Vraj04

વૃષ્ણિ(વાર્ષણેય) વંશીય વૈશ્ય દશાલાડ વણિક સમાજ...

ગોત્ર : વૃષ્ણિ

મુળવંશ : ચંદ્રવંશ

મુળપુરુષ : વાસુદેવજી

મુળવંશ ગૌત્ર : અત્રી

મુળવંશ ગૌત્રમાતા : અનસૂયા માઁ

વંશ : વૃષ્ણિવંશ

કુળ : વૃષ્ણિ(વાર્ષણેય)કુળ

પૂર્વજવંશ : શ્રી વાસુદેવજીવંશ અને શ્રી પજૃન્યવંશ

કુળદેવી : અંબા ભવાની માઁ

કુળદેવ : ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ(શ્રી દ્વવારીકાધિશજી)

આધ્યપિતા (પુરુષ) : આદિ નારાયણ ભગવાન શ્રી વિષ્ણુ

આધ્યમાતા (સ્ત્રી) : મહાલક્ષ્મી માઁ

ઈષ્ટદેવ : ભગવાન શ્રીનાથજી

ઈષ્ટદેવી : યમુનાજી માઁ

મહાદેવ : હરસિધ્ધિનાથ મહાદેવ

ઉદ્ધારક દેવી :રાજમાતા હરસિધ્ધભવાની માઁ(કોયલા ડુંગર)

સહાયક દેવી : આઈ ખોડિયાર માઁ

પ્રરવર્ધક દેવ : શ્રી અક્રુરજી મહારાજ

રંગ : કેસરી

વેદ-પુરાણ : યજુર્વેદ / શ્રીમદ્ ભાગવત પુરાણ

ધજા : પિતાંબરી

વૃક્ષ: પિપળ અને કદંબ

નદી :કાલિન્દી(યમુનાજી)

મુખ્ય ગાદી : દ્વવારીકાનગરી(દેવભૂમિ દ્વારકા)

Hindu Dashalad Vanik - હિન્દુ દશાલાડ વણીક

વણિક એ ભારતીય ઉપખંડમાં મહત્વના એવા હિંદુ ધર્મની વર્ણવ્યવસ્થા મુજબનાં ચાર વર્ણો પૈકીનો એક વૈશ્ય વર્ણ છે. હિંદુ ધર્મ અનુસાર વૈશ્યનાં નિયત કર્મોમાં વેપાર, વાણિજ્ય, કૃષિ અને વિનયન જેવા કાર્યોનો સમાવેશ થાય છે.

ઉત્પતિ :

વિરાટ પુરુષ નારાયણ વિષ્ણુ ભગવાનના નાભિ તળાવમાંથી કમળ કર્ણિકામાં બેઠેલા બ્રહ્માજીનો જન્મ થયો હતો. આ પછી, જ્યારે ભગવાન વિષ્ણુની શક્તિથી ધન્ય બ્રહ્માજીએ સૃષ્ટિ માટે પ્રતિજ્ લીધી, ત્યારે તેમને દસ પુત્રોનો જન્મ થયો. તેના મનમાંથી મરીચિ, આંખમાંથી અત્રિ, મો માંથી આંગસ્ત્ર, કાનમાંથી પુલસ્ત્ય, નાભિમાંથી પુલુ, ચામડીમાંથી ભૃગુ, પ્રાણમાંથી વશિષ્ઠ, અંગૂઠમાંથી દક્ષ અને નરદ મુનિ તેના ખોળામાંથી જન્મ્યા હતા.

