નેલ્સન મંડેલા

નેલ્સન રોલિહ્‍લાહ્‍લા મંડેલા (Nelson Rolihlahla Mandela) (ઢાંચો:IPA-xh) (૧૮ જુલાઈ ૧૯૧૮ – ૫ ડિસેમ્બર ૨૦૧૩) દક્ષિણ આફ્રિકાના ક્રાંતિકારી હતા જેમને જેલ થયેલી અને પછી ૧૯૯૪ થી ૧૯૯૯ સુધી તેઓ એક રાજપુરુષ અને સેવાભાવી, પરગજુ વ્યક્તિ તરીકે દક્ષિણ આફ્રિકાનાં પ્રમુખપદે રહ્યા. આ હોદ્દો ધારણ કરનારા તેઓ પ્રથમ અશ્વેત વ્યક્તિ હતા. તેઓ ૧૯૯૧ થી ૧૯૯૭ સુધી આફ્રિકન રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસનાં પ્રમુખપદે પણ રહ્યા. આંતરરાષ્ટ્રીય ભૂમિકાએ મંડેલા ૧૯૯૮ થી ૧૯૯૯ દરમિયાન બિનજોડાણવાદી ચળવળનાં સેક્રેટરી જનરલ પદે પણ રહ્યા.

નેલ્સન મંડેલા
જન્મ	૧૮ જુલાઇ ૧૯૧૮  Mvezo (Union of South Africa)
મૃત્યુ	૫ ડિસેમ્બર ૨૦૧૩  Houghton Estate
અંતિમ સ્થાન	Qunu
વ્યવસાય	પટકથાલેખક
કાર્યો	Long Walk to Freedom
રાજકીય પક્ષ	African National Congress
જીવન સાથી	Evelyn Mase, Winnie Madikizela-Mandela, Graça Machel
બાળકો	Makgatho Mandela, Makaziwe Mandela, Zenani Mandela-Dlamini, Thembekile Mandela, Zindzi Mandela
માતા-પિતા	Gadla Henry Mphakanyiswa  Nosekeni Fanny
પુરસ્કારો	Jawaharlal Nehru Award for International Understanding (Indian Council for Cultural Relations, ૧૯૭૯) Order of Friendship (73, ૧૯૮૮) Order of Eduardo Mondlane, 1st class (૧૯૮૮) honorary degree from Spelman College (૧૯૯૦) Order of José Martí (૧૯૯૧) honorary doctor of the Peking University (૧૯૯૨) નોબેલ શાંતિ પારિતોશિક (૩૩,૫૦,૦૦૦, F. W. de Klerk, for their work for the peaceful termination of the apartheid regime, and for laying the foundations for a new democratic South Africa, ૧૯૯૩) Gold Olympic Order (૧૯૯૪) Grand Collar of the Order of Prince Henry (૧૯૯૫) honorary doctorate of the Vrije Universiteit Brussel (F. W. de Klerk, ૧૯૯૩) Order of Jamaica Grand Cross of the Order of Liberty Bailiff Grand Cross of the Order of Saint John Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland (૧૯૯૭) Honorary doctor of Leiden University (૧૯૯૯) Collar of the Order of Isabella the Catholic‎ (૧૯૯૯) Order of the Gold Lion of the House of Nassau (૧૯૯૯) Honorary Companion of the Order of Australia (For service to Australian-South African relations and his outstanding leadership to bring multiracial democracy to South Africa., Mr Nelson MANDELA, ૧૯૯૯) Order of the Lion (Bakili Muluzi, ૨૦૦૨) Platinum Order of Mapungubwe (Thabo Mbeki, ૨૦૦૨) Honorary Doctor at Karolinska Institutet (૨૦૦૫) honorary doctorate of the University of Las Palmas, Gran Canaria (૨૦૧૦) Honorary doctorate from the University of Paris 1 Pantheon-Sorbonne (૧૯૯૬) honorary doctor of Paris 8 University (૨૦૦૫) Freedom of the London Borough of Greenwich (૧૯૮૩) Freedom of the Royal Borough of Greenwich (reaffirmed, ૨૦૧૨) World Rugby Hall of Fame (૨૦૧૫)
વેબસાઇટ	https://www.nelsonmandela.org
સહી

ક્ષોસા (Xhosa) સમુદાયનાં થેમ્બુ (Thembu) રાજઘરાનાનાં મંડેલાએ ફોર્ટ હેર વિશ્વવિદ્યાલય અને વિટવોટરસ્ટ્રાન્ડ વિશ્વવિદ્યાલયમાંથી કાયદાનું શિક્ષણ મેળવેલું હતું. તેઓ જહોનિસબર્ગમાં રહેતા અને સંસ્થાનવાદ વિરોધી રાજકારણ સાથે સંકળાયેલા, આફ્રિકન રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસમાં જોડાયા અને તેની યુવાપાંખનાં સ્થાપક સભ્ય બન્યા.

તેમની વિવિધ ક્રાંતિકારી ચળવળોના પ્રતિકારના સરકારી પ્રયાસોનાં ભાગરૂપે તેઓએ ૨૭ વર્ષ જેલમાં વિતાવ્યા હતા. જેમાં શરૂઆતનાં રોબિન ટાપુ પર અને પછી પોલ્સમૂર જેલ અને વિક્ટર વર્સટર જેલમાં વિતાવ્યા. ભારે આંતરરાષ્ટ્રીય માંગ અને દબાણ પછી ૧૯૯૦માં તેમને જેલમુક્ત કરાયા હતા.

સન્માનો

૧૯૭૯માં આંતરરાષ્ટ્રીય દૂરંદેશી બદલ જવાહરલાલ નહેરૂ પારિતોષિક, ૧૯૯૦માં ભારતનું શ્રેષ્ઠ નાગરીક સન્માન ભારત રત્ન અને ૧૯૯૩માં નોબૅલ શાંતિ પુરસ્કાર સમેત મંડેલાને આશરે ૨૫૦ કરતાં વધુ સન્માનો પ્રાપ્ત થયા હતા.

અવસાન

૫ ડિસેમ્બર ૨૦૧૩ના રોજ તેમનાં નિવાસસ્થાન હૌગટન, જોહનિસબર્ગ ખાતે ૯૫ વર્ષની ઉંમરે, પરીવારજનોની ઉપસ્થિતિમાં, ફેફસાંના ચેપને કારણે તેઓનું અવસાન થયું. પ્રમુખ જેકબ ઝુમાએ તેમનાં અવસાનના ખબર વિશ્વને આપ્યા.