રાજઘાટ સંકુલ: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

Content deleted Content added
પાનાં "Raj Ghat and associated memorials" નું ભાષાંતર કરીને બનાવેલ
 
સુધારા
લીટી ૩:
[[ચિત્ર:Mahatma_Gandhi_on_Rumours.jpg|thumb|અફવાઓ અંગે મહાત્મા ગાંધીnaઅ વિચારો]]
[[ચિત્ર:Inscribing_at_Raj_Ghat.jpg|right|thumb|રાજ ઘાટ પર એક શિલાલેખ]]
'''રાજ ઘાટ''' એ [[ભારત|ભારતના]] [[દિલ્હી|દિલ્હીમાં]] [[મહાત્મા ગાંધી|મહાત્મા ગાંધીજીને]] સમર્પિત એક સ્મારક છે. મૂળરૂપે તે જૂની દિલ્હી ( શાહજહાનાબાદ )માં આવેલા એક ઐતિહાસિક ઘાટનું નામ હતું. તેની નજીક, અને દરિયાગંજની પૂર્વમાં કિલ્લાનો એક દરવાજો હતો જેનું નામ રાજ ઘાટ દ્વાર હતું, જે [[યમુના|યમુના નદીના]] પશ્ચિમ કાંઠે રાજ ઘાટ પાસે ખુલતો હતો. <ref>[[Raj Ghat and associated memorials#Fa|Fanshawe, p. 67]]</ref> <ref>[[:File:1863 Dispatch Atlas Map of Delhi, India - Geographicus - Delhi-dispatch-1867.jpg|1863 Atlas Map of Delhi]]</ref> તે ઉપસથીઉપરથી બાદમાં આ સ્મારક વિસ્તાર ''રાજ ઘાટ'' ''કહેવાયો'' . આ સ્મારક એક કાળા આરસનો મંચ છે. ગાંધીજીની હત્યાના એક દિવસ પછી ૩૧ જાન્યુઆરી, ૧૯૪૮ ના દિવસે જે સ્થળે મહાત્મા ગાંધીના પાર્થિવ દેહનું અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવ્યો તે આ સ્થળ છે. આ સ્મારકને આકાશ તરફ ખુલ્લું મૂકવામાં આવ્યું છે તેને એક છેડે એક શાશ્વત જ્યોત બળતી રહે છે. આ સ્થળ દિલ્હીના રીંગરોડ પર સ્થિતઆવેલું છે, જેને સત્તાવાર રીતે મહાત્મા ગાંધી રોડ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ત્યાંથી એક પથ્થર જડેલો માર્ગ સ્મારક તરફ લઈ જાય છે. આ સ્મારકની ચારે તરફ દિવાલ ચણવામાં આવી છે. સ્મારકમાં વપરાયેલી સામગ્રી, ખાસ કરીને વિરામમાં, ભારતમાં ગાંધીવાદી સ્થાપત્યની પ્રકૃતિ વિશે થોડા પ્રશ્નો ઉભા કરે છે. રાજઘાટના વાસ્તુ અને ગાંધીવાદી - ઓછા ખર્ચે રચાતી વાસ્તુકલા - વચ્ચે તફાવત છે. રાજઘાટના કેટલાક ભાગોમાં વપરાયેલી મજબૂત સામગ્રીઓ પણ ગાંધીવાદી કરકસર ભર્યા વાસ્તુમાં વપરાતી તથા અલ્પાયુ ધરાવતી સામગ્રીઓથી વિપરીત છે. આ અર્થમાં રાજઘાટ સ્મારકની બનાવટમાં વપરાયેલ વાસ્તુ ભારતના આધુનિકતાવાદી ગાંધી સ્થાપત્ય ઇતિહાસને દર્શાવે છે, જે નાશપાત્ર સામગ્રીનાસામગ્રી વાપરી ગાંધીવાદી ઓછા ખર્ચે સ્થાપત્યરચાતા ઇતિહાસથીસ્થાપત્યના રીતેઇતિહાસ દૂરભિન્ન છે. <ref>{{Cite journal|last=Maddipati|first=Venugopal|title=Gandhi and Architecture: A Time for Low-Cost Housing: The Philosophy of Finitude|url=https://www.academia.edu/42743173/Gandhi_and_Architecture_A_Time_for_Low_Cost_Housing_The_Philosophy_of_Finitude_Forthcoming_July_2020_|language=en|access-date=22 August 2020}}</ref>
 
== રાજ ઘાટ વિસ્તારના અન્ય સ્મારકો ==
રાજ ઘાટનો શાબ્દિક અર્થ રાજાશાહી પગથિયાં થાય છે ("રાજ" એ સ્થળના રાજકીય મહત્વને દર્શાવે છે અને [[યમુના|યમુના નદીના કાંઠા]] પરના ઘાટના પગથિયા "ઘાટ" સાથે સંબંધ ધરાવે છે). <ref>{{Cite journal|last=Maddipati|first=Venugopal|title=When Landscape Became King: A Short Note on the Ascendancy of the Immediate Present as the Sovereign of Rajghat|url=https://www.academia.edu/36919706|journal=LA Journal of Landscape Architecture, India.|language=en|access-date=27 January 2020}}</ref> અન્ય ઘણી સમાધિઓ અથવા અન્ય પ્રખ્યાત નેતાઓના અંત્યવિધિના સ્થળો રાજ ઘાટની નજીકમાં આવેલાં છે. ભારત સરકારના બાગાયતી કામગીરીના અધિક્ષક તરીકેનો હોદ્દો સંભાળનારા છેલ્લા અંગ્રેજ, એલિક પર્સી-લૅન્કેસ્ટર દ્વારા આ સ્મારકોની આસપાસ બગીચા અને, વૃક્ષોનું ઉછેરકામ અને વાવેતર કરવામાં આવ્યું હતું.