બ્રહ્માના પુત્ર અત્રીની અમૃતમય નજરથી ચંદ્રનો જન્મ થયો હતો,જેના વંશજો ચંદ્રવંશી તરીકે ઓળખાતા હતા.ચંદ્ર થી બુધ થયા. બુધ થી પુરુરવા થયા. પુરુરવા થી આયુ થયા. આયુ થી નહુષ થયા. નહુષ થી યયાતી થયા.યયાતી- દેવયાની થી યદુ નો જન્મ થયો. અને યયાતી- શર્મિષ્ઠા થી પુરુ નો જન્મ થયો તેના વંશજ પાંડવ થયા.યદુ રાજા ખુબજ પરાક્રમી હતા તેમના થી યદુવંશ નો શરૂઆત થઈ. યદુ ના પુત્ર સહસ્ત્રાઅર્જુન થયા.તેઓ તેમના પરાક્રમ થી સહસ્ત્રાજીત કહેવાયા. તેમના 24 મી પેઢીએ પરાક્રમી રાજા સાત્વત નો જન્મ થયો. સાત્વત એક પરાક્રમી રાજા થયા.તેમના સાત પુત્ર ભજમાન, ભજી, દિવ્ય, વૃષ્ણિ, મહાભોજ, દેવવૃક્ષ, અંધક થયા.તેઓ દરેક પોતાના વંશ આગળ વધારીયા. તેમા વૃષ્ણિના અને અંધકના વંશજઓ ખુબ પ્રતીષ્ઠા કરી. અંધક ના વંશજ માં અગ્રેસન અને દેવક પુત્ર થયા. અગ્રેસન ના પુત્ર કંસ અને દેવક ના પુત્રી દેવકી થયા. અંધકવંશ મથુરા અને વૃષ્ણિવંશ દ્વારીકા શાસક હતા. તે સમયે મથુરા માં ઉગ્રશેન અને કંસ હતા ત્યારે દ્વારીકા ના રાજા વસુદેવજી હતા.

વૃષ્ણિ ચંદ્રવંશી ક્ષત્રિયનો મહાન રાજા હતા. રાજા વૃષ્ણિ યદુકુલ સર્વોચ્ચ યદુ પુત્ર હતા. તેમની પાસેથી યાદવની શાખા વૃષ્ણિ રાજવંશ અથવા ક્રિષ્નાશ તરીકે ઓળખાય છે. વૃષ્ણિ રાજા થી વાર્ષણેય ધર્મ નો ઉદય થયો. તેઓ ક્ષત્રિય હતા પરંતુ વાણિજ્ય મા પ્રતિનિધિ હતી. વૈશ્યનાં નિયત કર્મોમાં વેપાર, વાણિજ્ય, કૃષિ અને વિનયન જેવા કાર્યો માં કુશળતા હતી. તેઓ દ્વારા વૈશ્ય નિતિ ની ઉત્પતિ થઈ. તેઓ વૈશ્ય નિતિ નો ઉદય કર્યો. વૃષ્ણિ રાજા ની બે પત્નીઓ હતી. 1-ગાંધારી અને 2-માદ્રી હતી. તેમણે ત્રણ સુમિત્ર,યુદ્ધજીત,દેવમીઢુષ નામક પુત્ર હતા. દેવમીઢુષ ને બે રાણી હતી 1- મદીષા અને 2- વૈશ્યાવર્ણા. દેવમીઢુષને રાણી મદીષા(જે નાગવંશની પુત્રી) થી શુર નામક પુત્ર હતો. શુર અને ભોજરાજકુમારી થી દસ પુત્ર અને પાંચ પુત્રી થતી. પુત્રઓ 1- વસુદેવ, 2-દેવભાગ, 3-દેવશ્રવા, 4- અનાધિષ્ટિ, 5-કનવક, 6- વત્સાવાન, 7- ગૃજ્જિમ, 8- શ્યામ, 9- શમીક, 10- ગંડૂસ. પુત્રીઓ- 1- પૃથકી, 2- પૃથા ( કુન્તી ), 3- શ્રુતદેવા, 4- શ્રુતસવા, 5- શ્રુતશ્ર. તેઓમાં વસુદેવ જયેષ્ઠ હતા. તેઓ વિવાહ દેવકી સાથે થયા. તેમના પુત્ર ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ થયા. યદુવંશી ક્ષત્રીય હોવા છતાં પણ તેઓ વાર્ષણેય હતા તે વૃષ્ણિ ના વંશજ હતા.

દેવમીઢુષને રાણી વૈશ્યાવર્ણા( જે વૈશ્યવંશ ની મુળપુત્રી) થી પજૃન્ય નામક પુત્ર હતો. પજૃન્ય ના નવ પુત્ર થયા. 1- ધરાનન્દ, 2- ધ્રુવનન્દ, 3- ઉપનન્દ, 4- અભિનંદ, 5- સુનંદ, 6- કર્માનંદ, 7- ધર્માંનંદ, 8- નન્દ(ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ ના પાલક પિતા જેઓ એ ગોપવંશ ની સ્થાપના કરી), 9- વલ્લભ.

