ઝામ્બિયા

રિપબ્લિક ઓફ ઝામ્બિયા
રિપબ્લિક ઓફ ઝામ્બિયા;
	ધ્વજ રાજચિહ્ન
	સૂત્ર: ; "One Zambia, One Nation"
	રાષ્ટ્રગીત: "Stand and Sing of Zambia, Proud and Free";
રાજધાની	લુસાકા; 15°25′S 28°17′E / 15.417°S 28.283°E
સૌથી મોટું શહેર	capital
અધિકૃત ભાષાઓ	English
માન્ય પ્રાદેશિક ભાષાઓ	List 33.5% Bemba ; 14.8% Nyanja ; 11.4% Tonga ; 5.5% Lozi ; 4.5% Chewa ; 3.0% Nsenga ; 2.6% Tumbuka ; 1.9% Lunda ; 1.9% Kaonde ; 1.8% Lala ; 1.8% Lamba ; 1.7% English ; 1.5% Luvale ; 1.3% Mambwe ; 1.2% Lenje ; 1.2% Namwanga ; 1.0% Bisa ; 0.9% Ushi ; 0.7% Ila ; 0.7% Mbunda ; 0.7% Ngoni ; 0.7% Senga ; 0.6% Lungu ; 0.5% Toka-Leya ; 4.7% Others ;
વંશીય જૂથો (2010)	List 21.0% Bemba ; 13.6% Tonga ; 7.4% Chewa ; 5.7% Lozi ; 5.3% Nsenga ; 4.4% Tumbuka ; 4.0% Ngoni ; 3.1% Lala ; 2.9% Kaonde ; 2.8% Namwanga ; 2.6% Lunda (Northern) ; 2.5% Mambwe ; 2.2% Luvale ; 2.1% Lamba ; 1.9% Ushi ; 1.6% Bisa ; 1.6% Lenje ; 1.2% Mbunda ; 0.9% Lunda (Luapula) ; 0.9% Senga ; 0.8% Ila ; 0.8% Lungu ; 0.7% Tabwa ; 0.7% Soli ; 0.7% Kunda ; 0.6% Ngumbo ; 0.5% Chishinga ; 0.5% Chokwe ; 0.5% Nkoya ; 5.4% Other ethnics ; 0.8% Major racial ; 0.4% Unclassified ;
ધર્મ (2010)	95.7% Christianity (Official) 75.3% Protestantism 20.3% Catholicism; 2.1% Baháʼí; 0.5% Islam; 0.2% Hinduism; 2.5% Others;
લોકોની ઓળખ	Zambian
સરકાર	Unitary presidential constitutional republic
• President	Edgar Lungu
• Vice President	Inonge Wina
સંસદ	National Assembly
Independence from the United Kingdom
• North-Western Rhodesia	27 June 1890
• Barotziland-North-Western Rhodesia	28 November 1899
• North-Eastern Rhodesia	29 January 1900
• Amalgamation of Northern Rhodesia	17 August 1911
• Federation of Rhodesia and Nyasaland	1 August 1953
• Republic of Zambia	24 October 1964
• Current constitution	5 January 2016
વિસ્તાર
• કુલ	752,618 km2 (290,587 sq mi) (38th)
• જળ (%)	1
વસ્તી
• 2016 અંદાજીત	16,591,390 (65th)
• 2010 વસ્તી ગણતરી	13,092,666
• ગીચતા	17.2/km2 (44.5/sq mi) (191st)
GDP (PPP)	2019 અંદાજીત
• કુલ	$75.857 billion
• Per capita	$4,148
GDP (nominal)	2019 અંદાજીત
• કુલ	$23.946 billion
• Per capita	$1,307
જીની (2015)	57.1; high
માનવ વિકાસ દર (HDI) (2019)	0.584; medium · 146th
ચલણ	Zambian kwacha (ZMW)
સમય વિસ્તાર	UTC+2 (CAT)
તારીખ બંધારણ	dd/mm/yyyy
વાહન દિશા	left
ટેલિફોન કોડ	+260
ઇન્ટરનેટ ડોમેઇન (TLD)	.zm

ઝામ્બિયા આફ્રિકાની દક્ષિણ-પુર્વમાં આવેલો એક સ્વતંત્ર દેશ છે અને તેની રાજધાની લુસાકા છે.

