સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી

Central Intelligence Agency
Central Intelligence Agency
	Official Seal of the CIA
સંસ્થા નિરીક્ષણ
રચના	September 18, 1947
Preceding Agency	Central Intelligence Group
મુખ્ય મથક	Langley, Virginia United States 38°57′06″N 77°08′48″W / 38.951796°N 77.146586°W
Employees	Classified 20,000 estimated
વાર્ષિક અંદાજપત્ર	Classified $27 billion in 1998
સંસ્થાના સત્તાધારીઓ	Leon Panetta, Director ; Stephen Kappes, Deputy Director; Stephanie O`Sullivan, Associate Deputy Director
વેબસાઈટ
	www.cia.gov

સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી સીઆઇએ (CIA)એ સંયુક્ત રાષ્ટ્રોની સરકારની એક બિનલશ્કરી ગુપ્ત માહિતી મેળવતી એજન્સી છે જે અનુભવી સંયુક્ત રાજ્યોના નીતિ બનાવનારાઓને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાની ગુપ્ત માહિતીને પ્રાપ્ત કરી આપવા માટે જવાબદાર હોય છે. સીઆઇએ (CIA) સંયુક્ત રાષ્ટ્રોના પ્રમુખની વિનંતીના પગલે છૂપીરીતે પ્રવૃતિઓ કરવા માટે પણ વચનબદ્ધ છે.^[૫] તે બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન તૈયાર કરવામાં આવેલ ઓફિસ ઓફ સ્ટ્રેટજીક સર્વિસ ઓએસએસ (OSS) એટલે કે યુદ્ધકળાની વ્યૂહ સેવાઓના કાર્યલય (ઓએસએસ)ના વારસદાર છે જે તે સમયે સંયુક્ત રાજ્યોના લશ્કરની શાખાઓ વચ્ચે જાસૂસી પ્રવૃતિઓની સાથે મળીને કામ કરવા માટે રચાઇ હતી. 1947 રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કાયદો જેને સીઆઇએ (CIA)ને સ્વીકૃત કરી હતી, તે મુજબ સીઆઇએ (CIA)ને "દેશ કે વિદેશમાં કોઇ પણ જગ્યાએ પોલીસ કે કાયદાના પાલનની ફરજો પાડવામાં ન આવે" તેવી ગુંજાઇશ છે.

એક વર્ષબાદ આ આદેશને વિસ્તારીને તેમાં આ પ્રમાણે સમાવવામાં આવ્યું^{[સ્પષ્ટતા જરુરી]} "નાશ કરવો, પ્રતિ-નાશ, તોડી પાડવું અને વિસ્તારને ખાલી કરાવવો...ઉથલાવવું અને ગુપ્ત પ્રતિકારક ચળવળોમાં સામેલ હોવું, ગોરિલ્લાસ અને ભગેડુંઓને છોડી મૂકવાની ચળવળોને, અને મુક્ત વિશ્વને ધમકી આપતા દેશોમાં જે દેશી પ્રતિ-સામ્યવાદી તત્વો છે તેને ટેકો પૂરો પાડવો".^[૬]

સીઆઇએ (CIA)નું મુખ્ય કામ વિદેશી સરકારોથી માહિતી એકત્રિત કરવાનું, નિગમો, અને વ્યક્તિગતો, અને સાર્વજનિક નીતિ બનાવનારોઓને સલાહ આપવાનું છે. આ એજન્સી અપ્રગટ ક્રિયાઓ અને અર્ધલશ્કરી કાર્યો, અને ક્રિયાશીલ કરેલ વિદેશી રાજકારણના પ્રભાવને તેના ખાસ પ્રવૃતિઓના વિભાગ દ્વારા સંચાલિત કરવાનું કામ છે. સીઆઇએ (CIA) અને તેની જવાબદારીઓને 2004માં સ્પષ્ટપણે બદલવામાં આવી. ડિસેમ્બર 2004ના પહેલા, સીઆઇએ (CIA) યુએસ સરકારની મુખ્ય ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરતી સંસ્થા હતી; તે સુંસગતતાથી અને વધુના સિદ્ધાન્તને તેની પોતાની પ્રવૃત્તિઓ માટે જ નહીં પણ સમગ્ર યુએસ ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરનાર સમૂહ (ઇસી(IC)) માટે પણ કામ કરતી હતી. ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવાના નવનિર્માણ અને આંતકવાદ રોકવાના 2004ના કાયદાએ રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવાના સંચાલકના કાર્યાલય (ડીએનઇ (DNI))ની રચના કરી હતી, જેને સરકારના અને આઇસી (IC)-વિસ્તીર્ણના કેટલાક કાર્યોને પોતાના હસ્તક લઇ લીધા. ડીએનઆઇ (DNI), આઇસી (IC) અને તેના પરિણામરૂપે ગુપ્ત માહિતી કરવાના ચક્રનું સંચાલન કરે છે. તે કાર્યો જેને ડીએનઆઇ (DNI)થી દૂર કરાયા હતા તેમાં 16 આઇસી (IC) એજન્સીઓના સંયુક્ત અભિપ્રાયની અંદાજીત તૈયારી કરવી અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રોના પ્રમુખ માટે પરિસ્થિતિની ઝીણવટભરી સમજને પૂરી પાડવાનું સમાવિષ્ટ છે.

આજે, સીઆઇએ (CIA) પાસે હજી પણ કેટલાક તેવા કાર્યો છે જે અન્ય દેશોની ગુપ્ત માહિતીની એજન્સીઓ સાથે સમાનતા ધરાવતા હોય. સીઆઇએ (CIA)ના મેકલેઅનના લેંગલીમાં, યુનીકોર્પોરેટેડ],^[૭] પશ્ચિમ વોશિગ્ટન ડી.સી.થી થોડાક અંતરે પોટોમાક નદીમાં તેના મુખ્યમથકો આવેલા છે.

કેટલીકવાર, સીઆઇએ (CIA)ને પર્યાયોક્તિરીતે સરકારી અને લશ્કરની બોલવાની ઢબે અન્ય સરકારી એજન્સીઓ ('ઓજીએ (OGA)) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, ખાસ કરીને જ્યારે તેની ક્રિયાઓ એક ખાસ વિસ્તારના ખુલ્લા રહસ્યમાં આવે છે ત્યારે.^[૮]^[૯] અન્ય પારિભાષિક શબ્દો જે કંપની ^[૧૦]^[૧૧]^[૧૨]^[૧૩] માટે અને એજન્સી થી જોડાયેલા છે.

સંસ્થા

તેમાં હાલના ધોરણે, સીઆઇએ (CIA) પાસે એક વહીવટી કાર્યાલય અને કેટલીક એજન્સી - વિસ્તીર્ણ કાર્યો અને ચાર મુખ્ય-નિયામકમંડળો છે:

ઇન્ટેલિજન્સના નિયામક , જે તમામ-મૂળની ગુપ્ત માહિતીના સંશોધન અને વિશ્લેષણ માટે જવાબદાર છે
રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત સેવાઓ , જે અગાઉના નિયામકમંડળના કાર્યો, કે જે ગુપ્ત માહિતીઓને ભેગી કરી અને અપ્રગટ કાર્ય કરવાનું કામ કરે છે
ટેકો પૂરો પાડવાનું નિયામકમંડળ
વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનું નિયામકમંડળ

અંદાજપત્ર

અત્યારસુધી સંપૂર્ણ યુએસ ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવાના અંદાજપત્રને પ્રતબંધિત ગણવામાં આવતું હતું. અનેક પ્રયાસો થયા આ માહિતીને જાહેર^[૧૪] કરવાના અને તેવું પણ બન્યું છે કે આકસ્મિતરીતે તે ઉધાડું પણ પડી ગયું હોય:^[૧૫] દાખલા તરીકે મેરી માર્ગરેટ ગ્રેહામ, એક અગાઉના સીઆઇએ (CIA) અધિકારી અને રાષ્ટ્રીય માહિતી ભેગી કરનાર નાયબ નિયામકે 2005માં નાણાં ઉધરાવવા માટે, કહ્યું કે વાર્ષિક ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવાનું અંદાજપત્ર $44 બિલયન છે.

વહીવટી કાર્યાલય

કેન્દ્રીય ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવાની એજન્સી ના સંચાલક (ડી/સીઆઇએ (D/CIA)) રાષ્ટ્રીય માહિતી ભેગી કરવાના સંચાલકને અહેવાલ આપે છે (ડીએનઆઇ); અભ્યાસમાં,તે ડીએનઆઇ સાથે વહેવાર કરે છે, કોંગ્રેસ (સામાન્ય રીતે કૉંગ્રેસના અધિવેશન કાર્યકારીના કાર્યાલય દ્વારા), અને વાઇટ હાઉસ, જ્યારે નાયબ સંચાલક આંતરીક સંચાલક હોય છે ત્યારે. સીઆઇએ (CIA) રાષ્ટ્રીય ધારાસભા સંબંધના મહત્વમાં ફેરફાર કરી શકે છે, જોકે તે મુખ્યત્વે એક માર્ગદર્શનની ભૂમિકા છે.^{[સંદર્ભ આપો]} કાર્યકારી કાર્યાલય જે માહિતી ભેગી કરે છે તેને ઉપલબ્ધ કરાવીને સીઆઈએને યુએસ લશ્કરને ટેકો પૂરો પાડવામાં મદદ કરે છે, આ માહિતી તે લશ્કરી ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવાની સંસ્થાઓ, અને ક્ષેત્રીય પ્રવૃતિઓના સહકારથી મેળવે છે. બે વરિષ્ઠ સંચાલકો આ માટે જવાબદાર હોય છે, એક સીઆઇએ (CIA) -વિસ્તીર્ણ માટે અને અન્ય રાષ્ટ્રિય ગુપ્તચર સેવા માટે. લશ્કરી સહાય માટેના સહ-સંચાલક, એક વરિષ્ઠ લશ્કરી અધિકારી હોય છે, જે સીઆઇએ (CIA) અને સંગઠિત થઇને લડનારને આધીન હોય તેવા કે ની વચ્ચેના સંબંધોને જાળવવાનું કામ કરે છે, જે પ્રાદેશિક/લશ્કરી હાલચાલની ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવાથી અને રાષ્ટ્રીય માહિતીના ઉપયોગથી ઉત્પન્ન થાય છે; તેને લશ્કરી કામગીરીની એજન્સી કે જેમાં લશ્કરની તમામ શાખાઓને ટેકો પૂરો પાડે છે તેના વડે મદદ મળે છે.^[૧૬] રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત સેવાઓમાં, લશ્કરી કામગીરી^[૧૭] માટે લશ્કરી હિલચાલ માટે એક સહાયક નાયબ સંચાલક હોય છે જે ખાસ પ્રકારના ગુપ્ત માનવ-મૂળની ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરવા અને છૂપી રીતના કાર્યમાં લશ્કરી હાલચાલને ટેકો પૂરો પાડે છે. સામાન્યરીતે તેઓની તમામ-મૂળની માહિતીના સમૂહ માટે પણ,સીઆઇએ (CIA)એ રાષ્ટ્રીય-સત્તરની માહિતી ઉપલબ્ધ કરવા માટે પણ સુનિયોજિત સંસ્થાઓ બનાવી છે.^[૧૮]

કાર્યકારી કર્મચારીવર્ગ

કાર્યાલયના કર્મચારીઓ કેટલીક સામાન્ય જવાબદારીઓને તેમની કાર્યકારી કાર્યાલયમાં રજૂ કરે છે.કર્મચારીઓ માહિતી ભેગી કરવાનું અને તેને તેની કાર્યકારી કાર્યાલયમાં રજૂ કરવાનું કામ પણ કરે છે.

સામાન્ય પ્રકાશનો

સીઆઇએ (CIA)ની માહિતી અભ્યાસ કેન્દ્ર એજન્સીના ઐતિહાસિક સામગ્રીઓને સાચવે છે અને આ ગુપ્ત માહિતીઓના અભ્યાસ તરીકેના એક કાયદેસરના શાસન તરીકો તેને પ્રોત્સાહીત કરે છે.^[૧૯]

2002માં,સીઆઇએ (CIA)ના શેરમન કેન્ટે ગુપ્ત માહિતી એજન્સી માટેની શાળાના પ્રતબંધિત કેન્ટ કેન્દ્રીય પ્રાસંગિક પત્રો ને પ્રાકાશિત કરવાનું શરૂ કર્યું, એ હેતુથી કે "ગુપ્ત માહિતીના વ્યવસાયકો માટે અને રસ રાખતા સહકર્મીઓ-માં એક તક મળશે એક બિનઅધિકારીક અને અનિયંત્રણવાળા માધ્યમથી ચર્ચા અને આ સિદ્ધાંન્તને આગળ વધારવાની તથા માહિતીના વિશ્લેષણનો અભ્યાસને કરવાની."^[૨૦]

સામાન્ય સલાહ અને તપાસ

બે એજન્સીઓ સંચાલકને કાયદાને મહત્વ આપવા અને યોગ્યરીતે કાર્ય કરવા માટે સલાહ આપે છે. સામાન્ય સલાહનું કાર્યાલય સીઆઇએ (CIA) ના સંચાલકને તમામ કાયદાકીય બાબતો કે જે તેના સીઆઇએ (CIA) ના સંચાકલ તરીકેના કર્તવ્યને લગતી હોય અને સીઆઇએ (CIA) માટે મુખ્ય મૂળના કાયદાને લગતી હોય તેના માટે સલાહ આપે છે.

એજન્સી ના નિરીક્ષક વડા એજન્સી માં કાર્યક્ષમતા, અસરકારકતા, અને જવાબદારીને પ્રોત્સાહિત કરે છે, અને છેતરપિંડીને શોધીને તેને અટકાવે છે, બિનજરૂરી, હેરાન કરતા અને અયોગ્ય સંચાલનને થતા અટકાવે છે. સામાન્ય નિરીક્ષક, જેના કાર્યો કોઇ પણ અન્ય એકમની એજન્સી થી સ્વતંત્ર હોય છે, તેને સીધો સીઆઇએ (CIA) ના સંચાલકને અહેવાલ આપવાનો હોય છે.^[૨૧]^[૨૨]

જાહેર ઘટનાઓ

જાહેર ઘટનાઓનું કાર્યાલય સીઆઇએ (CIA) ના સંચાલકને તમામ માધ્યમો, જાહેર નીતિ, અને કર્મચારીની માહિતીની આપ-લેની તેના કર્તવ્યને લગતા મુદ્દાઓ માટે સલાહ આપે છે. આ કાર્યાલય, અન્ય કાર્યોને બાદ કરતાં, મનોરંજનના ઉદ્યોગ સાથે પણ કામ કરે છે.^{[સંદર્ભ આપો]}

ઇન્ટેલિજન્સના નિયામકમંડળ

મહત્વના વિદેશી સવાલો અંગે ઇન્ટેલિજન્સના નિયામકમંડળ દ્વારા તમામ-મૂળની ભેગી કરેલ ગુપ્ત માહિતીનું વિશ્લેષણ રજૂ કરાય છે.^[૨૩] તેની પાસે ચાર પ્રાદેશિક પૃથક્કરણાત્મક સમૂહો છે, છ સમૂહો ટ્રાન્સનેશનલ મુદ્દાઓ પર કામ કરે છે, અને બે એકમોને ટેકો પૂરો પાડે છે.^[૨૪]

પ્રાદેશિક સમૂહો

આમાંથી એક કાર્યાલય ઇરાકને સમર્પિત છે, તથા પ્રાદેશિક પૃથક્કરણાત્મક કાર્યલયોને સમાવવામાં આવ્યા છે:

મધ્ય પૂર્વીય અને ઉત્તર આફ્રિકાનું વિશ્લેષણનું કાર્યાલય (MENA)(એમઇએનએ)
દક્ષિણ એશિયાનું વિશ્લેષણનું કાર્યાલય (ઓએસએ) (OSA)
રશિયા અને યુરોપ વિશ્લેષણ (ઓઆરઇએ) (OREA)
એશિયા પેસિફિકનું કાર્યાલય, લેટીન અમેરીકન અને આફ્રિકન વિશ્લેષણ (એપીએલએએ) (APLAA)

ટ્રાન્સનેશનલ સમૂહો

આંતકવાદના વિશ્લેષણનું કાર્યાલય ^[૨૫] રાષ્ટ્રીય પ્રતિ-આંતકવાદના કેન્દ્રને ટેકો પૂરો પાડે છે જેનું કાર્યાલય રાષ્ટ્રીય ઇન્ટેલિજન્સના નિયામકના કાર્યાલયમાં છે. જુઓ સીઆઇએ (CIA) ટ્રાન્સનેશનલ પ્રતિ-આંતકવાદ પ્રવૃતિઓ .

ટ્રાન્સનેશન મુદ્દાનું કાર્યાલય ^[૨૬] આકરણીને સમજીને તેને મેળવે છે અને બહારના ભયોથી યુએસ રાષ્ટ્રને સુરક્ષા અને સૌથી વરિષ્ઠ નીતિબનાવનારાઓ, લશ્કરના યોજના ઘડનારાઓ, અને કાયદાના વિશ્લેષણની સાથે પાલન કરનારા, ચેતવણી આપવાનું, અને સંકટમાં ટેકા પ્રયાપ્ત કરાવ્વાનું કામ કરે છે.

સીઆઇએ (CIA) ગુનો અને કેફી પદાર્થોનું કેન્દ્ર ^[૨૭] આંતરાષ્ટ્રીય ગુના પર સંશોધનાત્મક માહિતી મેળવે છે જેથી નીતિબનાવનારાઓ અને કાયદાના પાલન કરનાર સમૂહોને જણાવી શકે. સીઆઇએ (CIA) ની પાસે કોઇ પણ કાયદાકીય પોલીસ અધિકારો નથી, તે મોટેભાગે તેના વિશ્લેષણો એફબીઆઇને કે અન્ય કાયદાનું પાલન કરવાતી સંસ્થાને મોકલે છે, જેમ કે સંયુક્ત રાજ્યોનું ન્યાય ખાતાનું ડ્રગ પાલન કરતો વહીવટ વિભાગ.

હથિયારોનું ઇન્ટેલિજન્સ, નોનપ્રોલિફરેશન (ઝડપથી વધતા રોકવું), અને શસ્ત્ર નિયંત્રણ કેન્દ્ર ^[૨૮] રાષ્ટ્રીય અને બિન-રાષ્ટ્રીય ભયોને લગતી સહાય માટેની ગુપ્ત માહિતી ઉપલબ્ધ કરાવે છે, સાથો સાથ ભયને ઓછો કરવાને હથિયારો પર નિયંત્રણ લાવવામાં પણ તે ટેકો પૂરો પાડે છે. રાષ્ટ્રીય ટેકનીકલ હેતુ સાબિત કરવાથી મેળલી માહિતીને પણ તે મેળવે છે.

ગુપ્ત માહિતી કેન્દ્ર વિશ્લેષણ સમૂહની પ્રતિ ઇન્ટેલિજન્સ ^[૨૯] ઓળખ કરવી, તાકીદ આપવી, અને વિદેશી ગુપ્ત માહિતીના હક આપવાના પ્રયત્નોનું વિશ્લેષણ, રાષ્ટ્રીય અને બિન-રાષ્ટ્રીય રીતે કરે છે, યુએસ સરકારના ફાયદાના વિરુદ્ઘ જઇને. તે એફબીઆઇ વ્યવસાયમાં રાષ્ટ્રીય પ્રતિ ઇન્ટેલિજન્સના વહીવટના રાષ્ટ્રિય ગુપ્ત માહિતીના નિયામકની સાથે મળીને કામ કરે છે.

લશ્કરી હિલચાલની માહિતી કેન્દ્રનું વિશ્લેષણ જૂથ. ^[૩૦] યુએસની કમ્પયુટર પ્રણાલીઓ પર થતા ભયો અંગે પગલાં લે છે. આ એકમ ડીએનઆઇ (DNI) ગતિવિધિઓને ટેકો પૂરો પાડે છે.

ટેકો આપવો અને સામાન્ય એકમો

વ્યૂહરચનાઓ અને વિશ્લેષણોને એકત્રિત કરતું કાર્યાલય વ્યાપક ગુપ્ત માહિતીઓને ભેગી કરીને ગુપ્ત માહિતીના નિયામકને, વરિષ્ઠ એજન્સી ને અને ગુપ્ત માહિતીના સમૂહના કાર્યાલયો, અને મુખ્ય રાષ્ટ્રીય નીતિબનાવનારાઓને અભિપ્રાય પૂરો પાડે છે.

નીતિને ટેકો પૂરો પાડતું કાર્યાલય રીત મુજબ ગુપ્ત માહિતીના વિશ્લેષણના નિયામકમંડળને અને તેને વિશાળ વિવિધતાની નીતી, કાયદા લાગું પાડનાર, લશ્કર, અને વિદેશી સંબંધના પ્રતિનિધિઓને રજૂ કરે છે.

રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત સેવા

2004માં, સીઆઇએ (CIA)ને તમામ યુએસ માનવીય ગુપ્ત માહિતીની જવાબદારી સોંપવામાં આવી, જેને ધણા લોકો એજન્સી નો હાર્દ ગણાવે છે.^{[સંદર્ભ આપો]}એટલું કે, રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત સેવાઓ (એનસીએસ; અગાઉના લશ્કરી હિલચાલના નિયામક) વિદેશી ગુપ્ત માહિતીઓને એકત્રિત કરવા માટે જવાબદાર છે, મુખ્યરીતે ગુપ્ત HUMINT (હ્યુમીન્ટ) મૂળની, અને અપ્રગટ કાર્યા માટે. આ નવા નામનો શ્રેય તેના કેટલાક ખાતાના સંરક્ષણની હ્યુમીન્ટની સંપત્તિને શોષી લે છે. એનસીએસની રચના વર્ષોની દુશ્મની પર પ્રભાવનો અંત લાવવા, ત્તત્વજ્ઞાન અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રોના સંરક્ષણ વિભાગ અને સીઆઇએ (CIA) વચ્ચે અંદાજપત્રની જોગવાઇના પ્રયાસરૂપે હતો. સંરક્ષણ વિભાગની પાસે સંગઠિત સંરક્ષણ (HUMINT) હ્યુમીન્ટ સેવા છે,^[૩૧] જે પ્રમુખના નિર્ણયોની સાથે, એનસીએસના ભાગરૂપ બની ગયું છે.

એનસીએસનું હાલનું ચોક્કસ સંગઠન પ્રતબંધિત છે.^[૩૨]

વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનું નિયામકમંડળ

વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનું નિયામકમંડળની રચના સંશોધન, રચના, અને ટેકનોલોજીને વ્યસ્થિતરીતે ભેગી કરવાની શિસ્તો અને સાધનસામગ્રી માટે કરાઇ હતી. તેના ધણા નવીન રીતોની ફેરબદલી અન્ય ગુપ્ત માહિતીની સંસ્થાઓમાં કરવામાં આવી હતી, કે, કદાચ તે લશ્કરી સેવાઓથી વધુ ના છુપાઇ શકાય તેવી બની ગયા હતા માટે. ઉદાહરણ માટે, યુ-2 જે ઉચ્ચ-શ્રેષ્ઠતાવાળું શત્રુને શોધી કાઢતા વિમાન જેને સંયુક્ત રાજ્યોના હવાઇ દળની સાથે સહકાર સાંધીને વિકસાવવામાં આવ્યા હતા. યુ-2નું મૂળ લક્ષ્ય તેવી છુપી આકૃતિની ગુપ્ત માહિતીને મેળવાનો હતો જેવા વિસ્તારો પરથી જવાની મનાઇ હોય જેમ કે સોવિયટ યુનિયન.^{[સંદર્ભ આપો]} ત્યાર પછી તે સિગ્નલની સમજશક્તિ અને પરિમાણ તથા ખાસ રીતની ગુપ્ત માહિતીની ક્ષમતાઓની ઉપલબ્ધિવાળુ વિમાન તે બની ગયું છે, અને હાલમાં તે હવાઇ દળ દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. યુ-2 દ્વારા જે આકૃતિની ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરાય છે તે અને સેટેલાઇટથી શત્રુના પ્રદેશની તપાસને એક ડીએસ &ટી (DS&T) સંસ્થા જેને રાષ્ટ્રીય છબીનું અર્થઘટન કરતા કેન્દ્ર (એનપીઆઇસી (NPIC)) પણ કહેવાય છે તેના દ્વારા તેનું વિશ્લેષણ થાય છે, આ સંસ્થા સીઆઇએ (CIA) અને લશ્કરી સેવાઓ માટે પણ વિશ્લેષણનું કામ કરે છે. પછીથી, એનપીઆઇસીને રાષ્ટ્રીય જેઓસ્પાટીલ- ગુપ્ત માહિતી એજન્સીમાં (એનજીએ (NGA)) બદલી કરવામાં આવી હતી.

