ઈસાઈયતની ટીકા

ઈસાઈયતની ટીકા રોમન સામ્રાજ્ય દરમિયાન ધર્મની પ્રારંભિક રચના તરફ ખેંચાયેલી લાંબી ઇતિહાસ ધરાવે છે. વિવેચકોએ ક્રૂસેડ(પંથયુદ્ધ)થી લઈને આધુનિક આતંકવાદ સુધીની ખ્રિસ્તી માન્યતાઓ અને ઉપદેશો તેમજ ખ્રિસ્તી પગલાઓને પડકાર્યા છે. ખ્રિસ્તી ધર્મની વિરુદ્ધ બૌદ્ધિક દલીલોમાં એવી ધારણાઓ શામેલ છે કે તે હિંસા, ભ્રષ્ટાચાર, અંધશ્રદ્ધા, બહુમતી અને કટ્ટરતાની શ્રદ્ધા છે.

ઈસાઈ સંકેત

ઈસાઈયત ના શરૂઆતના વર્ષોમાં, નિયોપ્લેટોનિક તત્વજ્ઞાની પોર્ફિરી ખ્રિસ્તીઓ વિરુદ્ધ નામના તેમના પુસ્તક સાથે એક મુખ્ય વિવેચક તરીકે ઉભરી આવ્યો. પોર્ફિરીએ દલીલ કરી હતી કે ખ્રિસ્તી ધર્મ ખોટી ભવિષ્યવાણીઓ પર આધારિત છે જે હજી સુધી સાકાર થઈ નથી. રોમન સામ્રાજ્ય હેઠળ ઈસાઈયત અપનાવ્યા પછી, અસંમતિભર્યા ધાર્મિક અવાજોને સરકાર અને સાંપ્રદાયિક સત્તાવાળાઓ દ્વારા ધીમે ધીમે દબાવવામાં આવ્યા. એક મિલેનિયમ પછી, પ્રોટેસ્ટન્ટ સુધારાના કારણે યુરોપિયન ખ્રિસ્તી ધર્મ મૂળમાં વિભાજિત થયો અને ખ્રિસ્તી વિશ્વાસ વિશે આંતરિક અને બાહ્યરૂપે ફરી ટીકા થઈ. વૈજ્ઞાનિક ક્રાંતિ અને જ્ઞાનના યુગ સાથે, ખ્રિસ્તી ધર્મની મુખ્ય વિચારકો અને ફિલોસોફરો, જેમ કે વોલ્ટેર, ડેવિડ હ્યુમ, થોમસ પેન અને બેરોન ડી હોલબેક દ્વારા ટીકા કરવામાં આવી હતી.

આ વિવેચકોની કેન્દ્રિય થીમ ખ્રિસ્તી બાઇબલની ઐતિહાસિક ચોકસાઈને નકારી કાઢવાનો પ્રયત્ન કરતી હતી અને ખ્રિસ્તી પાદરીઓના ભ્રષ્ટાચાર પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતી હતી. અન્ય ચિંતકોએ, જેમ કે ઇમેન્યુઅલ કેન્ટે, ઇશ્વરવાદ માટે દલીલોને નકારી કાઢવાનો પ્રયાસ કરીને ખ્રિસ્તી ધર્મશાસ્ત્રની વ્યવસ્થિત અને વ્યાપક આલોચનાઓ શરૂ કરી.

આધુનિક સમયમાં, ખ્રિસ્તી ધર્મને રાજકીય હિલચાલ અને વિચારધારાની વિશાળ શ્રેણીમાંથી નોંધપાત્ર આલોચનાનો સામનો કરવો પડ્યો છે. અઢારમી સદીના અંતમાં, ફ્રેન્ચ ક્રાંતિએ ઘણાં રાજકારણીઓ અને ફિલસૂફો પરંપરાગત ખ્રિસ્તી સિધ્ધાંતોની ટીકા કરતા જોયા, સેક્યુલરિઝમની લહેર શરૂ કરી, જેમાં સેંકડો ચર્ચ બંધ થયા અને હજારો પાદરીઓને દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યા. ફ્રેન્ચ ક્રાંતિ બાદ, જ્હોન સ્ટુઅર્ટ મિલ અને કાર્લ માર્ક્સ જેવા ઉદારવાદ અને સામ્યવાદના અગ્રણી ફિલસૂફોએ ખ્રિસ્તી સિદ્ધાંતની આલોચના કરી કે તે રૂઢિચુસ્ત અને લોકશાહી વિરોધી છે. ફ્રીડ્રિચ નીત્શેએ લખ્યું છે કે ખ્રિસ્તી ધર્મમાં એક પ્રકારની ગુલામ નૈતિકતાનો વિકાસ થયો જે માનવ ઇચ્છામાં રહેલી ઇચ્છાઓને દબાવતો હતો. રશિયન ક્રાંતિ, ચિની ક્રાંતિ અને અન્ય ઘણા આધુનિક ક્રાંતિકારી ચળવળો પણ ઈસાઈ વિચારોની ટીકા તરફ દોરી ગયા છે.

આવી ટીકાઓ પ્રત્યે ખ્રિસ્તીઓના ઔપચારિક પ્રતિસાદને ઈસાઈ એપોલોજેટિક્સ તરીકે વર્ણવવામાં આવે છે. હિપ્પો અને થોમસ એક્વિનાસ જેવા ફિલસૂફો ઈસાઈયતની સ્થાપના પછીથી કેટલાક સૌથી પ્રખ્યાત રક્ષકો રહ્યા છે.

