અહિંસા: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

'''જૈન દૃષ્ટિ''' અનુસાર બધા જીવો પ્રત્યે સંયમપૂર્ણ વ્યવહાર અહિંસા છે.અહિંસાનો શબ્દાનુસારી અર્થ છે, હિંસા ન કરવી. આનો પારિભાષિક અર્થ વિધ્યાત્મક અને નિષેધાત્મક બંને છે. દ્વેષાત્મક પ્રવૃત્તિ ન કરવી, પ્રાણવધ ન કરવો અથવા પ્રવૃત્તિ માત્રનો વિરોધ ના કરવો એ નિષેધાત્મક અહિંસા છે. સત્પ્રવૃત્તિ, સ્વાધ્યાય, અધ્યાત્મસેવ, ઉપદેશ, જ્ઞાનચર્ચા આદિ આત્મહિતકારી વ્યવહાર વિધ્યાત્મક અહિંસા છે. સંયમી દ્વારા પણ અશક્ય કોટિનો પ્રાણવધ થઇ જાય છે, તે પણ નિષેધાત્મક અહિંસા હિંસા નથી. નિષેધાત્મક અહિંસાઅહિંસામાં મેં કેવલકેવળ્ હિંસા કાવર્જિત વર્જનહોય હોતા હૈછે, વિધ્યાત્મક અહિંસા મેંઅહિંસામાં સત્ક્રિયાત્મક સક્રિયતા હોતી હૈ૤હોય યહછે. સ્થૂલઆ દૃષ્ટિસ્થૂળ કાદૃષ્ટિનો નિર્ણય હૈ૤છે. ગહરાઈઊંડાણમાં મેં પહુઁચને પરપહોચતા તથ્ય કુછકૈક ઔરબીજું મિલતાજ હૈ૤મળે છે. નિષેધ મેંમાં પ્રવૃત્તિ ઔરઅને પ્રવૃત્તિ મેં માં નિષેધ હોતાહોય હીજ હૈ૤છે. નિષેધાત્મક અહિંસા મેંઅહિંસામાં સત્પ્રવૃત્તિ ઔરઅને સત્પ્રવૃત્યાત્મક અહિંસા મેં હિંસાઅહિંસામાં કાહિંસાનો નિષેધ હોતાહોય હૈ૤છે. હિંસા નના કરનેવાલાકરવા યદિવાળો આઁતરિકજો આંતરિક પ્રવૃત્તિ પ્રવૃત્તિયોંને કોજો શુદ્ધ નના કરે તો વહતે પણ અહિંસા નનથી. હોગી૤ ઇસલિએએટલે નિષેધાત્મક અહિંસા મેંમાં સત્પ્રવૃત્તિસ કીત્પ્રવૃતીની અપેક્ષાઆશા રહતીરહે હૈછે, વહતે બાહ્ય હોહોય ચાહેકે આઁતરિક, સ્થૂલસ્થૂળ હોહોય ચાહેકે સૂક્ષ્મ૤સૂક્ષ્મ. સત્પ્રવૃત્યાત્મક અહિંસાઅહિંસામાં મેં હિંસા કાનો નિષેધ હોનાહોવો આવશ્યક હૈ૤છે. ઇસકેઆના બિનાવિના કોઈ પ્રવૃત્તિ સત્ યાકે અહિંસાઅહિંસક નહીંના હોથઇ સકતીશકે, યહઆ નિશ્ચય દૃષ્ટિદૃષ્ટિની કીવાત બાતછે. હૈ૤ વ્યવહાર મેંવ્યવહારમાં નિષેધાત્મક અહિંસા કોને નિષ્ક્રિય અહિંસા ઔરઅને વિધ્યાત્મક અહિંસા કોને સક્રિય અહિંસા કહા જાતાકહેવાય હૈ૤છે.