કમલેશ્વર બંધ

કમલેશ્વર બંધ
કમલેશ્વર બંધ
	કમલેશ્વર બંધનું તળાવ
	કમલેશ્વર બંધનું ગુજરાતમાં સ્થાન
અધિકૃત નામ	હીરણ-૧ બંધ
દેશ	ભારત
સ્થળ	વિસાવદર
અક્ષાંશ-રેખાંશ	21°11′54″N 70°39′44″E / 21.19833°N 70.66222°E
સ્થિતિ	સક્રિય
ઉદ્ઘાટન તારીખ	૧૯૫૯
બંધ અને સ્પિલવે
ઊંચાઇ	25 m (82 ft)
લંબાઈ	1,304 m (4,278 ft)
બંધ ક્ષમતા	447,000 m3 (584,654 cu yd)
સ્પિલવે ક્ષમતા	1,034 m (3,392 ft)
સરોવર
કુલ ક્ષમતા	38,580,000 m3 (31,277 acre⋅ft)
સક્રિય ક્ષમતા	35,020,000 m3 (28,391 acre⋅ft)
સપાટી વિસ્તાર	8 km2 (3 sq mi)

કમલેશ્વર બંધ ગીરનાં જંગલમાં આવેલો છે. આ બંધ તાલાલા શહેર સાથે તાલુકાનાં ગ્રામ્ય વિસ્તાર અને ગીર જંગલનાં વન્યપ્રાણીઓ માટે પીવાનાં પાણીનો એકમાત્ર સ્રોત છે. આ બંધ હીરણ નદી પર બાંધવામાં આવ્યો છે.^[૨] સાસણ ગીર ગામમાં વનખાતાના કાર્યાલયની બાજુમાં મગર-ઉછેર કેન્દ્ર ચાલે છે, એમાં ઉછેરવામાં આવેલી મગરો અમુક વયની થાય ત્યારે આ ડેમમાં છોડવામાં આવે છે.^[૩] આ બંધ ખાતેથી બાંધવામાં આવેલ નહેર મારફત તાલાલા, ઘુંસીયા, ગલીયાવડ, પીપળવા, બોરવાવ, વીરપુર, ગુંદરણ, ધ્રામણવા ગામને ખેતી માટે પાણી આપી શકાય છે. આ ઉપરાંત વેરાવળ તાલુકાનાં ગુણપર, સોનારીયા, કાજલી વગેરે ગામોને પણ આ નહેરનું પાણી પંહોચાડી શકાય છે^[૪].

વન-અવલોકન સ્થળ ફેરફાર કરો

કમલેશ્વર બંધ પર વનખાતા દ્વારા એક વોચ-ટાવર બનાવીને આ જગ્યાએ વન-અવલોકન સ્થળ બનાવવામાં આવ્યું છે.

કમલેશ્વર મહાદેવ ફેરફાર કરો

એક સમયે આ બંધની પાસે કમલેશ્વર મહાદેવનું પ્રસિદ્ધ મંદિર હતું અને એ મંદિરના નામ પરથી આ બંધનું નામ કમલેશ્વર બંધ રાખવામાં આવ્યુ છે. ૧૯૯૦ના દાયકા સુધી આ મંદિરની પાસે પર્યાવરણ શિક્ષણ શિબીરોનું નિયમિત આયોજન કરવામાં આવતું હતું. મંદિરની મુલાકાત જ્યારથી સામાન્ય જનતા માટે બંધ કરવામાં આવી, ત્યારથી આ શિબિરનું સ્થળ પણ બંધ કરી દેવામાં આવ્યુ છે.