યુદ્ધજીત ના અનમિત્ર નામક પુત્ર હતો. અનમિત્ર ના ત્રણ પુત્ર- નિમ્ન, શનિ, વૃષ્ણિ.

નિમ્ન ના પુત્રનું નામ સત્રજિત અને પ્રસેન હતું. શનિ ના પુત્ર - સત્યક અને સત્યકના પુત્રો યયુધન હતા, જેને સત્યિકિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. સત્યિકીના પુત્રો હતા જય, જયની કુની અને કુનીનો પુત્ર યુગંધર. અનમિત્રનો ત્રીજો પુત્ર વૃષ્ણિને બે પુત્રો - શ્રવફલ્ક અને ચિત્રરથ હતા. શ્રવફલ્ક પોતાના વાર્ષણેય ધર્મ સર્જક વૃષ્ણિ રાજા પ્રરવર્ધક હતા તેઓ વૈશ્યનાં નિયત કર્મોમાં વેપાર, વાણિજ્ય, કૃષિ અને વિનયન જેવા કાર્યો માં કુશળતા હતી.શ્રવફલ્ક જ્યાં પણ રહેતા હતા ત્યાં અણગમો વગેરેનો ડર નહોતો. એકવાર, કાશીના શક્તિશાળી રાજાએ ત્રણ વર્ષ સુધી રાજ્યમાં પાણીનો વરસાદ ન કર્યો, પછી તેણે શ્રવફલ્ક તેની સાથે સમાધાન કરવા બોલાવ્યું. તેઓ ત્યાં આવતાની સાથે જ વરસાદ શરૂ થયો હતો. બાદમાં તે જ કાશીરાજની ગાંડિની નામની પુત્રી સાથે લગ્ન કર્યા.તે દંપતીને તેર પુત્રો અને એક પુત્રીનો જન્મ થયો હતો. તેમાંથી શ્રેષ્ઠ હતા અક્રુરજી. અક્રુર ઉપરાંત શ્રવફલ્ક ના અન્ય પુત્રોનું નામ હતું - અસંગા, સરમેયા, મૃદુર, મૃદુવિદ, ગિરી, ધર્મવૃદ્ધ, સુકર્મ, ક્ષેત્રેક્ષ, અરિર્મદાન, શત્રુઘ્ન, ગંધમદન અને પ્રતિહુ અને પુત્રીનું નામ સુચિરા હતું. અક્રુરજી વિશે એવું કહેવામાં આવે છે કે તેઓ દાતા, યજ્,, શાસ્ત્રના વિદ્વાન, મહેમાનોનો પ્રેમી હતા. તેના પિતાની જેમ, તે જ્યાં જતા હતા ત્યાંનું વાતાવરણ શુભ હતું. સુખ સર્વત્ર છવાઈ ગયું હતું. તેઓ પગમાં પોતાના પિતા શ્રવફલ્ક તથા દાદા વૃષ્ણિ જેમ પદ્મચિન્હ હતુ. તેઓ મથુરા રાજ્ય માં દાન વિભાગ ના મુખ્ય હતા. અક્રુરજી એ વાર્ષણેય ધર્મ ના પ્રરવર્ધક હતા. તેઓ પૂર્વજ મનુ દ્રારા બતાવેલા દરેક વૈશ્ય નિતિ ના કાર્ય માં ઉચ્ચ હતા. તેઓ જયાં પણ રહેતા તે પ્રદેશ માં ખુશહાલી રેહેતી. તેઓ પોતાના પિતા તથા દાદા વૈશ્ય નિતિ નિયમો પ્રમાણે જ રહેતા. અક્રુરજી દ્વારા તેમના પુત્રો તથા તેમના ભાઈઓ અને કુળ લોકો વૈશ્ય નિતિ નિયમો પાલન કરતા. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ ના પાલક માતા-પિતા નન્દબાબા અને યશોદા પણ આજ ધર્મ ના હતા.અક્રુરજી-નન્દબાબા ભાઈ થતા હતા.અક્રુરજી વિશે એવું કહેવામાં આવે છે કે તેઓ દાતા, યજ્,, શાસ્ત્રના વિદ્વાન, મહેમાનોનો પ્રેમી હતા. તેના પિતાની જેમ, તે જ્યાં જતા હતા ત્યાંનું વાતાવરણ શુભ હતું. સુખ સર્વત્ર છવાઈ ગયું હતું. તેથી તેમનો વંશ વૈશ્ય કુળ તરીકે ઓળખાયા અને ક્ષત્રિય યદુવંશી વૃષ્ણિ ના વંશજ હોવાથી વાર્ષણેય ધર્મી કહેવાયા. કંસ જેવા દુરાચારી પણ અક્રુરજી ના પ્રભાવ ને સ્વીકાર કરતો હતો. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ ને મથુરા બોલાવા માટે અક્રુરજી નો સહારો લીધો હતો. અક્રુરજી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ ને ખુબજ માનતા હતા.

ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ એ કંસ રાજાને મારી નાખ્યો, તો પછી કંસનો પુત્ર મગધપતિ જરાસંધ, કૃષ્ણ અને યદુના નામ ભૂંસી નાખવાનો સંકલ્પબદ્ધ હતો. તેને રાજા વસુદેવ નુ રાજ્ય ખેદાન કરી નાખ્યું હતું. તે મથુરા અને યાદવ પર અવારનવાર હુમલો કરતો હતો. તેના ઘણા માલછા અને યવાની મિત્રો રાજા હતા. અંતે, યાદવોની સલામતીને ધ્યાનમાં રાખીને કૃષ્ણે મથુરા છોડવાનું નક્કી કર્યું. વિનીતા ના પુત્ર ગરુડની સલાહ અને કાકુડમીના આમંત્રણથી કૃષ્ણ કુશાસ્થલી આવ્યા હતા. દ્વારિકા નગર કુશાથલી તરીકે પહેલેથી હાજર હતી, કૃષ્ણે આ નિર્જન શહેરને ફરીથી વસાવ્યું. કૃષ્ણ પોતાના ૧૮ કુળ-બંધુઓ સાથે દ્વારિકા પહોંચ્યા. નવા નગર ને સજ્જ બનાવવા માટે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ એ અક્રુરજી ને નિમંત્રણ આપ્યું અક્રુરજી તેઓ પોતાના પુત્રો તથા તેમના ભાઈઓ અનેક વૈશ્યોને સાથે દ્વારિકા જતા રહ્યા.તેઓ ના ભાઈઓ પજૃન્ય અને શુર ના પુત્રો વાર્ષણેયી ધર્મ નું પાલન કરતા. તેઓ બધા પુત્રો તથા પૌત્રો ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા પુન:સર્જન કરેલી નગરી માં વસ્યા. ત્યાં થી તેમના વંશજ દ્વારા વૈશ્ય વંશ નો ઉદય દ્વારિકા માં થયો.તેમણે અક્રુરજી ની કાર્ય ક્ષમતા જોઈ તેમને દ્વારિકા ની અર્થવ્યવસ્થા નુ કાર્ય સોંપવામાં આવ્યું. વૈશ્યો ના બધાજ કાર્ય કરવાને કારણે તેમનું કુળ વાર્ષણેયી ( વૈષ્ણવ ) વૈશ્ય ના નામ થી ઓળખાયા.ત્યા તેઓ વાર્ષણેય ધર્મી વૈશ્યો ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ ને માનતા હતા. ત્યાર બાદ વૈશ્યો વંશજ આગળ વધ્યા. દ્વારિકા તેમજ આસપાસ આવેલા વિસ્તારમાં વસતા લોકો માં વૈશ્ય વંશજ નો ઉદય થયો. ગુર્જરધરા ના વૈશ્ય વંશ ક્ષત્રિય યદુવંશી વૃષ્ણિ ના વાર્ષણેય ધર્મી ના વંશજો છે.આજ દ્વારિકા તેમજ સોરઠ અને ગુર્જરધરા માં વસતા વૈશ્ય તેઓના વંશજ છે.તેઓ મુખ્યત્વે પોરબંદર, જામનગર, જૂનાગઢ, કચ્છ અને સૌરાષ્ટ્ર પ્રાંતના અન્ય તમામ જિલ્લામાં રહેતા.સોરઠીયા કચ્છ અને ગુજરાતી બોલે છે વાર્ષણેય ધર્મી વૈશ્ય પોતાના પ્રરવર્ધક દેવ અક્રુરજી ને માને છે ક્ષત્રિય યદુવંશીય વાર્ષણેય ધર્મ માં પરમપિતા નારાયણ ના અવતાર ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ એ જન્મ લઈ આ વંશ ને પરમ પવિત્ર કરી દીધો. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ વૃષ્ણિ વંશના હતા. વૃષ્ણોને 'વાર્ષણેય' કહેવાયા, જે પાછળથી વૈષ્ણવ બન્યા.

