વરાહમિહિર

વરાહમિહિર (દેવનાગરી: वराहमिहिर) (અંદાજીત ઇસ ૫૦૫–૫૮૭) ઉજ્જૈનના ખગોળવિજ્ઞાની, ગણિતશાસ્ત્રી અને જ્યોતિષી હતા. તેઓ વરાહ અથવા મિહિર નામે પણ ઓળખાય છે. તેમનો જન્મ અવંતિ વિસ્તારમાં થયો હતો, જે હાલમાં માળવા તરીકે ઓળખાય છે. તેમના પિતા આદિત્યદાસ પણ જાણીતા ખગોળશાસ્ત્રી હતા. તેમણે પોતે લખેલું છે તે અનુસાર તેઓએ કપિથ્થક ખાતે શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. તેઓ માળવાના વિક્રમાદિત્યના દરબારનાં નવ રત્નોમાંના એક ગણાતા હતા.

વરાહમિહિરે બૃહદસંહિતા ગ્રંથ લખ્યો હતો. આ ગ્રંથ ઘણી ભારતીય લિપિઓમાં હિંદુ, જૈન અને બૌદ્ધ મંદિરોમાં સંગ્રહ થયો હતો.

વરાહમિહિર
જન્મ	આશરે ઇ.સ. ૫૦૦
મૃત્યુ	૬ઠ્ઠી સદીના અંતમાં
સમયગાળો	ગુપ્ત સામ્રાજ્ય
વિષય	વિશ્વકોશ
નોંધપાત્ર સર્જનો	પંચ-સિદ્ધાંતિકા, બૃહદ સંહિતા, બૃહદ જાતક

યોગદાન

ત્રિકોણમિતિ

વરાહમિહિરે આર્યભટ્ટના સાઇન (sine) કોષ્ટકની ગુણવત્તા સુધારી હતી. તેમજ અન્ય સૂત્રો આપ્યા હતા.

$\sin ^{2}x+\cos ^{2}x=1\;\!$

$\sin x=\cos \left({\frac {\pi }{2}}-x\right)$

${\frac {1-\cos 2x}{2}}=\sin ^{2}x$