તૈમુરલંઘ

તૈમુરલંઘ તુર્કીશ-મોંગોલ પર્શિયાના વિજેતા હતા, જેમણે આધુનિક સમયના ઈરાન અને મધ્ય એશિયામાં અને આસપાસ તૈમુરિડ સામ્રાજ્યની સ્થાપના કરી હતી, તે તૈમુરિડ રાજવંશનો પ્રથમ શાસક બન્યો હતો. અપરાજિત રહેલા સેનાપતિ તરીકે, તેઓને ઇતિહાસમાં સર્વશ્રેષ્ઠ લશ્કરી નેતા અને વ્યૂહરચનાકાર તરીકે ગણવામાં આવે છે. તૈમૂરને કલા અને સ્થાપત્યનો મહાન આશ્રયદાતા પણ માનવામાં આવે છે, કારણ કે તેણે ઇબન ખાલ્ડુન અને હાફિઝ-એ અબરૂ જેવા બૌદ્ધિકો સાથે સંવાદો કર્યા હતા. તેને મોટા ભાગે મોટા ૧૦ × ૧૧ બોર્ડ પર રમતા ટેમરલેન ચેસ આવૃત્તિની શોધનો શ્રેય મળે છે. જ્હોન જોસેફ સાન્ડર્સના મતે, તૈમૂર "ઇસ્લામીકૃત અને ઇરાનીકૃત સમાજની પેદાશ" હતો, જે પરંપરાગત રીતે વિચરતી ન હતી.

તૈમુરલંઘ

દિલ્હી પર આક્રમણ કરીને દિલ્હીના સુલ્તાનને હરાવતો તૈમુર (૧૩૯૭-૧૩૯૮). ચિત્ર આશરે ૧૫૯૫-૧૬૦૦.

૯ એપ્રિલ ૧૩૩૬ના રોજ ટ્રાંસોક્સાનિયા (હાલનું ઉઝબેકિસ્તાનમાં)માં બાર્લાસ સંઘમાં જન્મેલા, તૈમૂરે ૧૩૭૦ સુધીમાં પશ્ચિમ ચાગતાઇ ખાનાતે પ્રદેશનું નિયંત્રણ મેળવ્યુ. તે આધાર પરથી, તેમણે પશ્ચિમી, દક્ષિણ અને મધ્ય એશિયા, કાકેશસ અને દક્ષિણ રશિયામાં લશ્કરી ઝુંબેશનું નેતૃત્વ કર્યું, અને ઇજિપ્ત અને સીરિયાના મામલુક્સને હરાવ્યા પછી જ્યારે દિલ્હી સલ્તનત પણ નબળી હતી ત્યારે મુસ્લિમ વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી શાસક તરીકે ઉભરી આવ્યો. આ જીતથી, તેણે તૈમુરિડ સામ્રાજ્યની સ્થાપના કરી, પરંતુ આ સામ્રાજ્ય તેના મૃત્યુ પછી ટૂંક સમયમાં ખંડિત થઈ ગયું.

તૈમૂર યુરોસીયન સ્ટેપ્પીના મહાન વિચરતી વિજેતાઓમાંનો છેલ્લો હતો, અને તેના સામ્રાજ્યએ ૧૬મી અને ૧૭મી સદીમાં વધુ માળખાગત અને સ્થાયી ઇસ્લામિક ગનપાઉડર સામ્રાજ્યોના ઉદભવ માટેનો મંચ સ્થાપ્યો. તૈમૂરે ચંગીઝ ખાન (મૃત્યુ ૧૨૨૭)ના મોગોલ સામ્રાજ્યની પુન:સ્થાપનાની કલ્પના કરી હતી અને ગારાર્ડ ચાલીઆન્ડ અનુસાર, પોતાને ચંગીઝ ખાનનો વારસદાર માન્યો હતો. જો કે ચેંગીઝ ખાનના વંશજ ના હોવા છતા તેમણે તેમના જીવનકાળ દરમિયાન બાદમાંના વિજયનો વારસો મેળવવાનો સ્પષ્ટપણે પ્રયાસ કર્યો. બીટ્રિસ ફોર્બ્સ માંઝના જણાવ્યા અનુસાર, "તેમૂરે પત્રવ્યવહારમાં પોતાને ચંગીઝ ખાનના સામ્રાજ્યના પુન:સ્થાપિતકર્તા તરીકે દર્શાવવા માટે આખા જીવન દરમ્યાન ચાલુ રાખ્યું". તેમણે તેમના ઇરાની, મામલુક અને ઓટ્ટોમન અભિયાનોને હસ્તાંતરણ કરનારાઓ દ્વારા લેવાયેલી જમીન પર કાયદેસર મંગોલ નિયંત્રણ પર ફરીથી લાદ્યા અને વાજબી ઠેરવ્યા. પોતાના વિજયને કાયદેસર બનાવવા માટે, તૈમૂરે ઇસ્લામિક પ્રતીકો અને ભાષા પર આધાર રાખ્યો, પોતાને "ઇસ્લામની તલવાર" તરીકે ઓળખાવ્યો, અને શૈક્ષણિક અને ધાર્મિક સંસ્થાઓને સમર્થન આપ્યું. તેમણે તેમના જીવનકાળ દરમિયાન લગભગ તમામ બોર્જિન નેતાઓને ઇસ્લામ ધર્મમાં પરિવર્તિત કર્યા. તૈમૂરે સ્મિર્નાના ઘેરામાં ક્રિશ્ચિયન નાઈટ્સ હોસ્પિટલરને નિર્ણાયક રીતે પરાજિત કરીને પોતાને એક ગાઝી તરીકે ઓળખાવ્યો. તેમના શાસનના અંત સુધીમાં, તૈમૂરે છગાઇ ખનાટે, ઇલખાનટે અને ગોલ્ડન હોર્ડેના તમામ બાકીના પ્રદેશો પર સંપૂર્ણ નિયંત્રણ મેળવ્યું હતું અને ચીનમાં યુઆન રાજવંશને ફરીથી સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ પણ કર્યો હતો.

તૈમૂરની સૈન્ય વ્યાપક રીતે બહુ-વંશીય હતી અને સમગ્ર એશિયા, આફ્રિકા અને યુરોપમાં ભય હતો, જેના અભિયાનોમાં મોટા ભાગના ભાગોમા તેમણે વિનાશ વેર્યો હતો. વિદ્વાનોનો અંદાજ છે કે તેના લશ્કરી અભિયાનો દ્વારા ૧.૭ કરોડ લોકોનાં મોત થયાં હતાં, જે તે સમયે વિશ્વની લગભગ ૫% વસ્તી હતી.

તે તૈમુરિડ સુલતાન, ખગોળશાસ્ત્રી અને ગણિતશાસ્ત્રી ઉલુગ બેગના દાદા હતા, જેમણે ૧૪૧૧ થી ૧૪૪૯ સુધી મધ્ય એશિયા પર શાસન કર્યું હતું, અને મોગલ સામ્રાજ્યના સ્થાપક, બાબર (1483–1530) ના પર-પરદાદા જેણે લગભગ તમામ ભારતીય ઉપખંડ પર શાસન કર્યુ હતું.