ઇતિહાસ

ઈ.સ ૧૮૯૦ પહેલા ઝામ્બિયામાં સ્વતંત્ર અને આફ્રિકાના સ્થાનીક ર઼ાજવીઓ દ્વારા રાજ ચાલતુ હતુ. ઈ.સ ૧૮૯૦થી ૧૯૨૩ સુધી ઝામ્બિયા સર સિસિલ રહોડસ દ્વારા સ્થાપીત બ્રિટિશ દક્ષિણ આફ્રિકા કંપની જેણે તેને પોતાનું સંસ્થાન બનાવી તેના દ્વારા ચાલતુ હતું અને ૧૯૧૧ થી ૧૯૬૪ દરમ્યાન તે ઉત્તર રહોડેશીયાના નામથી જાણીતું હતું.૧૯૬૪થી ૧૯૮૦ સુધી ગોરી લઘુમતી પ્રજા દ્વારા વહિવટ ચાલતો હતો જેનો ૧૯૮૦મા પુર્ણ સ્વતંત્રતા સાથે અંત આવ્યો હતો.૨૪મી ઓક્ટોબર ૧૯૮૦થી ઝામ્બિયા કેનેથ કોન્ડાના નેત્રુત્વ હેઠળ સંપુર્ણ પ્રજાસત્તાક ગણરાજ્ય બન્યુ હતું.

ભૂગોળ

ઝામ્બિયા ઉત્તરમાં કોંગો ગણરાજ્ય,ઉત્તર-પુર્વમા ટાન્ઝાનિયા,પુર્વમા મલાવી,દ્ક્ષિણ-પુર્વમા મોઝામ્બિક,દક્ષિણમા ઝિમ્બાબ્વે અને બોટસવાના,દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં નામિબીયા અને પશ્ચિમમાં એંગોલા આવેલા છે.ઝામ્બિયાનુ નામ દેશમાંથી પસાર થતી ઝામ્બેઝી નદી ઉપરથી પડેલ છે. દુનીયાનો સૌથી મોટો જળ ધોધ "વિક્ટોરીયા ધોધ" ઝામ્બિયા અને ઝિમ્બાબ્વેની સરહદ ઉપર આવેલ છે. ઝામ્બેઝી અને કોંગો ઝામ્બિયાની બે સૌથી મોટી નદીઓ છે. ઝામ્બિયા ઉષ્ણકટિબંધમાં આવેલ છતાં ૧૨૦૦મિટરની સરેરાસ ઊંચાઈ ધરાવતો ઉચ્ચપ્રદેશ હોવાથી વાતાવરણ મોટે ભાગે સમઘાત રહે છે. દેશમાં નવેમ્બરથી અપ્રિલ દરમ્યાન વરસાદી રુતુ હોય છે જ્યારે મે-જુનથી ઓક્ટોબર સુધી સુકુ હવામાન હોય છે.

ઉદ્યોગ

ઝામ્બિયા મા મુખ્યત્વે મકાઈ,સોરગમ,ચોખા,મગફળી,તમાકુ,શેરડી અને કોફીનો પાક લેવાય છે. ઝામ્બિયાનું અર્થતંત્ર ખનીજો અને ખનીજ શુધ્ધીકરણ પર આધારીત છે. ઝામ્બિયામાં તાંબુ,કોબાલ્ટ,જસત,સીસુ,સોનુ,ચાંદી અને કોલસો જેવા ખનીજોના મોટા ભંડાર આવેલા છે.

વસ્તીવિષયક

દેશની મોટાભાગની વસ્તી બાન્ટુ જાતીના આફ્રિકન લોકોની છે અને તેઓ મુખ્યવે ખ્રિસ્તી ધર્મ પાળે છે. દેશનો સત્તાવાર રાજ્યધર્મ પણ ખ્રિસ્તી છે પરંતુ અન્ય ધર્મ પાળવાની સ્વતંત્રતા છે. અંગ્રેજી દેશની સત્તાવાર રાજભાષા છે અને બીજી ઘણી સ્થાનીક ભાષાઓનો પણ ઉપયોગ થાય છે.

સંદર્ભો

↑ Census of Population and Housing National Analytical Report 2010 સંગ્રહિત ૨૦૧૭-૧૧-૧૪ ના રોજ વેબેક મશિન Central Statistical Office, Zambia
↑ "Amended Constitution of Zambia". Government of Zambia. મેળવેલ 15 October 2016.
↑ United Nations Statistics Division. "Population by sex, rate of population increase, surface area and density" (PDF). મેળવેલ 9 November 2007.
↑ "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. મેળવેલ 10 September 2017.
↑ Central Statistical Office, Government of Zambia. "2010 Census Population Summaries" (PDF). મૂળ (PDF) માંથી 14 નવેમ્બર 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 6 March 2018.
↑ ^૬.૦ ^૬.૧ ^૬.૨ ^૬.૩ "Zambia". International Monetary Fund.
↑ "Gini Index". World Bank. મેળવેલ 2 September 2019.
↑ Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. પૃષ્ઠ 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. મેળવેલ 16 December 2020.

[ZMBCSO2016-1] Census of Population and Housing National Analytical Report 2010 સંગ્રહિત ૨૦૧૭-૧૧-૧૪ ના રોજ વેબેક મશિન Central Statistical Office, Zambia

[const-2] "Amended Constitution of Zambia". Government of Zambia. મેળવેલ 15 October 2016.

