ગુજરાતી રંગભૂમિ: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત
Content deleted Content added
Gazal world (ચર્ચા | યોગદાન) →ઇતિહાસ: છબી ટેગ: ૨૦૧૭ સ્ત્રોત ફેરફાર |
નાનું Corrected_the_way_name_is_written |
||
લીટી ૧૧:
૧૯મી સદીના અંતમાં નાટ્યગૃહોએ મજબુતાઈ મેળવી અને મુસાફરી કરતાં નાટક કંપનીઓ લોકપ્રિય બની હતી, તેઓ મર્યાદિત વિષયવસ્તુ ધરાવતાં પૌરાણિક અને ધાર્મિક નાટકો કરી રહ્યા હતા. બીજી બાજુ પર વ્યવસાયી નાટ્યગૃહો અટવાઇને મનોરંજન લક્ષી કોમેડી પીરસતા રહ્યા, જેના કારણે પ્રાયોગિક કલાપ્રેમી નાટ્ય ચળવળના આગમનમાં વિલંબ થયો. આ બધું થયું માત્ર ૧૯૨૦ અને ૧૯૩૦ના દાયકામાં, પણ એ સમયમાં દવે અને [[ચંદ્રવદન મહેતા|સી. સી. મહેતા]] (૧૯૦૧-૧૯૯૧) જેવા નાટ્યલેખકોના ઉદય થયો, જેઓ એક સામાજિક સંદર્ભ સાથેનાં નાટ્યો લખતા હતા. [[રણછોડભાઈ દવે|રણછોડલાલ ઉદયરામ દવે]] (૧૮૩૭ - ૧૯૨૩), નાટ્યકાર અને નિર્માતાને આધુનિક ગુજરાતી રંગભૂમિ પિતા તરીકે ગણવામાં આવે છે.<ref name="datta1071">[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Dat Datta, p. 1071]</ref><ref name="nat111">[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Na Natarajan, p. 111]</ref> સી. સી. મહેતાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ નાટ્ય ''આગ ગાડી'' (ફાયર એન્જિન), જે એક બીમાર ફાયરમેન વિશે હતું, તેનાથી ગુજરાતી રંગભૂમિના કલાપ્રેમી નાટ્યગૃહ ચળવળના ઉદયને વેગ સાંપડ્યો હતો.<ref name="ho">[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Ho Hochman, p. 37]</ref><ref name="ch382">[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Ch Chambers, p.382]</ref><ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Te Tevani, p. 50]</ref> મહેતા દ્વારા લખાયેલ લગભગ ૨૫ જેટલાં નાટકો પર મોટા પ્રમાણમાં એકાંકી તેમ જ રેડિયો નાટકો ભજવવામાં આવ્યા હતાં; પછી વર્ષ ૧૯૭૦માં તેમણે પોતાના સૌથી જાણીતા લેખન આગ ગાડીનું ભાષાંતર કરી તેના પરથી <span>''આયર્ન રોડ ''નાટક બનાવ્યું હતું</span>.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Ge George, p. 179]</ref> આ સમયગાળા દરમિયાન ભજવાયેલ એક અન્ય મહત્વપૂર્ણ નાટ્ય સર્જનહાર, જે ગાંધી સિધ્ધાંતો દ્વારા પ્રેરિત, અસ્પૃશયતાના વ્યવહારને ઉજાગર કરતું અને તે સમયના લોકપ્રિય અભિનેતાઓ સુખલાલ અને હરીલાલ દ્વારા મંચ પર રજુ કરવામાં આવ્યું હતું.
[[File:Bapulal Nayak and Jaishankar Bhojak Sundari in a play Sneh-Sarita in 1915.jpg|thumb|બાપુલાલ નાયક અને [[જયશંકર 'સુંદરી']] સ્નેહ-સરિતા નાટકમાં, ૧૯૧૫]]
વર્ષ ૧૯૨૦ પછીના સમયમાં નાટ્યગૃહો તહેવારોના દિવસોનો એક અભિન્ન ભાગ બની ગયા હતાં. વિશાળ રંગમંચ અને વેશભૂષા તે સમયનાં ઉચ્ચ બિંદુ બન્યાં હતાં અને તે યુગના મહત્વપૂર્ણ અભિનેતાઓ બાપુલાલ નાયક અને [[જયશંકર 'સુંદરી'|જયશંકર ભોજક]] 'સુંદરી' (૧૮૮૯-૧૯૭૫), જે બંન્ને કલાકારોએ જૂની શૈલી તેમજ ઊભરતાં પ્રયોગાત્મક કલાકારો તરીકે નાટ્યગૃહો માટે કામ કર્યું અને મરાઠી રંગભૂમિના બાલ ગાંધર્વની માફક એક દંતકથા બની ગયા હતા. વર્ષ ૧૯૩૭માં અમદાવાદ ખાતે રંગભૂમિ પરિષદની રચના કરવામાં આવી હતી, જેના દ્વારા તે સમયગાળાના મુખ્ય નાટ્યોને સામાન્ય પ્લેટફોર્મ પર લાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો.<ref name="toiahem13">{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-03-27/ahmedabad/38069233_1_world-theatre-day-costumes-villages|title=Reliving the past of Gujarati Rangbhoomi|date=માર્ચ ૨૭, ૨૦૧૩|publisher=The TImes of India|accessdate=મે ૧૫, ૨૦૧૩}}</ref>
[[કનૈયાલાલ મુનશી|ક. મા. મુનશીએ]] નોંધપાત્ર સામાજિક સંતો વિશે લખ્યું<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Da Das, p. 158]</ref> અને સાથે વિદેશી નાટકોનું પણ ભાષાંતર કરાવવામાં આવ્યું હતું તેમજ, વર્ષ ૧૯૨૩માં ઇબ્સેનના ''એ ડોલ્સ હાઉસ'' નું પણ ગુજરાતી ભાષામાં ઢીંગલી તરીકે પ્રાણજીવન પાઠક દ્વારા ભાષાંતર કરવામાં આવ્યું હતું, છતાં વાસ્તવિક અભિનય કે જેની નાટ્યોમાં માંગ હતી ત્યાં સુધી હજી પહોંચી શકાયું ન હતું.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Da Das, p. 57]</ref> જો કે મહેતા અને મુનશીના લેખક તરીકેના ઉદય થવા છતાં એકંદરે એ સમયમાં નાટયગૃહોના એક યુગ તરીકેની સ્થાપના થવાને બદલે કમનસીબે તેમાં એકંદરે ઘટાડો થયો હતો, જેને વર્ષ ૧૯૩૦માં નાટ્યગૃહો દ્વારા શરૂ જન્મ માં [[ભારતીય સિનેમા]]<nowiki/>માં ટોકીઝનો જન્મ થતાં,<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Gujarati_theatre%23Da Das, p. 169]</ref> ત્યારથી વર્ષ ૧૯૫૦ સુધીના સમયમાં જૂની રંગશાળાઓ અને વ્યવસાયિક નાટ્યગૃહો બધા અદ્રશ્ય થવા લાગ્યા હતા અને પ્રવાસી પારસી રંગભૂમિ પણ સંપૂર્ણપણે અદ્રશ્ય થઈ હતી.
| |||