મકર સંક્રાંતિ: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

'''મકર સંક્રાંતિમકરસંક્રાંતિ''' એ ભારતનો કૃષક તહેવાર છે. ભારત અને એશિયાનાં અન્ય દેશોમાં પણ આ દિવસને પાકની લણણી સાથે જોડવામાં આવ્યો છે. [[સૂર્ય]] એક [[રાશી]]માંથી બીજી રાશીમાં સ્થાનાંતર કરે તેને સંક્રાંતિ કહે છે. આ પ્રમાણે વર્ષમાં કુલ બાર સંક્રાન્તિઓસંક્રાંતિઓ થાય છે. પરંતુ [[સૂર્ય]] [[ધનુ રાશી]] માંથી [[મકર રાશી]]માં સ્થાનાંતર કરે છે. ત્યારે ઉત્તરાયણ શરૂ થાય છે કારણકે આ સમયે સૂર્ય પૃથ્‍વી આજુબાજુની પોતાની પરિભ્રમણ દિશામાં પણ પરિવર્તન કરી થોડોક ઉત્તર દિશા તરફ ખસે છે. આમ, સૂર્ય ઉત્તર તરફ ખસતો હોવાથી આ દિવસને ઉત્તરાયણ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ઉત્તરાયણને શુભ મુહુર્ત માનવામાં આવે છે, આથી મકર સંક્રાતિને આ શુભ સમયની શરૂઆત રૂપે ઉજવવામાં આવે છે. અલગ અલગ સંસ્કૃતિઓમાં આ ઉજવણી અલગ અલગ રીતે કરવામાં આવે છે.

મકર સંક્રાન્તિનોમકરસંક્રાંતિનો મહત્વપુર્ણ સમય, પરિવર્તનનો, જુનું તજી અને નવું અપનાવવાનો સમય છે. ગુજરાતમાં આ સમયે છડેલા ધાન્યની અને તલની મિઠાઇઓ, ખાધ પદાર્થો બનાવી અને દાન કરવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં આ દિવસે ઘઉં, બાજરી કે જુવારને છડીને તેનો [[ખીચડો]] બનાવવામાં આવે છે, બહેન-દિકરી તથા અન્ય લોકોને ખીચડો ખવડાવવાથી પુણ્ય મળે છે તેવી માન્યતા ગુજરાતીઓમાં પ્રવર્તે છે આ ઉપરાંત ઘઉંની ધુધરી કરીને ગાયોને ખવડાવવામાં આવે છે.

ભારતનાં અન્ય પ્રાંતોમાં આજનાં દિવસે માલિક પોતાનાં નોકરોને અન્ન,વસ્ત્ર અને ધન વગેરે સામગ્રી દાન-ભેટ સ્વરૂપે આપે છે.મકર સંક્રાન્તિનાંમકરસંક્રાંતિનાં પછીનાં દિવસે પશુ-પ્રાણીઓ,ખાસતો [[ગાય]]ને પણ યાદ કરાય છે.નાની બાળાઓનાં હસ્તે પશુ,પક્ષી અને માછલીઓને ભોજન ખવડાવાય છે.આ દિવસે યાત્રા-પ્રવાસ કરવો અનુચિત મનાય છે,કારણકે આ દિવસ કુટુંબ-પરિવારનાં મિલન અને પરિવાર માટે સમર્પણનો છે.આ દિવસે ગુરુજનો પોતાનાં શિષ્યોને આશિષ આપે છે.

'''ઉત્તરાયણ''' શબ્દ,બે [[સંસ્કૃત]] શબ્દ ''ઉત્તર''(ઉત્તર દિશા) અને ''અયન''(તરફની ગતી) ની સંધી વડે બનેલ છે. ઉત્તરાયણ (મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ) એ દિવસ છે જ્યારે સૂર્ય ઉત્તર ગોળાર્ધ તરફ ખસે છે, અને આ [[ઉનાળો]] શરૂ થવાનો સંકેત છે. તમામ ઉંમરનાં લોકો હ્રદયમાં ખુશી અનુભવતા, સુંદર વસ્ત્ર પરિધાન કરી અને વહેલી સવારથી પોતાના ઘરની અગાશીઓ પર ચઢી જાય છે.

