'''ચાણક્ય''' અથવા '''કૌટિલ્ય''' (ઇ.સ.પૂર્વે ૩૫૦371-૨૮૩283) [[મૌર્ય વંશ]]ના પ્રથમ સમ્રાટ [[ચંદ્રગુપ્ત મૌર્ય]]ના ગુરુ અને મુખ્યપ્રધાન હતા. ચાણક્ય ચંદ્રગુપ્તને રાજા બનવામા મદદરૂપ બન્યો હતો. તેમનું સાચુ નામ વિષ્ણુગુપ્ત હતું. તેઓ ચણક ના પુત્ર હોવાથી તેમને ચાણક્ય કહેવામાં આવે છે; તથા કુટિલ નીતિના ઉપદેશક હોવાથી તેમને કૌટિલ્ય પણ કહે છે. તેમણે રાજકીય ગ્રંથ [[અર્થશાસ્ત્ર]]ની રચના કરી છે<ref name="Mabbett">{{cite journal|last1=Mabbett|first1=I. W.|year=૧૯૬૪|title=The Date of the Arthaśāstra|url=|journal=Journal of the American Oriental Society|publisher=American Oriental Society|volume=84|issue=2|pages=162–169|doi=|issn=|jstor=|via=}}</ref> જે રાજ્ય કેમ ચલાવવું તેની વિગતો આપે છે અને આજે પણ સંદર્ભ ગ્રંથ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાય છે.
