બેલગામ જિલ્લો ભારત દેશના દક્ષિણ ભાગમાં આવેલા કર્ણાટક રાજ્યમાં આવેલા ૨૯ જિલ્લાઓ પૈકીનો એક જિલ્લો છે. આ જિલ્લો કર્ણાટક રાજ્યના કુલ ૪ (ચાર) વિભાગો પૈકી બેલગામ વિભાગના વહીવટી ક્ષેત્રમાં આવે છે. બેલગામ જિલ્લાનું મુખ્ય મથક બેલગામ શહેરમાં આવેલું છે.

કર્ણાટક રાજ્યના ૨૭ જિલ્લાઓ દર્શાવતો નકશો

બેલાગવી ઉત્તર કર્ણાટકનું વિભાગીય મુખ્યાલય છે. બેલગામ શહેરનું મૂળ નામ વેણુગ્રામ હતું, જેનો અર્થ થાય છે વાંસ ગામ. તેને મલનાડ પ્રદેશ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જિલ્લામાં સૌથી પ્રાચીન સ્થળ હાલસી છે; અને આ, તેની પડોશમાં મળી આવેલી તાંબાની પ્લેટો પરના શિલાલેખ મુજબ, એક સમયે નવ કદંબ રાજાઓના વંશની રાજધાની હતી. એવું જણાય છે કે 6ઠ્ઠી સદીના મધ્યથી લગભગ ૭૬૦ સુધી આ વિસ્તાર ચાલુક્યો પાસે હતો, જેઓ રાષ્ટ્રકુટો દ્વારા અનુગામી બન્યા હતા. રાષ્ટ્રકુટ રાજવંશના વિઘટન પછી તેનો એક ભાગ રત્તસ (875-1250) માં બચી ગયો, જેણે 1210 થી વેણુગ્રામને તેમની રાજધાની બનાવી. શિલાલેખો ગોવાના રત્તો અને કદંબ વચ્ચેના લાંબા સંઘર્ષનો પુરાવો આપે છે, જેઓ 12મી સદીના પાછલા વર્ષોમાં જિલ્લાના ભાગને હસ્તગત કરવામાં અને તેના પર કબજો કરવામાં સફળ થયા હતા. 1208 સુધીમાં, જો કે, રત્તો દ્વારા કદંબોને ઉથલાવી દેવામાં આવ્યા હતા, જેમણે તેમના બદલામાં 1250 માં દેવગીરીના યાદવોને આત્મહત્યા કરી હતી. દિલ્હી સલ્તનત (1320) દ્વારા યાદવોને ઉથલાવી દીધા પછી, બેલગામ થોડા સમય માટે શાસન હેઠળ હતું. બાદના; પરંતુ માત્ર થોડા વર્ષો પછી ઘાટપ્રભા નદીનો દક્ષિણ ભાગ વિજયનગરના હિંદુ રાજાઓને આધીન હતો. 1347 માં ઉત્તરીય ભાગ બહમાની સલ્તનત દ્વારા જીતી લેવામાં આવ્યો, જેણે 1473 માં બેલગામ શહેર કબજે કર્યું અને દક્ષિણ ભાગ પણ જીતી લીધો. 1686માં જ્યારે ઔરંગઝેબે બીજાપુરાના સુલતાનોને ઉથલાવી દીધા ત્યારે બેલગામ મુઘલોને સોંપી દીધું. 1776 માં મૈસુરના હૈદર અલી દ્વારા દેશ પર કબજો જમાવવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ માધવરાવ પેશ્વા દ્વારા લેવામાં આવ્યો હતો. 1818માં તેને બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીને સોંપવામાં આવ્યું અને તેને ધારવાર જિલ્લાનો ભાગ બનાવવામાં આવ્યો. 1836માં આને બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યું હતું, ઉત્તરી જિલ્લો બેલગામ બન્યો હતો.[]

  1. "બેલગામ – Gujarati Vishwakosh – ગુજરાતી વિશ્વકોશ" (અંગ્રેજીમાં). મેળવેલ 2023-06-04.