ખંડકાવ્ય: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

== અર્થ ==

ખંડકાવ્યમાં માનવજીવનના એકાદ વૃત્તાંતનું, એના જીવનના અમુક ખંડનું અને ચાર પુરુષાર્થોમાંથી એકાદ પુરુષાર્થનું નિરૂપણ થતું હોય છે. ખંડકાવ્ય એ નર્યા પ્રસંગને નિરૂપતું પ્રસંગકાવ્ય કે કથા-અંશને નિરૂપતું કથાકાવ્ય નથી; પરંતુ વૃત્તાંતનો ટેકો લઈને માનવસંવેદનને (પછી ભલે એ મૃગ કે ચક્રવાકનું કથાપ્રતીકકથાપ્રતિક બનીને આવતું હોય) ઉત્કટતાથી આલેખીને જીવનના ખંડપ્રદેશના નિરૂપણ દ્વારા જીવન સમગ્રને આલોકિત કરતું હોય છે.<ref name=GVK>{{Cite web|title=ખંડકાવ્ય – Gujarati Vishwakosh – ગુજરાતી વિશ્વકોશ|url=https://gujarativishwakosh.org/%E0%AA%96%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AB%8D%E0%AA%AF/|access-date=2021-09-19|language=en-GB}}</ref>

== વ્યાખ્યા ==

== ઇતિહાસ ==

કવિ કાન્તે સંસ્કૃત અને અંગ્રેજી કાવ્યકલાના સુભગ સમન્વયરૂપે આ સાહિત્યપ્રકાર નિપજાવ્યો અને તે કૃતિઓ ‘ખંડકાવ્ય’નામે પ્રચલિત બન્યો. તેમણે લખેલા વૃત્તાંતકાવ્યો (‘[[વસંત વિજય]]’, ‘ચક્રવાકમિથુન’, ‘અતિજ્ઞાન’, ‘દેવયાની’)ને ખંડકાવ્યો તરીકે ઓળખાયા છે.<ref name=GVK/>

== અન્ય નામ ==

== માળખું ==

== ઉદાહરણો ==

=== પૌરાણિક વિષય વસ્તુ ===

* [[ભરત]] - [[કલાપી]]

* [[ઉત્તરા]] અને [[અભિમન્યુ]] - [[નરસિંહરાવ દિવેટિયા]]

* [[અશ્વત્થામા]] - [[મનસુખલાલ ઝવેરી]]

* [[વિશ્વામિત્ર]] - [[પ્રજારામ રાવળ|પ્રજારામ રાવળ]]

આ ઉપરાંત ‘[[જટાયુ (કવિતા સંગ્રહ)|જટાયુ]]’ [[સિતાંશુ યશશ્ચન્દ્ર]] , [[બાહુક]] ([[ચિનુ મોદી]]), અશ્વત્થામાની સ્વગતોક્તિ ([[નલિન રાવળ]]), ‘શિખંડી’‘[[શિખંડી]]’ ([[વિનોદ જોશી]]) પૌરાણિક વિષયોનો કથાસંદર્ભ લઈ લખાયેલા અન્ય ખંડ કાવ્યો છે.

== સંપાદનો ==

ઈ.સ. ૧૯૫૭માં ‘આપણાં ખંડકાવ્યો’- નામે [[ધીરુભાઈ ઠાકર]], [[ચીમનલાલ ત્રિવેદી|ચિમનલાલ ત્રિવેદી]] અને ચંદ્રશંકર ભટ્ટે ૨બે પુરવણીઓમાં ૩૦ ખંડાકાવ્યો સંપાદિત કર્યા હતા. એ પછી ૧૯૮૫માં ‘શ્રેષ્ઠ ગુજરાતી ખંડકાવ્યો’- નામે [[ચિનુ મોદી]] અને [[સતીશ વ્યાસ|સતીશ વ્યાસે]] એક સંપાદ્નસંપાદન બહાર પાડ્યું જેમાં એમણે ૧૪ શિષ્ટ, ૬ વિશિષ્ટ અને ૩ પરિશિષ્ટ એવા ત્રણ વિભાગમાં ખંડકાવ્યો સંપાદિત કર્યાં છે.<ref name="SS"/>