[area-3] United Nations Statistics Division. "Population by sex, rate of population increase, surface area and density" (PDF). મેળવેલ 9 November 2007.

[UN_WPP-4] "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. મેળવેલ 10 September 2017.

[censubibpibjnii-5] Central Statistical Office, Government of Zambia. "2010 Census Population Summaries" (PDF). મૂળ (PDF) માંથી 14 નવેમ્બર 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 6 March 2018.

[imf2-6] ૬.૦ ^૬.૧ ^૬.૨ ^૬.૩ "Zambia". International Monetary Fund.

[wb-gini-7] "Gini Index". World Bank. મેળવેલ 2 September 2019.

[UNHDR-8] Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. પૃષ્ઠ 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. મેળવેલ 16 December 2020.

[૧]

[૨]

[૩]

[૪]

[૫]

[૬]

[૭]

[૮]

રિપબ્લિક ઓફ ઝામ્બિયા
ધ્વજ રાજચિહ્ન
સૂત્ર: "One Zambia, One Nation"
રાષ્ટ્રગીત: "Stand and Sing of Zambia, Proud and Free"

રાજધાની	લુસાકા 15°25′S 28°17′E / 15.417°S 28.283°E / -15.417; 28.283
સૌથી મોટું શહેર	capital
અધિકૃત ભાષાઓ	English
માન્ય પ્રાદેશિક ભાષાઓ	List 33.5% Bemba 14.8% Nyanja 11.4% Tonga 5.5% Lozi 4.5% Chewa 3.0% Nsenga 2.6% Tumbuka 1.9% Lunda 1.9% Kaonde 1.8% Lala 1.8% Lamba 1.7% English 1.5% Luvale 1.3% Mambwe 1.2% Lenje 1.2% Namwanga 1.0% Bisa 0.9% Ushi 0.7% Ila 0.7% Mbunda 0.7% Ngoni 0.7% Senga 0.6% Lungu 0.5% Toka-Leya 4.7% Others
વંશીય જૂથો (2010^[૧])	List 21.0% Bemba 13.6% Tonga 7.4% Chewa 5.7% Lozi 5.3% Nsenga 4.4% Tumbuka 4.0% Ngoni 3.1% Lala 2.9% Kaonde 2.8% Namwanga 2.6% Lunda (Northern) 2.5% Mambwe 2.2% Luvale 2.1% Lamba 1.9% Ushi 1.6% Bisa 1.6% Lenje 1.2% Mbunda 0.9% Lunda (Luapula) 0.9% Senga 0.8% Ila 0.8% Lungu 0.7% Tabwa 0.7% Soli 0.7% Kunda 0.6% Ngumbo 0.5% Chishinga 0.5% Chokwe 0.5% Nkoya 5.4% Other ethnics 0.8% Major racial 0.4% Unclassified
ધર્મ (2010)^[૨]	95.7% Christianity (Official) 75.3% Protestantism 20.3% Catholicism 2.1% Baháʼí 0.5% Islam 0.2% Hinduism 2.5% Others
લોકોની ઓળખ	Zambian
સરકાર	Unitary presidential constitutional republic

• President	Edgar Lungu
• Vice President	Inonge Wina

સંસદ	National Assembly
Independence from the United Kingdom

• North-Western Rhodesia	27 June 1890
• Barotziland-North-Western Rhodesia	28 November 1899
• North-Eastern Rhodesia	29 January 1900
• Amalgamation of Northern Rhodesia	17 August 1911
• Federation of Rhodesia and Nyasaland	1 August 1953
• Republic of Zambia	24 October 1964
• Current constitution	5 January 2016

વિસ્તાર
• કુલ	752,618 km² (290,587 sq mi)^[૩] (38th)
• જળ (%)	1
વસ્તી
• 2016 અંદાજીત	16,591,390^[૪] (65th)
• 2010 વસ્તી ગણતરી	13,092,666^[૫]
• ગીચતા	17.2/km² (44.5/sq mi) (191st)
GDP (PPP)	2019 અંદાજીત
• કુલ	$75.857 billion^[૬]
• Per capita	$4,148^[૬]
GDP (nominal)	2019 અંદાજીત
• કુલ	$23.946 billion^[૬]
• Per capita	$1,307^[૬]
જીની (2015)	57.1^[૭] high
માનવ વિકાસ દર (HDI) (2019)	0.584^[૮] medium · 146th
ચલણ	Zambian kwacha (ZMW)
સમય વિસ્તાર	UTC+2 (CAT)
તારીખ બંધારણ	dd/mm/yyyy
વાહન દિશા	left
ટેલિફોન કોડ	+260
ઇન્ટરનેટ ડોમેઇન (TLD)	.zm