 
[[જવાહરલાલ નેહરુ|જવાહરલાલ નહેરુની]] સમાધિ રાજ ઘાટની ઉત્તરમાં છે, જે ''શાંતિવન'' તરીકે ઓળખાય છે. નહેરુજીના સ્મારકની બાજુમાં ''એકતા સ્થલ છે'', જ્યાં ૨૦૦૫માં [[ભારતના રાષ્ટ્રપતિ|ભારતના]] [[ભારતના રાષ્ટ્રપતિઓની યાદી|૭મા]] [[ભારતના રાષ્ટ્રપતિ|રાષ્ટ્રપતિ]], [[ઝૈલસિંઘ|ઝૈલજૈલસિંઘનો]] અંતિમ સંસ્કાર પૂરા રાજ્ય સન્માન સાથે કરવામાં આવ્યો હતો.
લીટી ૨૩:
| [[મહાત્મા ગાંધી]]
| રાષ્ટ્રપિતા
| ૧૯૪૮
| 1948
| ''રાજ ઘાટ''
| રોયલ પ્લેટફોર્મ
| 5.1
| બ્લુ માર્બલ પ્લેટફોર્મ
|-
| [[જવાહરલાલ નેહરુ|જવાહરલાલ નહેરુ]]
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૧૯૬૪
| 1964
| ''શાંતિવન''
| ગાર્ડન ઓફ પીસ
| 52૫૨.6
| લૉનથી plનથી coveredંકાયેલરોકાયેલ એક મોટો પ્લિંથઓટલો
|-
| [[લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી]]
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૧૯૬૬
| 1966
| ''વિજય ઘાટ''
| વિજય પ્લેટફોર્મ
| 40૪૦
| [[૧૯૬૫નું ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ|1965]]૧૯૬૫ ના [[૧૯૬૫નું ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ|ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધમાં]] તેમના નેતૃત્વ હેઠળ ભારતનું પ્રદર્શન, સ્મારકના નામે થયેલ વિજયનો સંકેત છે.
|-
| [[ઈન્દિરા ગાંધી|ઇન્દિરા ગાંધી]]
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૧૯૮૪
| 1984
| ''શક્તિ સ્થલ''
| શક્તિનું સ્થાન
| 45૪૫
| એક વિશાળ ગ્રેશ-લાલ મોનોલિથિક પત્થર
|-
લીટી ૫૬:
| જગજીવન રામ
| style="white-space:nowrap;" | [[નાયબ વડાપ્રધાન|ભારતના નાયબ વડા પ્રધાન]]
| ૧૯૮૬
| 1986
| ''સમતા સ્થલ''
| સમાનતાનું સ્થાન
| ૧૨.૫૦
| 12.5
| &#x2014;
|-
| ચરણસિંહ
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૧૯૮૭
| 1987
| ''કિસાન ઘાટ''
| ખેડૂતનું પ્લેટફોર્મ
| 19૧૯
| &#x2014;
|-
| [[રાજીવ ગાંધી]]
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૧૯૯૧
| 1991
| ''વીર ભૂમિ''
| બહાદુરની જમીન
| 15૧૫
| તેમના જીવનકાળના વર્ષોને દર્શાવવા માટે 46 નાના કમળ દ્વારા ઘેરાયેલા પથ્થરમાંથી સંપૂર્ણ ખીલેલું એક મોટું કમળ; [[ભારતનાં રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો|ભારતના]] બધા [[ભારતનાં રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો|રાજ્યોમાંથી]] ખડકો આસપાસ ફેલાયેલા છે. <ref name="tribune">{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2004/20040819/delhi.htm|title='Rajiv' to bloom at Veer Bhumi|date=18 August 2004|publisher=The Tribune Trust|access-date=21 December 2008}}</ref>
|-
લીટી ૮૩:
| ''એકતા સ્થલ''
| એકતાનું સ્થાન
| ૨૨.૫૬
| 22.56 છે
| &#x2014;
|-
| [[મોરારજી દેસાઈ|મોરારજી દેસાઇ]]
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૧૯૯૫
| 1995
| <ref>{{Cite news|title=Former Prime Minister Desai Cremated in India|url=https://apnews.com/1eb7f10955d9e3844c0ee1a8cb892cdf|access-date=22 August 2020|work=AP NEWS|date=12 April 1995}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Crematoriums and samadhi sthals or memorials of famous people in India and the world|url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/crematoriums-and-samadhi-sthals-or-memorials-of-famous-people-in-india-and-the-world-1580118-2019-08-12|access-date=22 August 2020|work=India Today|date=12 August 2019|language=en}}</ref>