સીઆઇએ (CIA) તેવી વસ્તુઓમાં સખતનો રસ બતાવ્યો જેમાં અદ્યતન ટેકોનોલોજીનો કોઇ રીતે ઉપયોગ કરવાથી તેની અસરકારકતા વધતી હોય. ઐતિહાસિકરીતે આ રસના બે મુખ્ય હેતુઓ છે:

પોતાના ઉપયોગ માટે હેર્નેશીંગ પ્રક્રિયા
પ્રતિકાત્મક રીતે કોઇ પણ નવી ગુપ્ત માહિતીની ટેકોલોજીસ જે સોવિયટ દ્વારા કદાચ વિકસાવી શકાય.^[૩૩] 1999માં, સીઆઇએ (CIA)એ સાહસિક મૂડીની પેઢી ઇન-ક્યૂ-ટેલની રચના કરી જેનાથી એજન્સી ના ફંડ અને ટેકનોલોજીના વિકાસના લાભમાં મદદ મળે.^[૩૪] ધણા લાંબા સમયથી આઇસી (IC) મુખ્ય વિકાસ માટે અભ્યાસ કરે છે, જેવા કે શત્રુના પ્રદેશની તપાસ કરતા વિમાન અને સેટેલાઇટ.

નિયામકમંડળનો ટેકો

નિયામકમંડળના ટેકા પાસે કેટલાય પારંપરિક સંસ્થાઓના વહીવટી કામો છે, જેવા કે ખાનગી, સુરક્ષા, સંચાર, અને નાણાકીય કામો, પણ એક પ્રકારની સુસંગતા સાથે ઉચ્ચ સંવેદનશીલતા કામમાં જરૂરી છે. મહત્વના એકમોમાં સમાવેશ થાય છે:

સલામતીનું કાર્યાલય
સંચારનું કાર્યાલય
ટેકનોલોજીની માહિતીનું કાર્યાલય

તાલીમ

તાલીમના કાર્યાલય ની શરૂઆત નવા કર્મચારીઓ માટે નીચા દરજ્જાના આધિકારીને તાલીમ કાર્યક્રમ આપવાથી થાય છે, પણ તે વિશાળ શ્રેણીના ખાસ વ્યવસાઇક શિસ્તો માટે પણ અભ્યાસક્રમનું સંચાલન કરે છે. જેથી શરૂઆતના અભ્યાસક્રમ તેવા કર્મચારીઓ દ્વારા લેવામાં આવે છે જેમને હજી સુધી છેલ્લી સુરક્ષા અનુમતિ નથી મેળવી અને જેને મુખ્યમથકની ઇમારતમાં અશસ્ત્ર પ્રવેશની પરવાનગી નથી મેળવી, એક સારા સોદાની પ્રાથમિક તાલીમ તેમને અર્ટીલીન્ગટોનના શહેરી વિસ્તાર, વર્જીનીયાના ખાતેના કાર્યાલયની ઇમારતમાં આપવામાં આવે છે.^{[સંદર્ભ આપો]}

ત્યારબાદની તાલીમના તબક્કામાં વિદ્યાર્થીઓને કાર્ય કરતા કાર્યાલયોમાં અપાય છે. અહીં એક પ્રતબંધિત તાલીમ વિસ્તાર કેમ્પ પેરી, વીલ્લીમ્સબર્ગ, વર્જિનિયા ખાતે આવેલો છે. વિદ્યાર્થીઓની પસંદગી કરવામાં આવે છે, અને ઓએસએસ (OSS) માંથી વાયુપ્ત રસ્તાઓથી, તેઓની પ્રગતિનું મૂલ્યાકંન કરવામાં આવે છે, જેને એક ચોપડી તરીકે પ્રકાશિત કરાય છે જેને અસેસમેન્ટ ઓફ મેન, સિલેકશન ઓફ પર્સનલ ફોર ધ ઓફિસ ઓફ સ્ટેટર્જીંક સર્વિસ કહે છે.^[૩૫]

અન્ય મૂળની ઇન્ટેલિજન્સ સાથે સંબંધ

સીઆઇએ (CIA) મૂળ અમેરીકન હ્યુમીન્ટ (HUMINT), હ્યુમન ઇન્ટેલીજન્સ એટલે કે માણસોની ગુપ્ત માહિતી, અને સામાન્ય વિશ્લેષણાત્મક એજન્સી તરીકે કામ કરે છે, રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતીના નિયામકની નીચે, કે સંયુક્ત રાજ્યોના ગુપ્તરચર સમૂહના 16ના સભ્યોની સંસ્થાઓનું નિયમન કે સુસંગતાને તે સંભાળે છે. વધુમાં, તે અન્ય યુએસ સરકારની ગુપ્ત માહિતીની એજન્સી ઓ, વ્યાપારીક માહિતી સ્ત્રોતો, અને વિદેશી ગુપ્ત માહિતીની સેવાઓમાંથી માહિતી મેળવે છે

અન્ય યુએસ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીઓ

અનેક ગુપ્ત માહિતીની સંસ્થાઓ સંપૂર્ણપણે કે આંશિકપણે સંયુક્ત રાજ્યોના રક્ષણના મંત્રીના અંદાજપત્રીય અંકુશમાં આવેલી હોય છે કે પછી અન્ય મંત્રીમંડળના કાર્યાલયો હેઠળ આવે છે જેવા કે સંયુક્ત રાજ્યોના મુખત્યાર લશ્કરી અધિકારી. યુએસ ગુપ્ત માહિતી સમૂહના અન્ય વિશ્લેષણાત્મક સભ્યો જે રીતે કામ કરે છે, જેમ કે રાજ્ય વિભાગનું ગુપ્ત માહિતીનું ખાતું અને સંશોધન અને વિશ્લેષણ વિભાગના રક્ષણ ગુપ્તમાહિતી એજન્સી(ડીઆઇએ (DIA)), સીઆઇએ (CIA)ના અર્ધી અંદરની માહિતી જેમાં કલ્પનાને લગતી ગુપ્ત માહિતી (આઇમીન્ટ (IMINT)) જેને હવા અને વાતાવરણની પ્રણાલી દ્વારા ભેગું કરીને રાષ્ટ્રીય શત્રુના પ્રદેશની તપાસ કરતી એજન્સી (એનઆરઓ (NRO)), જેને રાષ્ટ્રીય જીઓસ્પાટીઅલ ગુપ્ત માહિતીની એજન્સી (એનજીએ (NGA)), સિંગ્નલ ગુપ્ત માહિતી (એસઆઇજીઆઇએનટી (SIGINT))ની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા એજન્સી (એનએસએ (NSA)), આગળ વધારવામાં આવે છે, અને પરિમાણ અને ખાસ ગુપ્ત માહિતીઓ (એમએએસઆઇએનટી (MASINT)) માંથી ડીઆઇએ માસીન્ટ (DIA MASINT) કેન્દ્ર.

ખુલ્લા મૂળની ઇન્ટેલિજન્સ

2004માં ગુપ્ત માહિતીના સમૂહ તરીકે ફરીથી સંગઠિત કરવામાં આવ્યું તે પહેલા સામાન્ય સંબંધિત સેવાઓ જે સીઆઇએ (CIA) ખુલ્લા મૂળની ઇન્ટેલિજન્સમાંથી વિદેશી પ્રસારણ ગુપ્ત માહિતી સેવાને (એફબીઆઇએસ (FBIS)) ઉપલબ્ધ કરાવતું હતું.^[૩૬] (એફબીઆઇએસ (FBIS)), કે જે સંયુક્ત પ્રકાશન સંશોધન સેવાઓના હેઠળ હવે આવેલ છે તે, એક લશ્કરી સંસ્થા છે જે ભાષાંતરીત દસ્તાવેજો,^[૩૭] કે જે રાષ્ટ્રીય ખુલ્લા મૂળના ઉદ્યમના હેઠળ રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતીના નિયામકને જણાવે છે.

સીઆઇએ (CIA) હજી પણ માહિતી ભેગી કરતા સમૂહો અને સાર્વજનિક એમ બંન્નેને હજી પણ વિવિધ પ્રકારના અનવર્ગીકૃત નક્શાઓ અને સંદર્ભ દસ્તાવેજો ઉપલબ્ધ કરાવે છે.^[૩૮]

તેના કાયદેસરના અધિકારીક આદેશના ભાગરૂપે ગુપ્ત માહિતીને ભેગી કરવા, માહિતી માટે સીઆઇએ (CIA) વધતી જતી ઓનલાઇને જુઓ છે, અને સમાજીક માધ્યમનો એક મોટો ગ્રાહકો બની ગયો છે. "અમે યુટયૂબમાં જોઇએ છીએ, જે કેટલીક અજોડ અને પ્રામાણિક-થી-સારીવાળી ગુપ્ત માહિતી ધરાવે છે" આમ કહેવું છે ડોગ નાક્યૂનનું જે ડીએનઆઇ (DNI) ખુલ્લા મૂળ કેન્દ્ર (ઓએસસી (OSC))ના સીઆઇએ (CIA) મુખ્યમથકના નિયામક છે. "અમે ચેટ રૂમમાં અને તેવી વસ્તુઓ જે આજથી પાંચ વર્ષ પહેલા હયાત નહતી તેને જોઇએ છીએ, અને આગળ રહેવાનો પ્રયાસ કરીએ છીએ."^[૩૯]

આઉટસોર્સિંગ

ગુપ્ત માહિતી સમૂહની પ્રવૃતિઓની ધણી ફરજો અને કાર્યો, ખાલી સીઆઇએ (CIA) જ નથી કરતી, તેનું આઉટસોર્સિંગ (બીજા કોઇને આપીને કામ કરાવવું) અને ખાનગીકરણ કરાય છે. માઇક મેકકોલ્લેન્ન, અગાઉના રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતીના નિયામક, કોંગ્રેસ દ્વારા માગણી કરવાને કારણે, એક તપાસના અહેવાલને લગભગ સાર્વજનિક કરીને તેને યુએસ ગુપ્ત માહિતી એજન્સી ઓ દ્વારા આઉટસોર્સિંગ કરવાના હતા.^[૪૦] જોકે, આ અહેવાલને ત્યારબાદ વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યો હતો.^[૪૧]^[૪૨] હિલહાઉસ સટ્ટો કરવાના અહેવાલમાં સીઆઇએ (CIA) ના અહેવાલ માટે આ જરૂરીયાતોને સમાવવામાં આવી હતી:^[૪૧]^[૪૩]

સરકારી કર્મચારીઓ અને ઠેકેદારો માટે અલગ અલગ માનકો;
ઠેકેદારો સમાન સેવાઓ સરકારી કર્મચારીઓને ઉપલબ્ધ કરાવે;
ઠેકેદારોની સામે કર્મચારીઓની કિંમતનું વિશ્લેષણ કરવું;
આઉટસોર્સ્ડ પ્રવૃત્તિઓની યોગ્યતાની આકરણી કરવી;
કરારો અને ઠેકેદારોના અંદાજીત આંકડા;
ઠેકેદારો અને સરકારી કર્મચારીઓ માટે નુકશાનની ભરપાઇની તુલના કરવી,
સરકારી કર્મચારીઓના ઘસારાનું વિશ્લેષણ;
સ્થિતિઓને વર્ણવવી જેથી તેને ફરીથી કર્મચારીઓના નમૂનામાં બદલી શકાય;
જવાબદારીની પ્રક્રિયાનું એક મૂલ્યાંકન કરવું;
કાર્યપ્રણાલીઓનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે "દેખરેખનો દોરી સંચાલન કરાય છે જેથી ઠેકેદારો કે કરારના કર્મચારી દ્વારા ઓળખ અને ગુનાહિત ભંગોની ફરિયાદ, નાણાકિય બગાડ, છેતરપિંઢી, કે અન્ય કોઇ હેરાનગતિને સુનિશ્ચિત કરી શકાય"; અને
એક "સેવા કરારોની અંદરની જવાબદારીની યાત્રિક રચનાના શ્રેષ્ઠ અભ્યાસોને ઓળખવા."

ટીમ સ્ટ્રોરરોક તપાસના પત્રકાર મુજબ: ઢાંચો:Bquote

માર્ચ 30, 2008ના રોજ કોંગ્રેસે આઉટસોર્સિંગ અહેવાલની માગણી કરી.^[૪૩]

ઢાંચો:Bquote

કરારબદ્ધ થવાની સમસ્યાના ભાગરૂપે અમેરિકાની રાષ્ટ્રીય ધારાસભાની પાસે આવતા ઇસીમાં કર્મચારીઓની સંખ્યા પર પ્રતીબંધ લગાવવામાં આવ્યો. હિલહાઉસ મુજબ, આના પરિણામે 70%ના ડી ફાક્ટો કામદારશક્તિને સીઆઇએ (CIA) ના રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત સેવાએ ઠેકેદારો માટે કરવાની શરૂઆત થઇ. "આટલા વર્ષો પ્રદાનથી ઠેકેદારો પર વધેલ વિશ્વાસના લીધે, કોગ્રેસ હવે ઠેકેદારોના પરિવર્તન માટે ઢાંચો પૂરો પાડે રહી છે જેથી સમવયી સરકારના કર્મચારી તરીકે તેમને સમાવી શકાય-- વધુ ક ઓછા પ્રમાણમાં."^[૪૩]

હવે મોટાભાગની સરકારી એજન્સી ઓ સાથે, અનેકવાર સંક્ષિપ્ત બાંધકામ સાધનસામગ્રી હોય છે રાષ્ટ્રીય શત્રુની તપાસ રાખતા કાર્યાલય (એનઆરઓ), હવામાં અને અવકાશમાં નિર્માણ પામેલા ઉત્પાદન કે હિલચાલને શોધવા માટે જવાબદાર છે, જે લાંબા સમયથી સીઆઇએ (CIA) અને સંયુક્ત રાજ્યોના રક્ષણ ખાતાથી સંયુક્તપણે જોડાયેલું છે. એનઆરઓ ખાસરીતે આવા સેન્સરની રચનામાં જોડાયેલું છે, પણ એનઆરઓ, ત્યારબાદ ડીસીઆઇના સત્તા હેઠળ આવતા, વધુ પરંપરાગત રચનાઓ પર ધ્યાન આપ્યું, અને વિસ્તૃતરીતે શત્રુને શોધવા અને તપાસ કરવાના અનુભવને ના હોવા છતાં બોઇંગ સાથે કરાર કર્યો. નવી-પેઢીના સેટેલાઇટ ફ્યુચર ઇમેઝરી આર્કિટેકચર યોજના, જેને $4 બિલિયનના કિંમતની મર્યાદાને વટાવ્યા બાદ લક્ષ્ય ચૂકી ગઇ, તે આ કરારનું પરિણામ છે.^[૪૪]^[૪૫]

ગુપ્ત માહિતી સાથે જોડાયેલી કેટલીક આવકને લગતી સમસ્યાઓ એક એજન્સી માંથી, કે એક એજન્સી ની અંદરના એક સમૂહમાંથી આવતી હોય છે, બેવડા ખર્ચની જરૂરીયાતને જોતા,વ્યક્તિગત યોજનાઓ માટે અલગ અલગ સુરક્ષા અભ્યાસો સ્વીકાર્ય નથી.^[૪૬]

વિદેશી ઇન્ટેલિજન્સની સેવાઓ

ધણી ગુપ્ત માહિતીની સેવાઓ સાથે મળીને કામ કરે છે. કથાકથિત શત્રુ રાષ્ટ્રો સાથે પણ કદાચ કોઇ અસ્વીકાર્ય સંચાર ચેનલ હોઇ શકે છે. સીઆઇએ (CIA) ના કર્તવ્યો અને ફરજો કાચી રીતે નીચેનાઓથી અનુરૂપ છે બ્રિટનના ગુપ્ત માહિતી સેવાથી (એમ16), કેનેડિયન સુરક્ષા ગુપ્ત માહિતી સેવા (સીએસઆઇએસ), ઓસ્ટ્રેલિયન ગુપ્ત માહિતી સેવા (એએસઆઇએસ), રશિયન વિદેશી ગુપ્ત માહિતી સેવા(સલુઝબા વનેશકેય રાઝવેડકી) (એસવીઆર), પાકિસ્તાની આંતરિક-સેવાઓની ગુપ્ત માહિતી (આઇએસઆઇ), ભારત સંશોધન અને વિશ્લેષણ પાંખ (આરએડબલ્યુ), ફ્રેન્ચ વિદેશી ગુપ્ત માહિતી સેવા માર્ગદર્શન જનેરલ ડે લા સિક્યોરીટી એક્સટીરીચર (ડીજીએસઇ) અને ઇઝરાયેલના મોસ્સાદ. વધુમાં બંન્ને એજન્સી ઓ માહિતીને ભેગી કરે છે અને તેનું વિશ્લેષણ કરે છે, જેમ કે યુએસ રાજ્ય વિભાગના ગુપ્ત માહિતી અને સંશોધન ખાતું એક પૂર્ણપણે વિશ્લેષણાત્મક એજન્સી છે. યુએસ આઇસીની અન્ય વિદેશી ગુપ્ત માહિતીની એજન્સી ઓની સૌથી નજીકની કડીઓ અનગ્લોફોન દેશોમાં આવેલી છે: ઓસ્ટ્રેલિયા, કેનેડા, ન્યૂ ઝિલેન્ડ, અને બ્રિટન. અહીં ખાસ માહિતીની આપેલેની નિશાની હોય છે ચોક્કસ સિગ્નલો ચોક્કસ ગુપ્ત માહિતી- ને લગતા સંદેશોઓને જ આ ચાર રાષ્ટ્રો સાથે ફાળવી શકે છે.^[૪૭] યુનાઇટેડ રાજ્યાના સહિયારી રીતે બંધ કરેલ ક્રિયાનું એક સૂચક મૂળ યુએસ લશ્કરી સંચાર નેટવર્કની અંદર એક નવા સંદેશની વહેંચણી લેબલની રચના કરે છે. પહેલા, NOFORNને (નોનફોર્ન) નિશાન કરવા (એટલે કે, જે વિદેશી રાષ્ટ્રો ના હોય) માટે રચનારની જરૂરિયાત પડતી હતી જે નિશ્ચિત કરે કે કંઇ નિશાની છે, જો કોઇ, બિન-યુએસ દેશોને આ માહિતી પ્રાપ્ત ના થઇ જાય માટે તે જરૂરી હતું. નવા કારભારી તાકીદે, યુએસએ/એયુએસ/સીએએન/જીબીઆર/એનજીએલ આઇસ ઓન્લી , નો ઉપયોગ પ્રાથમિક ગુપ્ત માહિતીના સંદેશાઓ પર થાય છે, જે સરળતાથી સૂચવે છે કે આ સામગ્રી ઓસ્ટ્રેલિયા, કેનેડા, ગ્રેટ બ્રિટન, અને ન્યૂ ઝિલેન્ડ સાથે ફાળવી શકાય છે.

સંસ્થાકીય ઇતિહાસ

સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી ની રચના કોંગ્રેસ દ્વારા રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કાયદા 1947ના અંતર્ગત કરવામાં આવી હતી, જેને કાયદા અંતર્ગત કરવાનો સંકેત પ્રમુખ હેનરી એસ. ટરુમ દ્વારા આપવામાં આવ્યો હતો. તેઓ બીજા વિશ્વ યુદ્ધની વ્યૂહરચના સેવાના કાર્યાલય (ઓએસએસ)ના વંશજ છે, જેનો ઓક્ટોબર 1945માં અંત આવ્યો હતો અને તેના કાર્યાને રાજ્ય અને યુદ્ધ ખાતામાં ફેરબદલ કરવામાં આવ્યા હતા. અગિયાર મહિના પછી, 1944માં, વિલિયમ જે. ડોનોવન, ઓએસએસના નિર્માતાએ, પ્રમુખ ફેંકલીન ડી. રુઝવેલ્ટ આગળ પ્રત્યક્ષપણે પ્રમુખ દ્વારા દેખરેખ કરાય તેવી એક નવી સંસ્થાની રચના કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો: "જે પ્રગટ અને અપ્રગટ પદ્ધતિઓ દ્વારા ગુપ્ત માહિતી મેળવી અને સાથો સાથ ગુપ્ત માહિતી માટે માર્ગદર્શન, ચોક્કસાઇપૂર્વકના રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતીના લક્ષ્યો પૂરા પાડવા, અને તમામ સરકારી એજન્સી ઓ દ્વારા મળેલ ગુપ્ત માહિતીઓને એકબીજાની સાથે સાંકળીને પ્રાપ્ત કરાવે છે."^[૪૮] એક શક્તિશાળી, કેન્દ્રીકૃત બિનલશ્કરી એજન્સી જે તમામ ગુપ્ત માહિતી સેવાઓને સુસંગત કરતી હોય તેવી યોજના તૈયાર કરવાનો હતો. તેમને તેવો પણ પ્રસ્તાવ રજૂ કર્યો કે આ એજન્સી પાસે "વિદેશમાં સત્તા પરિવર્તની લશ્કરી હિલચારનું સંચાલન કરી શકે" તેવી સત્તા હોવી જોઇએ, પણ "દેશી કે વિદેશમાં કોઇ પણ જગ્યાએ પોલીસ કે કાયદાના પાલનની ફરજ પાડવામાં ન આવે."^[૪૯]

83 મુત્યુ પામેલા સીઆઇએ (CIA) અધિકારીઓના જીવનને 83 તારા વડે પ્રદર્શીત કરીને સીઆઇએ (CIA) ના મૂળ મુખ્યમથકની ઇમારતની અંદર આવેલા સ્મારક દિવાલ પર લગાવવામાં આવ્યા છે.