ત્યાર બાદ નવાબ મોહમદ બેગડા દ્વારા ધર્મ પરિવર્તન ના ચડાય થી મોટા ભાગના ના વાણીયા મધ્ય ગુજરાત માં આવી ગયા. દશાલાડ વાણીયા મૂળ વૈષ્ણવ છે. તેમના કુળદેવતા ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ છે તથા કુલદેવી અંબા ભવાની માઁ છે. તેઓ શ્રી દ્વારકાધીશ કૃષ્ણ ભગવાન ની પૂજા કરે છે વૈષ્ણવ ધર્મ ના છે આજ સુધી વૈશ્ય નિતિની 5 કરોડ લોકો સંખ્યા છે

• 1. બીજી અન્ય માહિતી :-

વણિક એટલે શું?

આ વણિક લોકો માટેનું સ્થળ હોવાને કારણે, મને લાગે છે કે વાણિક (અથવા વાણિયા) જાતીની સમજૂતી શામેલ કરવી યોગ્ય છે કે જે આપણો સમુદાય બનાવે છે (જાતિ, નાત, જાતે સમાન અર્થ છે).

ભારતીય જાતિ પ્રણાલીનો આધાર, સામાન્ય રીતે સમજાય છે, નીચેના અર્કમાં સારાંશ આપવામાં આવ્યો છે.

“અહીં ચાર મુખ્ય જાતિ છે જેમાં દરેકને વર્ગીકૃત કરવામાં આવી હતી. ખૂબ જ ટોચ પર બ્રાહ્મણો હતા - યાજકો, વિદ્વાનો અને દાર્શનિકો. બીજી ઉચ્ચતમ જાતિ ક્ષત્રિય હતી. આ યોદ્ધાઓ, શાસકો અને તે ગામ અથવા રાજ્યના સંરક્ષણ અને વહીવટ સાથે સંબંધિત હતા. ત્રીજું વૈશ્ય, જે વેપારીઓ, વેપારીઓ અને કૃષિ ઉત્પાદનમાં સામેલ લોકો હતા. સૌથી નીચી જાતિ શૂદ્રો હતી - અન્ય જાતિના મજૂર અને નોકર. દરેક જાતિમાં ઘણા વંશવેલોનો સમાવેશ થાય છે

વ્યવસાય દ્વારા વિભાજિત પેટા-અસ્કયામતો.

જાતિ જન્મ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવી હતી - તમે તમારા માતાપિતા જેવી જ જાતિમાં પડ્યા, અને તેને બદલવાનો લગભગ કોઈ રસ્તો નહોતો. જાતિ પદ્ધતિ તમારા વ્યવસાય, જીવનસાથીની પસંદગી અને તમારા જીવનના અન્ય ઘણા પાસાઓને નિર્ધારિત કરે છે. તમે ફક્ત તમારી જાતિ દ્વારા મંજૂરી મળેલી નોકરી કરી શક્યા. ઘણા માને છે કે જાતિ પદ્ધતિની શરૂઆત આર્ય લોકો દ્વારા ભારત પર આક્રમણ કરીને સ્થાયી થવાને કારણે સ્થાનિક વસ્તીને વશ કરવાના એક સ્વરૂપ તરીકે થઈ. આર્યો ઉચ્ચ જાતિમાં હતા, અને તેઓએ ઉપખંડના વતની લોકોને નીચલા જાતિમાં મૂક્યા. સિસ્ટમ તરફેણમાં આર્થિક દૃષ્ટિએ ટોચ પર, તેથી તેઓ યથાવત્ જાળવવા માટે પ્રેરિત હતા. બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મ બંને જાતિ પ્રણાલીમાં સુધારો લાવવાની કોશિશ કરી, પરંતુ અસફળ રહ્યા. છેવટે, ઔદ્યોગિક ક્રાંતિની અસર ઇતિહાસની સદીઓ પર પડી. ”

