બૃહદ મુંબઇ રાજ્ય: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

|conventional_long_name =<{{small>|બોમ્બે પ્રાંત (૧૯૪૭ - ૧૯૫૦)}}<br /small><br>બૃહદ મુંબઇ રાજ્ય (૧૯૫૦ - ૧૯૬૦)

ઇ. સ. ૧૯૪૭માં [[ભારત]]ને આઝાદી મળ્યા બાદ, ભારત દેશ અનેક નાના રજવાડાઓમાં વહેંચાયેલો હતો. આ સમયે પશ્ચિમ ભારતમાં '''બૃહદ મુંબઇ રાજ્ય''' નામનું અલગ રાજ્ય અસ્તિત્વમાં હતું, જેની રાજધાની [[મુંબઈ]] હતી. આઝાદી પહેલા લગભગ ૧૭૫ વર્ષ સુધી ગાયકવાડનું શાસન હતું. ઓગણીસમી સદીના આરંભે ઈસ્ટ ઇન્ડીયા કંપનીએ મરાઠાઓને હરાવ્યા અને બ્રિટીશ હુકુમતે પોતાના સીધા અંકુશ હેઠળના પશ્ચિમ ભારતના પ્રદેશને વહીવટી અનુકુળતા માટે પાંચ પ્રદેશમાં (એજન્સી) વહેંચી દીધો હતો અને તેમનો વહીવટ મુંબઇના ગવર્નરને સોંપવામાં આવ્યો હતો. આ પાંચ એજન્સીઓ નીચે મુજબ હતી:

૩.# બનાસકાંઠા તથા પાલનપુર એજન્સી<br />

૪.# સાબરકાંઠા એજન્સી<br />

૫.# વેસ્ટર્ન ઇન્ડિયા સ્ટેટ એજન્સી

વિસ્તાર, ભાષા, ભૂગોળ અને સંસ્કૃતિની દ્રષ્ટિએ આ રાજ્ય ઘણુ અલગ હતું. જેનું ક્ષેત્રફળ ૨૬,૪૦૦ ચોરસ કિલોમીટર હતું. બૃહદ મુંબઇની શરૂઆત [[માઉન્ટ આબુ]] થી શરૂ કરીને દક્ષિણમા છેક [[મૈસૂર|મૈસુર]]માં તેનો અંત થતો હતો. દેખીતી રીતે તેનું આયોજન વ્યવસ્થિત રીતે ચાલતુ ન હતું. આઝાદી મળ્યા બાદ ઘણા વર્ષો પછી પણ આજ પરિસ્થિતિ રહી. અંતે સપ્ટેમ્બર ૩૦, ૧૯૫૫ના દિવસે સરકારે વિસ્તાર, ભાષા, ભૂગોળ અને સંસ્કૃતિના પાસાં તપાસીને ભાષાવાર રચી શકાતા દસેક રાજ્યો સુચવ્યા, પણ તેમાં [[ગુજરાત]] કે મહારાષ્ટ્ર જેવા કોઇ રાજ્યોનો ઉલ્લેખ ન હતો. જેના કારણે ગુજરાતી અને મરાઠી લોકોમાં અસંતોષ જાગ્યો અને અનેક આંદોલનો બાદ છેવટે ૧ મે,૧૯૬૦ના રોજ બૃહદ મુંબઇનું વિલીનીકરણ કરી [[મહારાષ્ટ્ર]] અને [[સૌરાષ્ટ્ર]], [[કચ્છ જિલ્લો|કચ્છ]] તથા [[ગુજરાત]] રાજ્ય બન્યું.

ગુજરાતી ભાષી રાજ્યની માંગ સાથે '''[[મહાગુજરાત આંદોલન''']] અને મરાઠી ભાષી રાજ્યની માંગ સાથે '''સંયુક્ત મહારાષ્ટ્ર આંદોલન''' ચલાવાયા.

* બાલાસાહેબ ગંગાધર ખેર (1947૧૯૪૭-1952૧૯૫૨)

* મોરારજી દેસાઈ (1952૧૯૫૨-1957૧૯૫૭)

* યશવંતરાવ ચવાણ (1957૧૯૫૭-1960૧૯૬૦)

</timeline>
</onlyinclude>