કેટલીક વખતે અકસ્માતમાં અને કેટલીક વાર દુશ્મનાવટવાળા કાર્યમાં ઇરાદાપૂર્વક, સીઆઇએ (CIA) ના કર્મચારીનું ફરજ પર મૃત્યુ થાય છે. સીઆઇએ (CIA) ના મુખ્યમથક ખાતે આવેલ સ્મારક દિવાલ પર, કેટલાક તારાઓ પાસે નામ જોડવામાં નથી આવ્યા, કારણકે તે એક ગુપ્તચર અધિકારીની ઓળખને છતી કરી શકે છે માટે.^[૫૦] ઓએસએસ અને તેના બ્રિટીશ જોડી બંન્ને, વિશ્વભરની બીજી એજન્સી માં જે રીતે કરે છે તેમ, ગુપ્ત માહિતીના સંગ્રહ, પ્રતિ ઇન્ટેલિજન્સ, અને અપ્રગટ કાર્યની વચ્ચે સાચી વહીવટી સ્થિરતાની શોધવાની જહેમત કરે છે.^{[સંદર્ભ આપો]}

તાત્કાલિક પૂર્વગામીઓ, 1946–47

વ્યૂહરચનાની સેવાઓનું કાર્યાલય, કે જે પ્રથમ સ્વતંત્ર યુએસ ગુપ્ત માહિતીની એજન્સી હતી, જેની રચના બીજા વિશ્વ યુદ્ધ માટે થઇ હતી, અને યુદ્ધના અંત થવાના થોડા સમય બાદ તેનો પણ બંધ કરી દેવાઇ હતી, પ્રમુખ હેરી એસ. તરુમન, સપ્ટેમ્બર 20, 1945ના દિવસે જ્યારે તેમને એક કાર્યકારી આદેશ પર સહી કરી ત્યારે 'અધિકારીક' રીતે ઓક્ટોબર 1, 1945ના રોજ તેને બંધ થવાની ખાતરી આપી. ઝડપથી ફરી સંગઠિત કરી તેને અનુસરતી સાધનસામગ્રી માટે રોજીંદા પ્રકારના નોકરશાહી હરિફાઇનું તે પ્રતિંબિંબ પાડે છે, પણ તે ગુપ્ત માહિતીના સંગ્રહનો યોગ્ય સંબંધ અને અપ્રગટ કાર્ય (એટલે કે, અર્ધલશ્કરી અને માનસશાસ્ત્રને લગતી લશ્કરી હિલચાલ) સાથે વહેવાર કરવાનો પણ પ્રયત્ન કરે છે.^{[સંદર્ભ આપો]}ઓક્ટોબર 1945માં, ઓએસએસના કર્તવ્યોને રાજ્યના ખાતાઓ અને યુદ્ધની વચ્ચે ભાગ પાડવામાં આવ્યા:

નવા એકમ	દેખરેખ	ઓએસએસ કર્તવ્યોને શોષવું
વ્યૂહરચના સેવાઓનું એકમ (એસએસયુ)	યુદ્ધ ખાતું	ગુપ્ત માહિતી (એસઆઇ) (એટલે કે, ગુપ્ત માહિતી સંગ્રહ) અને પ્રતિ-જાસૂસી (એક્સ-2)
કામચલાઉ સંશોધન અને ગુપ્ત માહિતીની સેવા (આઇઆરઆઇસી)	રાજ્ય ખાતું	સંશોધન અને વિશ્લેષણ શાખા (એટલે કે, ગુપ્ત માહિતીનું વિશ્લેષણ)
વિભાગ (પીડબલ્યુડી) (અગાઉના ઓએસએસ માટે અનન્ય નહીં)	યુદ્ધ વિભાગ, લશ્કર જનરલ કર્મચારી	સંસ્થાના અધિકારીઓમાંથી લશ્કરી હિલચારનો સમૂહો, લશ્કરી હિલચાલ જેડબુર્ધ, મોરાલે લશ્કરી હિલચાર (કાળો પ્રચાર)

આ વિભાગો થોડાક જ મહિનાઓ માટે રહ્યા. પ્રથમ વખત સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી તરીકેની વિભાવનામાં તેનો ઉલ્લેખ કરાયો હતો અને આ પરિભાષિક શબ્દ યુએસ લશ્કર અને નૌકાદળના આધીન-ફરીબંધારણ કરવા માટેના પ્રસ્તાવ ઉપર ત્યારે દેખયો હતો જ્યારે જીમ ફોરેસ્ટાલ અને આર્થર રેડફોર્ડ દ્વાર યુ.એસ.ધારાસભામાં 1945ના અંતમાં લશ્કરી ઘટનાની સમિતિમાં તેને રજૂ કરવામાં આવ્યો.^[૫૧] લશ્કરી સંસ્થાના વિરોધ હોવા છતા, સંયુક્ત રાજ્યોના રાજ્ય વિભાગ અને સમવયી તપાસ ખાતા (એફબીઆઇ), પ્રમુખ ટરુમને કેન્દ્ર ગુપ્ત માહિતી સમૂહ (સીઇજી)ની જાન્યુઆરી 1946માં સ્થાપના કરી જે સીઆઇએ (CIA) ના સીધા પૂર્વગામી છે.^[૫૨] સીઆઇજી પ્રમુખની સત્તા હેઠળ કામચલાઉ સત્તાથી સ્થાપવામાં આવી હતી. સીસીયુની મિલકત, જે હાલ ગુપ્ત માહિતીનો કાયદાને સંગઠિત એક વધુ કાર્યક્ષમ "ભાગ" છે જેને 1946ના મધ્યમાં સીઆઇજીમાં ફેરબદલ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેને ખાસ લશ્કરી હિલચાલના કાર્યાલય (ઓએસઓ) તરીકે ફરીથી સ્થાપવામાં આવ્યો છે.

પહેલાનું સીઆઇએ (CIA) , 1947–1952

સપ્ટેમ્બર 1947માં, રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કાયદો 1947ને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સમિતિ અને સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી બંન્ને દ્વારા સ્થાપવામાં આવ્યો હતો.^[૫૩] નૌસેનાના નીચેના અધિકારી રોસ્કોઇ એચ. હેલ્લીન્કોટ્ટેરને પ્રથમ કેન્દ્ર ગુપ્ત માહિતીના સંચાલક તરીકે નિમવામાં આવ્યા હતા.

મૂળ મુખ્યમથકની ઇમારતની લોબીમાં [121] વ્યાસનો સીઆઇએ (CIA) સીલ.

જૂન 18, 1948ના રોજ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સમિતિના હુકમના કાર્યાલયને ખાસ યોજનાઓ (એનએસસી 102) વધુમાં સીઆઈએની સત્તા આપીને અપ્રગટ હિલચાલને બહાર પાડવામાં આવી હતી "જે વિદેશી શત્રુના રાજ્ય અને સમૂહ કે મિત્ર વિદેશી રાજ્યમાં કે સમૂહની વિરુદ્ઘમાં પણ એટલી યોજનાબદ્ધ અને કોઇ પણ યુએસ સરકારની જવાબદારી હેઠળ આવવા માટે બિનઅધિકારી લોકોને પુરાવા ના આપે."^[૫૪]

1949માં સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી કાયદો (સાર્વજનિક કાયદો 81-110)ને અધિકૃત એજન્સી નો ઉપયોગ ખાનગી રાજવિત્તીય અને વહીવટી કાર્યપ્રણાલીઓમાં, અને સંયુક્ત ભંડોળના ઉપયોગ પરના મોટાભાગના સામાન્ય નિયંત્રણો પરથી તેને છૂટ આપવામાં આવી. સીઆઇએ (CIA) ને "સંસ્થા, કાર્યો, સરકારી અમલદારો, મથાળાઓ, પગાર, કે ખાનગી નિયુક્તીની સંખ્યાને" ઉધાડી પાડવાની છૂટ છે. તેને પીએલ-110 નામના પ્રોગ્રામની પણ રચના કરી છે, જે પક્ષપલટાને સંભાળે છે અને અન્ય મહત્વના પરદેશી કે જે બહારથી અહીં કાયમી રીતે વસવાટ માટે આવે છે તેમની કાર્યપ્રણાલીઓ, તથા આવા લોકોને જાસૂસી અને આર્થિક સહાય આપે છે.^[૫૫]

માળખાને સ્થિરતા, 1952

ત્યારબાદ-ડીસીઇ વોલ્ટર બેડેલ્લ સ્મીથ, જે મણે એક ખાસ પ્રમુખપદ વિશ્વાસની એક ખાસ પદવીને માણી હતી, ડીવાઇટ ડી. ઇસેનહોવર જે બીજા વિશ્વ યુદ્ધ વખતના મુખ્ય વડા કર્મચારી રહ્યા હતા, તેમને ભારપૂર્વીક જણાવ્યું કે સીઆઇએ (CIA) – કે કોઇ પણ એક વિભાગે– ઓપીસી અને ઓએસઓનું માર્ગદર્શન કરવું જોઇએ.^{[સંદર્ભ આપો]}1952માં આ સંસ્થા, તથા કેટલાક નાના કાર્યો, પર્યાયોક્તિના નામ નિયામકમંડળની યોજનાઓ તેવું રાખવામાં આવ્યું. 1952માં, યોજનાઓના વિભાગના કેટલાક ખાસ કામોને આટોપવાની સાથે, સંયુક્ત રાજ્યોની ખાસ લશ્કરી સેનાની રચના કરવામાં આવી. સામાન્યરીતે, તેની પાસે તેના પોતાના ખાસ કાર્યો હતા, જોકે જે રીતે નમૂના બહાર આવ્યો તે પ્રમાણે સીઆઇએ (CIA) ખાસ સેનાથી તેની સાધનસામગ્રી ઉધારમાં લઇ શકતી હતી.^{[સંદર્ભ આપો]}

પહેલાનું શીત યુદ્ધ, 1953–1966

લોચહેડ યુ-2 ડ્રેગન લેડી, પહેલી પેઢીના નજીક-હવાઇ રેકોનાસન્સ વિમાન.

એલ્લેન ડુલ્લેસ, કે જે બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન સ્વિટ્ઝલેન્ડના મુખ્ય ઓએસએસ કાર્યોના અધિકારી હતા, તેમને સ્મીથથી તે વખતે સત્તા લઇ લીધી, જ્યારે યુએસ નીતિને તીવ્ર પ્રતિ સામ્યવાદથી પ્રભુત્વ નીચે હતી ત્યારે. વિવિધ કારણોનું તે વખતે અસ્તિત્વ હતું, સૌથી વધુ નજરે પડે તેવી તપાસ અને હેરાનગતિ બની સેનેટર જેસેફ મેકકાર્થીની અને સૌથી શાંત પણ યોજનાબદ્ઘ, શત્રુને રોકવાની પ્રવૃતિ મત વિકાસ પામ્યું જ્યોર્જ કેન્નાન, બર્લીન બ્લોકાડે અને કોરીયન યુદ્ધના સમયે. ડુલ્લેસે ઉચ્ચ પાયરીની લવચીકતાને માણી હતી, કારણ કે તેનો ભાઈ, જોહ્ન ફોસ્ટર ડુલ્લેલ, તે જ વખતે રાજ્યના સચિવની પદવી પર હતા.

સોવિટન યુનિયનનો તે બાબતમાં રસ લેવો અને તેના બંધ થયેલ સમાજિક જૂથમાંથી માહિતી મેળવવામાં પડતી મુશ્કેલી, જેમાં કેટલાક એજન્ટ પ્રવેશ કરી શકતા હતા, અદ્યતન ટેકનોલોજીના આધારીત ઉકેલ તરફ લઇ જતા હતા. આમાની પહેલી સફળતા લોકખીડ યુ-2 વિમાનોથી મળી, જે સોવિયટ હવાઇ સંરક્ષણની પહોંચની ઉપરના સપાટી પરથી છબીઓ અને વિદ્યુત સિગ્નલો લઇ શકતા હતા. ત્યારબાદ 1960માં ગ્રે પાવર્સને એક એસએ-2 જમીનથી હવાઇ મિસાઇલથી તોડી નાખવામાં આવ્યું, જે એક આંતરાષ્ટ્રીય ઘટનાનું કારણ બન્યું, એસઆર-71નો વિકાસ તેના કર્તવ્યોને પૂરા પાડવા માટે કરવામાં આવ્યો.

યુએસએએફના એસઆર-71 બ્લેકબર્ડ જેને સીઆઇએ (CIA) એ-12 ઓએક્સસીએઆરટી દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યા હતા.

આ સમય દરમિયાન, અનેક અપ્રગટ કાર્યો રાષ્ટ્રવાદ સાધનસામગ્રી અને સામાજવાદની વિરુદ્ધમાં બન્યા. સીઆઇએ (CIA) પહેલી વાર ઓપરેશન એજેક્સ માટે એક લોકશાહીરીતે-ચૂંટાયેલી સરકારની ઉપરવટ ગઇ હતી, જ્યારે ઇરાનને તેના પેટ્રોલિયમ ઉપયોગ પર કાબુ મૂકવાનું જણાવ્યું ત્યારે. ક્યુબા ખાતેના કેટલાક મોટી લશ્કરી હિલચાલનો હેતું બાટીસ્ટ્રાની સરમુખત્યારશાહીને ઉથલાવવાનું હતું, જેમાં ફેડરલ કાસ્ટ્રોની વિરુદ્ધમાં દગો દઇને ખૂન કરવું અને પીગ્સ ખીણના અતિક્રમણનો નિષ્ફળ પ્રયાસ સમાવિષ્ટ છે. સોવિયટનો ક્યુબામાંથી મિસાઇલ્સ મૂકવાની સૂચના આવવાથી, પરોક્ષરીતે, તેઓને ભાન થયું કે યુએસ-યુકે પક્ષપલટુઓ દ્વારા ઓલેગ પેનકોવ્સકી નામની જગ્યામાં કેટલી ખરાબ રીતે તેમને સમાધાન કરવું પડી રહ્યું છે.^[૫૬]

સીઆઇએ (CIA) લશ્કર સાથે મળીને કામ કરવા, સંયુક્ત રીતે રાષ્ટ્રીય શત્રુના પ્રદેશની તપાસ કરનારી એજન્સી (એનઆરઓ)ની રચના શત્રુના પ્રદેશમાં જઇને તપાસ કરતા વિમાનો જેવા કે એસઆર-71 અને ત્યારબાદના ઉપગ્રહોને ચલાવવા માટે કરી હતી. તે "હકીકત" કે સંયુક્ત રાજ્ય શત્રુના પ્રદેશની તપાસ કરવા માટે ઉપગ્રહ કાર્યરત કરી રહી છે, એનઆરઓનું અસ્તિત્વ હોવાની "હકીકત"ને, કેટલાય વર્ષો સુધી ઊંચી રીતે છુપાવવામાં આવી હતી.

પહેલાના કોરોન/કેએચ-4બીની પ્રતિમા ઇમીન્ટ સેટેલાઇટમાં

ઇન્ડો ચાઇના અને વિયેટનામ યુદ્ધ (1954–1975)

બીજા વિશ્વ યુદ્ધના અંતની વખતે વિયેટનામમાં ઓએસએસ પાટ્ટી લક્ષ્યનું આગમન થયું હતું, અને જેને અનેક વિયેટનેમીઝ પક્ષના નેતાઓ પર મહત્વની અસર કરી હતી, જેમાં હુ ચીન મીન્હ પણ હતા.^[૫૭] જ્યારે તબક્કાવારની આઝાદી માટે પેટ્ટી લક્ષ્યને હુની દરખાસ્તથી આગળ કરવામાં આવી ત્યારે ફ્રેંચ સાથે કે સમાન રીતે સંયુક્ત રાજ્યો જે અવધિના ભાગીદાર હતા, તેને આનો વિરોધ કર્યો કારણ કે યુએસ નીતિના પ્રમાણે શત્રુની તેવી કોઇ પણ નીતિ સમાજવાદી પ્રકૃતિની સરકારની રચના કરતી હોય તો તેનો વિરોધ કરવું જરૂરી છે^{[સંદર્ભ આપો]}.

સીઆઇએ(CIA)નું પહેલું લક્ષ્ય ઇન્ડોચાઇના, સાઇગન લશ્કરી લક્ષ્ય નામના કોડ નામની હેઠળ 1954માં આવ્યું, જે એડવર્ડ લાન્સડલેની હેઠળ હતું. યુએસ-આધારીત વિશ્લેષકો એક સાથે રાજકીય પ્રભાવના વિકાસ યોજના માટે પ્રયત્ન કરી રહ્યા હતા, બંન્ને રીતે જો ઉત્તર અને દક્ષિણમાંથી વિગતવાર નોંધથી સર્વમત સમાન કાયદાનું વિલીનીકરણ થાય, કે અથવા દક્ષિણ, યુએસના ગ્રાહકો આઝાર રહે.^{[સંદર્ભ આપો]}પ્રારંભિક રીતે, યુએસનું ધ્યાન દક્ષિણપૂર્વીય એશિયાના લાઓસમાં હતું, વિયેટનામમાં નહી.^{[સંદર્ભ આપો]}યુએસના વિયેટનામ યુદ્ધની લડાઇમાં સામેલ હોવાના સમય વખતે, રોબર્ટ મેકનામારા હેઠળ આવેલ રક્ષણ ખાતું, સીઆઇએ (CIA) , અને, કેટલાક અંશે, ગુપ્ત માહિતીના કર્મચારીઓના લશ્કરી ઉપસ્થિત સેનાપતિ વીયેટનામની વચ્ચે તેના વિકાસ અંગેની વિચારપૂર્ણ દલીલ થતી હતી.^[૫૮] સામાન્ય રીતે, સીઆઇએ (CIA) કરતા લશ્કર સુસંગતરીતે વધુ આશાપૂર્ણ હતું, સામ એડમ્સ, એક નીચલી પાયરીના સીઆઇએ (CIA) વિશ્લેષક જેની જવાબદારી શત્રુને ખરેખરમાં થયેલા નુકશાનની ગણતરી કરવી હતી, જેણે રીર્ચડ હેલ્મસ જે સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીના નિયામક હતા તથા જે અંત એજન્સી અને વાઇટ હાઉસના રાજકીય કારણો માટે અંદાજમાં બદલવા કર્યા હતા, તેને છેવટે સીઆઇએ (CIA) માંથી નોકરી છોડી દીધી.^{[સંદર્ભ આપો]}એડમ્સે ત્યારબાદ વોર ઓફ નંબર્સ નામની ચોપડી લખી હતી.

સીઆઇએ (CIA) સત્તાનો દુરઉપયોગ કરવો, 1970s–1990s

વોટરગેટના સમયની આસપાસ, 1970ની સાલના મધ્યમાં વસ્તુઓ ગળા સુધી આવી ગઇ હતી.^{[સંદર્ભ આપો]}આ સમય દરમિયાન રાજકીય જીવનનો એક પ્રભાવશાળી લક્ષણ તે હતું કે પ્રમુખપદ, યુએસ સરકારીની વહીવટી શાખા, પર દેખરેખ રાખવાના હકને મેળવવાના કોંગ્રેસ પ્રયત્નો કરી રહી હતી. પહેલાની સીઆઇએ (CIA) પ્રક્રિયાઓ અંગે નવાઇ પમાડે તેવી બહાર આવેલી વાતો, જેવી કે દગો દઇને ખૂન કરવું અને વિદેશી નેતાઓ (ખાસ કરીને ફેડરલ કાસ્ટ્રો)ને મારવાના પ્રયાસો કરવા અને યુએસના નાગરિકોની કાયદાકીય આંતરીક જાસૂસી કરવી, તેવી તકો ઉપલબ્ધ કરાવી જેથી રાષ્ટ્રીય ધારાસભાની દેખરેખ યુએસ ગુપ્ત માહિતીની લશ્કરી હિલચાલોને અમલી બનાવી શકે.^[૫૯]

સીઆઇએ (CIA) એ તેની પ્રમાણબદ્ધતા પરથી પડવામાં ઉતાવળ ત્યારે કરી જ્યારે લોકશાહી પક્ષના વોટરગેટ મુખ્યમથક પર પહેલા-સીઆઇએ (CIA) એજન્ટો દ્વારા ઘરફોડ ચોરી કરવવામાં આવી, અને પ્રમુખ રિચર્ડ નીક્શનનો ત્યાર બાદ સીઆઇએ (CIA) દ્વારા એફબીઆઇની ધરફોડ ચોરીની તપાસને અટકાવવામાં આવી.^{[સંદર્ભ આપો]} "સ્મોકીંગ ગન" નામે જાણીતો બનેલો નોંધેલ પુરાવો કે જે પ્રમુખ નીકશને રાજીનામું આપવા તરફ દોરી ગયો, તેમાં નીકશને તેના મુખ્ય કર્મચારી એચ. આર. હાલ્ડેમનને તેવો હુકમ આપ્યો કે, તે સીઆઇએ (CIA) ને કહે કે તે વોટરગેટની વધુ તપાસને થતા રોકે નહી તો "અળસિયાઓ ભરેલો ડબ્બો ખોલવા " જેવી સ્થિતિ જેવી ક્યુબાના પીગ્સ ખીણના અતિક્રમણ વખતે થઇ હતી.^[૬૦] આ રીતે નીકશન અને હાલ્ડેમાન્ન તે વાતની ખાતરી કરી કે સીઆઇએ (CIA) ના #1 અને #2 હારના અધિકારીઓ, રીચર્ડ હેલ્મસ અને વેર્નોન વોલ્ટેર્સ, એફબીઆઇના નિયામક એલ. પેટ્રિક ગ્રેને તે વાત જાણાવે કે એફબીઆઇ ધરફોડ ચોરી પાછળના પૈસાનું પગેરાનો પીછો ના કરે અને આ અંગે પ્રમુખને ફરી-ચૂંટવાની સમિતિને ના જણાવે, આમ કરવાથી મેક્સિકોમાં સીઆઇએ (CIA) ના જાણ કરનારા છે તેમ પણ બહાર પડી શકે છે.^{[સંદર્ભ આપો]}એફબીઆઇ અને સીઆઇએ (CIA) ના લાંબા સમયથી ચાલતા આવતા એકબીજાની માહિતીના મૂળને અપ્રગટ રાખવાના કરારના કારણે એફબીઆઇ શરૂઆતમાં આ માટે રાજી થઇ ગઇ. જોકે કેટલાક અઠવાડિયાની અંદર એફબીઆઇ એ આ વિનંતીને લેખિતમાં માંગી, અને આવી ઔપચારિક વિનંતિ તે તરફથી ના આવતા, એફબીઆઇ એ આ તપાસની પાછળ લાગેલા પૈસાનું પગેરું શોધવાનો ફરીથી પ્રયાસ શરૂ કર્યો. જ્યારે, સ્મોકિંગ ગનની ટેપોને સાર્વજનિક કરવામાં આવી, ત્યારે સીઆઇએ (CIA)ના ઉચ્ચ અધિકારીઓને જાવોનો લોકોના નજરીયોને પણ નુકશાન થયું, અને આખી સીઆઇએ (CIA) આ વાતથી, બચી ના શકી.^[૬૧]

1973માં, ત્યારબાદ- ડીસીઆઇ જેમ્સ આર. સચલેસીંગરના આયોગનો અહેવાલ– જે "ફેમિલી જ્વેલ્સ" નામે જાણીતો છે તેમાં એજન્સી દ્વારા ગેરકાનૂની ક્રિયાઓ કરવામાં આવી છે તેવું બહાર આવ્યું. 1974ના ડિસેમ્બરમાં, તપાસકર્તા પત્રકાર સેયમોયુર હેર્શે ફેમિલી જ્વેલ્સ અંગે ન્યૂયોર્ક ટાઇમ્સ ના પહેલા પાનના લેખમાં તેવા સમાચારમાં જાહેર કર્યા કે, સીઆઇએ (CIA) વિદેશી નેતાઓને દગો દઇને મારી નાખે છે, અને લશ્કરી હિલચાલ સીએચએઓએસ (CHAOS)ની પ્રતિયુદ્ધ ચળવળના લગભગ 7,000 યુએસ નાગરિકો પર ગેરકાનૂની રીતે તેમના પર પહેરો રાખવાના કામનું સંચાલન સીઆઇએ (CIA) કરી રહી છે.^[૫૯] સીઆઇએ (CIA) લોકો પર પ્રયોગો કરી રહી છે, જે અજાણતાથી એલસીડી (LSD) લઇ રહ્યા હતા (બીજી વસ્તુઓની વચ્ચે).^[૫૯]

કોંગ્રેસે 1975માં આવા અવ્યવસ્થિત હવાલોઓ અંગે પ્રતિક્રિયા આપી, સીઆઇએ (CIA) પર સેનેટમાં ચર્ચ સમિતિ દ્વારા તપાસ ચાલુ કરવામાં આવી, આ તપાસના વડા સેનેટર ફેન્ક ચર્ચ (ડી-અડોહો) હતા, અને પ્રતિનિધિઓના ગૃહમાં તેને પીંકે સમિતિ દ્વારા, કોંગ્રેસના માણસ ઓટીસ પીંકે (ડી-એનવાય (D-NY)) ના હેઠળ આ તપાસ ચલાવવામાં આવી હતી.^[૫૯] વધુમાં, પ્રમુખ જેરાલ્ડ ફોર્ડે રોકરફેલર મંડળની રચના કરી,^[૫૯] અને વહીવટી હુકમના મુદ્દે વિદેશી નેતાઓની દગો દઇને ખૂન કરાવવાની ઘટના પર પ્રતિબંધ લગાવી દીધો. જાહેરમાં સીઆઇએ (CIA)નું પસંદગીમાંથી પડી જવાથી, ફોર્ડે અમેરીકનોને તે વાતની ખાતરી આપી કે તેનું વહીવટી તંત્ર આમાં સમાવેલું નથી: "વાઇટ હાઉસમાં અત્યારે તેવા કોઇ પણ વ્યક્તિ કર્મચારી તરીકે કામ નથી કરતી જેની સાથે સીઆઇએ (CIA)ને સંબંધ હોય અને જેનાથી હું વ્યક્તિગતરીતે અજાણ છું." ^[૫૯]

1991માં ઇરાન-પ્રતિ પ્રસંગમાંના શસ્ત્રોને ચોરી છૂપે લઇ જવાના કાંડના પ્રત્યાધાત રૂપે ગુપ્ત માહિતીની સત્તાના કાયદાનું નિર્માણ પણ સમાવિષ્ટ હતું.^{[સંદર્ભ આપો]}વ્યાખ્યા મુજબ અપ્રગટ કાર્યો જેવા કે ગુપ્ત લક્ષ્યોમાં ભૌગોલિક રાજનીતિ વિષયક વિસ્તારો જ્યાં યુએસ ખુલ્લેઆમ કે ઉધાડી રીતે વચનબદ્ધ ના હોવું જોઇએ. આ મુજબ એક અધિકારી કડીનો હુકમ પણ જરૂરી છે, જેમાં એક અધિકારી, પ્રમુખ સંબંધી અહેવાલને શોધીને અને ગૃહ અને સેનેટ ગુપ્ત માહિતી સમિતિને તે માહિતી આપે, જેમાં, કટોકટીમાં, "સમયસરની સૂચના"ની જ જરૂરીયાત હોય.

