવિઝ નેશનલ ફિઝિક્સ લેબોરેટરી, 1947થી ટ્યુરિંગના ડિઝાઈનીંગ કામની સાથે બે એસીઈ કમ્પ્યૂટરોના વિકાસ સુધી
* [http://www.cbi.umn.edu/oh/display.phtml?id=81 નિકોલસ સી. મેટ્રોપોલીસ સાથે મૌખિક ઈતિહાસ મુલાકાત], ચાર્લેસ બાબ્બેજ ઈન્સ્ટીટ્યુટ, યુનિવર્સિટી ઓફ મીન્નેસોટી. લોસ ઍલામોસ નેશનલ લેબોરેટરી ખાતે, કમ્પ્યૂટર સેવાઓ માટેના પ્રથમ નિયામક મેટ્રોપોલીસ હતાં- ઍલન ટ્યુરિંગ અને જ્હોન વોન ન્યુમનવચ્ચેના સંબંધો સહિતના મુદ્દાઓનો સમાવેશ
[[Category:વિસંગત પ્રશિસ્ત સ્વરૂપની સાથે લેખો ]]
[[Category:ઍલન ટ્યુરિંગ]]
[[Category:કમ્પ્યૂટર ડિઝાઈનરો]]
[[Category:કમ્પ્યૂટરનો પાયો નાખનારા]]
Line ૨૮૪ ⟶ ૨૨૪:
[[Category:અંગ્રેજ ગણિતશાસ્ત્રીઓ]]
[[Category:અંગ્રેજ ફિલસૂફીઓ]]
[[Category:દૂરના અંતર સુધી દોડનારાઓ ]]
[[Category:ગણિતશાસ્ત્રી]]
[[af:Alan Turing]]
| |||