પ્રત્યાયન

પ્રત્યાયન એ માહિતીને એક સ્ત્રોત પાસેથી લઇને અન્યને પહોંચાડવાની પ્રક્રિયા છે. પ્રત્યાયન પ્રક્રિયાઓ, સંકેતના માધ્યમ થકી સંકેતો અને બે પરિબળો વચ્ચે સમાન સંકેતો અને સંકેત સંબંધી સંગ્રહ છે. પ્રત્યાયન એટલે "વિચારો અને મતને વ્યક્ત કરવા કે તેનું આદાનપ્રદાન કરવું અથવા તો ભાષણ, લેખન કે ઇશારા દ્વારા માહિતી આપવી." પ્રત્યાયન એ એવી દ્વિપક્ષી પ્રક્રિયા છે જેમાં પરસ્પર સ્વીકારાયેલા^{[સ્પષ્ટતા જરુરી]} લક્ષ્ય કે દિશા તરફ વિચારો, લાગણીઓ કે ખ્યાલોનું આદાનપ્રદાન કે પ્રગતિ સધાય છે. વિદ્યાશાખાતરીકે પ્રત્યાયનનો ઇતિહાસ ઘણો જૂનો છે.^[૧]

સર્વસામાન્ય નિરીક્ષણ

પ્રત્યાયન એ એવી પ્રક્રિયા છે જેમાં મોકલનાર દ્વારા માહિતીને જે-તે સ્વરુપમાં એકઠી કરીને યોગ્ય માધ્યમ કે માર્ગ દ્વારા મેળવનારને મોકલાય છે.મેળવનાર સંદેશાને ઉકેલીને મોકલનારને તેનો પ્રતિસાદ આપે છે.પ્રત્યાયનમાં જોડાયેલા તમામ પક્ષોમાં વાતચીત માટે એક સામાન્ય બાબત હોવી જરુરી છે. માત્ર સાંભળીને થતાં પ્રત્યાયનના પ્રકારોમાં કહી સંભળાવવું, ગાવું અને ક્યારેક, અવાજની શૈલી વગેરેનો સમાવેશ છે. અમૌખિક કે સ્પર્શ દ્વારા કરી શકાય તેવા પ્રત્યાયનમાં શારીરિક હાવભાવની ભાષા, ઇશારાની ભાષા, અર્ધભાષા, સ્પર્શ, આંખો મળવી, લેખન વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આમ,પ્રત્યાયન એવી પ્રક્રિયા છે જેમાં પરસ્પર સમજૂતી ઊભી થાય તેના પ્રયત્નમાં આપણે સમજણને સોંપીએ અને અભિવ્યક્ત કરીએ છીએ. આ પ્રક્રિયા અંતવૈયક્તિક અને આંતરવૈયક્તિક વિચારણા, નિરિક્ષણ, શ્રવણ, બોલવું, પ્રશ્ન કરવા, વિશ્લેષણ કરવું અને મૂલ્યાંકન કરવામાં કૌશલ્યનો વિશાળ સંગ્રહ માંગી લે છે. પ્રત્યાયન દ્વારા જ સહકાર અને જોડાણ ઊભું થાય છે.^[૨] સફળ પ્રત્યાયનને આડે ઘણાબધા સામાન્ય અવરોધો આવે છે. સંદેશાનો અતિભાર (જ્યારે વ્યક્તિ એક જ સમયે પુષ્કળ સંદેશા મેળવે છે) અને સંદેશાની જટિલતા નો આ અવરોધોમાં સમાવેશ થાય છે.^[૩]

પ્રત્યાયનના પ્રકારો

દરેક માનવીએ પ્રત્યાયનનો સામનો કરવા માટે શારીરિક હાવભાવની ભાષા, અવાજની શૈલી અને શબ્દો એમ ત્રણ મુખ્ય ભાગમાંથી પસાર થવું પડે છે.એક સંશોધન પ્રમાણે: ^[૪]

55 % અસર દેહ ભાષા-શરીરની અંગીભંગી,અંગચેષ્ટા, અને આંખના સંપર્કથી નક્કી થાય છે,
38% સ્વરના ભાવોથી, અને
7% પ્રત્યાયન પ્રક્રિયા દરમિયાન વપરાતા વિષય અથવા શબ્દોથી નક્કી થાય છે.

જોકે શ્રોત્તા અને વક્તા જેવા બદલતા રહેતા પરિમાણો ના કારણે પ્રભાવની ચોક્કસ ટકાવારી જુદી જુદી હોઇ શકે, સંપુર્ણતયા પ્રત્યાયન એક ધ્યેય માટે જ મથામણ કરી રહ્યું છે અને એ રીતે અમુક કિસ્સાઓમાં વૈશ્વિક બની શકે છે. અવાજો, ઉદ્ગારો અથવા અવાજની તિવ્રતા, અંગચેષ્ટા અથવા લેખિત પ્રતિકો જેવી ઇશારા પધ્ધતિ જે વિચારો અથવા ભાવનાઓનું પ્રત્યાયન કરે છે. એક ભાષાનો ઉપયોગ ઇશારા, અવાજ, ધ્વની, અંગચેષ્ટા, અથવા લેખિત પ્રતિકો જ હોય તો શું પ્રાણીઓના પ્રત્યાયન ને ભાષા ગણી શકાય? પ્રાણીઓ પાસે ભાષાનું લેખિત સ્વરૂપ નથી પરંતુ તેઓ પરસ્પર પ્રાત્યાયન માટે એક ભાષાનો ઉપયગ કરે છે.એ અર્થમાં પ્રાણીઓના પ્રત્યાયનને એક અલગ ભાષા ગણી શકાય.