ભારતીયો અને હિંદુ ધર્મ તરફથી ટીકા

૧૯મી સદી

રામ મોહન રોયે ખ્રિસ્તી સિધ્ધાંતોની ટીકા કરી હતી અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તેઓ કેટલા "ગેરવાજબી" અને "સ્વ-વિરોધાભાસી" છે. તેઓ વધુમાં જણાવે છે કે ભારતમાંથી પણ લોકો આર્થિક મુશ્કેલી અને નબળાઇને લીધે ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવી રહ્યા હતા, જેમ યુરોપિયન યહુદીઓ પર, પ્રોત્સાહન અને બળ બંને દ્વારા ખ્રિસ્તી ધર્મ સ્વીકારવાનું દબાણ કરવામાં આવ્યું.

વિવેકાનંદ ખ્રિસ્તી ધર્મને "ભારતીય ચિંતનના નાના મોટા સંગ્રહનો સંગ્રહ માનતા હતા. અમારો ધર્મ એ છે કે જેમાં બૌદ્ધ ધર્મ તેની તમામ મહાનતા સાથે એક બળવાખોર બાળક છે, અને જેમાંથી ખ્રિસ્તી ધર્મ ખૂબ જ અનુકૂળ અનુકરણ છે."

તત્વચિંતક દયાનંદ સરસ્વતીએ ઈસાઈયતને "અશુદ્ધ ધર્મ, 'ખોટો ધર્મ' અને જંગલિયત સ્થિતિમાં નકામા લોકો દ્વારા જ માનવામાં ધર્મ" ગણાવ્યો. તેમણે એવી ટીકા પણ કરી છે કે જે બાઇબલની અનેક કથાઓ અને વિભાવનાઓ અનૈતિક છે, અને તે ક્રૂરતા, કપટ અને પ્રોત્સાહિત પાપ કરાવે છે.

૨૦મી સદી

૧૯૫૬ માં મધ્યપ્રદેશ સરકાર દ્વારા ક્રિશ્ચિયન મિશનરી પ્રવૃત્તિઓ અંગેના નિયોગી સમિતિનો અહેવાલ પ્રકાશિત થયો હતો. ભારતમાં વિવાદિત મિશનરી પ્રવૃત્તિઓ અંગેના આ પ્રભાવશાળી અહેવાલમાં ભલામણ કરવામાં આવી હતી કે ગેરકાયદેસર માધ્યમથી થતાં રૂપાંતરણો પર યોગ્ય નિયંત્રણનો અમલ થવો જોઈએ. ૧૯૫૦ ના દાયકામાં પણ, કે.એમ. પાણિકરનું કાર્ય "એશિયા અને પશ્ચિમનું વર્ચસ્વ" પ્રકાશિત થયું હતું અને આઝાદી પછીની ખ્રિસ્તી મિશનની ભારતીય ટીકાઓમાંની એક હતી. તેમાં દલીલ કરવામાં આવી હતી કે એશિયામાં મતાંતરિત કરવાનો પ્રયાસ ચોક્કસપણે નિષ્ફળ ગયો છે, અને આ નિષ્ફળતા એ મિશનરીઓ દ્વારા સત્યના એકાધિકારના દાવોને કારણે હતી અને એશિયન મનમાં પરોવાયું હતું: સામ્રાજ્યવાદ સાથે તેમનું જોડાણ અને ખ્રિસ્તી પશ્ચિમની નૈતિક અને વંશીય શ્રેષ્ઠતાનું વલણ.

ભારતીય લેખક રામ સ્વરૂપ ૧૯૮૦ ના દાયકામાં ખ્રિસ્તી મિશનરી પ્રથાઓની હિન્દુ વિવેચનાને "પુનર્જીવિત અને ફરીથી લોકપ્રિય કરવા" માટે સૌથી જવાબદાર હતા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ખ્રિસ્તી ધર્મ જેવા એકેશ્વરવાદી ધર્મોએ "તેમના પાલન કરનારાઓમાં અન્ય ધર્મો પ્રત્યે આદરના અભાવનું પોષણ કર્યું છે". ભારતીય અને હિન્દુ દ્રષ્ટિકોણથી ખ્રિસ્તી ધર્મની ટીકા કરનારા અન્ય મહત્વપૂર્ણ લેખકોમાં સીતા રામ ગોયલ અને અરૂણ શૌરીનો સમાવેશ થાય છે. અરુણ શૌરીએ હિંદુઓને વિનંતી કરી કે "એ હકીકતથી સાવધ રહેવું કે મિશનરીઓ પાસે એક જ ધ્યેય છે - ચર્ચ માટે આપણને પાક લેવો"; અને તેમણે લખ્યું કે તેઓએ તે લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવા માટે "ખૂબ જ સારી રીતે ગૂંથેલી, શક્તિશાળી, અત્યંત સારી રીતે વિકસિત સંસ્થાકીય માળખું વિકસિત કર્યું છે". ભારતમાં મિશનરીઝના તેમના “વ્યાપકપણે વાંચેલા અને ટાંકેલા” પુસ્તકમાં, શૌરીએ એવો કેસ બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો કે ક્રિશ્ચિયન ઇવેન્જેલિસ્ટિક પદ્ધતિઓ કાલ્પનિક ગણતરી અને ભૌતિકવાદી છે, અને શૌરીને, મિશનરી વ્યૂહરચના "પેન્ટાગોન નહીં તો ઈસુ જેવી, પ્લાનિંગ કમિશન જેવી લાગે છે ".