અક્ષૌહિણી

અક્ષૌહિણી (હિન્દી ભાષા:अक्षौहिणी), એ, મહાભારત (આદિ પર્વ:૨.૧૫-૨૩) મુજબ પ્રાચિન સેના સંગઠના છે જે ૨૧,૮૭૦ રથ, ૨૧,૮૭૦ હાથી, ૬૫,૬૧૦ અશ્વ સવાર અને ૧,૦૯,૩૫૦ સૈનિક ધરાવે છે.

અક્ષૌહિણી સેનાનાં પેટા લશ્કરી એકમોની ગણતરી ^[૧]ફેરફાર કરો

લશ્કરી એકમનો પ્રકાર	ગુણોત્તર અને આંકડાઓની વિગત
૧-પત્તિ	૧-રથ : ૧-હાથી : ૩-અશ્વ સવાર : ૫-પાયદળના યોદ્ધા
૩-પત્તિ	૧-સેનામુખ
૩-સેનામુખ	૧-ગુલ્મ
૩-ગુલ્મ	૧-ગણ
૩-ગણ	૧-વાહિની
૩-વાહિની	૧-પૂતના
૩-પૂતના	૧-ચમુ/સેના
૩-ચમુ/સેના	૧-અનીકિની
૧૦-અનીકિની	૧-અક્ષૌહિણી

પેટા લશ્કરી એકમ મુજબ ગણતરીફેરફાર કરો

જેમાં ૨૧૮૭૦ હાથી, ૨૧૮૭૦ રથ, ૬૫૬૧૦ રથમાં જોડેલા સિવાયના ઘોડા અને ૧૦૯૩૫૦ પાયદળ હોય તેવું ચતુરંગી સૈન્ય. એનાં અંગ-ઉપાંગનું કોષ્ટકઃ

લશ્કરી એકમ	રથ	હાથી	ધોડેસવારો	પાયદળના યોદ્ધા	સરદાર
પત્તિ	૧	૧	૩	૫	પત્તિપાલ
સેનામુખ	૩	૩	૯	૧૫	સેનામુખી
ગુલ્મ	૯	૯	૨૭	૪૫	નાયક
ગણ	૨૭	૨૭	૮૧	૧૩૫	ગણનાયક
વાહિની	૮૧	૮૧	૨૪૩	૪૦૫	વાહિનીપતિ
પૂતના	૨૪૩	૨૪૩	૭૨૯	૧,૨૧૫	પૂતનાધિપતિ
ચમૂ/સેના	૭૨૯	૭૨૯	૨,૧૮૭	૩,૬૪૫	સેનાપતિ
અનીકિની	૨,૧૮૭	૨,૧૮૭	૬,૫૬૧	૧૦,૯૩૫	અનીકાધિપતિ
અક્ષૌહિણી	૨૧,૮૭૦	૨૧,૮૭૦	૬૫,૬૧૦	૧,૦૯,૩૫૦	મહાસેનાપતિ