માનવની બોલચાલ અને લખવાની ભાષાઓને (ક્યારેક ધાતુઓ તરીકે ઓળખાતા) પ્રતિકો અને વ્યાકરણના (નિયમો), જેના દ્વારા પ્રતિકોનો ઉપયોગ થાય છે, તેને ઇશારાઓની પધ્ધતી તરિકે વર્ણવવામાં આવે છે."ભાષા" શબ્દનો ઉપયોગ ભાષાના સામાન્ય ગુણધર્મ તરીકે થાય છે. માનવના બાળપણ દરમિયાન ભાષા શીખવી એ સામાન્ય છે. મોટા ભાગની માનવ ભાષાઓ પોતાની આજુબાજૂના અન્ય લોકો સાથે પ્રત્યાયન કરી શકાય તે માટે {0)અવાજ{/0} અથવા અંગચેષ્ટાની પધ્ધતિનો ઉપયોગ કરે છે. હાલમાં હજ્જારો માનવ ભાષાઓ અસ્તિત્વમાં છે, અને તે બધી ઘણા સમાન ગુણધર્મોમાં અપવાદ હોવા છતા અમુક ચોક્કસ ગુણધર્મો સમાન હોય એવું લાગે છે. ભાષા અને બોલી વચ્ચે કોઇ સ્પષ્ટ ભેદરેખા નથી, પરંતુ "ભાષા લશ્કર અને નૌકાદળ સાથેની બોલી છે" જેવા અવતરણનો શ્રેય ભાષાશાસ્ત્રી મેક્ષ વાઇનરાઇશને આપવામાં આવે છે. એસ્પેરાંટો જેવી ઘડવામાં આવેલી ભાષાઓ, પ્રોગ્રામિંગ ભાષાઓ, અને વિવિધ ગાણિતિક ઔપચારિક ભાષાઓ માનવ ભાષાઓના સમાન ગુણધર્મો સાથે બંધાયેલી હોય તે જરૂરી નથી.

સંવાદ અને મૌખિક પ્રત્યાયન

સંવાદ બે કે તેથી વધારે જ્થ્થા વચ્ચેનો અરસપરસનો વાર્તાલાપ છે. વ્યુત્પત્તિ શાસ્ત્રનો મૂળશબ્દ (માંગ્રીક διά(diá,through) + λόγος(logos, word,speech)વિભાવના અર્થના પ્રવાહ) એ કહેવુ જરુરી નથી કે કયા માણસો આ શબ્દનો ઉપયોગ કરે છે, વૈચારિક ગુયવાડા સાથે પ્રસ્તાવના διά-(diá-,through) અને પ્રસ્તાવના δι- (di-, two) સૌથી મહત્વનો સિધ્ધાંત છે કે સંવાદ એ ખરેખર બે જુથ વચ્ચે હોય છે.

અમૌખિક પ્રત્યાયન

અમૌખિક પ્રત્યાયન એ વાતચીતની એવી પ્રક્રિયા દ્વારા શબ્દરહિત સંદેશ લેવા અને મોકલવામાં આવે છે. સંદેશ આવા સંદેશની આપલે ઇશારા, શારિરીક અભિવ્યક્તિ અથવા શારિરીક મુદ્રા; ચહેરાના હાવભાવ અને આંખનો સંપર્ક, વસ્તુની આપ-લે જેમકે કપડા, વાળની શૈલી અથવા તો વાસ્તુશિલ્પ, અથવા સંકેતાત્મક ચિન્હો, એવી જ રીતે ઉપર જણાવેલ એકંદરે તમામવર્તણુંક વાતચીત છે. અમૌખિક વાતચીત દરેક વ્યકતિની રોજબરોજની જિંદગીમાં મહત્વનો ભાગ ભજવે છે, નોકરીયાતથી માંડીને લાગણીના સબંધોમાં. બોલવાની ક્રિયા પણ અમૌખિક મૂળતત્વ ધારાવે છે.પારાભાષા, બોલવાની ગુણવત્તા સહિત, લાગણી અને બોલવાની શૈલી, જેમ કે છંદ શાસ્ત્ર જેવી લા્ક્ષિણકતા લય, સુર અને પ્રમાણ. એ જ પ્રમાણે , લખાયેલા શબ્દોમાં પણ અમૌખિક મૂળતત્વો રહેલા છે જેમ કે, લખાણની શૈલી , અશબ્દોની અવકાશી ગોઠવણી, અથવાનો મનોભાવના.અંગ્રેજી શબ્દનો બીજો ભાગ લાગણી(અથવા ભાવના) અને મૂર્તિ, મનોભાવનાના ચિન્હો અથવા ચિન્હોના ઉપયોગનું મિશ્રણ લખાણમાં અથવા સંદેશાની રીતમાં લાગણીની સ્થિતિની દર્શાવવા થાય છે.