|-
| style="white-space:nowrap;" | [[શંકર દયાલ શર્મા|શંકર દયાળ શર્મા]] <ref name="tribune2">{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/1999/99dec29/nation.htm|title=Tearful farewell to S.D. Sharma|date=28 December 1999|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|publisher=The Tribune Trust|access-date=21 December 2008}}</ref>
| ભારતના રાષ્ટ્રપતિ
| ૧૯૯૯
| 1999
| ''કર્મ ભૂમિ''
| ફરજની જમીન
લીટી ૧૦૧:
| દેવીલાલ
| ભારતના નાયબ વડા પ્રધાન
| ૨૦૦૧
| 2001
| style="white-space:nowrap;" | ''સંઘર્ષ સ્થલ''
| સંઘર્ષનું સ્થળ
લીટી ૧૦૯:
| ચંદ્ર શેખર
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૨૦૦૭
| 2007
| ''જન્નાયક સ્થલ'' <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Former-PM-Chandrashekhars-samadhi-to-be-called-Jannayak-Sthal/articleshow/47022230.cms|title=Former PM Chandrashekhar's samadhi to be called Jannayak Sthal|date=23 April 2015|publisher=The Times of India|accessdate=19 November 2015}}</ref>
| style="white-space:nowrap;" | પીપલ્સ લીડરનું સ્થાન
લીટી ૧૧૭:
| [[ઇન્દ્ર કુમાર ગુજરાલ|ઈન્દરકુમાર ગુજરલ]]
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૨૦૧૨
| 2012
| ''સ્મૃતિ સ્થલ''
| સ્મૃતિ સ્થળ
લીટી ૧૨૫:
| [[અટલ બિહારી વાજપેયી]]
| ભારતના વડા પ્રધાન
| ૨૦૧૮
| 2018
| ''સદૈવ અટલ''
| અમર કાયમ
લીટી ૧૩૪:
== ચિત્રમાલા ==
<gallery mode="packed" caption="Pictures of memorials near Raj Ghat">
ચિત્ર:The Prime Minister, Dr. Manmohan Singh paying homage at the Samadhi of Indira Gandhi at Shakti Sthal on the occasion of 61st Independence Day in Delhi on August 15, 2007.jpg|[[Manmohan Singh|મનમોહન સિંહ]] શક્તિ સ્થળ પાસે, ૧૫ ઑગસ્ટ ૨૦૦૭
ચિત્ર:Sanjay Gandhi Memorial.jpg|સંજય ગાંધી સ્મારક, દીલ્હી
ચિત્ર:Rajiv Gandhi Memorial, Delhi.jpg|વીરભૂમિ
ચિત્ર:The Prime Minister, Dr. Manmohan Singh performing the parikrama at the Samadhi of Pandit Jawaharlal Nehru at Shantivan on the occasion of 62nd Independence Day in Delhi on August 15, 2008.jpg|મનમોહન સિંહ શાંતિ સ્થળ, ૧૫ ઑગસ્ટ ૨૦૦૮
ચિત્ર:The Prime Minister, Dr. Manmohan Singh paying floral tributes at the Samadhi of Babu Jagjivan Ram on the occasion of his 101st birth anniversary at Samta Sthal, in Delhi on April 05, 2008.jpg|મનમોહન સિંહ, સમતા સ્થળ, ૫ એપ્રિલ ૨૦૦૮
ચિત્ર:The President of India, Smt. Pratibha Patil paying tributes at Vijay Ghat the Samadhi of Late Prime Minister Lal Bahadur Shastri, in Delhi on July 26, 2007.jpg|[[Pratibha Patil|પ્રતિભા પાટીલ]] વિજઘાટ પર, ૨૬ જુલાઈ ૨૦૦૭
ચિત્ર:The Prime Minister, Dr. Manmohan Singh paying floral tribute to the former Prime Minister, Late Ch. Charan Singh on his 104th birth anniversary at Kisan Ghat in Delhi on December 23, 2006.jpg|મનમોહન સિંહ , કિસાન ઘાટ, ૨૩ ડિસેમ્બર ૨૦૦૬
</gallery>