2004, ડીએનઆઇ દ્વારા સીઆઇએ (CIA)ના ઉચ્ચ-સત્તરના કાર્યોને લઇ લેવા

2004નો ગુપ્ત માહિતી નવનિર્માણ અને આતંકવાદ અટકાવાના કાયદાની રચના રાષ્ટ્રીય ગુપ્તમાહિતીના નિયામકમંડળના કાર્યાલય (ડીએનઆઇ (DNI)), જેને કેટલીક સરકારી અને ગુપ્ત માહિતી સમૂહ (આઇસી (IC))- વિશાળ કાર્યોને જે પહેલા સીઆઇએ (CIA) પાસે હતા તેને પોતાના તાબામાં લઇ લીધા. ડીએનઆઇ (DNI) સંયુક્ત રાજ્યોની ગુપ્ત માહિતી સમૂહનું સંચાલન કરવા અને તેવું કરવાથી તે ગુપ્ત માહિતીની ઘટનાચક્રનું પણ સંચાલન કરી શકી. ડીએનઆઈ (DNI)ને જે કાર્યોને આપવામાં આવ્યા છે તેમાં 16 આઇસી (IC) એજન્સીઓના સંયુક્ત સલાહને રજૂ કરતું અંદાજને તૈયાર કરવો, અને પ્રમુખ માટે ટૂંકી નોંધોને તૈયાર કરવી કામ તેના દ્વારા કરવામાં આવે છે. ^[૬૨]જુલાઇ 30, 2008ના રોજ, પ્રમુખ બુશે બહાર પાડેલા વહીવટી હુકમ 13470માં સુધારારૂપે વહીવટી હુકમ 12333 બહાર પાડ્યો જે ડીએનઆઇ (DNI)ની ભૂમિકાને મજબૂત કરે.^[૬૩]

પહેલા, સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સના નિયામક, ગુપ્ત માહિતીના સમૂહની દેખરેખ રાખતા હતા, તથા પ્રમુખના મુખ્ય ગુપ્ત માહિતીના સલાહકાર તરીકે સેવા આપવાની સાથે, વધુમાં સીઆઇએ (CIA)ના વડા તરીકે સેવા આપવાનું કાર્ય કરતા હતા. ડીસીઆઇના શીર્ષકને હવે સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી એજન્સી ના નિયામક (ડીસીઆઇએ (DCIA)) કહે છે, જે સીઆઇએ (CIA)ના વડા તરીકે સેવા આપવાનું કામ કરે છે.

હાલ, સીઆઇએ (CIA) રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતીના નિયામકને અહેવાલ રજૂ કરે છે. ડીએનઆઇ (DNI)ની સ્થાપનાના પહેલા, સીઆઇએ (CIA) પ્રમુખને અહેવાલ રજૂ કરતી હતી, તથા રાષ્ટ્રીય ધારાસભાની સમિતિને ટૂંકી માહિતી પણ આપતી હતી. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સભાના એક કાયમી સભ્ય છે, જે યુએસ ગુપ્ત માહિતી એજન્સીઓ દ્વારા ભેગી કરેલી માહિતીને પ્રસંગઅનુરૂપ ટૂંકી માહિતીને પ્રમુખને આપવા માટે જવાબદાર હોય છે, આ એજન્સીઓમાં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા એજન્સી , ડ્રગ લાગુપાડનાર પ્રશાસન, વગેરે આવે છે. તમામ 16 ગુપ્ત માહિતી સમૂહની એજન્સીઓ રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતીના નિયામક મંડળની સત્તા હેઠળ આવે છે.

લક્ષ્ય-ને લગતા મુદ્દાઓ અને વિવાદો

સીઆઇએ (CIA)નો ઇતિહાસ ધણી બધી વસ્તુઓ સાથે વહેવાર કરે છે, જેમાં ચોક્કસપણે અપ્રગટ કાર્ય સમાવિષ્ટ છે, તેમ છતાં ગુપ્ત અને ઉધાડી પડાતી ગુપ્ત માહિતીનો સંગ્રહ, ગુપ્ત માહિતીના વિશ્લેષણ અને અહેવાલ, અને લશ્કરી હાલચાલ ઉતારવાની અને તેવી પ્રક્રિયાઓને તકનિકી રીતે ટેકો પૂરો પાડવાનું પણ આમાં સમાવિષ્ટ છે. ડિસેમ્બર 2004ના સમયમાં ગુપ્ત માહિતી સમૂહ (આઇસી (IC))ને ફરીથી સંગઠિત કરવામાં આવી, તથા તે આઇસી (IC)-વિશાળ ગુપ્ત માહિતીના અંદાજીત ખર્ચની સાથે સુંસગત થવા માટે પણ જવાબદાર છે. આ લેખોને બે અલગ અલગ રીતે સંગઠિત કરવામાં આવ્યા છે: ભૌગોલિક પ્રદેશની રીતે (રાજ્ય અભિનેતાઓ માટે કે બિન-રાજ્ય અભિનેતાઓની દેશ કે પ્રદેશની મર્યાદા માટે) તથા ટ્રાન્સનેશન મુદ્દા માટે (બિન-રાજ્ય અભિનેતાઓ માટે).

સીઆઇએ (CIA)ની લશ્કરી હિલચાલ પ્રદેશ દ્વારા, દેશ અને તારીખની વિગતવાર ચર્ચા નીચેના લેખોમાં કરવામાં આવી છે:

આફ્રિકામાં સીઆઇએ (CIA)ની પ્રવૃતિઓ
એશિયા અને પેસિફિકમાં સીઆઇએ (CIA)ની પ્રવૃતિઓ
રશિયા અને યુરોપમાં સીઆઇએ (CIA)ની પ્રવૃતિઓ
અમેરિકામાં સીઆઇએ (CIA)ની પ્રવૃતિઓ
પૂર્વીની નજીક, ઉત્તર આફ્રિકા, દક્ષિણ અને દક્ષિણ પશ્ચિમ એશિયામાં સીઆઇએ (CIA)ની પ્રવૃતિઓ

સીઆઇએ (CIA)ના વિશ્લેષણોના મુદ્દાઓ જેવા કે વધતા જતા ચેપી રોગોની અસર, અને સામૂહિક વિનાસના શસ્ત્રને શોધવું, ટ્રાન્સનેશન સહજતા, અને ચર્ચાઓને નીચેના લેખોમાં જણાવવામાં આવી છે. સીઆઇએ (CIA) લશ્કરી હિલચાલ અને, અપ્રગટ લશ્કરી હિલચાલ માટે ક્યાં સુયોગ્ય, મુખત્યારનામા (ઉદાહરણ તરીકે, એનએસડીડી (NSDD) 138 શત્રુઓની વિરુદ્ધમાં અધિકારીક સીધી પ્રક્રિયા) દ્વારા ટ્રાન્સનેશન મુદ્દાની ચર્ચાઓ પર વિકિપીડિયા પાસે નીચેના લેખો છે:

પ્રતિવિપુલતામાં સીઆઇએ (CIA)ની ટ્રાન્સનેશનલ પ્રવૃતિઓ
સીઆઇએ (CIA)ની ટ્રાન્સનેશનલ પ્રતિ-ગુનાહ અને પ્રતિ-ડ્રગ પ્રવૃતિઓ
સીઆઇએ (CIA)ની ટ્રાન્સનેશનલ પ્રતિ-આતંકવાદ પ્રવૃતિઓ
સીઆઇએ (CIA)ની ટ્રાન્સનેશનલ સ્વાસ્થય અને આર્થિક પ્રવૃતિઓ
[[સીઆઇએ (CIA)ની ટ્રાન્સનેશનલ માનવ અધિકારના કામો

વધુમાં, અપ્રગટ યુએસ પ્રક્રિયા અંગે એક નિરીક્ષણ જેમાં વિશિષ્ટ પ્રકારના અભિવિન્યસ્ત શાસનપદ્ધતિની બદલતી ક્રિયાની દિશા પર આ મુજબના વિકિપીડિયાનો લેખ છે:

સીઆઇએ (CIA) દ્વારા પુરસ્કૃત શાસનપદ્ધતિનો બદલાવ

મહત્વના દસ્તાવેજો માટે આ ભાગમાં આ મુજબ દસ્તાવેજોનો સમાવેશ થાય છે, સંયુક્ત રાજ્યોની શ્રેણીઓની વિદેશી સંબંધોની સભા, રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા આર્ચિવ અને જ્યાર્જ વોશિંગ્ટન યુનિવર્સિટી, સીઆઇએ (CIA) ખાતે વાચવાના ઓરડામાં માહિતી મેળવવાનો સ્વતંત્રતાનો કાયદો, યુએસ રાષ્ટ્રીય ધારાસભાને બલુમની ચોપડી^[૬૪] અને વેઇનેરની ચોપડી^[૬૫] પર સાંભળેલ નોંધ જેમાં સીઆઇએ (CIA)એ વેઇનેરની ચોપડી^[૬૬]માં જે દાવા માંડ્યો તેની સામે અપીલ કરી હતી, અને જેફરી રીચેલસનના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા આર્ચીવ પર તેની પર ટીકાને સમાવી છે.^[૬૭]

વિવાદના વિસ્તારોમાં ચોમેર ફેલાયેલી અયોગ્યતા, જેમાં સંમતિ લીધા વગર, મનુષ્યો પર કરવામાં આવતા પ્રયોગો જેથી રાસાણિક હેતુઓ અંગે માહિતી બહાર કાઢી શકાય કે અક્ષમ કરી શકાય તેવા કાર્યો મોટાભાગના ગેરકાનૂની કાર્યોનો સમાવેશ થાય છે. અન્ય વિસ્તારમાં યાતના અને ગુપ્ત રીતે કેદ કરવાનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે. [[સીઆઇએ (CIA)ના હુકમ હેઠળ દગો દઇને ખૂન કરવાનો પ્રયાસ કરવો અને ટેકો મેળવા માટે દેશના નાગરિકોના નેતાની દ્વારા વિદેશી નેતાઓને]] દગો દઇને મારી નાખાવા, અને, અલગ કાયદાના ક્ષેણી જે યુદ્ધ કે કાયદાની હેઠળ આવતું હોય, લશ્કરી નેતાઓનો દગો દઇને ખૂન કરવું આમાં સમાવિષ્ટ છે.

સુરક્ષા અને પ્રતિ ઇન્ટેલિજન્સની નિષ્ફળતાઓ

નિયતકાલિક નામોના બદલાવ થયા, ત્યારે સીઆઇએ (CIA) અને તેની લશ્કરી હિલચાલો એમ બે મુખ્ય સુરક્ષા કાર્યોને સલામત કરવા જરૂરી બની ગયા. અહીં એક સુરક્ષાની એજન્સી નિયામકમંડળ માટે ટેકો પૂરો પાડે છે, જે સીઆઇએ (CIA) ઇમારતો, માહિતીના સુરક્ષિત સંગ્રહ, અને ખાનગી સુરક્ષા નિવારણોની ભૌતિક સુરક્ષા માટે જવાબદાર છે. તેઓને એજન્સીની અંદરથી જ નિર્દેશ કરવામાં આવે છે.

રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત સેવામાં હવે, એક પ્રતિ ઇન્ટેલિજન્સ કાર્ય, જેને પ્રતિઇન્ટેલિજન્સ કર્મચારી મંડળ કહેવાય છે તે તેના સૌથી વિવાદાસ્પદ વડા જેમ્સ જેસસ એન્ગલેટોનના હેઠળ આવેલું છે. આ કાર્યના કર્તવ્યોમાં તેવા કર્મચારી સભ્યાને જોવાનું આવે છે જે વિદેશી ગુપ્ત માહિતીની સેવાઓ (એફઆઇએસ (FIS))ને મોલ્સ તરીકે માહિતી ઉપલબ્ધ કરાવતા હોય. અન્ય કર્તવ્યમાં વિદેશી હ્યુમીન્ટ (HUMINT)ની મિલકતની ભરતી માટેની દરખાસ્તની ચકાસણી કરવી, તે જોવું કે આ લોકોની પાસે એફઆઇએસના કોઇ જાણીતા જોડાણ છે અને સીઆઇએ (CIA)ની ખાનગી અને તાલીમોને શીખવા માટે તેમાં પ્રવેશ કરવાનો પ્રયત્ન કરવો, કે ઉશ્કરેનાર તરીકે, કે બેવાડા એજન્ટ તરીકે તેમાં પ્રવેશ કરવો. આ એજન્સીના અગભૂત આક્રાત્મક પ્રતિજાસૂસ તરીકે પણ આગળ મોકલાઇ શકે, જ્યાં તે એફઆઇએસ (FIS)ની લશ્કરી હિલચાલો સાથે દખલ કરવાનો પણ પ્રયત્ન કરે. સીઆઇએ (CIA)ના કર્મચારીઓ ક્ષેત્રમાં ધણીવાર આક્રાત્મક પ્રતિજાસૂસને દગો દઇને ખૂન કરવા અને સાથે જ ગુપ્ત માહિતીઓને ભેગી કરવાનું કામ કરતા હોય છે.

સુરક્ષાની નિષ્ફળતાઓ

"ફેમિલિ જ્વેલ્સ" અને અન્ય દસ્તાવેજો તે વાતને બહાર પાડે છે કે સુરક્ષાના કાર્યાલય સીઆઇએ (CIA)ના આંતરિક કાયદા લાદવાના પ્રતિબંધનો ભંગ કરવામાં સંકળાયેલું હતું, કેટલીકવાર સ્થાનિક પોલીસ સંગઠને મદદ કરવાના ઇરાદથી સીઆઇએ (CIA) ઇમારતમાં આમ કરવામાં આવતું હતું. ડિસેમ્બર 30, 2009ના રોજ, એક આત્મધાતી હુમલાની ઘટના ફોરવર્ડ ઓપરેટીંગ બેઝ ચેપમન હુમલામાં બની હતી, જે અફધાનિસ્તાનના ખોસ્ટમાં ક્ષેત્રમાં આવેલું સીઆઇએ (CIA)નું એક મુખ્ય થાણું છે. સાત સીઆઇએ (CIA) અધિકારીઓ, જેમાં થાણાના વડાનો પણ સમાવેશ થાય છે, તેઓનું મોત થઇ અને છ અન્ય આ હુમલામાં ગંભીરપણે ઇજાગ્રસ્ત થયા. સીઆઇએ (CIA) તેથી એક તપાસનું સંચાલિત કરી જેથી થાણીની સુરક્ષા માપોને બચવામાં કઇ રીતે એક આત્મધાતી બોમ્બબર સફળ રહ્યો તે જાણી શકાય.^[૬૮]

પ્રતિ ઇન્ટેલિજન્સની નિષ્ફળતા

જોકે પ્રતિ ઇન્ટેલિજન્સ સાથે સંકળાયેલો સૌથી વિક્ષેપકારક સમય હતો જેમ્સ જીસસ અગલેટોનની બંધ^[૬૯] માટેની શોધ, જે સોવિયટ પક્ષપલટુ અન્ટોલી ગોલીટસીનના નિવેદનના આધારે કરવામાં આવી હતી. બીજા એક પક્ષપલટુ, યુરી નોસેન્કો, ગોલીટસીનના દાવાને પડકાર્યો હતો, સાથે જ બેવડી રીતે અન્ય એક સોવિયટના બેવડા એજન્ટ સાથે બોલને આ દાવો કર્યો હતો.^[૭૦] ધણા સીઆઇએ (CIA) અધિકારીઓ પોતાની કારકિર્દી-અંતની શંકાને અનુભવતા હતા; નાસેન્કો અને ગોલીટસીનથી આ અંગેના સત્ય અને અસત્યની માહિતીને કદી બહાર પાડવામાં નથી આવી, કે, તેવું પણ હોય કે, તેને સંપૂર્ણપણે સમજી ન શકાઇ હોય. આ આરોપો એટલાન્ટિકાથી પસાર થઇને બ્રિટિશ ગુપ્ત માહિતી સેવાઓ પર પણ લાગ્યા, જેમને બંધની શોધખોળથી નુકશાન પહોચ્યું હતું.^[૭૧]

ફેબ્રુઆરી 24, 1994ના રોજ, 31-વર્ષીય અનુભવી પ્રકરણના અધિકારી અલ્ડરીચ એમ્સની ધરપકડથી એજન્સી હલી ગઇ તેમની પર 1985થી સોવિયટ યુનિયન માટે જાસૂસી કરવાનો આરોપ લાગ્યો હતો.^[૭૨] અન્ય પક્ષપલટુમાં એડવર્ડ લી હોવર્ડ, એક ક્ષેત્રના લશ્કરી હિલચાલના અધિકારી, અને વિલિયમ કેમ્પીલ્સ, એક નીચી-પાયરીના સીઆઇએ (CIA)માં 24-કલાકની લશ્કરી હિલચાલ કેન્દ્રમાં કામ કરતો હતો તેનો સમાવેશ થાય છે. કેમ્પીલ્સે કેએચ (KH)-11 કે જે શત્રુઓના પ્રદેશની તપાસ કરતા ઉપગ્રહ છે તેની વિગતવાર લશ્કરી હિલચાલની પરિચય પુસ્તિકા સોવિયટને વેચી હતી.^[૭૩]

ઇન્ટેલિજન્સના વિશ્લેષણમાં નિષ્ફળતાઓ

એજન્સીની ટીકા તેની એક ગુપ્ત માહિતીને ભેગી કરવાની એજન્સી તરીકેની તેની બિનઅસરકારકતા માટે પણ કરવામાં છે. અગાઉના ડીસીઆઇ રિચર્ડ હેલ્મસ શીત યુદ્ધના અંત પછી તેવી ટીપ્પણી કરી હતી કે, "એક માત્ર હયાત મહાસત્તાને વિશ્વમાં શું ચાલી રહ્યું છે તેને કાર્યક્ષમ બનાવીને અને ચલાવવા એક જાસૂસી સેવાઓનો ચલાવવામાં તેને કોઇ જ રસ નથી."^[૭૪] સોવિયટ યુનિયનના પડી ભાગવા અંગે આગાહી ન કરી શકવા માટે સીઆઇએ (CIA) ખાસ પ્રકારની ટીકા હેઠળ આવે છે.

ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજી ભાગની ગુપ્ત માહિતીના વિશ્લેષણ સંચાલન માટે ચર્ચાની શક્યતાની નિષ્ફળતાને મેળવવા માટે ઓટોમેશન (એટલે માણસોના બદલે યંત્રોનો ઉપયોગ કામ માટે કરવા)ના ટેકાના વિશ્લેષકો, અને એ-સ્પેસ માટે એક આઇ-વિશાળ યોજનાની તેમાંથી કેટલાકના સંગ્રહને જુઓ. ઇન્ટેલિજન્સના વિશ્લેષણ માટે જ્ઞાનાત્મક છટકાઓ પણ તેવા ક્ષેત્રમાં જાય છે જ્યાં સીઆઇએ (CIA) વિશ્લેષણો કેમ નિષ્ફળ જાઇ શકે તેની તપાસ કરે છે.

એજન્સીના અનુભવીઓ^[કોણ?] લાંબી-હદની વ્યૂહરચનાવાળી ગુપ્ત માહિતીને ઉપન્ન કરવામાં અસફળ રહ્યા જેનાથી નીતીબનાવનારાઓને તે નિર્દેશ આપી શકે, તેમની આ અસફળતાને કારણે તેમણે શોક વ્યક્ત કર્યો. જોહ્ન મેકલુધલીન, જે નાયબ સંચાલક અને ગુપ્ત માહિતીના કામચલાઉ સંચાલક ઓક્ટોબર 2000 થી સપ્ટેમ્બર 2004 સુધી હતા, તેમણે કહ્યું હતું કે વાઇટ હાઉસ અને પેન્ટાગોન માટે તત્કાલિક માહિતી આપવાની માંગણીઓથી સીઆઇએ (CIA) ડુબાઇ ગયું છે, "ગુપ્ત માહિતીના વિશ્લેષકો વોશિંગ્ટનના વિકીપીડિયા બનીને થાકી ચૂક્યા છે."^[૭૫] ઇન્ટેલિજન્સ વિશ્લેષણ લેખમાં, ગ્રાહકોને પોતાની સ્થિતિમાં અમુક દિશામાં વાળવામાં કેટલાક એવા માર્ગોની સાથે વહેવાર કરે છે જેમાં ઇન્ટેલિજન્સ નીતી બનાવનારાઓની જરૂરિયાતોને વધુ જવાબદાર બનાવી શકાય.સમાચાર માધ્યમો માટે. નિષ્ફળતાઓ સૌથી વિશેષ સમાચાર હોય છે. બિનવર્ગીકૃત રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત માહિતીના અંદાજીત આંકડા મુજબ વિવિધ દેશોના વર્તન અંગે આગાહી કરી શકાય છે, પણ એક આકર્ષક સમાચારની રીતે નહી, કે, સૌથી વધુ મહત્વના, પ્રસંગના સમયે જાહેરમાં નહીં. તેની લશ્કરી હિલચાલની ભૂમિકામાં, સીઆઇએ (CIA)ને કેટલીક સફળતા મળી છે જેમાં સમાવેશ થાય છે યુ-2 અને એસઆર-71 યોજનાઓ, અને પ્રતિ-સોવિયટ લશ્કરી હિલચાલો મધ્ય-1980માં અફધાનિસ્તાનની હિલચાલોનો.^{[સંદર્ભ આપો]}પહેલા વિશ્લેષણની નિષ્ફળતાની વચ્ચે, પહેલા સીઆઇએ (CIA) પાસે તેની પોતાની સંગ્રહ ક્ષમતાઓ હતી, ઓક્ટોબર 13,1950ના દિવસે, પ્રમુખ હેરી એસ ટરુમને તેવી બાંયધરી આપી હતી કે ચાઇના કોરીયામાં પોતાના લશ્કરી દળોને નહીં મોકલે. છ દિવસ બાદ, એક મિલિયન ચાઇનીઝ લશ્કરી દળો આવી પહોંચ્યા.^[૭૬]પહેલા, ઇન્ટેલિજન્સ સમૂહ ઉત્તરી કોરીયાના અતિક્રમણને શોધવામાં નિષ્ફળ ગયો, કારણકે કોરીયાના દ્વીપકલ્પના SIGINT (સીજીન્ટ) વ્યાપક ક્ષેત્રની સંપત્તિઓને ફાળવવામાં નહતી આવી ^{[સંદર્ભ આપો]}.યુએસ ઇન્ટેલિજન્સનો ઇતિહાસ, ફ્રેંચ ઇન્ડોચાઇનાના સંબંધની સાથે અને ત્યારબાદ બે વિયેટનામો, વિશાય અને જટિલ છે. પેન્ટાગોન પત્રોમાં મોટેભાગે સીઆઇએ (CIA)ના વિશ્લેષણો અંગે નિરાશાવાદ હોય છે જે વાઇટ હાઉસની સ્થિતિઓ સાથે સંધર્ષમય બને છે. કેટલાક અંદાજો તેવું જોવા મળ્યું છે કે તે પેન્ટાગોન અને વાઇટ હાઉસના મતોના બદલાવનું પ્રતિબંબ હોય..^[૫૮] 1945થી ગુપ્ત માહિતી અને અપ્રગટ લશ્કરી હિલચાલો પર વિસ્તૃત ચર્ચાઓ માટે જુઓ સીઆઇએ (CIA)ની એશિયા અને પેસિફિકમાં પ્રક્રિયાઓ.