પ્રત્યાયનોના ટેલીગ્રાફી જેવા અન્ય માધ્યમો આ શ્રેણીમાં બંધ બેસે છે, જેમાં સંદેશાના મોજા વૈલ્કપિક રીતે એક વ્યક્તિ થી બીજી વ્યક્તિને પહોંચે છે. સંદેશાના આ મોજા પોતે જ શબ્દ, વસ્તુઓ અથવા માત્ર કાર્ય આલેખના પ્રતિનિધિ હોઇ શકે છે. પ્રયોગોમાં દેખાયુ છે કે માનવ આ રીતે હાવભાવ, અવાજ્ના આવર્તનો અથવા શબ્દો વિના ^[૫] સીધુ જ પ્રત્યાયન કરી શકે છે.

દ્રષ્ય પ્રત્યાયન

દ્રષ્ય પ્રત્યાયન તેના નામ મુજબ દ્રષ્યની મદદથી કરાતું પ્રત્યાયન છે.તે વાંચી તથા જોઇ શકાય તેવા સ્વરૂપોમાં વિચારો અને મહિતી બીજાને પહોંચાડવાનું માધ્યમ છે.તે દ્વીપરિમાણીય ચિત્રો સાથે પ્રાથમિક રીતે સંકળાયેલું હોવાથી તેમાં સંકેતો, મુદ્રણ, ચિત્રો, ચિત્ર આલેખન, આભાસ, રંગ અને વિજાણુ ઉપકરણોનો સમાવેશ થાય છે.તે માત્ર દ્રષ્ટિ પર આધારિત હોય છે.તે દ્રુષ્ય અસરથી પ્રત્યાયન કરવાનું સ્વરૂપ છે.વ્યક્તિને મહિતગાર, શિક્ષિત કરવા અથવા સમજાવવા માટે શબ્દો સહિતના દ્રષ્ય સંદેશાના વિચારને તપાસે છે. તે માહિતીને દ્રષ્ય સ્વરૂપમાં રજૂ કરતું પ્રત્યાયન છે. સારા દ્રષ્ય આલેખનનું મુલ્યાંકન સૌંન્દર્યમીમાંસાવાદ કે કલાત્મક પસંદગી પર નહીં પરંતુ પ્રેક્ષકો દ્વારા આકલનના માપ પર આધારિત છે. સૌંદર્ય તથા કુરૂપતા ના કોઇ વૈશ્વિક રીતે નક્કી થયેલા સિધ્ધાંતો નથી. માહિતીને દ્રષ્યના માધ્યમથી રજુ કરવાના હાવભાવ, દેહ ભાષા, વીડીઓ અને ટેલીવિઝન જેવા વિવિધ રસ્તાઓ છે.અહીં કોમ્પ્યુટર પર શબ્દો, ચિત્રો, આકૃતિઓ, છબીઓ વિગેરેને સુગ્રથિત રીતે રજુ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે.દ્રષ્ય રજુઆત શબ્દ શબ્દનો ઉપયોગ માહિતીની વાસ્તવિક રજુઆતના સંદર્ભે વપરાયો છે. આ ક્ષેત્રમાં થયેલા તાજેતરના સંશોધનોએ વેબ ડીઝાઇન અને ચિત્રાત્મકતા આધારિત ઉપયોગીતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. ગ્રાફિક ડિઝાઇનરો પોતાના વ્યાવસાયિક કામગીરીમાં પણ દ્રષ્ય પ્રત્યાયનનો ઉપયોગ કરે છે.

પ્રત્યાયનના અન્ય પ્રકારો

પ્રત્યાયાનોના વધારે ચોકકસ પ્રકારના અન્ય ઉદાહરણ:

પ્રત્યાયનનો નમૂનો

પ્રત્યાન મુખ્ય પિરમાણ યોજના

પ્રત્યાયન સાંકેતિક યોજના

પ્રત્યાયનને સામાન્ય રીતે થોડા મુખ્ય પરિમાણો જેવા કે: વિષય (કયા પ્રકારની વસ્તુઓનું પ્રત્યાયન થાય છે), ઉદ્ગમ/વાહક/પ્રેષક/માધ્યમ (કોના દ્વારા), સ્વરૂપ (કયા સ્વરૂપમા છે), ચેનલ (કયા માધ્યમ{/1)), ગંતવ્યસ્થાન/ મેળવનાર/ લક્ષ્ય/ {2}ડીકોડર (કોને), અને હેતુ અથવા વ્યવહારૂ પાસા તરીકે વર્ણવાય છે. બે પક્ષ વચ્ચે, પ્રત્યાયનમાં જ્ઞાન અને અનુભવ આપતા કાર્ય અને સલાહ અને હુકમ અને પ્રશ્નો પુછવાનો સમાવેશ થાય છે. આ કાર્યો, પ્રત્યાયનની ઘણી રીતભાતમાંની એક, એમ ઘણા સ્વરૂપો ધારણ કરી શકે છે. આ સ્વરૂપ જુથ પ્રત્યાયનની ક્ષમતાઓ પર આધાર રાખે છે. પ્રત્યાયનનો વિષય અને સ્વરૂપ સાથે મળીને ગંતવ્યસ્થાન તરફ મોકલી શકાય તેવા સંદેશા બનાવે છે.આ લક્ષ્ય પોતે, અન્ય વ્યક્તિ અથવા જીવ, અન્ય અસ્તિત્વ ( જેવું કે કોઇ નિગમ અથવા જીવોનું જૂથ) હોઇ શકે છે.

