એકલવ્ય: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

Content deleted Content added
નાનુંNo edit summary
No edit summary
લીટી ૧:
{{translate}}
'''એકલવ્ય ''' [[મહાભારત]] કાનું એક પાત્ર હૈછે. વહતે હિરણ્ય ધનુ નામકનામના નિષાદ કાનિષાદનો પુત્ર થાહતો. એકલવ્ય કીએકલવ્યની ગુરુભક્તિ મહાન થી.હતી ઉસનેતેણે ગુરુ કેના માઁગનેમાંગવા પર ગુરુદક્ષિણા કેગુરુદક્ષિણાના રૂપ મેંમાં અપનેપોતાના દાહિનેજમણા હાઁથહાથનો કાઅઁગૂઠો અઁગૂઠાપોતાના અપનેગુરુને ગુરુસમર્પિત કો સમર્પિતકરી કર દિયાદીધો થાહતો.
 
==એકલવ્યના ગુરુ==
 
એકલવ્ય ધનુર્વિદ્યા સીખનેસીખવાના કે ઉદ્દેશ્ય સેઉદ્દેશ્યથી [[દ્રોણાચાર્ય]]ના કેઆશ્રમમાં આશ્રમઆવ્યો મેં આયા કિન્તુપરંતુ નિમ્ન વર્ણવર્ણનો કાહોવાથી હોનેદ્રોણાચાર્યે કે કારણતેને દ્રોણાચાર્ય ને ઉસે અપનાપોતાનો શિષ્ય બનાનાબનાવવાનો સ્વીકાર નહીં કિયાકર્યો. નિરાશ હો કરથઈ એકલવ્ય વન મેંવનમાં ચલાચાલ્યો ગયાગયો. ઉસનેતેણે દ્રોણાચાર્ય કીદ્રોણાચાર્યની એક મૂર્તિ બનાઈબનાવી ઔરઅને ઉસતે મૂર્તિ કોમૂર્તિને ગુરુ માન કર ધનુર્વિદ્યામાની કાધનુર્વિદ્યાનો અભ્યાસ કરનેકરવા લગાલાગ્યો. એકાગ્રચિત્તએકાગ્ર સેચિત્તથી સાધના કરતે હુયે અલ્પકાલ મેંકરતા હીઅલ્પકાળમાં વહ ધનુ્ર્વિદ્યાતે મેંધનુર્વિદ્યામાં અત્યન્ત નિપુણ હોથઈ ગયા.
 
==એકલવ્યનુ કૌશલ==
 
એક દિવસ [[પાંડવ]] તથા [[કૌરવ]] રાજકુમાર ગુરુ દ્રોણ સાથે [[આખેટ]] માટે તે જ વનમાં ગયાં જ્યાં એકલવ્ય આશ્રમ બનાવી ધનુર્વિદ્યાનો અભ્યાસ કરી રહ્યો હતો. રાજકુમારોનો કૂતરો ભટકી એકલવ્યના આશ્રમમાં જઈ પહોંચ્યો. એકલવ્યને જોઈ તે ભોંકવા લાગ્યો. આથી ક્રોધિત થઈ એકલવ્યે તે કૂતરાને પોતાના બાણ ચલાવી-ચલાવી તેના મોંને બાણોંથી ભરી દીધું. એકલવ્યે એવા કૌશલથી બાણ ચલાવ્યા હતાં કે કૂતરાને કોઈ પ્રકારની ઈજા ન પહોંચી પણ બાણોંથી બંધાઈ જવાથી તેનું ભૌંકવું બંધ થઈ ગયું.
એક દિન [[પાણ્ડવ]] તથા [[કૌરવ]] રાજકુમાર ગુરુ દ્રોણ કે સાથ [[આખેટ]] કે લિયે ઉસી વન મેં ગયે જહાઁ પર એકલવ્ય આશ્રમ બના કર ધનુર્વિદ્યા કા અભ્યાસ કર રહા થા. રાજકુમારોં કા કુત્તા ભટક કર એકલવ્ય કે આશ્રમ મેં જા પહુઁચા. એકલવ્ય કો દેખ કર વહ ભૌંકને લગા. ઇસસે ક્રોધિત હો કર એકલવ્ય ને ઉસ કુત્તે અપના બાણ ચલા-ચલા કર ઉસકે મુઁહ કો બાણોં સે સે ભર દિયા. એકલવ્ય ને ઇસ કૌશલ સે બાણ ચલાયે થે કિ કુત્તે કો કિસી પ્રકાર કી ચોટ નહીં લગી કિન્તુ બાણોં સે બિંધ જાને કે કારણ ઉસકા ભૌંકના બન્દ હો ગયા.
 