1974માં અન્ય ટીકાઓ છે ભારતની અણુશક્તિની કસોટીની આગાહી કરવામાં મળેલી નિષ્ફળતા. ભારતના અણુશક્તિની યોજનાના વિવિધ વિશ્લેષણની તપાસથી તે કસોટીના કેટલાક ભાવોની આગાહી તો કરી શકાઇ, જેમ કે 1965ના એક અહેવાલમાં કહેવાયું હતું કે, જો ભારત સ્ફોટક ગોળો વિકસાવે તો તે એ સમજાવવા માટે કે તે "શાંતિના ઇરાદા માટે" છે.

મોટા પ્રમાણમાં તેની ટીકા સપ્ટેમ્બર 11 હુમલાઓમાં અગાઉથી બાબતનો નિકાલ કરવામાં મળેલી નિષ્ફળતા માટે થઇ છે. 9/11 મંડળીનો અહેવાલનું માનવું છે કે તે સમગ્ર આઇસીની નિષ્ફળતા છે. એક સમસ્યા, ઉદાહરણ માટે, એફબીઆઇ "ચિન્હોને જોડવાની" ઉપણથી તેના વિકેંદ્રીકરણ ક્ષેત્રના અધિકારીઓની વચ્ચે માહિતીને ફાળવી હતી. જોકે, આ અહેવાલ, સીઆઇએ (CIA)ના વિશ્લેષણોની, અને તેઓના અટકાવેલી તપાસ બંન્નેની ટીકા કરી છે^{[સંદર્ભ આપો]}.વહીવટી ટૂંકા અહેવાલના એક અહેવાલ જેને ઓગસ્ટ 21, 2007ના રોજ કાર્યાલયના સીઆઇએ (CIA) નિરીક્ષણ વડા જોહ્ન હેલગેર્સન બહાર પાડ્યો હતો, જેના નિષ્કર્ષ મુજબ અગાઉના ડીસીઆઇ (DCI) જ્યાર્જ ટેનેટ અલ-કાયદા દ્વારા ઊભા કરવામાં આવેલા ભયની સાથે સપ્ટેમ્બર 11,2001ના હુમલાની પહેલા એજન્સીની જરૂર પૂરતી તૈયાર કરવામાં નિષ્ફળ રહી છે. જૂન, 2005માં આ અહેવાલ પૂર્ણ થયો, અને કોંગ્રેસ સાથેના એક કરાર મુજબ તેને અંશતરૂપમાં જાહેર કરવામાં આવ્યો, હાલમાં ડીસીઆઇ (DCI) વડા મીચેલ હાયડેને તેના પર વાંધો ઉઠાવ્યો છે. હાયડેન કહ્યું તેને પ્રસિદ્ઘ કરવાથી "જેને પહેલેથી જ સારી રીતે કરવામાં આવ્યું છે તેમાં સમયનો વપરાશ અને ક્ષેત્રની ફરી તપાસની વિચારણા કરાશે."^[૭૭] ટેનેટ અહેવાલના સમાપ્તિઓ સાથે સંમત નથી, ખાસ કરીને 1999થી લઇને તેની પ્રયત્નો આયોજન તેની સામે અલ-કાયદા રજૂ કરવા જોઇએ.^[૭૮]

વાંધાજનક/વિવિદાસ્પદ યુક્તિઓ

કેટલાક પ્રસંગો અંગે સીઆઇએ (CIA) વિવાદનો વિષય બની ગઇ હોય કારણ કે તેના કર્મચારીઓ તેમના લક્ષ્યોને બહાર પાડવા માટે કેટલીક યુક્તિઓ અજમાઇ હોય ત્યારે આવું બનતું હોય છે. કેટલીક વખતે યાતના આપવી, નિધિયન અને તેવા સમૂહો કે સંસ્થાઓને તાલીમ આપવી કે જે પાછળથી નાગરિકો અને અન્ય લડી ન શકનાર લોકોને મારવાના કામમાં ભાગ લેતા હોય તથા લોકશાહી રીતે-ચૂંટેલી સરકારોને ઉથલાવા પ્રયત્ન કરવો કે તેના સફળતા મેળવવી, માનવ સંશોધન માટે પ્રયોગિક અખતરા કરવા, અને નિશાનો બનાવીને મારી નાખવું અને દગો દઇને ખૂન કરવાનું એવું બધું આવી યુક્તિઓમાં સમાવિષ્ટ હોય છે.

માનવ અધિકારમાં સીઆઇએ (CIA)ની ભૂમિકાને સમજીએ તો, તેમાં નૈતિક સિદ્ધાન્તોમાં પડકારરૂપ મુશ્કેલીઓ જોવા મળે છે. જોન સ્કોટવેલ, એક સીઆઇએ (CIA) અધિકારી જે એજન્સી છોડી દઇને સાર્વજનિક ટીકાકાર બની ગયો, જેનું સીઆઇએ (CIA) ક્ષેત્ર કર્મચારીઓ અંગે એવું કહેવું હતું કે: "આ લોકોને મૃત્યુની ટૂકડીઓ શેરીઓ પર નથી મળતી જ્યાં તેઓને લોકોના ખરેખરમાં ટૂકડા કરી કે તેમને શેરી પર સુવડાવીને અને તેમના માથા પર ખટારો દોડવામાં આવે હોય. સાન સ્લવાડોરમાં સીઆઇએ (CIA)ના લોકો મુખ્ય પોલીસને મળ્યા, અને મૃત્યુની ટૂકડીને જે ચલાવે છે તે લોકોને પણ, અને તેઓએ તેમની વચ્ચે સહકાર પણ સ્થાપ્યો, તેઓ તેમને વિહારધામોના પાણીના તળાવની પાસે મળ્યા હતા. અને તે એક વ્યવહારદક્ષ, સુસંસ્કૃત પ્રકારનો સંબંધ હતો. અને તેઓ તેમના બાળકો વિષે વાત કરતા હતા, જે યુસીએલએ કે હાર્વર્ડ અને અન્ય શાળાઓમાં ભણતા હતા, અને તેઓ કમકમાટી ઉપજાવે તેવા ભય ઉત્પન્ન થયો છે તે વિષે કોઇ પણ ચર્ચા નહતા કરતા તેઓ તેવી રીતે વર્તતા હતા કે જાણે તેવું વાતમાં કંઇ સત્ય નથી".^[૭૯]

ગુપ્ત માહિતીને એકત્રિત કરવાના મૂળભૂળ લક્ષ્યમાં સીઆઇએ (CIA)ની બિનઅસરકારકતા માટે તેની ટીકા કરવામાં આવી છે. આ ટીકાઓની ભિન્નતામાં દુરાચારના ઓરોપોને પણ છે મૂળ લક્ષ્ય અંગે ઓછું ધ્યાન આપવાના લક્ષણ તરીકે જોઇએ તો વિવાદાસ્પદ પ્રવૃતિઓ, જેવી કે દગો દઇને ખૂન કરવું અને માનવ અધિકારોનું ભંગ કરવો, આવા લશ્કરી હિલચાલોને ચલાવવાથી ગુપ્ત માહિતીને એકત્રિકરણમાં ભાગ્યેજ કોઇ નિસબત હોય. સીઆઇએ (CIA) પાસે જવાબદારીઓવાળા 90%થી વધુના તેના કર્મચારીઓનું રહેવાનું અને કામ કરવાના સ્થળ સંયુક્ત રાજ્યોની અંદરના જ હોય છે, કારણ કે વિદેશી દેશોમાં તેમના આમ કરતા, તેઓના ખાસ કરારના ભંગ થાય છે. સીઆઇએ (CIA) પર તેવો પણ આરોપ છે કે તેની પાસે ઓછું નાણાં ભંડોળ અને વીસલબ્લોવર નિયંત્રણો છે જે તેને બિનજરૂરી અને છેતરપીંડી તરફ દોરી જાય છે.^[૮૦]

બહારની તપાસો અને દસ્તાવેજને જાહેર કરવા

1947માં જ્યારે સીઆઇએ (CIA)ની રચના થઇ ત્યારબાદ ધણી વાર, યુએસ સરકારે સીઆઇએ (CIA)ના કાર્યો પર સર્વગ્રાહી અહેવાલો રજૂ કર્યા છે, આ અહેવાલોમાં ઐતિહાસિક કટોકટીના સમયમાં કેવી રીતે સીઆઇએ (CIA) સ્પષ્ટપણે તેના અનિશ્ચિત ઇરાદાઓને નિશ્ચત કરવા માટે પ્રયત્ન કર્યા છે તે રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. આ અહેવાલો રાષ્ટ્રીય ધારસભાની સમિતિ દ્વારા કે યુએસ સરકારની અન્ય કોઇ લશ્કરી શાખા દ્વારા આંતરિક/પ્રમુખ સંબંધી અભ્યાસો, બાહ્ય તપાસોના પરિણામ છે કે પછી સીઆઇએ (CIA) દ્વારા સરળતાથી રજૂ કરવા અને મોટી જથ્થાના દસ્તાવેજોને બિનવર્ગીકૃત કરવાના આ અહેવાલો છે.

કેટલીક તપાસો (ઉદાહરણ માટે, ચર્ચ સમિતિ, રોકેફેલ્લામ મંડળ, પીકે સમિતિ, વગેરે), સાથે જ બિનવર્ગીકૃત દસ્તાવેજોને બહાર પાડવાનું, તે બતાવે છે કે સીઆઇએ (CIA), તે વખતે, બહારથી પણ તેના ખાસ સત્તાને ચાલુ રાખતું હતુ. કટોકટીના સમયે, કેટલાક કિસ્સાઓમાં, વાઇટ હાઉસના કર્મચારીઓ દ્વારા કરવામાં આવેલી અયોગ્ય વિનંતીના કારણે પણ આવ્યું બન્યું હતું. અન્ય કિસ્સાઓમાં, રાષ્ટ્રીય ધારાસભાના ઉદ્દેશનો ભંગ કરવાથી, જેમ કે ઇરાન-વિપરીત પ્રસંગે. ધણા કિસ્સાઓમાં, આ અહેવાલ ખાલી અધિકારીક ચર્ચાઓને જેની પ્રક્રિયાઓ જાહેરમાં પણ સુલભ હોય તેવી માહિતીઓને જ ઉપલ્બધ કરાવતા હોય છે.

જાહેર અભિપ્રાય અને કાયદાની ફરજ લાદનાર પર પ્રભાવ પાડવો

આ એક ખરાબ સમય હતો. જો થોડી ધણી પણ દલીલ થઇ હોય તો, ઉદાહરણ તરીકે, જો સીઆઇએ (CIA) વાઇટ હાઉસને અમલી કરવા માટે તકનિકી સહાયમાં અયોગ્ય વર્તાવ કરે તો, રાજકીય અને સુરક્ષા બંન્નેની રીતે, કોઇ પણ કાનૂની સત્તા વગર તેની પર તપાસોનું સંચાલન થવા લાગતું હતું. વસ્તુઓ એટલી બધી સંદિગ્ધ થઇ હતી કે કાયદાને લાગુ પાડનાર જો કોઇ એક ગુપ્ત લશ્કરી હિલચાલને ઉધાડું પાડવા જાય તો, સમસ્યા માત્ર પોતાના માટે જ નહી પણ વિવિધ કાયદો લાગુ પાડનાર સંસ્થાઓ પર પણ તેની અસર થતી, જ્યાં એક ફરિયાદ કરવા માંગતો હોય અને અન્ય તપાસને ચાલુ રાખવા, જોથી ઊંચા કક્ષાના એક કાવતરા સુધી પહોંચી શકાય.^[૮૧]

અગાઉના નાઝી અને જાપાનીઝ યુદ્ધના ગુનેગારો સાથે જોડાણો

જ્યારે સંયુક્ત રાજ્યોએ યુદ્ધના ગુનેગારોના ફરિયાદપક્ષ સંબંધિત, યુએસ લશ્કરી અને ગુપ્ત માહિતી એજન્સી ઓના કેટલાક યુદ્ધ ગુનેગારોને બચાર તે ફાયદાથી કર્યો કે તેનાથી તેમને ટકનિકી કે ગુપ્ત માહિતી પ્રાપ્ત થશે કે ચાલી રહેલી ગુપ્ત માહિતી કે ઇજનેરી કામમાં તેઓ ભાગ લેવામાં કામમાં આવે (ઉદાહરણ માટે, ઓપરેશન પેપરક્લીપ). બહુવિધ યુએસ ગુપ્ત માહિતી સંસ્થાઓ આમાં સંડોવાયેલી હતી, અને ધણાનો સંબંધ 1947માં સીઆઇએ (CIA) ની રચના થઇ તે પહેલાથી બંધાયેલા હતો, પણ સીઆઇએ (CIA)એ, કેટલાક કિસ્સાઓમાં, લગભગ 60 વર્ષો સુધી આ સંબંધોને અને તેની ગુપ્તતાને પોતાની પાસે રાખી.^{[સંદર્ભ આપો]}

અલ-કાયદા અને આંતક પર યુદ્ધ

સીઆઇએ (CIA) ધણા લાંબા સમયથી વિદેશી મૂળના આંતકવાદ અંગે પગલાં લઇ રહી છે, અને 1986માં તેને પ્રતિઆતંકવાદ કેન્દ્રની સ્થાપના આ સમસ્યાને ખાસ રીતે ઉકેલવા માટે કરી હતી. પહેલીવાર ધર્મનિરપેક્ષ આતંકવાદ સાથે સામનો થતા, એજન્સીને માલૂમ પડ્યું કે ઇસ્લામિક આંતકવાદ તેના કાર્યના ક્ષેત્રમાં અસ્પષ્ટરીતે વિશાયપાયે વધી રહ્યું છે. આ નેટવર્ક કે જે અલ-કાયદાના નામે ઓળખાય છે તે અરબ સ્વયંસેવકો દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યું છે જેણે સોવિયેટ સામે લડાઇ કરી હતી અને 1980ની સાલમાં અફધાનિસ્તાનના શાસનપદ્ધતિઓની કઠપૂતળી બન્યા હતા. 1984માં પાકિસ્તાનના પેશાવર ખાતે, અબદુલ્લા અઝમ અને ઓસામા બિન લાદેને સેવાઓની એજન્સી નામે જાણીતી એક સંસ્થાની સ્થાપના કરી, આ સ્વયંસેવકો જાણીતા બની ગયા હતા આ સંસ્થાથી તેઓ અફધાન અરબોથી સુસંગતા અને નાણાંની જોગવાઇ મેળવવા માટે કરી હતી.

સીઆઇએ (CIA) પાકિસ્તાનના રસ્તે અફધાનિસ્તાન પ્રતિકારક લડવૈયાઓ માટે યુએસ સહાય મોકલતી હતી આ અપ્રગટ લશ્કરી હિલચાલને ઓપરેશન સાયક્લોનના નામે જાણીતું થયું હતું. બિન-અફધાની લડવૈયાઓ સાથે વહેવાર હોવો, કે બિન લાદેનથી સીધો સંપર્ક હોવાની વાતને નકારવામાં આવી હતી.^[૮૨] જોકે, આ એજન્સીને લગતા વિવિધ અધિકારીક વર્ગ બંન્ને અફધાનો અને અરબોને સંયુક્ત રાજ્યોમાં લશ્કરી તાલીમ માટે લાવતા હતા.^[૮૩]^[૮૪] અઝમ અને બિન લાદેને યુએસમાં અલ-ખીલાફ નામે ભરતીની એજન્સીઓ સ્થાપી હતી, બ્રુકલીનના એટલાન્ટિક એવન્યૂમાં આવેલ ફારુખ મસ્જિદ તેનું મૂળ કેન્દ્ર હતું. આ "ઓપરેશન સાયક્લોન માટે મહત્વનું સ્થળ" હતું^[૮૫]

બ્રુકલીન કેન્દ્ર ખાતે નોંધેલી ગણતરીના આંકડા પૈકી અલી મોહમ્મદ નામનો એક ઇજીપ્શીયન બેવડો એજન્ટે, સાલ 1980 અને 1990ની સાલ દરમિયાન અલગ અલગ સમયે સીઆઇએ (CIA)ના ગ્રીન બેરેટ્સ, ઇજીપ્શીયન ઇસ્લામીક જેહાદ માટે અને અલ-કાયદા માટે કામ કર્યું હતું. એફબીઆઇનો ખાસ એજન્ટ જેક ક્લૂન્ન પોતાની જાતને "બિન લાદેનના પહેલો તાલીમ આપનાર" તરીકે ઓળખાવે છે.^[૮૬] બીજો હતો બ્લાઇડ શેઇખ અબદેલ રહેનામ, મુઝાહીદીન નો આગળ પડતો ભર્તીકરાવનાર, જેને 1987 અને 1990માં સીઆઇએ (CIA)ની મદદથી યુએસમાં પ્રવેશ થવાના પરવાનાઓ મેળવ્યા હતા.

1988ની આસપાસ, સેવાઓની એજન્સી ના વધુ આત્યંતિક ઘટકોનીમાંથી બિન લાદેનો અલ-કાયદાની રચના કરી. પણ તે એક વિશાળ સંગઠન ન હતું. જ્યારે જમાલ અલ-ફદલ (જે 1980ના મધ્યમાં બ્રુકલીન કેન્દ્ર દ્વારા ભરતી કરતું હતું) 1989માં તેની સાથે જોડાયું, તેને તેનું વર્ણન "કાયદા" એટલે કે "ત્રીજા સભ્ય" તરીકે કર્યું.^[૮૭] જાન્યુઆરી 1996માં, પ્રતિ આંતકવાદ હેઠળ, સીઆઈએ એક પ્રયોગાત્મક વાસ્તવિક મથક, બિન લાદેન મુદ્દા મથકની રચના કરી હતી, જેથી બિન લાદેનની વધતી જતી ગતિવિધિઓ પકડી શકાય. અલ-ફદલ, જેણે 1996ની વસંતમાં સીઆઇએ (CIA)ને ક્ષતિ પહોંચાડી હતી, જેને કાયદાના નેતા તરીકેની પોતાની નવી છબી સાથે મથકો ઉપલબ્ધ કરવાની શરૂઆત કરી: તે માત્ર એક આંતકવાદને નાણાં ધીરનાર જ ન હતા, પણ એક આંતકવાદી પ્રબંધક પણ હતા. એફબીઆઇના ખાસ એજન્ટ ડેન કોલેમન (જેણે તેના સાથીદાર જેક કલૂનન સાથે મળીને બીજા બિન લાદેનના મથકમાં હતો) તેને કાયદાને "રોઝેટ્ટા સ્ટોન" કહ્યું હતું.^[૮૮]

1999 સીઆઇએ (CIA)ના પ્રમુખ જ્યાર્જ ટેનેટે એક મોટી "યોજના" બહાર પાડી જેથી અલ-કાયદા અંગે પગલા લઇ શકાય. પ્રતિ આંતકવાદ કેન્દ્ર, તેના નવા પ્રમુખ કોફેર બ્લેક અને કેન્દ્રનું બિન લાદેન એકમ આ યોજનાનો વિકસાવનારા અને વહીવટ કરનારા હતા. એકવાર જ્યારે તે યોજના તૈયાર થઇ ગઇ ત્યારે ટેનેટે તેને સીઆઇએ (CIA)ના ગુપ્ત માહિતીના પ્રમુખ ચાલ્સ ઇ. એલનને કાયદા સેલની રચના કરવાનું કામ સોપ્યું જેથી તેઓ તેને સુનિયોજીત અમલી કરાવવા પર દેખરેખ રાખી શકે.^[૮૯] 2000માં સીઆઇએ (CIA) અને યુએસએએફ (USAF) સંયુક્ત રીતે પ્રિડેટર શ્રેણીના વિમાનોને અફધાનિસ્તાન ઉપરથી ઉડાવ્યા જેમાં એક નાનું રીમોટ-નિયંત્રિત હતું જે શત્રુના પ્રદેશની તપાસ કરવામાં સક્ષમ છે, જેથી તેમને સંભવિત રીતે બિન લાદેનના છબીઓ મળી શકે. કોફર બ્લેક અને અન્ય પ્રિડેટરની સાથે મિસાઇલ્સ જેવા શસ્ત્રોની પણ હિમાયત કરવા લાગ્યા જેથી બિન લાદેન અને અન્ય કાયદાના નેતાઓનું ખૂન કરવામાં તેને અજમાવી શકાય. આતંકવાદ પર પ્રધાન-સ્તરની મુખ્ય સમિતિના મેળાવડા બાદ સપ્ટેમ્બર 4, 2001, ના રોજ, સીઆઇએ (CIA) શત્રુના પ્રદેશમાં જઇને તપાસ કરતા વિમાનોને શસ્ત્રોથી સજ્જ કરીને ફરી મોકલવાનું શરૂ કર્યું.

2001માં સીઆઇએ (CIA)એ એક વ્યૂહરચના આકરણી ખાતાની રચના કરી, જે મોટી-છબીની ખોટનો ઇલાજ કરી અલ-કાયદાનું વિશ્લેષણ કરે, અને નિશાનાની વ્યૂહરચનાને સ્પષ્ટ રીતે વિકસાવે. જુલાઇ 2001માં ઔપચારીક રીતે આ ખાતાની સ્થાપના થઇ, પણ કર્મચારીને શોધવામાં તેને ભારે જહેમત ઉઠાવવી પડી. આ ખાતાના વડાએ તેની આ નોકરી સપ્ટેમ્બર 10,2001માં શરૂ કરી.^[૯૦]^[૯૧]^[૯૨]

9/11 બાદ, સીઆઇએ (CIA) આ હુમાલાને અટકાવવા માટે વધુ કંઇ ન કરી શકવાને લીધે ભારે ટીકા સહન કરવી પડી. ટેનેટે આ ટીકાને નકારી, કહ્યું કે એજન્સી અગ્રતાથી છેલ્લા બે વર્ષોથી ખાસ પ્રયત્ન કરી આયોજન કરી રહી હતી. તેમનો વિચાર હતો કે "અફધાનની પવિત્ર જગ્યા"માં અને "વિશ્વભરના બાણું દેશો" બંન્નેમાં, સીઆઇએ (CIA)ના પ્રયત્નોથી એજન્સી આક્રમણની સ્થિતીમાં હોય છે ત્યારે અસરકારક રીતે અને ઝડપથી પ્રતિક્રિયા કરી શકી છે.^[૯૩] આ નવી વ્યૂહરચનાને વિશ્વભરની હુમલાનો મેટરીક્સ કહેવાતો હતો.