પ્રત્યાયનને સાંકેતિક નિયમોના ત્રણ સ્તર દ્વારા સંચાલિત માહિતીના પ્રસારણની પ્રક્રિયા તરિકે જોઇ શકાય છે:

વાક્યરચના (સંકેતો અને પ્રતિકોના ઔપચારિક ગુણધર્મો),
વ્યાવહારિક (સંકેતો/અભિવ્યક્તિઓ અને તેનો ઉપયોગ કરનાર સાથે સંબંધિત) અને
અર્થનિર્ધારણ (સંકેતો અને પ્રતિકો અને તેઓ કોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે તેમની વચ્ચેના નાતાનો અભ્યાસ).

તેથી, પ્રત્યાયન એક એવું સામાજિક આદાનપ્રદાન છે જ્યાં ઓછામાં ઓછા ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરતા બે પરિબળો સંકેતો અને એક સરખા સાંકેતિક નિયમોના સમુહનો ઉપયોગ કરે છે. અમુક અર્થમાં સામાન્ય રીતે માની લેવાયેલા નિયમો, ડાયરી અથવા સ્વ-વાર્તાલાપ, જે સામાજીક ક્રિયાપ્રતિક્રિયામાં વાર્તાલાપની ક્ષમતાના પ્રાથમિક સંપાદનને અનુસરતી બન્ને ગૌણ ઘટના દ્વારા વ્યક્તિઓમાં પરસ્પર પ્રત્યાયન સહિતના સ્વપ્રત્યાયનને અવગણે છે. સામાન્ય પ્રતિકૃતિમાં મહિતી અથવા વિષયને (દા.ત. સાદી ભાષામાં એક સંદેશો) કોઇ સ્વરૂપમાં પ્રેષક તરફથી પ્રાપ્ત કરનારને મોકલવામાં આવે છે. થોડા વધુ જટિલ સ્વરૂપમાં પ્રેષક અને મેળવનાર પરસ્પર સંકળાયેલા છે. પ્રત્યાયનનું ઉદાહરણ વક્તૃત્વ તરીકે ઓળખાય છે.બોલનારની ગળણી અને સાંભળનારની ગળણી અલગ પ્રાદેશિક પરંપરાઓ, સંસ્કૃતિઓ, અથવા જાતિના આધાર પર અલગ પડી શકે છે; જે સંદેશના ઇચ્છિત અર્થમાં ફેરફાર કરી શકે છે.પ્રસારણની ચેનલ (આ કિસ્સામાં વાતાવરણ)પરના "પ્રત્યાયનના ઘોંઘાટ"ની હાજરીમાં વિષયવસ્તુનું ગ્રહણ અને તેનું સાંકેતિક ભાષામાં રૂપાંતર ખામીયુક્ત હોઇ શકે અને તેની ધારી અસર ન થાય.સાંકેતિક લિપિમાં સંદેશ-તેનું પ્રસારણ-ગ્રહણ-લિપિને ઉકેલવાના નમુનામાં એક સમસ્યા છે કે મોકલનાર અને મેળવનાર બન્ને પાસે કૈંક એવું હોય છે જે કોડબૂકનું કામ કરે છે અને આ બન્ને કોડ બૂકો સંપુર્ણ નહીં તો પણ મહદ્દ અંશે સમાન હોય છે. નમુનામાં કોડ બૂક જેવું કૈંક અભિપ્રેત હોવા છતાં તે આખા નમુનામાં ક્યાંય પ્રદર્શિત નથી જેના લીધે ઘણી કલ્પનાત્મક સમસ્યાઓ સર્જાય છે.