==દ્રોણનું આશ્ચર્ય==
કૂતરાના પાછા ફરવા પર જ્યારે [[અર્જુન]]એ ધનુર્વિદ્યા ના તે કૌશલને જોઈ તેણે દ્રોણાચાર્યને કહ્યું, "હે ગુરુદેવ! આ કૂતરાના મોંમાં જે કૌશલથી બાણ ચલાવાયા છે તેથી તો પ્રતીત થાય છે કે અહીં કોઈ મારાથી પણ મોટો ધનુર્ધર રહે છે." પોતાના બધાં શિષ્યોંને લઈ દ્રોણાચાર્ય એકલવ્ય પાસે પહોંચ્યા અને પૂછ્યું, "હે વત્સ! શું આ બાણ તેં જ ચલાવ્યાં છે?" એકલવ્યના સ્વીકાર કરવાથી તેમણે તેને પુનઃ પ્રશ્ન કર્યો, "તને ધનુર્વિદ્યાની શિક્ષા દેવાવાળો કોણ છે?" એકલવ્યે ઉત્તર આપ્યો, "ગુરુદેવ! મૈ તો તમને જ ગુરુ સ્વીકારી ધનુર્વિદ્યા સીખી છે." તેનો ઉત્તર સાંભળી દ્રોણાચાર્ય બોલ્યાં, "પણ વત્સ! મેં તો તને ક્યારેય શિક્ષા નથી આપી." આ પર એકલવ્યે હાથ જોડી કહ્યું, "ગુરુદેવ! મૈં આપને જ પોતાના ગુરુ માની આપની મૂર્તિ સમક્ષ ધનુર્વિદ્યાનો અભ્યાસ કર્યો છે. અતઃ આપ જ મારા પૂજ્યનીય ગુરુદેવ છો." આટલું કહી તે દ્રોણાચાર્યને તેમની મૂર્તિ સમક્ષ લઈ ગયો.
 
કુત્તે કે લૌટને પર જબ [[અર્જુન]] ને ધનુર્વિદ્યા કે ઉસ કૌશલ કો દેખા તો વે દ્રોણાચાર્ય સે બોલે, "હે ગુરુદેવ! ઇસ કુત્તે કે મુઁહ મેં જિસ કૌશલ સે બાણ ચલાયે ગયે હૈં ઉસસે તો પ્રતીત હોતા હૈ કિ યહાઁ પર કોઈ મુઝસે ભી બડ઼ા ધનુર્ધર રહતા હૈ." અપને સભી શિષ્યોં કો લે કર દ્રોણાચાર્ય એકલવ્ય કે પાસ પહુઁચે ઔર પૂછે, "હે વત્સ! ક્યા યે બાણ તુમ્હીં ને ચલાયે હૈ?" એકલવ્ય કે સ્વીકાર કરને પર ઉન્હોંને પુનઃ પ્રશ્ન કિયા, "તુમ્હેં ધનુર્વિદ્યા કી શિક્ષા દેને વાલે કૌન હૈં?" એકલવ્ય ને ઉત્તર દિયા, "ગુરુદેવ! મૈંને તો આપકો હી ગુરુ સ્વીકાર કર કે ધનુર્વિદ્યા સીખી હૈ." ઉસકા ઉત્તર સુનકર દ્રોણાચાર્ય બોલે, "કિન્તુ વત્સ! મૈંને તો તુમ્હેં કભી શિક્ષા નહીં દી." ઇસ પર એકલવ્ય ને હાથ જોડ઼ કર કહા, "ગુરુદેવ! મૈંને આપ હી કો અપના ગુરુ માન કર આપકી મૂર્તિ કે સમક્ષ ધનુર્વિદ્યા કા અભ્યાસ કિયા હૈ. અતઃ આપ હી મેરે પૂજ્યનીય ગુરુદેવ હૈં." ઇતના કહ કર ઉસને દ્રોણાચાર્ય કી ઉનકી મૂર્તિ કે સમક્ષ લે જા કર ખડ઼ા કર દિયા.
 
