જસત: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત
Content deleted Content added
Sushant savla (ચર્ચા | યોગદાન) No edit summary |
Sushant savla (ચર્ચા | યોગદાન) No edit summary |
||
લીટી ૧:
{{ભાષાંતર}}
'''જસત''' કે '''સ્પેલ્ટર''' ( જેનો અર્થ જસત ની મિશ્ર ધાતુ પણ હોય છે), એ એક રાસાયનીક ધાતુ મૂળ તત્વ છે.આની રાસયણી ક સંજ્ઞા '''Zn''' છે અને [[અણુ ક્ર્માંક]] 30 છે. આવર્તન કોઠાના ૧૨ના જૂથનું આ પ્રથમ તત્વ છે. જસત અમુક હદે રાસાયણીક દ્રષ્ટિએ મેગ્નેશિયમ ની સમાન છે કેમકે તેમનો બંધનાક +૨ છે. જસત
પિત્તળ કે જે તાંબા અને જસતની મિશ્ર ધાતુ છે તેનો ઉપયોગ ઈ. પૂ ૧૦ થી થતો આવ્યો છે. ૧૩મી સદી સુધીના સમયમાં અશુદ્ધ જસત નું ઉત્પાદન થતું ન હતું. ૧૬મી સદી સુધી આ ધાતુ યુરોપમાં પણ અજ્ઞાત હતી. કિમિયાગાર કે અલ્કેમીસ્ટ લોકો જસતને હવામાં બાળીને "તત્વચિંતકના રૂ" કે "સફેદ હિમ" તરીકે ઓળખાતો પદાર્થ બનાવતા.
આ ધાતુનું અંગ્રેજી નામકરણ મોટે ભાગે પૅરાસીલસ નામના કિમિયાગારે જર્મન શબ્દ ''Zinke'' પરથી પાડ્યું. શુદ્ધ જસત ધાતુની શોધનું માન ૧૭૪૯ માં જર્મન રસાયણ શાસ્ત્રી ઍંડ્રીસ સીગીસમંડ મૅરગ્રાફને મળ્યું છે. ૧૮૦૦ સુધી લ્યુગી ગલવાની અને ઍલેસેંડ્રો વોલ્ટાએ આ ધાતુની વિદ્યુત રાસાયણીક ગુણધર્મો શોધી કાઢ્યાં હતાં. કાટથી બચાવવા મટે લોખંડના પતરા પર ઢોળ ચઢાવવો એ જસતનો મુખ્ય ઉપયોગ છે. જસતનો અન્ય ઉપયોગ છે જસત-કાર્બન બેટરી અને મિશ્ર ધાતુઓ જેમકે પિત્તળ. જસતના ઘણા રાસાયણિક મિશ્રણો સામાન્ય રીતે વપતાતા હોય છે જેમ કે ઝિંક કાર્બોનેટ અને ઝિંક ગ્લુકોનેટ (આહાર પૂરક ઉમેરાઓ), [[ઝિંક ક્લોરાઈડ]] (ડીઓડરંટમાં), [[ઝિંક પાયરિથીઓન]] (ખોડા રોધક શૅમ્પુઓમાં), [[ઝિંક સલ્ફાઈડ]] (ચમકત પેંઇંટમાં), અને ઝિંક મિથાઇલ અથવા [[ઝિંક ડાયથાઈલ]] જૈવિક પ્રયોગ શાળાઓમાં.
Zinc is an [[micronutrient|essential mineral]] of "exceptional biologic and public health importance".<ref name=Hambridge2007>{{Cite journal|author=Hambidge, K. M. and Krebs, N. F.|title=Zinc deficiency: a special challenge|journal=J. Nutr.|volume=137|page=1101|year=2007|pmid=17374687|issue=4}}</ref> [[Zinc deficiency]] affects about two billion people in the developing world and is associated with many diseases.<ref name=Prasad2003/> In children it causes growth retardation, delayed sexual maturation, infection susceptibility, and diarrhea, contributing to the death of about 800,000 children worldwide per year.<ref name=Hambridge2007/> [[Enzymes]] with a zinc atom in the [[prosthetic groups|reactive center]] are widespread in biochemistry, such as [[alcohol dehydrogenase]] in humans. Consumption of excess zinc can cause [[ataxia]], [[lethargy]] and [[copper deficiency]].
| |||