સહવિનિયમનના સિધ્ધાંતો પ્રત્યાયનને સર્જનાત્મક અને ગતિશીલ સાતત્યપુર્ણ પ્રક્રિયા તરિકે વર્ણવે છે. કેનેડાના સમુહ માધ્યમોના વિદ્વાન હેરોલ્ડ ઇન્નીસનો એક સિધ્ધાંત હતો કે લોકો પ્રત્યાયન માટે વિવિધ પ્રકારના માધ્યમોનો ઉપયોગ કરે છે અને તેઓ કયુ માધ્યમ પસંદ કરે છે તે સમાજની સ્થિરતા અને તેના આકાર માટે પણ વિવિધ સંભાવનાઓનો વિકલ્પ આપે છે (વાર્ક, મેકકેંઝી 1997).તેઓનું આ માટેનું વિખ્યાત ઉદાહરણ ઇજિપ્તનો ઉપયોગ કરીને અને તેઓએ પથ્થર અને પેપીરસનો ઉપયોગ કરીને પોતાને માધ્યમોમાંથી ઘડી કાઢ્યા, તે છે.તેઓ પેપીરસને 'અનંત બન્ધન ' કહેતા હતા. તેના થકી લેખિત આદેશોનું જગ્યા, સામ્રાજ્યો આરપાર પ્રસારણ શક્ય બન્યુ હતું અને તેના થકી સુદૂર લશ્કરી ચડાઇઓ અને વસાહતી શાસન શક્ય બન્યુ હતું.અન્ય પાસું પથ્થર અને 'સમય બંધન ' છે , મંદિરો અને પિરામિડોના બાંધકામ તેની આધિકારિકતાને પેઢી દર પેઢી ટકાવી શકે છે, આ માધ્યમ થકી તેઓ પોતાના સમાજમાં પ્રત્યાયનને ઘડી શકે છે. કેરળ કૃષિ યુનિવર્સિટી હેઠળના કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્ર કન્નુરએ સર્જનાત્મક શિક્ષણ નામની કૃષિ પ્રત્યાયનની એક નવી શાખા સ્થાપીને પહેલ કરી છે.

અમાનવીય અસ્તિત્વ ધરાવતા જીવંત પ્રત્યાયનો

પ્રત્યાયન તેના ઘણા પાસામાં માનવ અથવા વાંદરા પુરતું મર્યાદિત નથી .બધી જ અસ્તિત્વ ધરાવતી જીવો વચ્ચે માહિતી વિનિમય થાય છે.- દા.ત. મોકલનાર અને મેળવનાર ધ્વારા મોકલાતુ સાંકેતિક પ્રસારણ- પ્રત્યાયનનું એક સ્વરૂપ ગણી શકાય. આજ રીતે પ્રાણી પ્રત્યાયનનું બહોળુ ક્ષેત્ર છે, જે પ્રાણીશાસ્ત્રના મોટાભાગની ફલશ્રુતિ માંથી મળે છે.અને બહુ જુનવાણી ઢબમાં પરવાળા અસરકારક પ્રત્યાયનો રહયા છે. ^[૬]પાયાના સ્તરે કોષકીય સંકેતની આપલે, કોષોનું પ્રત્યાયન અને રાસાયણિક પ્રત્યાયન પ્રાચીન જીવતંત્રના બેકટેરીયા અને છોડ અને ફુગનું સામ્રાજ્ય. આ બધા પ્રત્યાયનોનું કામ સંકેત પહોચાડીને ઘણી જ વિવિધતા અને વિશિષ્ટ સહકારથી ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરે છે.

પ્રાણી પ્રત્યાયન એ એક ભાગ એક પ્રાણીની વર્તણુક જે બીજા પ્રાણીની ચાલુ અથવા ભવિષ્યની વર્તણુક પર અસર કરે છે. ચોકકસ માનવીય પ્રત્યાયનને ઉંચી રીતે વિકસીત પ્રાણી પ્રત્યાયન તરીકે મૂકી શકાય.પ્રાણી પ્રત્યાયનના અભ્યાસને zoosemiotics' (anthroposemioticsથી અલગ પાડી શકાય એવુ અમાનવીય પ્રત્યાયન ) કહે છે. જેને પ્રાણીશાસ્ત્ર, સામાજીક જીવવિજ્ઞાન અને પ્રાણીઓના જ્ઞાનવાદના વિકાસમાં મહત્વનો ભાગ ભજવ્યો છે.આ બિલકુલ દેખીતુ છે કે માનુષ્ય પ્રાણીઓ સાથે પ્રત્યાયન કરવા સમર્થ છે, ખાસ કરીને ડોલફીન અને બીજા પ્રાણીઓ જેનો સરકસમાં ઉપયોગ થાય છે. તેમ છતાં આ પ્રાણીઓએ પ્રત્યાયનના ખાસ અર્થ શીખવા જરૂરી છે. પ્રાણી પ્રત્યાયન એ પ્રાણીજગતને ખરેખર વ્યાપક રીતે સમજી શકાય છે, ઝડપથી વધતા ખેતરો, અને સમાનરીતે ૨૧ મી સદીમાં અત્યાર સુધી મહત્વની ઘણી જુદી જુદી જાતના ક્ષેત્રો સમજણ જેમ કે વ્યક્તિગત પ્રતિક નામનો ઉપયોગ, પ્રાણીની ભાવના, પ્રાણી સંસ્કૃતિ અને જ્ઞાન,એ જ રીતે લૈગિંક વર્તન, સારી રીતે સમજવા લાંબી વિચારણા ક્રાંતિ લાવશે.