 
==એકલવ્યની ગુરુ પ્રતિ નિષ્ઠા==
દ્રોણાચાર્ય ન ચાહતા હતાં કે કોઈ અર્જુનથી મોટો ધનુર્ધારી બની શકે. તેઓએ એકલવ્યને કહ્યું, "જો હું તારો ગુરુ છું તો તારે મને ગુરુદક્ષિણા આપવી પડશે." એકલવ્ય બોલ્યો, "ગુરુદેવ! ગુરુદક્ષિણાના રૂપમાં આપ જે પણ માંગશો હું આપવા માટે તૈયાર છું." આના પર દ્રોણાચાર્યે એકલવ્યથી ગુરુદક્ષિણાના રૂપમાં તેના જમણા હાથના અંગૂઠાની માંગણી કરી. એકલવ્યે સહર્ષ પોતાનો અંગૂઠો આપી દીધો.
 
દ્રોણાચાર્ય નહીં ચાહતે થે કિ કોઈ અર્જુન સે બડ઼ા ધનુર્ધારી બન પાયે. વે એકલવ્ય સે બોલે, "યદિ મૈં તુમ્હારા ગુરુ હૂઁ તો તુમ્હેં મુઝકો ગુરુદક્ષિણા દેની હોગી." એકલવ્ય બોલા, "ગુરુદેવ! ગુરુદક્ષિણા કે રૂપ મેં આપ જો ભી માઁગેંગે મૈં દેને કે લિયે તૈયાર હૂઁ." ઇસ પર દ્રોણાચાર્ય ને એકલવ્ય સે ગુરુદક્ષિણા કે રૂપ મેં ઉસકે દાહિને હાથ કે અઁગૂઠે કી માઁગ કી. એકલવ્ય ને સહર્ષ અપના અઁગૂઠા દે દિયા.
 
==એકલવ્યની રીત==
 
અંગૂઠાઅંગૂઠો કટકપાઈ જાનેગયાં કે બાદ એકલવ્યપછી નેએકલવ્યે [[તર્જની]] ઔરઅને [[મધ્યમા]] અંગુલીઆંગળીનો કાઊપયોગ પ્રયોગ કરકરી તીર ચલાનેચલાવવા લગાલાગ્યો. યહીં સેઅહીંથી તીરંદાજી કરને કેકરવાના આધુનિક તરીકે કાપદ્ધતિનો જન્મ હુઆથયો. નિઃસન્દેહ યહ બેહતર તરીકાપદ્ધતિ હૈછે ઔરઅને આજકલઆજકાલ તીરંદાજી ઇસીઆજ તરહરીતે સેથાય હોતી હૈછે. વર્તમાન કાલ મેંકાળમાં કોઈ ભીપણ વ્યક્તિ ઉસતે તરહ સેરીતે તીરંદાજી નહીંનથી કરતાકરતો જૈસાજેમ કિકે અર્જુન કરતાકરતો થાહતો. વાસ્તવ મેંવાસ્તવમાં એકલવ્ય મહાન ધનુર્ધર થાહતો.
 
[[Category:પૌરાણિક પાત્રો]]