2003 ઇરાકમાં યુદ્ધ

જો કોઇ ગુપ્ત માહિતી ઉપલબ્ધ હોય કે ના હોય, કે બુશ શાસન દ્વારા 2003ના ઇરાકના આક્રમણને વાજબી ગણાવવું કે કબજો મેળવવા માટે યોગ્ય યોજના કરવાની છૂટ આપવી, આ તમામ વાત કેટલાક અંશે વિવાદાસ્પદ છે. જોકે, તેવા એક કરતા વધારે સીઆઇએ (CIA) કર્મચારી છે જે નિશ્ચયપૂર્વક સમજતા હોય કે બુશ તંત્રના અધિકારીઓની જગ્યાએથી વધારે પડતું દબાણ સીઆઇએ (CIA) વિશ્લેષકો પર કરવામાં આવતું હતું જેથી તેઓ કેટલાક એવા નિષ્કર્ષ સુધી પહોંચે કે જે ઇરાક અંગેની તેઓની કહેલી નીતિની પ્રતિષ્ઠાઓને ટેકો આપે.^{[સંદર્ભ આપો]}

જુલાઇ 2002માં ઇરાકમાં પહેલીવાર આવનારી ટૂકડીઓ, સીઆઇએ (CIA)ના ખાસ પ્રવૃતિઓના વિભાગની અર્ધલશ્કરી ટૂકડીઓ હતી. એક વાર તેઓ જગ્યા પર પહોંચી જાય છે ત્યારે તે પછી આવનારી યુએસ લશ્કરી દળો માટે યુદ્ધની જગ્યા બનાવે છે. સેડ (SAD) ટૂકડીઓ ત્યારબાદ યુએસ લશ્કરની ખાસ સૈન્ય સાથે જોડાઇ જાય છે (એક ટૂકડી ઉત્તરી ઇરાક લાઇસન તત્વ કે એનઆઈએલઇ (NILE) કહેવાય છે).^[૯૪] આ ટૂકડીએ કુર્ડીશ પેશમેર્ગા માટે પછીના યુએસ-લીડ આક્રમણને સંગઠિત કર્યું હતું. તેઓએ અનસાર અલ-ઇસ્લામ, અલ-કાયદાના એક સહાયકારીને સાથે મળીને હરાવ્યો હતો. જો આ લડાઇ આટલી સફળ ના થઇ હોત જેટલી તે થઇ હતી, જો આ લડાઇ જેટલી સફળ થઇ છે તેટલી સફળ ના થઇ હોત તો, યુએસ/કુર્દીશ સેનાની પાછળ એક વિચારણીય શત્રુ સેના સદ્દામની સેના પર પાછળથી હુમલો કરવામાં આવત. યુએસ પક્ષ એસએડી/એસઓજી (SAD/SOG)ના અર્ધલશ્કરી લશ્કરી હિલચાલોની એજન્સી ઓ અને લશ્કરના 10માં ખાસ સેનાના સમૂહ દ્વારા યુએસ પક્ષથી સંકળાયેલ હતી.^[૯૪]^[૯૫]^[૯૬]

ઇરાકી હદના વરિષ્ઠ નેતાનો ઓળખી તેમને નિશાન બનાવવા પાછળ એસએડી (SAD) ટૂકડીઓના ઊંચા જોખમી રીકોન્નીસાન્સ લક્ષ્યોનું સંચાલન હતું. આ મિશન સદ્દામ હુસેન અને તેના મુખ્ય લશ્કરી વડાઓના વિરુદ્ધ પ્રારંભિક હુમલાઓ તરફ દોરી ગયું. જોકે હુસેન વિરુદ્ધના આ પ્રારંભિક હુમલામાં તેના સરમુખત્યારને મારવામાં તેઓ અસફળ રહ્યા, પણ તેના લશ્કર પર નિયંત્રણ અને તેની હુકમની ક્ષમતાનો અસરકારક રીતે અંત લાવવામાં તે સફળ રહ્યા. મુખ્ય વડાઓની વિરુદ્ધના અન્ય હુમલાઓમાં તેમને સફળતા મળી અને મહત્વપૂર્ણ રીતે તેમના હુકમો પર પ્રતિક્રિયા કરવાની ક્ષમતાને અને યુએસ-લીડ આક્રમણ સેનાની વિરુદ્ધના સંચાલનને ઓછું કરવામાં પણ સફળતા મળી.^[૯૪]^[૯૭]

નાટોના સભ્ય તૂર્કીએ તેમની સીમાનો યુએસ લશ્કરના 4થા પાયદળ વિભાગને આક્રમણ કરવા માટે ઉપયોગ કરવાની ના પાડી. જેના પરિણામે, આક્રમણ વખતે એસએડી, યુએસ લશ્કરની ખાસ સેનાઓને સંયુક્ત ટૂકડીઓ અને કુર્દીશ પેશામેર્ગાના આખું ઉત્તરી દળની સદ્દામની સેનાના વિરુદ્ધમાં આવ્યું. તેઓના પ્રયત્નોથી 1 અને 5 એટલે કે(પહેલા અને પાંચમાં)માં ઇરાની લશ્કરના સંગઠનો કુર્દ્સની વિરુદ્ધમાં હુમલાથી તેમની જગ્યાએ સ્થિર કર્યા અને વધુ આગળ આવીને દક્ષિણમાં મિશ્ર સેનાથી લડવા સુધી પહોંચતા રોક્યા. યુએસ ખાસ લશ્કરી હિલચાલ અને કુર્દીશ સેનાનું આ જોડાણે સાબૂત રીતે સદ્દામના લશ્કરનો પરાજય કર્યો, જે અફધાનિસ્તાનમાં તાલિબાન ઉપરના વિજય જેવી જ, એક મોટી લશ્કરી સફળતા છે.^[૯૪] એસએડી/એસઓજીના ચાર સભ્યોના જૂથે સીઆઇએ (CIA)નો ઉત્કૃષ્ટ ઇન્ટેલિજન્સ તારો તેમના "પરાક્રમી કાર્યો" માટે મેળવ્યો.^[૯૮]

ડ્રગનો વેપાર

ગુપ્ત માહિતીના સીઆઇએ (CIA) નિયામકમંડળની બે એજન્સીઓ પાસે આ ક્ષેત્રમાં વિશ્લેષણાત્મક જવાબદારીઓ છે ટ્રાન્સનેશન મુદ્દાઓની એજન્સી ^[૯૯] યુએસ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાના હાલના અને ઉભરતા ભયોને નક્કી કરીને તે અંગે અભિપ્રાય આપવાના ખાસ કામને લાગુ પાડે છે અને કાયદાનું પાલન કરાવનારોની સાથે વિશ્લેષકો, ચેતવણી, અને કટોકટીમાં ટેકો પૂરો પાડનારને પણ ઉપલબ્ધ કરાવી આપે છે. સીઆઇએ (CIA) ગુનો અને નશીલી દવાઓના કેન્દ્ર^[૧૦૦] આંતરાષ્ટ્રીય નશીલી દવાઓના વેપાર અંગેની માહિતીનું સંશોધન કરે છે અને ગુના માટે નીતીબનાવનારો અને કાયદાનું પાલન કરાવનાર સમૂહને સંગઠિત કરે છે. જ્યારથી સીઆઇએ (CIA) પાસે કોઇ આંતરીક પોલીસ અધિકાર નથી, તે તેના વિશ્લેષણાત્મક માહિતીને ગુપ્ત માહિતીના સમવયી ખાતા (એફબીઆઇ (FBI)) અને અન્ય કાયદાનું પાલન કરાવતી સંસ્થાઓ, જેવી કે ડ્રગ પાલન કરાવનાર શાસન (ડીઇએ (DEA)) અને વિદેશી સંપત્તિ નિયંત્રણનું સંયુક્ત રાજ્યોના નાણાંખાતાનો વિભાગ (ઓએફએસી (OFAC))ને મોકલે છે. સીઆઇએ (CIA) ના અન્ય ભાગમાં, રાષ્ટ્રીય ગુપ્ત સેવાઓ આ ક્ષેત્રોમાં માનવ ગુપ્ત માહિતીને (HUMINT) એટલે કે (હ્યુમીન્ટ) ભેગી કરવાનું કામ કરે છે.

ડૉ. અલ્ફેડ ડબલ્યુ. મેકકોય, ગ્રે વેબ, અને અન્યો દ્વારા કરાયેલી તપાસ તે સૂચવે છે કે સીઆઇએ (CIA) વિશ્વભરમાં નશીલી દવાઓના વેપાર સાથે સંકળાયેલી છે, જો કે સીઆઇએ (CIA) અધિકારીકરીતે આવા આરોપોને ઠુકરાવે છે.^[૧૦૧]^[૧૦૨] શીત યુદ્ધ દરમિયાન, જ્યારે સંખ્યાબંધ સૈનિકોએ દક્ષિણપૂર્વીય એશિયન હેરોઇનને એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ લઇ જવામાં સામેલ થયા હતા અને સંયુક્ત રાજ્યોની વિમાની સેવા એર અમેરિકા^{[સંદર્ભ આપો]}દ્વારા આમ કરવામાં આવ્યું હતું, આ પ્રકારના વેપારમાં સીઆઇએ (CIA)ની ભૂમિકા બુદ્ધિવાદની દ્રષ્ટિથી સમજીને નોંધીએ તો "ફરી કેદ કરવું" કહી શકાય જેથી આવી સંપત્તિઓ પર શક્ય દુશ્મનના કાબુમાં આવવાથી થતા લાભોને રોકી શકાય છે. ગ્રેય વેબ્બ અને અન્ય તપાસકારોએ આવા જ કેટલાક લશ્કરી હિલચાલો અંગે નોંધ કરી છે જે મુજબ નીકારાગુઆની લોકશાહીરીતે-ચૂંટેલી-સરકારની સામેના રેગાનના યુદ્ધ વખતે, શીત યુદ્ધ વખતે અફધાનિસ્તાનમાં યુએસનું સંકળાયેલા હોવુ, અને હાલમાં સીઆઇએ (CIA) સાથે પાકિસ્તાનની આઇએસઆઇ (ISI) ગુપ્ત માહિતીનું સમાવિષ્ટ હોવું, જેમાં તેવો આક્ષેપ છે કે અફધાનિસ્તાનનું હેરોઇનને પાકિસ્તાનમાં લાવવામાં તેનો હાથ છે.^{[સંદર્ભ આપો]}

કોંગ્રેસથી અસત્ય કહેવું

સંયુક્ત રાજ્યોના પ્રવક્તાઓના ગુહના અધ્યક્ષ નેન્સી પેલોસી કહ્યું કે 2001થી પાણીસમિતિ અને અન્ય યાતના અંગે સીઆઇએ (CIA) વારંવાર કોંગ્રેસને ગેરમાર્ગે દોરી રહી છે જ્યારે પેલોસી આ યોજના અંગે જે કહ્યું છે તે સ્વીકારી લીધું છે તો પણ.^[૧૦૩]^[૧૦૪] કોંગ્રેસના છ સભ્યો કહ્યું કે સીઆઇએ (CIA)ના સંચાલક લેઓન પાનેટ્ટા સ્વીકાર્યું છે કે 2001થી કેટલાક વર્ષોના સમયગાળા દરમિયાન સીઆઇએ (CIA) નિયમિતપણે કોંગ્રેસને છેતરતી રહી છે, જેમાં હકારાત્મકરીતે કોંગ્રેસ આગળ અસત્ય બોલવાનું પણ સમેલ છે. કોંગ્રેસના માણસોના કહેવા મુજબ, કોંગ્રેસથી આ અસત્યો બોલવાનું સીઆઇએ (CIA) કોંગ્રેસથી પહેલાના સમયમાં બોલેલ અસત્યોના જેવા જ છે.^[૧૦૫]

કોંગ્રેસથી છૂપાવામાં આવેલી અપ્રગટ યોજનાઓ

જુલાઇ 10, 2009ના રોજ, ઇન્ટેલિજન્સ ધરની પેટાસમિતિની મહિલા પ્રમુખ પ્રવક્તા જાન સ્કાકોવ્સકીએ (ડી, આઇએલ) જાહેરાત કરી કે એક નનામી સીઆઇએ (CIA)ની અપ્રગટ યોજના જેને "ખુબ જ ગંભીર" પ્રકારની ગણી શકાય અને જેને કોંગ્રેસથી આઠ વર્ષો સુધી છુપાવવામાં આવી તેનો આખરે અંત આણીએ છીએ.^[૧૦૬]

"It's not as if this was an oversight and over the years it just got buried. There was a decision under several directors of the CIA and administration not to tell the Congress."

Jan Schakowsky, Chairwoman, U.S. House of Representatives Intelligence Subcommittee

સીઆઇએ (CIA)ના સંચાલક પાનેટ્ટાએ એવો આદેશ આપ્યો કે એક આંતરીક તપાસ થવી જોઇએ જે નક્કી કરે કે કેમ કોંગ્રેસને આ અપ્રગટ યોજના વિષે માહિતી આપવામાં ના આવી. ઇન્ટેલિજન્સ સમિતિ ધરના પ્રવક્તા સીવેસ્ટ્રે રેયેસે જાહેરાત કરી કે તે આ તપાસને ગંભીરતાપૂર્વક લેશે અને સીઆઇએ (CIA) પર રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કાયદાને ભંગ કરવાનો જે આરોપ છે તેમાં, કોંગેસને પણ અપ્રગટ પ્રવૃતિઓની માહિતી આપવી જોઇએ તેવી કંઇ જરૂરીયાત તથા મર્યાદિત અપવાદ હતા તેની તપાસ કરશે. તપાસ અને દેખરેખ સમિતિના મહિલા પ્રમુખ સ્કાકોવ્સકીએ તેવું સૂચન કર્યું કે તેણી રાષ્ટ્રીય ધારાસભાને HPSCI (એચપીએસસીઆઇ)ની તપાસના પ્રમુખ સીવેસ્ટ્રે રેયેસને માટે એક વિનંતી રવાના કરી શકે.

"Director Panetta did brief us two weeks ago -- I believe it was on the 24th of June -- ... and, as had been reported, did tell us that he was told that the vice president had ordered that the program not be briefed to the Congress."

Dianne Feinstein, Chairwoman of the U.S. Senate Select Committee on Intelligence

સંયુક્ત રાજ્યોની આચારસંહિતાના મથાળું 50માં આદેશિત કરાયા મુજબ અધ્યાય 15, પેટાઅધ્યાય 3, પ્રમાણે અપ્રગટ લશ્કરી હિલચાલના તારણમાં દાખલ થવું મર્યાદિત થઇ જાય તથા તેની અસર યુએસના આવશ્યક અધિકારો પર થતી હોય તો તે જરૂરી બને છે કે, જેટલું જલ્દી બને તેટલું પ્રમુખને અને ઓછામાં ઓછા આઠની ટોળીને અહેવાલ ચોક્કસપણે પહોંચાડવામાં આવે (ગુપ્ત માહિતી માટે સેનેટ અને ધરના પ્રવક્તામાંથી બંન્ને પક્ષના એક એક નેતાને, અને સેનેટ સમિતિ અને ધર સમિતિના મુખ્ય અને ઊંચા હોદ્દાના સભ્યાને જણાવું જરૂરી છે).^[૧૦૭]

2010 ગુપ્ત માહિતીની અધિકૃતિ વિધેયકને ધર ટેકો કરે તેવી આશા રાખવામાં આવે છે જેમાં એવી પણ એક કલમને સમાવવામાં આવી છે જે મુજબ પ્રમુખ દ્વારા અપ્રગટ લશ્કરી હિલચાલો અંગે કોંગ્રેસના 40 થી વધારે સભ્યાને માહિતી આપવી જરૂરી બને છે. ઓબામાના શાસનએ વીટો આપવાની ધમકી ઉચ્ચારી જો આ બીલના આખરી વૃતાંન્તમાં આવી કોઇ કલમને સમાવવામાં આવી તો.^[૧૦૮]^[૧૦૯] જુલાઇ 16,2008ના રોજ રાજવિત્તીય 2009 ગુપ્ત માહિતી અધિકૃતિ વિધેયકને ગૃહ દ્વારા બહુમતીથી મંજૂર કરવામાં આવ્યું જેમાં સમાવેલ ઠરાવો મુજબ 75% જેટલા નાણાં જે ખુબ જ જરૂરી છે તેવા અપ્રગટ કાર્યો માટે ખર્ચવામાં આવશે જોકે સંવેદનશીલ અપ્રગટ કાર્યો ઉપર ગુપ્ત માહિતી ગૃહના તમામ સભ્યોને આવશ્યક માહિતી અંગે સલાહસૂચન કરવું જરૂરી બનશે. જ્યોર્જ ડબલ્યુ. બુશના શાસન હેઠળ, પ્રમુખ દ્વારા બહાર પાડેલા વરિષ્ઠ સલાહકારો એક નિવેદન જણાવે કે એક વિધેયકની કલમમાં પ્રમુખ સુધી પહોંચવાની જોગવાઇ છે, તો, તેઓ આ માટે બુશને વિધેયક અંગે વીટો વાપરવાની સલાહ આપતા હતા.^[૧૧૦]

જુલાઇ 23ના રોજ નનામી સરકારી કર્મચારીઓ દ્વારા આ યોજનાને રુમોર્ડ આમને સામને છતું કર્યું, એક ખૂન કરવાની યોજના બનવાથી,^[૧૧૧]^[૧૧૨] પણ આ મંજૂરી ના મળી. "આખી સમિતિ છક થઇ ગઇ....મને લાગે છે કે આ જેટલી સમજાય છે તેટલી ગંભીર છે", આમ કહેવું હતું, અન્ના ઇસ્કો, ગુપ્ત માહિતી સમૂહ સંચાલન, પેટાસમિતિના પ્રમુખનું, જે ગુપ્ત માહિતીના યુ.એસ.કાયમી ચૂંટેલી સમિતિ ગૃહ (HPSCI) (એચપીએસસીઆઇ) હેઠળ આવે છે.

પાનેટ્ટા નિયામક દ્વારા લગાવેલ આરોપ તેવું સૂચન કરતો હતો કે પ્રતિ આંતકવાદ યોજનાના એક રહસ્યની માહિતીને કોંગ્રેસ માંથી અગાઉના યુએસ ઉપ પ્રમુખ ડીક ચેનેયે આદેશો હેઠળ પોતાના કાબુમાં રાખી હતી. જેણે સેનેટ સભ્ય ફેઇનસ્ટેન અને સેનેટ સભ્ય પેટ્રીક લેઅહેયને ઉશ્કેર્યા, સેનેટ ન્યાય સમિતિના પ્રમુખે પણ તેવો આગ્રહ કર્યો કે કોઇએ પણ કાયદાની બહાર જવું ના જોઇએ.^[૧૧૩] એજન્સીના પ્રવક્તા પૉલ જીમીજલોનોએ કહ્યું કે "એજન્સી હજી તેને જાહેરમાં ચર્ચી ન હતી તેના પ્રયત્નના પ્રકાર કે જે વર્ગીકૃત રહ્યો છે તેથી."^[૧૧૪]

વોલ સ્ટ્રીટ જનર્લે નોંધ્યું કે, અગાઉના ગુપ્ત માહિતીના અધિકારીઓ આ વાતથી સુપરિચિત હતા, કે આ યોજના એક 2001 પ્રમુખ સંબંધી અલ કાયદાને ચલાવનારાઓને પકડી કે મારી નાખવાના અધિકૃતિના પ્રયાસરૂપ હતું.^[૧૧૫]

ગુપ્ત માહિતીની સમિતિની તપાસ

જુલાઇ 17, 2009ના રોજ, ઇન્ટેલિજન્સ સમિતિના ધરે કહ્યું કે તે ગુપ્ત યોજનાઓમાં એક ઔપચારિક તપાસ શરૂ કરશે.^[૧૧૬] સ્લીવરસ્ટ્રે રેયેસ સમિતિના પ્રવક્તાએ જાહેર કર્યું કે આ તપાસથી તે જોવામાં આવશે કે "ભૂતકાળના કોઇ નિર્ણય અને માર્ગદર્શનથી સમિતીમાંથી માહિતીને પાછી તો નથી ખેંચી લેવાઇને."

"Is giving your kid a test in school an inhibition on his free learning?” Holt said. “Sure, there are some people who are happy to let intelligence agencies go about their business unexamined. But I think most people when they think about it will say that you will get better intelligence if the intelligence agencies don’t operate in an unexamined fashion.^[૧૧૭] "

Rush Holt, Chairman, House Select Intelligence Oversight Panel, Committee on Appropriations

કોંગ્રેસમહિલા જાન સ્કાકોવ્સકી (ડી, આઇએલ), પેટાસમિતિના અધ્યક્ષની દેખરેખ અને તપાસો કરવામાં આવી, કોને તપાસ માટે બોલવવા, તેવું કહેવું કે આ તપાસનો હેતુ સીઆઇએ (CIA)ની નિષફળતાઓ સંબોધવાનો હતો કે તેને કોંગ્રેસની સંપૂર્ણ કે સચોટ માહિતી નીચેના ચાર મુદ્દાઓ પર ન આપી: 2001માં ખાસ હેતુવાળા વિમાનને ભૂલથી એક નશાની દવાવાળા વિમાને પેરુમાં ઉડાન જેમાં સી.આઇ.એ. પણ જોડાયેલી હતી, અને બીજી બાબત જે હજી પણ વર્ગીકૃત છે, સાથે જ રુમોર્ડ-ખૂન કરવાનો પ્રશ્ન પણ. વધુમાં, આ તપાસ બુશ વહીવટી કાર્યક્રમ જેમાં પરવાનગી લીધા વગર બીજાની વાતોને ગુપ્ત પણે સાંભળવી અને તેઓને અટકાવીને અને તપાસ કરવા પર પણ નજર માંડવામાં આવશે. યોજના^[૧૧૮] યુ.એસ. ગુપ્ત માહિતીના અધ્યક્ષ ડેનીસ બ્લેરએ 2010ની 13મી ફેબ્રુઆરીના રોજ ગુપ્ત માહિતીની સમિતિના ધર આગળ તેની ખાતરી આપી, કે યુ.એસ ગુપ્ત માહિતીની સમિતિ યુ.એસ નાગરિકને મારવા માટે તૈયાર છે જો તે અન્ય કોઇ અમેરિકન કે સંયુક્ત રાજ્યો માટે ભયનું કારણ બને તો.^[૧૧૯] અમેરીકન નાગરિક સ્વતંત્રતા મંડળનું કહેવું હતું કે આ નીતિ "ખાસ કરીને મુશ્કેલીમાં મૂકે તેવી છે" કારણ કે યુ.એસ. નાગરિકો તેમના "બંધારણીય હકોને તેઓ વિદેશમાં હોય છે ત્યારે પણ ચોક્કસ પ્રક્રિયાથી ચાલુ રાખી શકે છે." એસીએલયુએ પણ "કાર્યકારી પ્રભાવની ચકાસણી વગરની હેરાનગતિ માટે નીતિ અને સંભવનીય જાહેર માહિતીની ઉણપ અંગે ગંભીર ચિંતા દર્શાવી."^[૧૨૦]