છોડવા અને ફુગી

છોડવાઓમાં છોડ જીવતંત્રમાં અંદરો અંદર પ્રત્યાયન જોવા મળ્યું છે દા.ત. છોડના કોષો માં અને છોડવાઓના કોષો વચ્ચે, છોડાને બિન-છોડ જીવતંત્રો વચ્ચે, ખાસ કરીને મુળીયાના ભાગમાં. છોડવાનાં મુળીયા રીઝોબીયા બેક્ટેરીયા ફૂગી સાથે અને ભૂમિગત જંતુઓ સાથે સમાંતર પ્રત્યાયન કરે છે.સંકેત માધ્યમ થકી થતી આ સમાંતર ક્રિયાપ્રફ્રિયાઓ વાક્યરચના, વ્યવહારૂ અને અર્થનિર્ધારણ નિયમો થકી સંચાલિત હોય એ વિકેન્દ્રીકૃત છોડવાના "જ્ઞાનતંતુ ચક્ર"ના કારણે શક્ય છે. છેલ્લા સંશોધનો દર્શાવે છે કે ^{[સંદર્ભ આપો]}આંતર જીવતંત્ર છોડ પ્રત્યાયન^{[સંદર્ભ આપો]} પ્રક્રિયાઓ 99% ચેતાતંતુક -જેમકેબાજુના છોડવાઓને ચેતવણી આપવા માટે શાકાહારી{/1)ના કિસ્સામાં {0}બાષ્પીભવન અને આક્રમક વ્યવ્હાર દ્વારા પ્રત્યાયન કરે છે.સમાંતરે તેઓ પરોપજીવીઓજે આ શાકાહારીઓ પર આક્રમણ કરે છે તેને આકર્ષે તેવા દ્રવ્યો ઉત્પન્ન કરે છે.તણાવની પરિસ્થિતિઓમાં છોડવા પોતાના પુરોગામીઓ તરફથી મળેલા જેનેટિક કોડને અતિક્રમી શકે છે અને પોતાના દાદા-પરદાદાઓના જેનેટિક કોડ તરફ પાછા ફરે છે.^[૭] ફુગી પોતાના માયસેલીયા અને ફળવિકાસને સુઆયોજિત અને કાર્યક્ષમ બનાવવા માટે પ્રત્યાયન કરે છે.વધુમાં ફુગી, પોતાની જ તથા અન્ય જાતિઓ સહિત ફુગી સિવાયના જીવોની ઘણી વિવિધ સિમબાયોટિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ, ખાસ કરીને જીવાણુઓ, એકકોષી સાથે પ્રત્યાયન કરે છે. વાપરવામાં આવતા અર્ધ રસાયણો જીવવિજ્ઞાનના મુળના છે અને તેઓ ફંગલ જીવસૃષ્ટી પ્રત્યે ખાસ રીતે પ્રતિક્રિયા કરે છે, જ્યારે તેના થી વિપરિત રીતે તે જ રસાયણના અંશો જે સજીવ સંદેશનો ભાગ ન હોવાથી ફંગલ જીવસૃષ્ટીને પ્રતિક્રિયા કરાવતી નથી. તેનો અર્થ એ થાય કે ફંગલ જીવસૃષ્ટિ એક સરખા અણુઓ સજીવ સંદેશનો ભાગ છે કે નહીં તેને વચ્ચેનો ભેદ સમજવા માટે સક્ષમ છે. અત્યાર સુધી સંદેશ મોકલતા પાંચ અલગ અલગ અણુઓ વિષે જાણ છે પરાગ ફલન, મિલન, વિકાસ અને રોગ જેવી વિવિધ વર્તણુંક સંબંધી પેટર્નના સંકલનની કામગીરી કરે છે. વર્તણુંક સંબંધી સંકલન અને આવા પદાર્થોનું ઉત્પાદન અર્થધટનની પ્રક્રિયા દ્વારા જ પ્રાપ્ત કરે શકાય: સ્વત્વ અથવા બિન-સ્વત્વ, સજીવ નિર્દેશક, તેના તરફના સજીવ સંદેશ સંબંધિત, અથવા બિન-સંબંધિત જાતિ, અથવા “અવાજ”, દા.ત. સજીવતાના બોધ વીનાના એકસમાન અણુઓ-^[૮]

શૈક્ષણિક શાખા તરીકે પ્રત્યાયન

ધણી વાર “પ્રત્યાયનશાસ્ત્ર”^[૯] તરિકે ઓળખાતા પ્રત્યાયનની શૈક્ષણિક શાખા આપણે જે રીતે પ્રત્યાયન કરીયે છીએ તેની સાથે સાંકળવામાં આવે છે જેથી તે અભ્યાસ અને જ્ઞાનના મોટા માળખાને આવરી લે છે. પ્રત્યાયનની શૈક્ષણિક શાખામાં મૌખિક અને અમૌખિક સંદેશાનો સમાવેશ થાય છે. પ્રત્યાયન અંગે પાઠ્યક્રમના પુસ્તકો, વિજાણુ પ્રકાશનો, અને શૈક્ષણિક જર્નલોમાં વિદ્વતાનું એક માળખું સમજાવવામાં અને રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. જર્નલમાં સંશોધકો આપણે સૌ કઇ રીતે પ્રત્યાયન કરીએ છીએ તેના એના એક સતત વિસ્તરતી સમજણ માટેના પાયા જેવા અભ્યાસો ના પરિણામોનો અહેવાલ આપે છે. પ્રત્યાયન ઘણા તબક્કે ( ઘણી વાર તો માત્ર એક કાર્ય માટે), ઘણી રીતે, અને મોટા ભાગના લોકો મટે તથા ચોક્કસ મશીનો માટે ઘટતું હોય છે. બધા નહીં તો પણ ઘણાં અભ્યાસ ક્ષેત્રો પોતાનું અમુક ધ્યાન પ્રત્યાયન પર કેન્દ્રિત કર્તા જ હોય છે જેથી પ્રત્યાયન વિષે વાત કરતી વખતે આપણે પ્રત્યાયના જે પાસા વિષે વાત કરતા હોઇએ તે વિષે ખાત્રીબધ્ધ હોઇએ તે અગત્યનું છે.પ્રત્યાયનની વ્યાખ્યા બૃહદ છે અને અમુક લોકો માને છે કે માનવની માફક જ પ્રાણીઓ પણ પ્રત્યાયન કરતા હોય છે અને અમુક લોકો ખુબ જ સંકુચિત છે જેઓ માત્ર સાંકેતિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયા ના માનવીય માપદંડની મર્યાદામાં રહીને જ મુલવે છે.