“સમાજની વૈવિધ્યપૂર્ણ જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા વૈષ્‍ય - વક્તા - વક્તાની કુશળતાના આધારે, બ્રાહ્મણો (વિદ્યાર્થીઓ અથવા વેદના વક્તાઓ - સંકલિત) ની પસંદગી કરશે. એ જ રીતે, વહીવટી હેતુઓ માટે, નેતૃત્વના ગુણોવાળા વૈશ્યની પસંદગી ક્ષત્રિય (સાર્વભૌમ, આદિજાતિ સરદાર, ક્ષત્રના સંચાલક - પ્રભુત્વ અથવા આદિજાતિ વિસ્તાર / નગર) તરીકે કરવામાં આવશે. વળી, એક વિશ (આદિજાતિ) - વૈશ્ય હોવા ઉપરાંત (બ્રાહ્મણો, ક્ષત્રિય, ગૌરક્ષકો અને લાકડાનું કામ કરનારાઓ વગેરે) - શૂદ્ર તરીકે ઓળખાતા મૂર્ત લોકો (જેનો અર્થ - આદિજાતિનો નથી) તે ખાસ આદિજાતિમાં બધા નવા આવનારાઓ (ઇમિગ્રન્ટ્સ) નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. પરંતુ સમય જતાં, આધુનિક યુગના વસાહતીની જેમ તે આદિજાતિ અથવા સામાજિક અવરોધોને વટાવી દેશે જેથી તે સમાજમાં સંપૂર્ણ રીતે સમાવિષ્ટ થઈ શકે અને અન્ય વ્યવસાયોને આગળ ધપાવી શકે. આમ, વિશાથી સંબંધિત તમામ જવાબદારીઓને ચાર પેટા વર્ગોમાં સમાવી શકાય છે: બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ર; ઉપર જણાવેલ ફરજો અને કુશળતા "(ઉપર આપેલા શબ્દ 'વિશા' એ બીજા શબ્દ 'વિશા' સાથે મૂંઝવણમાં ન આવે; વૈશ્યની પેટા પેટા જાતિઓને આપેલું નામ. વૈશ્યની પેટા જાતિઓ અને તેના આગળના વિભાગો વિશે નોંધ નીચે આપેલ છે.)

1. વૈશ્ય:-

વેપારીઓ, વેપારીઓ અને કૃષિ ઉત્પાદનમાં સામેલ લોકો વૈશ્ય તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યા હતા.

વૈશ્યને તેઓ જે પ્રકારના ધંધા અથવા વેપાર કરી રહ્યા હતા તે પ્રતિબિંબિત કરવા માટે વહેંચાયેલા હતા. કપડાં, કરિયાણાના વેપાર અને વિદેશી વેપાર સાથે સંકળાયેલા લોકોને વેનીયા અથવા વણિક કહેવાતા. “વાણીયા” શબ્દ વહાનીયા પરથી ઉતરી આવ્યો હોત; લોકો તેમના વિદેશી વેપાર માટે પરિવહન તરીકે બોટનો ઉપયોગ કરે છે. અન્ય હતા લોહાણા, ભાટિયા વગેરે.

