હેબર પ્રવિધિ
હેબર પ્રવિધિ (અંગ્રેજી: Haber process) નો ઉપયોગ નાઈટ્રોજન અને હાઈડ્રોજનમાંથી એમોનિયા (NH3) બનાવવામાં થાય છે. આ રાસાયણિક પ્રક્રિયાની શોધ જર્મન ભૌતિક-રસાયણવિદ હેબર ફ્રિટ્ઝે ૧૯૦૭ થી ૧૯૦૯ એમ બે વર્ષનાં સંશોધન બાદ કરી હતી, જેના માટે તેમને ૧૯૧૮ નું રસાયણશાસ્ત્રનું નોબેલ પારિતોષિક પ્રાપ્ત થયેલું. આ પ્રક્રિયા નીચે મુજબ છે.
- N2 + 3 H2 → 2 NH3 (ΔH°= −૯૧.૮ kJ) => (ΔH°= −૪૫.૮ kJ·mol−1)
એમોનિયાના ઔદ્યોગિક ઉત્પાદન માટે ૧૫૦ થી ૨૦૦ વાતાવરણ દબાણ અને યોગ્ય તાપમાન તથા ઉદ્દીપકની હાજરી જરૂરી છે. ૧૯૧૩ માં કાર્લ બોશે આ પ્રક્રિયા ઔદ્યોગિક ઉત્પાદન માટે વિકસાવી, આથી આ વિધિ હેબર-બોશ પ્રવિધિ તરીકે પણ જાણીતી છે.[૧]
સંદર્ભ
ફેરફાર કરો | આ વિજ્ઞાન લેખ સ્ટબ છે. તમે તેને વિસ્તૃત કરીને વિકિપીડિયાને મદદ કરી શકો છો. |