સંદર્ભો

↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-09-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-18.
↑ "communication". office of superintendent of Public instruction. Washington. મૂળ માંથી માર્ચ 17, 2015 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ March 14, 2008. Unknown parameter |dateformat= ignored (મદદ)
↑ મોંટાન્ના, પેટ્રિક જે. એંડ ચાર્નોવ, બ્રુસ એચ. 2008.મેનેજમેંટ. ત4થી એડ.ન્યુ યોર્ક.બેરોન્સ એજ્યુકેશનલ સીરીઝ, ઇન્કો. પાનું 333
↑ મેહરાબીયન એન્ડફેરીસ 91967)."ઇન્ફરન્સ ઓફ એટિટ્યુડ ફ્રોમ નોનવર્બલ કોમ્યુનિકેશન ઇન ટુ ચેનલ્સ".ધ જર્નલ ઓફ કાઉંસેલીંગ સાયકોલોજી વોલ્યુમ.31, 1967, પીપી.248-52.
↑ વારવીક, કે, ગસ્સન, એમ, હટ્ટ, બી, ગૂડહ્યુ, આઇ, કાયબર્ડ, પી, સ્ક્લુલ્ઝરાઇન, એચ એંડ વુ, એક્સ: " થોટ કોમ્યુનિકેશન એંડ કંટ્રોલ: અ ફર્સ્ટ સ્ટેપ યુઝીંગ રેડીયોટેલીગ્રાફી", આઇ.ઇ.ઇ પ્રોસીડીંગ્ઝ ઓન કોમ્યુનિકેશ , 151(3), pp.185-189, 2004
↑ વિટ્ઝની જી, મેડ્લ પી. (2009બાયોકોમ્યુનિકેશન ઓફ કોરલ્સ.ઇંટરનેશનલ જર્નલ ઓફ ઇંટીગ્રેટિવ બાયોલોજી 5(3): 152-163.
↑ વિટ્ઝની જી, મેડ્લ પી. (2006).પ્લાંટ કોમ્યુનિકેશન ફ્રોમ બાયોસેમિયોટિક પર્સ્પેક્ટિવ. પ્લાંટ સિગ્નાલિંગ એંડ બીહેવીયર 1(4):169-178.
↑ વિટ્ઝની જી, (2007એપ્લાઇડ બાયોસેમિયોટિક્સ: ફંગલ કોમ્યુનિકેશન.{0/}વિટ્ઝની જી. માં: એડ).બાયોસેમિયુટિક્સ ઇન ટ્રાંસડીસિપ્લિનરી કંટેક્ષ્ટસ.હેલ્સિંકી, ઉમ્વેબ, પીપી.295-301.
↑ http://www.communicology.org/content/communicology-lexicon-definition^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}

વધુ જૂઓ

વધુ વાંચન

બાઉમાઇસ્ટર, આર.એફ., એન્ડ લીયરી, એમ.આર. (1995ધ નીડ તો બીલોંગ: ડીઝાયર ફોર ઇન્ટરપર્સોનલ એટ્ટેચમેન્ટ્સ એઝ એ ફંડામેંટલ મોટિવેશન .સાયકોલોજીકલ બુલેટિન 117,497-529.
ફેરારો, જી.(2002)ગ્લોબલ બ્રેઇન્સ-નોલેજ એંડ કોમ્પેટેન્સિસ ફોર ધ 21 સેન્ચુરી ચર્લોટ્ટી: ઇંટરકલ્ચરલ એસોસીયેટસ, ઇન્કો.
સેવેરીન, વર્નર જે., ટાન્કાર્ડ, જેમ્સ ડબલ્યુ., જુ.,(1979). કોમ્યુનિકેશન થીયરીઝ: ઓરિજીનસ, મેથડસ, યુસીઝ . ન્યુ યોર્ક: હેસ્ટિંગ્ઝ હાઉસ, આઇએસબીએન 0801317037
વાર્ક, મેકકેંઝી 1997 ધ વર્ચ્યુઅલ રીપબ્લિક એલન એંડ અનવીન સેંટ લીયોનાર્ડ પાના 22-9
વિટ્ઝની જી. ( પ્લાન્ટ કોમ્યુનિકેશન ફ્રોમ બાયોસેમીયોટિક પર્સ્પેક્ટિવ. 2006)પ્લાંટ સિગ્નલીંગ એંડ બીહેવિઅર 1(4)
વિટ્ઝની જી. ( 2007એપ્લાઇડ બાયોસેમીયોટિકસ: ફંગલ કોમ્યુનિકેશન.વિટ્ઝની જી. માં:( એડ.)બાયોસેમિયોટિકસ ઇન ટ્રાંસડિસીપ્લીનરી કોંટેક્ષ્ટ.*હેલ્સિંકી.ઉમવેબ, પીપી 295-301
મોંટાના, પેટ્રીક જે. એંડ ચાર્નોવ બ્રુસ એચ. 2008. મેનેજમેન્ટ. 4થી એડ.ન્યુ યોર્કબેરોન્સ એજ્યુકેશનલ સીરીઝ, ઇન્ક.પાના 326-327.
"ધ આઇડીયા ઓફ વર્બલ કોમ્યુનિકેશન ઇન અર્લી બુધ્ધીઝમ" ^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]} વિમલ દીસાનાયકે, યુનિવર્સિટી ઓફ હવાઇ એટ મનોઆ, યુએસએ, ઓનલાઇન ટેક્ષ્ટ.