1. વણિક:-

ઘણા વર્ષો પહેલા મેં વાંચ્યું હતું કે વાણીકની લગભગ 100 પેટા જાતિઓ છે. એક લેખમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે વાસ્તુપાલ (13 મી સદીની શરૂઆતમાં) ના સમયમાં વાણીકના 84 પેટા વિભાગોનો રેકોર્ડ હતો. આ પેટા વિભાગોને ઓળખવાના મારા પ્રયાસમાં, મેં 19 મુખ્ય વિભાગોના નામનું સંચાલન કર્યું છે અને, તેમની પેટા વિભાગોના સમાવેશ સાથે, હું કુલ 50 પર પહોંચી ગયો છું.

વણિક (વાણીયા) ના મુખ્ય પેટા વિભાગ છે:

લાડ, નીમા, ઝરોલા, પોરવાડ, શ્રીમાળી, ઓશવાલ, ખડયતા, કપોલ, સોરઠીયા, નાગર, મોh, મહેશ્વરી, ઝારોવી, ગુર્જર, દિશાવાલ, અગ્રવાલ, સોની, કંડોઇ અને ઘાંચી.

આમાંના ઘણાં સ્થાનો (ક્ષેત્ર, નગર અથવા ગામ) ના નામ પર આધારિત છે. આ વિભાગો ભારતના વિવિધ ભાગોમાં સિંધુ ખીણના લોકોના સ્થળાંતર પાછળ શોધી શકાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જેઓ મારવાડ (રાજસ્થાન) ના શ્રીમલ વિસ્તારમાં સ્થાયી થયા હતા તેઓને શ્રીમાળી કહેવામાં આવતું હતું, ઓસિયામાં ઓશવાલ હતા, સોરથમાં સોરઠીયા હતા, સ્કંદપુરમાં સ્કંદાયતા (ઉદયતા) હતા, ભરૂચની આજુબાજુના વિસ્તારમાં જે 'લાટ' પ્રાંત હતો તે લાડ હતું. , મોઢેરામાં મોઢ વગેરે હતા ત્યાં આગળ પેટા વિભાગ હતા; જે પ્રાંતના નાના ક્ષેત્ર પર આધારિત હતા. ઘોઘારી (ઘોઘા / ભાવનગર નજીક), હાલરી (જામનગર પાસે, ઝાલાવાડી (સુરેન્દ્રનગર નજીક), મચ્છુ કાંઠા (મચ્છુ નદી પરના શહેરો એટલે કે મોરબી, વાંકાનેર), ગોલવાડ, કુછી અને સમાન.

પરંતુ તમામ મુખ્ય વિભાગો સ્થાન આધારિત નથી. કેટલાક, જેમ કે સોની, કંડોઇ અને ઘાંચી, તે ચોક્કસ વ્યવસાયમાં લોકોને નામ આપવામાં આવ્યાં હતાં. ઉપરોક્ત મોટા ભાગના આગળ દશા અને વિશામાં વહેંચાયેલા હતા, આમ ગણતરી લગભગ બમણી થાય છે. દાન અને વિશા તરીકે વાણીકના વિભાજન માટે કોઈ નિશ્ચિત તર્ક મળ્યું નથી.

થોડા ખુલાસા, કંઈ ખૂબ જ વિશ્વાસપાત્ર નથી, નીચે આપેલ છે:

1. વણિકના બે જૂથો વચ્ચે મુકાબલો હતો ત્યાં એક પરિસ્થિતિ ઉભી થઈ. એક બાજુ 10 (દિશા) હતા અને 20 (વિશા)

બીજી બાજુ પર. તેઓ અને તેમના વંશજો ત્યારબાદથી અનુક્રમે દશા અને વિશા તરીકે જાણીતા છે.

૨. બે ભાઈઓના પરિવારમાં, નાના ભાઈના બાળકોને દશા (દશા અર્થ નાનો) અને મોટા ભાઈના બાળકોને વિશા કહેવાતા.

A. સ્થળાંતર દરમિયાન, વાણીક લોકોના જૂથ કે જે મૂળ ક્ષેત્રમાં (દેશમાં) રહ્યા, તેમને દશા કહેવાતા અને જેઓ બીજા વિસ્તારમાં (વિદેશ) ગયા, તેઓ વિશા તરીકે ઓળખાતા.