સંદર્ભો

↑ ^૧.૦ ^૧.૧ "CIA Frequently Asked Questions". cia.gov. 2006-07-28. મૂળ માંથી 2019-05-01 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04. સંગ્રહિત ૨૦૧૯-૦૫-૦૧ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ Crile, George (2003). Charlie Wilson's War. Grove Press. ISBN 0871138549.
↑ Kopel, Dave (1997-07-28). "CIA Budget: An Unnecessary Secret". મેળવેલ 2007-04-15. CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ "Cloak Over the CIA Budget". 1999-11-29. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ Caroline Wilbert. "How the CIA Works". HowStuffWorks.
↑ Kinzer, Stephen (2008). All the Shah's men. ISBN 0471265179.
↑ "મેકલેઅન સીડીપી, વર્જીનિયા સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૪-૩૦ ના રોજ વેબેક મશિન." યુ.એસ. સેનસસ બ્યુરો. રીટ્રીવર્ડ ઓન સપ્ટેમ્બર 1, 2009
↑ Rosen, Nir. "Unsavory allies stack CIA's deck". post-gazette.com. મેળવેલ 2008-07-04.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}
↑ Smith, R. Jeffrey (2004-06-09). "Soldier Described White House Interest". Yurica Report. મૂળ માંથી 2008-04-30 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ Aven, Daniel (2007-08-08). "O'Donnell Tackles CIA On "The Company": Actor Discusses Playing Agent On New TNT Miniseries". CBS News. મૂળ માંથી 2008-05-21 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-03-29.
↑ Agee, Philip (January 1, 1984). Inside the Company: CIA Diary. Bantam. ISBN 055326012X.
↑ Littell, Robert (April 11, 2002). The Company: A Novel of the CIA. Overlook. ISBN 1585671975.
↑ Chris O'Donnell, Alfred Molina (2007). The Company (DVD). Sony Pictures. ( ટ્રાસેસ સીઆઇએ (CIA) એક્ટીવીટી ઓવર અ 40-યર્સ પીરીયડ)
↑ "Declaration of Steven Aftergood". 5 May 2003. Case No. 02-1146 (RMU). Unknown parameter |defendant= ignored (મદદ); Unknown parameter |court= ignored (મદદ); Unknown parameter |plaintiff= ignored (મદદ)
↑ Shane, Scott (8 November 2005). "Official Reveals Budget for U.S. Intelligence". New York Times. More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)
↑ "CIA Support to the US Military During the Persian Gulf War". Central Intelligence Agency. 1997-06-16. મૂળ માંથી 2020-11-12 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૨૦-૧૧-૧૨ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "CIA Abbreviations and Acronyms". મૂળ માંથી 2010-05-28 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૮ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ Reiss Jr, Robert J. Jr. (2006 Summer Edition). "The C2 puzzle: Space Authority and the Operational Level of War" (PDF). Army Space Journal. મૂળ (^{[મૃત કડી]}) માંથી 2010-11-05 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. Check date values in: |date= (મદદ)
↑ "Center for the Study of Intelligence". cia.gov. 2006-07-16. મૂળ માંથી 2007-04-10 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૪-૧૦ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Kent Center Occasional Papers". cia.gov.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}
↑ "CIA Sets Changes To IG's Oversight, Adds Ombudsman". Washington Post: A03. February 2, 2008. |first= missing |last= (મદદ); More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)
↑ Mark Mazzetti (February 2, 2008). "C.I.A. Tells of Changes for Its Internal Inquiries". New York Times. More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)
↑ "Fifty Years of Service to the Nation". cia.gov. 2006-07-16. મૂળ માંથી 2010-05-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ Central Intelligence Agency. "Intelligence & Analysis". મૂળ માંથી 2010-05-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Office of Terrorism Analysis". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Office of Transnational Issues". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "CIA Crime and Narcotics Center". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Weapons Intelligence, Nonproliferation, and Arms Control Center". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Counterintelligence Center Analysis Group". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Information Operations Center Analysis Group". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ Richelson, Jeffrey, સંપાદક (May 23, 2001). "The Pentagon's Spies". George Washington University National Security Archive Electronic Briefing Book No. 46.
↑ Blanton, Thomas S.; Martin, Michael L. (July 17, 2000). "Defense HUMINT Service Organizational Chart". The "Death Squad Protection" Act: Senate Measure Would Restrict Public Access to Crucial Human Rights Information Under the Freedom of Information Act. George Washington University National Security Archive Electronic Briefing Book No. 34. |first3= missing |last3= (મદદ)
↑ "Science, Technology and the CIA". National Security Archive, The George Washington University. 2001-09-10.
↑ Rick E. Yannuzzi. "In-Q-Tel: A New Partnership Between the CIA and the Private Sector". Central Intelligence Agency, with permission from the Defense Intelligence Journal. મૂળ માંથી 2008-03-11 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૮-૦૩-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ The OSS Assessment Staff (1948). Assessment of Men, Selection of Personnel for the Office of Strategic Services. Rinehart and Company, Inc. Unknown parameter |comment= ignored (મદદ)
↑ Mercado, Stephen (2007-04-15). "Reexamining the Distinction Between Open Information and Secrets". Central Intelligence Agency Center for the Study of Intelligence. મૂળ માંથી 2018-06-08 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04. સંગ્રહિત ૨૦૧૮-૦૬-૦૮ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Joint Publications Research Service (JPRS)". મૂળ માંથી 2010-07-09 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. Unknown parameter |organization= ignored (મદદ)
↑ CIA Maps & Publications. ISBN 1422008258. મૂળ માંથી 2014-06-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૪-૦૬-૨૫ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ Thomas Claburn (2008-02-06). "CIA Monitors YouTube For Intelligence". InformationWeek. મૂળ માંથી 2008-02-10 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-02-11.
↑ "Intelligence Authorization Act for Fiscal Year 2008, Conference Committee Report" (PDF). December 6, 2007.
↑ ^૪૧.૦ ^૪૧.૧ Hillhouse, R.J. (July 8, 2007). "Who Runs the CIA? Outsiders for Hire". washingtonpost.com. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ Keefe, Patrick Radden (June 25, 2007). "Don't Privatize Our Spies". The New York Times. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ ^૪૩.૦ ^૪૩.૧ ^૪૩.૨ Hillhouse, R.J. (December 18, 2007). "CIA Contractors: Double or Nothin'". મૂળ માંથી ઑક્ટોબર 22, 2006 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ સપ્ટેમ્બર 6, 2010. Check date values in: |archive-date= (મદદ)
↑ Butler, Amy (March 20, 2005). "SBIRS High in the Red Again". Aviation Week. મૂળ માંથી એપ્રિલ 29, 2011 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ સપ્ટેમ્બર 6, 2010.
↑ Taubman, Philip (November 11, 2007). "Failure to Launch: In Death of Spy Satellite Program, Lofty Plans and Unrealistic Bids". New York Times. More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)
↑ Rich, Ben R. (1996). Skunk Works: A Personal Memoir of My Years of Lockheed. Back Bay Books. ISBN 0316743305. Unknown parameter |isbn-10= ignored (મદદ)
↑ US Defense Information Services Agency (March 19, 1999). "DMS (Defense Messaging Service) Genser (General Service) Message Security Classifications, Categories, and Marking Phrase Requirements Version 1.2" (PDF).
↑ Factbook on Intelligence. Central Intelligence Agency. 1992. પૃષ્ઠ 4–5. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); |access-date= requires |url= (મદદ)
↑ Troy, Thomas F. (1993-09-22). "Truman on CIA". cia.gov. પૃષ્ઠ 6. મૂળ માંથી 2007-04-11 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-15. સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૪-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "Special Forces Roll of Honour: Central Intelligence Agency".
↑ આર્મી & નેવી - મર્જર: નેવી ક્રોમ્પ્રોમાઇઝ સંગ્રહિત ૨૦૧૩-૦૮-૨૬ ના રોજ વેબેક મશિન, ટાઇમ મેગેજીન , ડિસેમ્બર 10, 1945
↑ Warner, Michael. "The Creation of the Central Intelligence Group". cia.gov. મૂળ માંથી 2007-04-11 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-15. સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૪-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ Zegart, Amy B. (2007-09-23). "The CIA's license to fail". The Los Angeles Times.
↑ "U.S. Department of State: Foreign Relations of the United States, 1945–1950, Emergence of the Intelligence Establishment". state.gov. પૃષ્ઠ Document 292, Section 5. મૂળ સંગ્રહિત માંથી 2012-12-14 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ "George Tenet v. John Doe" (PDF). Federation of American Scientists. 2006-07-16. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ Schecter, Jerrold L.; Deriabin, Peter S. (1992). The Spy Who Saved the World: How a Soviet Colonel Changed the Course of the Cold War. Scribner. ISBN 0684190680.
↑ Patti, Archimedes L. A (1980). Why Viet Nam?: Prelude to America's albatross. University of California Press. ISBN 0520041569. Unknown parameter |isbn-10= ignored (મદદ)
↑ ^૫૮.૦ ^૫૮.૧ Adams, Sam (1994). War of Numbers: an Intelligence Memoir. Steerforth Press. ISBN 188364223X.
↑ ^૫૯.૦ ^૫૯.૧ ^૫૯.૨ ^૫૯.૩ ^૫૯.૪ ^૫૯.૫ Frum, David (2000). How We Got Here: The '70s. New York, New York: Basic Books. પૃષ્ઠ 49–51. ISBN 0465041957. Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ "Transcript of a recording of a meeting between President Richard Nixon and H. R. Haldeman in the oval office". hpol.org. 1972-06-23. મૂળ માંથી 2012-01-12 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ Gray III, L. Patrick (2008). [www.lpatrickgrayiii.com In Nixon's Web:A Year in the Crosshairs of Watergate] Check |url= value (મદદ). Times Books/Henry Holt. ISBN 0805082565. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ); CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ "Executive Order 13470". Fas.org. મેળવેલ 2010-03-16.
↑ "બુશ ઓર્ડસ ઇન્ટેલીજીન્સ ઓવરહુલ", by ઓસોશિયેશન પ્રેસઓસોશિયેશન પ્રેસ દ્વારા, જુલાઇ 31, 2008
↑ Blum, William (1986). The CIA: A Forgotten History. Zed Books. ISBN 0-86232-480-7. CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ Weiner, Tim (2007). Legacy of Ashes. Doubleday. ISBN 978-0-385-51445-3.
↑ ""રીવ્યુ ઓફ 'લેગસી ઓફ એશીસ: ધ હિસ્ટ્રી ઓફ સીઈએ" બાય નિકોલસ દુજ્મોવિક, સીઈએ સેન્ટર ફોર ધ સ્ટડી ઓફ ઇન્ટેલિજનસ, નવેમ્બર 26, 2007". મૂળ માંથી 2020-07-14 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૨૦-૦૭-૧૪ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ Richelson, Jeffrey (2007-09-11). "Sins of Omission and Commission". મેળવેલ 2008-07-04.
↑ રૂબીન, અલીસ્સા જે.; માઝેતી, માર્ક (ડિસેમ્બર 31, 2009). "અફધાન બેસ હીટ બાય અટેક હેઝ પીવોટલ રોલ ઇન કોન્ફીલ્ટ". ન્યૂયાર્ક ટાઇમ્સ. http://www.nytimes.com/2010/01/01/world/asia/01afghan.html. ફરી પ્રકાશન જાન્યુઆરી 1, 2010.
↑ Wise, David (1992). Molehunt: The Secret Search for Traitors That Shattered the CIA. Random House. ISBN 0394585143.
↑ Baer, Robert (2003). See No Evil: The True Story of a Ground Soldier in the CIA's War on Terrorism. Three Rivers Press. ISBN 140004684X.
↑ Wright, Peter (1987). Spycatcher. William Heinemann. ISBN 0670820555. Unknown parameter |coauthor= ignored (|author= suggested) (મદદ); CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ "FBI History: Famous Cases — Aldrich Hazen Ames". Federal Bureau of Investigation. મૂળ સંગ્રહિત માંથી 2002-06-06 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ McKinley, Cynthia A. S. "When the Enemy Has Our Eyes".
↑ સીઆઇએ (CIA) : ઓન ટોપ ઓફ એવરીથીંગ એલ્સ, નોટ વેરી ગુડ એટ ઇટીસ્ જોબ, રીવ્યૂ લેગસી ઓફ એશીશ ધ હિસ્ટ્રી ઓફ ધ સીઆઇએ (CIA) બાય ટીમ વેનેર ઇન ધ ઇકોનોમિસ્ટ , ઓગસ્ટ 16, 2007
↑ Weiner, Tim (2006-05-14). "Langley, We Have a Problem". The New York Times. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ Kerber, Linda K. (2006-05-15). "Protecting the Nation's Memory". American Historical Association. મૂળ માંથી 2008-07-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ David Stout, Mark Mazzetti (2007-08-21). "Tenet's C.I.A. Unprepared for Qaeda Threat, Report Says". The New York Times. મેળવેલ 2008-07-04.
↑ "CIA criticises ex-chief over 9/11". BBC News online. August 22, 2007. મેળવેલ 2009-12-31.
↑ Stockwell, John (October 1987). "The Secret Wars of the CIA, a lecture". Information Clearing House. મૂળ માંથી 2010-06-29 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06.
↑ Jones, Ishmael (January 2010). "Intelligence Reform is the President's Urgent Challenge". Washington Times. CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ Saunders, Frances Stonor (1999). The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters. New Press. ISBN 1-56584-664-8. CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ સ્ટીવ કોલ, ગોસ્ટ વોર (પેંગવીંન, 2005 edn), p.87.
↑ ગીલેસ ફોડેન, "બ્લોવબેક ક્રોનીકલ્સ ", ગારડીયન , સ્પટે. 15, 2001; જોહ્ન ક્લૂનીને યાદ કરીને, અનહોલી વોર્સ: અફધાનિસ્તાન, અમેરીકા અને આંતરાષ્ટ્રીય આંતકવાદ (પ્લુટો પ્રેસ, તારીખ નથી આપી)
↑ કોર્પોરેટીવ રીસર્ચ ટ્રાન્સસ્ક્રીપ્ટ ઓફ ફોક્સ ટીવી ઇન્ટરવ્યૂ વીથ જે. મિચેલ સ્પ્રિંગમાન્ન (યુએસ કાઉન્સલેટ ઇન જેહાદ, સાઉદી અરેબિયા ખાતેના, બિન-નિવાસી વિઝા ભાગના વડા, 1987-88માં) જુલાઈ 18, 2002.
↑ એન્ડૂ માર્શલ, "ટેરર બ્લોબેક બર્ન્સ સીઆઇએ (CIA) " સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૧૦-૦૪ ના રોજ વેબેક મશિન, ઇન્ડીપેન્ટેન્ટ ઓન સન્ડે , નવેમ્બર 1, 1998.
↑ કલૂનન ફર્ન્ટલાઇન ઇન્ટરવ્યૂહ, પીબીસી જુલાઇ 13, 2005.
↑ પીટર એલ બેરગેન, હોલી વોર ઇન્ક: Iઇન્સાઇડ ધ સિક્રેટ વર્ડ ઓફ ઓસામા બિન લાદેન (વીઆઇડેન્ટીફાઇડ & નીકોલસન, 2001), p.65.
↑ જેન મેયર, "જુનીયર: ગુપ્તચરાનું જીવન અમેરીકાના ઉચ્ચ અલ કાયદાના સ્ત્રોત", ન્યૂ યોર્ક , સ્પટે. 11, 2006.
↑ ટેનેટ, એટ ધ સેન્ટર ઓફ સ્ટ્રોમ , પીપી .119, 120.
↑ 9/11 કમિશન રિપોર્ટ , ચેપ્ટર 11, પે.342 (એચટીએમએલ વૃત્તાન્ત)
↑ જોઇન્ટ ઇન્કાવયરી ફાઇનલ રિપોર્ટ પાર્ટ થ્રી સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન, p.387.
↑ ટેનેટ સ્ટેટમેન્ટ ટુ ધ 9/11 કમિશન, માર્ચ 24, 2004, p.8.
↑ જ્યાર્જ ટેનેટ, At The Center Of The Storm (Harper Press, 2007), pp.121–2; cf. p.178.જ્યાર્જ ટેનેટ, એટ ધ સેન્ટર ઓફ ધ સ્ટ્રોમ (હાર્પેર પ્રેસ,
↑ ^૯૪.૦ ^૯૪.૧ ^૯૪.૨ ^૯૪.૩ અટેક ઓફ પ્લાન, બોબ વુડવર્ડ, સીમોન એન્ડ શુસ્ટર, 2004.
↑ Tucker, Mike (2008). Operation Hotel California: The Clandestine War inside Iraq. The Lyons Press. ISBN 9781599213668. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ)
↑ "An interview on public radio with the author". મૂળ માંથી 2011-09-30 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-03-16. સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૯-૩૦ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ બીહાઇન્ડ લાઇન્સ, એન અનસીન વોર, ફાયે બ્રોવર્સ, ક્રિસ્ટીના સાયન્સ મોનીટર, એપ્રિલ 2003.
↑ ઓપરેશન હોટેલ કેલિફોર્નીયા: ગુપ્તચર યુદ્ઘ ઇરાકની અંદર, માઇક ટુકેર, ચાર્લેસ ફાડ્ડીડ, 2008, ધ લયનોસ પ્રેસ |isbn=9781599213668
↑ "Office of Transnational Issues". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ "CIA Crime and Narcotics Center". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
↑ ગ્રે વેબ્બ ડાર્ક એલીયન્સ
↑ Solomon, Norman, (Jan./Feb. 1997, "Snow Job". વધારાનું'
↑ http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601103&sid=a0vWnerimBZw. Missing or empty |title= (મદદ)
↑ બીબીસી ન્યૂઝ, મે 14, 2009, "પેલોસી સેય્સ સીઆઇએ (CIA) લાઇડ ઓન 'ટોર્ચર'" http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8050930.stm
↑ બીબીસી ન્યૂઝ, જુલાઇ 9, 2009, "સીઆઇએ (CIA) 'ઓફ્ટન લાઇડ ટુ ક્રોંગ્રેસમેન'" http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8143081.stm
↑ "આર્કાઇવ ક .પિ" (^{[મૃત કડી]}). મૂળ સંગ્રહિત માંથી 2009-07-15 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06.
↑ "US CODE: Title 50,413b. Presidential approval and reporting of covert actions". Law.cornell.edu. 2009-07-20. મેળવેલ 2010-03-16.
↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-07-14 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-07-14.
↑ [૧]^{[મૃત કડી]}
↑ Pincus, Walter (2008-07-17). "House Passes Intelligence Authorization Bill". washingtonpost.com. મેળવેલ 2010-03-16.
↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-07-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-07-17.
↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-07-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-07-17.
↑ "Cheney ordered intel withheld from Congress-senator". Reuters. મેળવેલ 2010-03-16.
↑ Gorman, Siobhan (2009-07-15). "CIA Plan Envisioned Hit Teams Killing al Qaeda Leaders - WSJ.com". Online.wsj.com. મેળવેલ 2010-03-16.
↑ Siobhan Gorman (July 13, 2009). "CIA Had Secret Al Qaeda Plan". Wall Street Journal. મેળવેલ 2009-08-06.
↑ Tabassum Zakaria. "House launches investigation into CIA program". Reuters. મેળવેલ 2010-03-16.
↑ "Holt Calls for Next Church Committee on CIA « The Washington Independent". Washingtonindependent.com. મૂળ માંથી 2010-03-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-03-16.
↑ Mazzetti, Mark; Shane, Scott (2009-07-18). "House Looks Into Secrets Withheld From Congress". The New York Times. મેળવેલ 2010-04-28.
↑ Barbara Starr (February 4, 2010). "Intelligence chief: U.S. can kill Americans abroad". CNN.
↑ "Intelligence Official Acknowledges Policy Allowing Targeted Killings Of Americans". American Civil Liberties Union. February 4, 2010.

વધુ વાંચન

Marchetti, Victor (1974). The CIA and the Cult of Intelligence. Knopf. ISBN 0394482395. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ); CS1 maint: discouraged parameter (link)
Johnson, Loch K. (1991). America's Secret Power: The CIA in a Democratic Society. Oxford University Press. ISBN 0195054903. Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)
Andrew, Christopher (1996). For the President's Eyes Only. HarperCollins. ISBN 0-00-638071-9. CS1 maint: discouraged parameter (link)
Baer, Robert (2003). Sleeping with the Devil: How Washington Sold Our Soul for Saudi Crude. Crown. ISBN 1-4000-5021-9. CS1 maint: discouraged parameter (link)
Jones, Ishmael (2010). The Human Factor: Inside the CIA's Dysfunctional Intelligence Culture. Encounter Books. ISBN 978-1594032233. CS1 maint: discouraged parameter (link)
McCoy, Alfred W. (1972). The Politics of Heroin in Southeast Asia. Harper Colophon. ISBN 06-090328-7 Check |isbn= value: length (મદદ). CS1 maint: discouraged parameter (link)
મેકકોય, આલ્ફરેડ ડબલ્યુ. (2006): અ ક્વેશ્ચન ઓફ ટોર્ચર: Cસીઆઇએ (CIA) ઇન્ટરોગેશન ફોમ ધ કોલ્ડ વોર ટુ ધ વોર ઓન ટેરર , ઓવલ બુક, એનએસબીએન 0805082484
Smith, Jr., W. Thomas (2003). Encyclopedia of the Central Intelligence Agency. Facts on File. ISBN 0-8160-4667-0. Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)
Bearden, Milton (2003). The Main Enemy: The Inside Story of the CIA's Final Showdown With the KGB. Random House. ISBN 0-679-46309-7. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ); CS1 maint: discouraged parameter (link)
Mahle, Melissa Boyle (2004). Denial and Deception: An Insider's View of the CIA from Iran-Contra to 9/11. Nation Books. ISBN 1-56025-649-4.
Prouty, L. Fletcher (Col. USAF, (Ret.)) (1973). The Secret Team: The CIA And Its Allies In Control Of The World. Ballantine Books, Inc. ISBN 345-23776-5-195 Check |isbn= value: length (મદદ).
Sheymov, Victor (1993). Tower of Secrets. U.S. Naval Institute Press. ISBN 978-1557507648.
Weiner, Tim (2007). Legacy of Ashes: The History of the CIA. Doubleday. ISBN 0-38551-445-X.
વાલ્લાસે, રોબર્ટ; મેલ્ટોન, એચ. કેનીથ; સ્કલેસીંગર, હેનરી આર. (2008). સ્પાયક્રાફ્ટ: ધ સિક્રેટ હિસ્ટ્રી ઓફ ધ સીઆઇએ (CIA) સ્પાયટેક્સ, ફોર્મ કમ્યુનીઝમ ટુ અલ-ઓએઇડા . ડુટ્ટોન. આઇએસબીએન 9780761933250.
Kessler, Ronald (2003). The CIA at War: Inside the Secret Campaign Against Terror. St. Martin's Press. ISBN 0312319320. CS1 maint: discouraged parameter (link)

બાહ્ય લિંક્સ

CIA official site
સીઆઇએ (CIA) ઓફિસિયલ ફ્રીડમ ઓફ ઇન્ફોર્મેશન એક્ટ (ફોઇઆ) સાઇટ સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન
જ્યોર્જે વોશિગ્ટન યુનિવર્સિટી નેશનલ સિક્યોરીટી આર્ચીવ સંગ્રહિત ૨૦૦૮-૧૦-૨૨ ના રોજ વેબેક મશિન
પ્રપોજ એન્ડ ફાઇનલાઇઝ ફેડરલ રેગ્યુલેશન ફોમ ધ સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલીજીન્સ એજન્સી સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૪-૩૦ ના રોજ વેબેક મશિન

અન્ય કડીઓ

ધ વર્લ્ડ ફેક્ટબુક, સીઆઇએ (CIA) દ્વારા પ્રકાશીત. [૨] સંગ્રહિત ૨૦૨૦-૦૬-૧૬ ના રોજ વેબેક મશિન
મેનેજીંગ એન્ડ ટીંચીંગ ન્યૂ એનાલીસ્ટ^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]} માર્ટીન પેટેર્સન દ્વારા
સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલીજીન્સ એજન્સી મીટીંગ નોટીસ એન્ડ રુલ ચેન્જીસ સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૭-૨૫ ના રોજ વેબેક મશિન ફોમ ધ ફેટરલ રજીસ્ટર આરએસએસ ફીડ સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૭-૨૫ ના રોજ વેબેક મશિન
ઇનસાઇડ ધ કંપની: સીઆઇએ (CIA) ડાયરી. ઇનસાઇડ ધ કંપની: થર્ડ વર્લ્ડ ટ્રાવેલર એક્સેર્પ્ટ ફોમ અ બુક બાય ફિલિપ અગે.
ઇન્ટરવ્યૂ ઓફ અ ફોર્મર સીઆઇએ (CIA) ઓપરેટીવ સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૫-૦૧ ના રોજ વેબેક મશિન
સેન્ટર ફોર ઇન્ટેલીજીન્સ એન્ડ સીક્યોરીટી સ્ટડીંઝ ટ્રેન્સ ન્યૂ એનાલીસ્ટ ઇન ઇન્ટેલીજીન્સ એનાલીસીસ
ડેવીડ વાઇસ: "ધ સીઆઇએ (CIA) , લાઇસન્સ ટુ કીલ" – વિડીયો રિપોર્ટ બાય ડેમોક્સી નાઉવ!