બાહ્ય લિંક્સ

એ બ્રિફ હિસ્ટરી ઓફ કમ્યુનિકેશન અક્રોસ એજીસ સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૨-૨૫ ના રોજ વેબેક મશિન
કમ્યુનિકેશન ફોર ચેંજ એંડ ઇમ્પેકટ સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૯-૨૭ ના રોજ વેબેક મશિન- આ દસ્તાવેજના પહેલા જ પાના પર જોડણીની ભૂલ હોવાથી તેને વિશ્વસનીય માનવાનું મુશ્કેલ છે; દા.ત. "સામાન્ય રીતે, ખેડૂતો જોખમ લેવા કરતાં નફો કરવાનું પસંદ કરે."
હાવ હ્યુમન કોમ્યુનિકેશન ફેઇલ્સ સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૨-૨૪ ના રોજ વેબેક મશિન(ટેમ્પીયરી યુનિવર્સિટિ ઓફ ટેકનોલોજી)
ઇન્વિઝન કોમ્યુનિકેશન એંડ રીસર્ચ(કોમ્યુનિકેશન સ્ટ્રેટેજીઝ)

ઢાંચો:Social sciences-footer

[1] "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-09-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-18.

[2] "communication". office of superintendent of Public instruction. Washington. મૂળ માંથી માર્ચ 17, 2015 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ March 14, 2008. Unknown parameter |dateformat= ignored (મદદ)

[3] મોંટાન્ના, પેટ્રિક જે. એંડ ચાર્નોવ, બ્રુસ એચ. 2008.મેનેજમેંટ. ત4થી એડ.ન્યુ યોર્ક.બેરોન્સ એજ્યુકેશનલ સીરીઝ, ઇન્કો. પાનું 333

[4] મેહરાબીયન એન્ડફેરીસ 91967)."ઇન્ફરન્સ ઓફ એટિટ્યુડ ફ્રોમ નોનવર્બલ કોમ્યુનિકેશન ઇન ટુ ચેનલ્સ".ધ જર્નલ ઓફ કાઉંસેલીંગ સાયકોલોજી વોલ્યુમ.31, 1967, પીપી.248-52.

[5] વારવીક, કે, ગસ્સન, એમ, હટ્ટ, બી, ગૂડહ્યુ, આઇ, કાયબર્ડ, પી, સ્ક્લુલ્ઝરાઇન, એચ એંડ વુ, એક્સ: " થોટ કોમ્યુનિકેશન એંડ કંટ્રોલ: અ ફર્સ્ટ સ્ટેપ યુઝીંગ રેડીયોટેલીગ્રાફી", આઇ.ઇ.ઇ પ્રોસીડીંગ્ઝ ઓન કોમ્યુનિકેશ , 151(3), pp.185-189, 2004

[6] વિટ્ઝની જી, મેડ્લ પી. (2009બાયોકોમ્યુનિકેશન ઓફ કોરલ્સ.ઇંટરનેશનલ જર્નલ ઓફ ઇંટીગ્રેટિવ બાયોલોજી 5(3): 152-163.

[7] વિટ્ઝની જી, મેડ્લ પી. (2006).પ્લાંટ કોમ્યુનિકેશન ફ્રોમ બાયોસેમિયોટિક પર્સ્પેક્ટિવ. પ્લાંટ સિગ્નાલિંગ એંડ બીહેવીયર 1(4):169-178.

[8] વિટ્ઝની જી, (2007એપ્લાઇડ બાયોસેમિયોટિક્સ: ફંગલ કોમ્યુનિકેશન.{0/}વિટ્ઝની જી. માં: એડ).બાયોસેમિયુટિક્સ ઇન ટ્રાંસડીસિપ્લિનરી કંટેક્ષ્ટસ.હેલ્સિંકી, ઉમ્વેબ, પીપી.295-301.

[9] ttp://www.communicology.org/content/communicology-lexicon-definition^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}

[૧]

[૨]

[૩]

[૪]

[૫]

[૬]

[૭]

[૮]

[૯]