સ્થળાંતરના મુદ્દાને આધારે, મૂળ તે ક્ષેત્ર / દેશ (દેશ) ના લોકો દશા તરીકે ઓળખાતા હતા અને જેઓ બીજા વિસ્તાર / દેશ (વિદેશ) થી આવ્યા હતા તેમને વિશા નામ આપવામાં આવ્યું હતું.

નીચેની સૂચિ જેની સંખ્યા લગભગ 50 છે, તે ઉપર વર્ણવેલ તમામ ભિન્નતા અને વિભાગો લે છે.

દશા ઓશવાલ, ગોડવાડ ઓશવાલ, સુરત વિશા ઓશવાલ, દશા ઉદયતા, વિશા ઉદયતા, મોડાસા એકદા દશા ખદયતા, કપોલ (દશા / વિશા વિભાગ જોયા નથી પણ ગોત્ર પર આધારીત વિભાગો છે),

દશા લાડ, વિશા લાડ, સુરતી વિશા લાડ, દમણિયા વિશા લાડ, દશ સોરઠીયા, વિશા સોરઠીયા, દશા નગર, વિસાહ નગર, દશા ઝારોવી, વિશા ઝારોવી, દશ મોઢ , વિશા મોઢ, દશા મોઢ માંડલીયા,દશા નીમા, વિશા નીમા, વિરપુરા દશા નીમા, બાલાસિનોરા દશા નીમા, દશા ઝરોલા, વિશા ઝરોલા, દશા પોરવાડ, વિશા પોરવાડ, મારવાડ, વિશા પોરવાડ, સત્ત્વિક દશા પોરવાડ, દશા પોરવાડ મેશરી, ઘોઘરી દશા શ્રીમાળી, ઘોઘરી વિશા, શ્રીમતી શ્રીમાળી, સોરથ દશા શ્રીમાળી, સોરથ વિશા શ્રીમાળી, ઝાલાવાડી દશા શ્રીમાળી, ઝાલાવાડી વિશા શ્રીમાળી, હલારી વિશા શ્રીમાળી, 108 નાગોલ વિશા શ્રીમાળી, પાટણ વિશા શ્રીમાળી, દશા ઓશવાલ, ઘોઘરી વિશા ઓશવાલ, કાચ્છ, ઓચ્છલ, ઘોઘારી મોઢ, દશા મહેશ્વરી, વિશા મહેશ્વરી, દંડુ મહેશ્વરી, દશા ગુર્જર, વિશા ગુર્જર ચોવિશી ગુર્જર, દશા દિશાવાલ, વિશા દિશાવાલ, સુરતી દશા દિશાવાલ, શ્રીમાળી સોની (ત્યાં કોઈ દશા / વિશા કે અન્ય વિભાગ છે?), કંડોઇ, ઘાંચી વગેરે.

વણીક દ્વારા અનુસરવામાં આવેલા ધર્મો વણિક સમુદાયમાં આવતા મુખ્ય ધર્મોમાં જૈન અને વૈષ્ણવ (હિન્દુ) છે. પ્રાચીન સમયમાં, લોકો તેમના રાજાને જે ટેકો આપે છે તેનું પાલન કરવા માટે ધર્મ બદલતા હતા. હિન્દુથી બદલીને જૈન અને તેનાથી ઉલટું સ્વીકાર્યું હતું અને કોઈ ધાંધલધામ અથવા વિધિ વિના કરવામાં આવ્યું હતું

ગુજરાત રાજ્યમાં વસતા ગુજરાતી વણિક યાદી દશનગર વણિક દશાબાજ વણિક દાસા શ્રીમાળી મેશ્રી વણિક દાસા સોરઠીયા વણિક દિશાવલ વણિક ઘોઘારી વણિક હર્સોલા વણિક કપોલ ઉદયતા કચ્છી મહેશ્વરી લાડ વાણિક મેવાડા વણિક મોh વણિક નાઘેર વણિક નવગામ વિસનગર વણિક નીમા વણિક પંચા વણિક પંચ સોરથ વણિક પોરવાડ વણિક સૌરાષ્ટ્ર દાસા શ્રીમાળી વૈષ્ણવ વણિક વેનિષા વણિક વિસા શ્રીમાળી સુખડિયા વણિક વિઝા સોરથ વણિક ઝારોલા વણિક