[FAQs-1] ૧.૦ ^૧.૧ "CIA Frequently Asked Questions". cia.gov. 2006-07-28. મૂળ માંથી 2019-05-01 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04. સંગ્રહિત ૨૦૧૯-૦૫-૦૧ ના રોજ વેબેક મશિન

[Manning-2] Crile, George (2003). Charlie Wilson's War. Grove Press. ISBN 0871138549.

[3] Kopel, Dave (1997-07-28). "CIA Budget: An Unnecessary Secret". મેળવેલ 2007-04-15. CS1 maint: discouraged parameter (link)

[4] "Cloak Over the CIA Budget". 1999-11-29. મેળવેલ 2008-07-04.

[5] Caroline Wilbert. "How the CIA Works". HowStuffWorks.

[Kinzer-6] Kinzer, Stephen (2008). All the Shah's men. ISBN 0471265179.

[CDPmap-7] "મેકલેઅન સીડીપી, વર્જીનિયા સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૪-૩૦ ના રોજ વેબેક મશિન." યુ.એસ. સેનસસ બ્યુરો. રીટ્રીવર્ડ ઓન સપ્ટેમ્બર 1, 2009

[8] Rosen, Nir. "Unsavory allies stack CIA's deck". post-gazette.com. મેળવેલ 2008-07-04.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}

[9] Smith, R. Jeffrey (2004-06-09). "Soldier Described White House Interest". Yurica Report. મૂળ માંથી 2008-04-30 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.

[10] Aven, Daniel (2007-08-08). "O'Donnell Tackles CIA On "The Company": Actor Discusses Playing Agent On New TNT Miniseries". CBS News. મૂળ માંથી 2008-05-21 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-03-29.

[11] Agee, Philip (January 1, 1984). Inside the Company: CIA Diary. Bantam. ISBN 055326012X.

[12] Littell, Robert (April 11, 2002). The Company: A Novel of the CIA. Overlook. ISBN 1585671975.

[13] Chris O'Donnell, Alfred Molina (2007). The Company (DVD). Sony Pictures. ( ટ્રાસેસ સીઆઇએ (CIA) એક્ટીવીટી ઓવર અ 40-યર્સ પીરીયડ)

[Aftergood2002budget-14] "Declaration of Steven Aftergood". 5 May 2003. Case No. 02-1146 (RMU). Unknown parameter |defendant= ignored (મદદ); Unknown parameter |court= ignored (મદદ); Unknown parameter |plaintiff= ignored (મદદ)

[NYT2005-11-08-15] Shane, Scott (8 November 2005). "Official Reveals Budget for U.S. Intelligence". New York Times. More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)

[OMA-16] "CIA Support to the US Military During the Persian Gulf War". Central Intelligence Agency. 1997-06-16. મૂળ માંથી 2020-11-12 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૨૦-૧૧-૧૨ ના રોજ વેબેક મશિન

[17] "CIA Abbreviations and Acronyms". મૂળ માંથી 2010-05-28 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૮ ના રોજ વેબેક મશિન

[Reiss-18] Reiss Jr, Robert J. Jr. (2006 Summer Edition). "The C2 puzzle: Space Authority and the Operational Level of War" (PDF). Army Space Journal. મૂળ (^{[મૃત કડી]}) માંથી 2010-11-05 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. Check date values in: |date= (મદદ)

[study-19] "Center for the Study of Intelligence". cia.gov. 2006-07-16. મૂળ માંથી 2007-04-10 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૪-૧૦ ના રોજ વેબેક મશિન

[Kent_Center_papers-20] "Kent Center Occasional Papers". cia.gov.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}

[WaPo2008-02-02-21] "CIA Sets Changes To IG's Oversight, Adds Ombudsman". Washington Post: A03. February 2, 2008. |first= missing |last= (મદદ); More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)

[NYT2008-02-02-22] Mark Mazzetti (February 2, 2008). "C.I.A. Tells of Changes for Its Internal Inquiries". New York Times. More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)

[fifty-23] "Fifty Years of Service to the Nation". cia.gov. 2006-07-16. મૂળ માંથી 2010-05-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[CIA-DI-ORG-24] Central Intelligence Agency. "Intelligence & Analysis". મૂળ માંથી 2010-05-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[25] "Office of Terrorism Analysis". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[26] "Office of Transnational Issues". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[27] "CIA Crime and Narcotics Center". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[28] "Weapons Intelligence, Nonproliferation, and Arms Control Center". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[29] "Counterintelligence Center Analysis Group". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[30] "Information Operations Center Analysis Group". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[GWUEBB46-31] Richelson, Jeffrey, સંપાદક (May 23, 2001). "The Pentagon's Spies". George Washington University National Security Archive Electronic Briefing Book No. 46.

[NSAEBB-32] Blanton, Thomas S.; Martin, Michael L. (July 17, 2000). "Defense HUMINT Service Organizational Chart". The "Death Squad Protection" Act: Senate Measure Would Restrict Public Access to Crucial Human Rights Information Under the Freedom of Information Act. George Washington University National Security Archive Electronic Briefing Book No. 34. |first3= missing |last3= (મદદ)

[33] "Science, Technology and the CIA". National Security Archive, The George Washington University. 2001-09-10.

[34] Rick E. Yannuzzi. "In-Q-Tel: A New Partnership Between the CIA and the Private Sector". Central Intelligence Agency, with permission from the Defense Intelligence Journal. મૂળ માંથી 2008-03-11 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૮-૦૩-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન

[AOM-35] The OSS Assessment Staff (1948). Assessment of Men, Selection of Personnel for the Office of Strategic Services. Rinehart and Company, Inc. Unknown parameter |comment= ignored (મદદ)

[36] Mercado, Stephen (2007-04-15). "Reexamining the Distinction Between Open Information and Secrets". Central Intelligence Agency Center for the Study of Intelligence. મૂળ માંથી 2018-06-08 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04. સંગ્રહિત ૨૦૧૮-૦૬-૦૮ ના રોજ વેબેક મશિન

[JPRSharvard-37] "Joint Publications Research Service (JPRS)". મૂળ માંથી 2010-07-09 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. Unknown parameter |organization= ignored (મદદ)

[CIAmap-38] CIA Maps & Publications. ISBN 1422008258. મૂળ માંથી 2014-06-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૧૪-૦૬-૨૫ ના રોજ વેબેક મશિન

[39] Thomas Claburn (2008-02-06). "CIA Monitors YouTube For Intelligence". InformationWeek. મૂળ માંથી 2008-02-10 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-02-11.

[IntAuth2008-40] "Intelligence Authorization Act for Fiscal Year 2008, Conference Committee Report" (PDF). December 6, 2007.

[Hillhouse2007-10-09-41] ૪૧.૦ ^૪૧.૧ Hillhouse, R.J. (July 8, 2007). "Who Runs the CIA? Outsiders for Hire". washingtonpost.com. મેળવેલ 2008-07-04.

[42] Keefe, Patrick Radden (June 25, 2007). "Don't Privatize Our Spies". The New York Times. મેળવેલ 2008-07-04.

[Hillhouse2007-12-18-43] ૪૩.૦ ^૪૩.૧ ^૪૩.૨ Hillhouse, R.J. (December 18, 2007). "CIA Contractors: Double or Nothin'". મૂળ માંથી ઑક્ટોબર 22, 2006 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ સપ્ટેમ્બર 6, 2010. Check date values in: |archive-date= (મદદ)

[AWST2005-03-20-44] Butler, Amy (March 20, 2005). "SBIRS High in the Red Again". Aviation Week. મૂળ માંથી એપ્રિલ 29, 2011 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ સપ્ટેમ્બર 6, 2010.

[NYT-45] Taubman, Philip (November 11, 2007). "Failure to Launch: In Death of Spy Satellite Program, Lofty Plans and Unrealistic Bids". New York Times. More than one of |work= and |journal= specified (મદદ)

[BenRich-46] Rich, Ben R. (1996). Skunk Works: A Personal Memoir of My Years of Lockheed. Back Bay Books. ISBN 0316743305. Unknown parameter |isbn-10= ignored (મદદ)

[DMS1999-03-19-47] US Defense Information Services Agency (March 19, 1999). "DMS (Defense Messaging Service) Genser (General Service) Message Security Classifications, Categories, and Marking Phrase Requirements Version 1.2" (PDF).

[CIAfact-48] Factbook on Intelligence. Central Intelligence Agency. 1992. પૃષ્ઠ 4–5. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); |access-date= requires |url= (મદદ)

[49] Troy, Thomas F. (1993-09-22). "Truman on CIA". cia.gov. પૃષ્ઠ 6. મૂળ માંથી 2007-04-11 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-15. સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૪-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન

[RollOfHonor-50] "Special Forces Roll of Honour: Central Intelligence Agency".

[51] આર્મી & નેવી - મર્જર: નેવી ક્રોમ્પ્રોમાઇઝ સંગ્રહિત ૨૦૧૩-૦૮-૨૬ ના રોજ વેબેક મશિન, ટાઇમ મેગેજીન , ડિસેમ્બર 10, 1945

[52] Warner, Michael. "The Creation of the Central Intelligence Group". cia.gov. મૂળ માંથી 2007-04-11 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-15. સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૪-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન

[53] Zegart, Amy B. (2007-09-23). "The CIA's license to fail". The Los Angeles Times.

[NSC10/2-54] "U.S. Department of State: Foreign Relations of the United States, 1945–1950, Emergence of the Intelligence Establishment". state.gov. પૃષ્ઠ Document 292, Section 5. મૂળ સંગ્રહિત માંથી 2012-12-14 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.

[GEORGE-55] "George Tenet v. John Doe" (PDF). Federation of American Scientists. 2006-07-16. મેળવેલ 2008-07-04.

[Saved-56] Schecter, Jerrold L.; Deriabin, Peter S. (1992). The Spy Who Saved the World: How a Soviet Colonel Changed the Course of the Cold War. Scribner. ISBN 0684190680.

[Patti-57] Patti, Archimedes L. A (1980). Why Viet Nam?: Prelude to America's albatross. University of California Press. ISBN 0520041569. Unknown parameter |isbn-10= ignored (મદદ)

[Adams1998-58] ૫૮.૦ ^૫૮.૧ Adams, Sam (1994). War of Numbers: an Intelligence Memoir. Steerforth Press. ISBN 188364223X.

['70s_49-59] ૫૯.૦ ^૫૯.૧ ^૫૯.૨ ^૫૯.૩ ^૫૯.૪ ^૫૯.૫ Frum, David (2000). How We Got Here: The '70s. New York, New York: Basic Books. પૃષ્ઠ 49–51. ISBN 0465041957. Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)

[60] "Transcript of a recording of a meeting between President Richard Nixon and H. R. Haldeman in the oval office". hpol.org. 1972-06-23. મૂળ માંથી 2012-01-12 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.

[Gray_III-61] Gray III, L. Patrick (2008). [www.lpatrickgrayiii.com In Nixon's Web:A Year in the Crosshairs of Watergate] Check |url= value (મદદ). Times Books/Henry Holt. ISBN 0805082565. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ); CS1 maint: discouraged parameter (link)

[62] "Executive Order 13470". Fas.org. મેળવેલ 2010-03-16.

[63] "બુશ ઓર્ડસ ઇન્ટેલીજીન્સ ઓવરહુલ", by ઓસોશિયેશન પ્રેસઓસોશિયેશન પ્રેસ દ્વારા, જુલાઇ 31, 2008

[blum1-64] Blum, William (1986). The CIA: A Forgotten History. Zed Books. ISBN 0-86232-480-7. CS1 maint: discouraged parameter (link)

[Weiner-65] Weiner, Tim (2007). Legacy of Ashes. Doubleday. ISBN 978-0-385-51445-3.

[66] ""રીવ્યુ ઓફ 'લેગસી ઓફ એશીસ: ધ હિસ્ટ્રી ઓફ સીઈએ" બાય નિકોલસ દુજ્મોવિક, સીઈએ સેન્ટર ફોર ધ સ્ટડી ઓફ ઇન્ટેલિજનસ, નવેમ્બર 26, 2007". મૂળ માંથી 2020-07-14 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૨૦-૦૭-૧૪ ના રોજ વેબેક મશિન

[67] Richelson, Jeffrey (2007-09-11). "Sins of Omission and Commission". મેળવેલ 2008-07-04.

[68] રૂબીન, અલીસ્સા જે.; માઝેતી, માર્ક (ડિસેમ્બર 31, 2009). "અફધાન બેસ હીટ બાય અટેક હેઝ પીવોટલ રોલ ઇન કોન્ફીલ્ટ". ન્યૂયાર્ક ટાઇમ્સ. http://www.nytimes.com/2010/01/01/world/asia/01afghan.html. ફરી પ્રકાશન જાન્યુઆરી 1, 2010.

[WiseMole-69] Wise, David (1992). Molehunt: The Secret Search for Traitors That Shattered the CIA. Random House. ISBN 0394585143.

[BaerEvil-70] Baer, Robert (2003). See No Evil: The True Story of a Ground Soldier in the CIA's War on Terrorism. Three Rivers Press. ISBN 140004684X.

[Wright-71] Wright, Peter (1987). Spycatcher. William Heinemann. ISBN 0670820555. Unknown parameter |coauthor= ignored (|author= suggested) (મદદ); CS1 maint: discouraged parameter (link)

[72] "FBI History: Famous Cases — Aldrich Hazen Ames". Federal Bureau of Investigation. મૂળ સંગ્રહિત માંથી 2002-06-06 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.

[McKinleyKH11-73] McKinley, Cynthia A. S. "When the Enemy Has Our Eyes".

[74] સીઆઇએ (CIA) : ઓન ટોપ ઓફ એવરીથીંગ એલ્સ, નોટ વેરી ગુડ એટ ઇટીસ્ જોબ, રીવ્યૂ લેગસી ઓફ એશીશ ધ હિસ્ટ્રી ઓફ ધ સીઆઇએ (CIA) બાય ટીમ વેનેર ઇન ધ ઇકોનોમિસ્ટ , ઓગસ્ટ 16, 2007

[75] Weiner, Tim (2006-05-14). "Langley, We Have a Problem". The New York Times. મેળવેલ 2008-07-04.

[76] Kerber, Linda K. (2006-05-15). "Protecting the Nation's Memory". American Historical Association. મૂળ માંથી 2008-07-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-07-04.

[77] David Stout, Mark Mazzetti (2007-08-21). "Tenet's C.I.A. Unprepared for Qaeda Threat, Report Says". The New York Times. મેળવેલ 2008-07-04.

[BBC2007-08022-78] "CIA criticises ex-chief over 9/11". BBC News online. August 22, 2007. મેળવેલ 2009-12-31.

[Stockwell-79] Stockwell, John (October 1987). "The Secret Wars of the CIA, a lecture". Information Clearing House. મૂળ માંથી 2010-06-29 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06.

[Jones-80] Jones, Ishmael (January 2010). "Intelligence Reform is the President's Urgent Challenge". Washington Times. CS1 maint: discouraged parameter (link)

[SaundersCulture-81] Saunders, Frances Stonor (1999). The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters. New Press. ISBN 1-56584-664-8. CS1 maint: discouraged parameter (link)

[82] સ્ટીવ કોલ, ગોસ્ટ વોર (પેંગવીંન, 2005 edn), p.87.

[83] ગીલેસ ફોડેન, "બ્લોવબેક ક્રોનીકલ્સ ", ગારડીયન , સ્પટે. 15, 2001; જોહ્ન ક્લૂનીને યાદ કરીને, અનહોલી વોર્સ: અફધાનિસ્તાન, અમેરીકા અને આંતરાષ્ટ્રીય આંતકવાદ (પ્લુટો પ્રેસ, તારીખ નથી આપી)

[84] કોર્પોરેટીવ રીસર્ચ ટ્રાન્સસ્ક્રીપ્ટ ઓફ ફોક્સ ટીવી ઇન્ટરવ્યૂ વીથ જે. મિચેલ સ્પ્રિંગમાન્ન (યુએસ કાઉન્સલેટ ઇન જેહાદ, સાઉદી અરેબિયા ખાતેના, બિન-નિવાસી વિઝા ભાગના વડા, 1987-88માં) જુલાઈ 18, 2002.

[85] એન્ડૂ માર્શલ, "ટેરર બ્લોબેક બર્ન્સ સીઆઇએ (CIA) " સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૧૦-૦૪ ના રોજ વેબેક મશિન, ઇન્ડીપેન્ટેન્ટ ઓન સન્ડે , નવેમ્બર 1, 1998.

[86] કલૂનન ફર્ન્ટલાઇન ઇન્ટરવ્યૂહ, પીબીસી જુલાઇ 13, 2005.

[87] પીટર એલ બેરગેન, હોલી વોર ઇન્ક: Iઇન્સાઇડ ધ સિક્રેટ વર્ડ ઓફ ઓસામા બિન લાદેન (વીઆઇડેન્ટીફાઇડ & નીકોલસન, 2001), p.65.

[88] જેન મેયર, "જુનીયર: ગુપ્તચરાનું જીવન અમેરીકાના ઉચ્ચ અલ કાયદાના સ્ત્રોત", ન્યૂ યોર્ક , સ્પટે. 11, 2006.

[89] ટેનેટ, એટ ધ સેન્ટર ઓફ સ્ટ્રોમ , પીપી .119, 120.

[90] 9/11 કમિશન રિપોર્ટ , ચેપ્ટર 11, પે.342 (એચટીએમએલ વૃત્તાન્ત)

[91] જોઇન્ટ ઇન્કાવયરી ફાઇનલ રિપોર્ટ પાર્ટ થ્રી સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન, p.387.

[92] ટેનેટ સ્ટેટમેન્ટ ટુ ધ 9/11 કમિશન, માર્ચ 24, 2004, p.8.

[93] જ્યાર્જ ટેનેટ, At The Center Of The Storm (Harper Press, 2007), pp.121–2; cf. p.178.જ્યાર્જ ટેનેટ, એટ ધ સેન્ટર ઓફ ધ સ્ટ્રોમ (હાર્પેર પ્રેસ,

[Attack,_Bob_Woodward_2004-94] ૯૪.૦ ^૯૪.૧ ^૯૪.૨ ^૯૪.૩ અટેક ઓફ પ્લાન, બોબ વુડવર્ડ, સીમોન એન્ડ શુસ્ટર, 2004.

[95] Tucker, Mike (2008). Operation Hotel California: The Clandestine War inside Iraq. The Lyons Press. ISBN 9781599213668. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ)

[96] "An interview on public radio with the author". મૂળ માંથી 2011-09-30 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-03-16. સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૯-૩૦ ના રોજ વેબેક મશિન

[97] બીહાઇન્ડ લાઇન્સ, એન અનસીન વોર, ફાયે બ્રોવર્સ, ક્રિસ્ટીના સાયન્સ મોનીટર, એપ્રિલ 2003.

[98] ઓપરેશન હોટેલ કેલિફોર્નીયા: ગુપ્તચર યુદ્ઘ ઇરાકની અંદર, માઇક ટુકેર, ચાર્લેસ ફાડ્ડીડ, 2008, ધ લયનોસ પ્રેસ |isbn=9781599213668

[99] "Office of Transnational Issues". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[100] "CIA Crime and Narcotics Center". મૂળ માંથી 2009-04-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06. સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૪-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન

[101] ગ્રે વેબ્બ ડાર્ક એલીયન્સ

[102] Solomon, Norman, (Jan./Feb. 1997, "Snow Job". વધારાનું'

[103] ttp://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601103&sid=a0vWnerimBZw. Missing or empty |title= (મદદ)

[104] બીબીસી ન્યૂઝ, મે 14, 2009, "પેલોસી સેય્સ સીઆઇએ (CIA) લાઇડ ઓન 'ટોર્ચર'" http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8050930.stm

[105] બીબીસી ન્યૂઝ, જુલાઇ 9, 2009, "સીઆઇએ (CIA) 'ઓફ્ટન લાઇડ ટુ ક્રોંગ્રેસમેન'" http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8143081.stm

[106] "આર્કાઇવ ક .પિ" (^{[મૃત કડી]}). મૂળ સંગ્રહિત માંથી 2009-07-15 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-09-06.

[107] "US CODE: Title 50,413b. Presidential approval and reporting of covert actions". Law.cornell.edu. 2009-07-20. મેળવેલ 2010-03-16.

[108] "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-07-14 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-07-14.

[109] [૧]^{[મૃત કડી]}

[110] Pincus, Walter (2008-07-17). "House Passes Intelligence Authorization Bill". washingtonpost.com. મેળવેલ 2010-03-16.

[111] "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-07-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-07-17.

[112] "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-07-17 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-07-17.

[113] "Cheney ordered intel withheld from Congress-senator". Reuters. મેળવેલ 2010-03-16.

[114] Gorman, Siobhan (2009-07-15). "CIA Plan Envisioned Hit Teams Killing al Qaeda Leaders - WSJ.com". Online.wsj.com. મેળવેલ 2010-03-16.

[115] Siobhan Gorman (July 13, 2009). "CIA Had Secret Al Qaeda Plan". Wall Street Journal. મેળવેલ 2009-08-06.

[116] Tabassum Zakaria. "House launches investigation into CIA program". Reuters. મેળવેલ 2010-03-16.

[117] "Holt Calls for Next Church Committee on CIA « The Washington Independent". Washingtonindependent.com. મૂળ માંથી 2010-03-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-03-16.

[118] Mazzetti, Mark; Shane, Scott (2009-07-18). "House Looks Into Secrets Withheld From Congress". The New York Times. મેળવેલ 2010-04-28.

[119] Barbara Starr (February 4, 2010). "Intelligence chief: U.S. can kill Americans abroad". CNN.

[120] "Intelligence Official Acknowledges Policy Allowing Targeted Killings Of Americans". American Civil Liberties Union. February 4, 2010.

[૫]

[૧]

[૨]

[૩]

[૪]

[૬]

[૭]

[૮]

[૯]

[૧૦]

[૧૧]

[૧૨]

[૧૩]

[૧૪]

[૧૫]

[૧૬]

[૧૭]

[૧૮]

[૧૯]

[૨૦]

[૨૧]

[૨૨]

[૨૩]

[૨૪]

[૨૫]

[૨૬]

[૨૭]

[૨૮]

[૨૯]

[૩૦]

[૩૧]

[૩૨]

[૩૩]

[૩૪]

[૩૫]

[૩૬]

[૩૭]

[૩૮]

[૩૯]

[૪૦]

[૪૧]

[૪૨]

[૪૩]

[૪૪]

[૪૫]

[૪૬]

[૪૭]

[૪૮]

[૪૯]

[૫૦]

[૫૧]

[૫૨]

[૫૩]

[૫૪]

[૫૫]

[૫૬]

[૫૭]

[૫૮]

[૫૯]

[૬૦]

[૬૧]

[૬૨]

[૬૩]

[૬૪]

[૬૫]

[૬૬]

[૬૭]

[૬૮]

[૬૯]

[૭૦]

[૭૧]

[૭૨]

[૭૩]

[૭૪]

[૭૫]

[૭૬]

[૭૭]

[૭૮]

[૭૯]

[૮૦]

[૮૧]

[૮૨]

[૮૩]

[૮૪]

[૮૫]

[૮૬]

[૮૭]

[૮૮]

[૮૯]

[૯૦]

[૯૧]

[૯૨]

[૯૩]

[૯૪]

[૯૫]

[૯૬]

[૯૭]

[૯૮]

[૯૯]

[૧૦૦]