સંક્રાન્તિસંક્રાંતિ સમગ્ર દક્ષિણ પૂર્વ [[એશિયા]]માં થોડા સ્થાનિક ફેરફાર સાથે મનાવાય છે:

** [[બિહાર]] - '''સંક્રાન્તિસંક્રાંતિ'''

** [[પશ્ચિમ બંગાળ]] - '''મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ'''

** [[ઓરિસ્સા]] - '''મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ'''

* ભારતનાં અન્ય ભાગોમાં '''મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ'''

** અન્ય લોકો- '''માઘ સંક્રાન્તિસંક્રાંતિ''' '''([[:en:Maghe sankranti|Maghe Sankranti]])''' કે '''માઘ સક્રાતિ''' ('''Maghe Sakrati''')

મકર સંક્રાન્તિનાંમકરસંક્રાંતિનાં દિવસથી ભગવાન [[સૂર્ય]] પોતાનું તેજ વધારે છે અને [[પૃથ્વી]]નાં ઉતર ગોળાર્ધમાં પ્રવેશે છે. [[હિંદુ]]ઓ માટે [[સૂર્ય]] પ્રત્યક્ષ બ્રહ્મનું રૂપ છે, જે એક, અદ્વૈત, સ્વયં પ્રકાશમાન, શાનદાર દૈવત્વ, એક આર્શિવાદ અને તમામ અકથ્યનું પ્રતિક છે. સૂર્ય જે સમયનું ચક્ર ચલાવે છે. પ્રસિદ્ધ [[ગાયત્રી]] મંત્ર,જે દરેક શ્રદ્ધાળુ [[હિંદુ]] દ્વારા રોજ ઉચ્ચારાય છે તે ભગવાન સૂર્યદેવને જ્ઞાન અને બુદ્ધીનું વરદાન પ્રાપ્ત કરવા માટે સમર્પિત કરાય છે. સૂર્ય ફક્ત એક દેવતાનું રૂપ જ નથી પરંતુ તે જ્ઞાન અને બુદ્ધીનાં અવતાર પણ છે. ભગવાન [[કૃષ્ણ]] [[ગીતા]]માં અર્જુનને કહે છે કે આ જ્ઞાન (ગીતાનું) તેમણે પહેલાં અનેક વખત કહ્યું છે જેમાં સૌ પ્રથમ વિવસ્વાન-સૂર્યને કહ્યું હતું, આમ સૂર્ય કૃષ્ણનાં પ્રથમ શિષ્ય હતાં. રવિને(સૂર્ય) માટે ક્યારેય રવિવાર હોતો નથી, તે નિરંતર કાર્યશીલતામાં માને છે.

મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ પર ઘણા મેળાઓ યોજાય છે, ખુબજ પ્રખ્યાત મેળો [[કુંભ મેળો]] છે જે દર બાર વર્ષે [[હરિદ્વાર]], [[પ્રયાગ]]([[અલ્હાબાદ]]), [[ઉજ્જૈન]] અને [[નાસિક]] આ ચાર જગ્યાએ વારાફરતી યોજાય છે. [[માઘ મેળો]] કે મીની કુંભ મેળો દર વર્ષે [[પ્રયાગ]]માં અને [[ગંગાસાગર]] મેળો, [[કોલકાતા|કલકત્તા]] નજીક [[ગંગા નદી]] જ્યાં [[બંગાળનો ઉપસાગર|બંગાળના ઉપસાગર]]ને મળે છે, ત્યાં યોજાય છે.

[[કેરળ]]નાં [[સબરીમાલા]]માં મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ ઉજવાય છે, જ્યાં 'મકર વિલક્કુ' ઉત્સવ પછી 'મકર જ્યોથી' નાં દર્શન કરાય છે.

* [http://www.when-is.com/makar-sankranti.asp મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ ક્યારે? ૨૦૧૦ સુધીની તારીખો] અંગ્રેજીમાં

* [http://patrizianorellibachelet.com/TNWblog/?p=68 મકર સંક્રાન્તિમકરસંક્રાંતિ અને હિંદુ સમાજ] અંગ્રેજીમાં

* [http://www.mypanchang.com દુનિયાનાં અલગ અલગ ભાગોમાં મકર સંક્રાન્તિનીમકરસંક્રાંતિની તારીખો]