વેનેઝુએલા

Bolivarian Republic of Venezuela
Bolivarian Republic of Venezuela; República Bolivariana de Venezuela (Spanish)
	ધ્વજ રાજચિહ્ન
	સૂત્ર: Dios y Federación; ("God and Federation")
	રાષ્ટ્રગીત: Gloria al Bravo Pueblo; ("Glory to the Brave People")
	Land controlled by Venezuela shown in dark green; claimed but uncontrolled land shown in light green.
રાજધાની; and largest city	Caracas; 10°30′N 66°55′W / 10.500°N 66.917°W
અધિકૃત ભાષાઓ	Spanish
માન્ય પ્રાદેશિક ભાષાઓ	26 languages Piapoco; Baniwa; Locono; Wayúu; Warao; Pemón; Panare; Yek'uana; Yukpa; Carib; Akawaio; Japrería; Mapoyo; Yawarana; Hodï; Puinave; Jivi; Barí; Uruak; Sapé; Pumé; Piaroa; Yanomamö; Sanemá; Yanam; Yeral ;
વંશીય જૂથો (2011)	51.6% Mestizo (mixed Indigenous and White); 43.6% White; 3.6% Black; 1.2% Indigenous;
ધર્મ (2012)	91% Christianity; —71% Roman Catholic; —17% Protestant; —3% Other Christian; 8% No religion; 1% Other;
લોકોની ઓળખ	Venezuelan
સરકાર	Federal dominant-party presidential constitutional republic
• President	Nicolás Maduro; (disputed) Juan Guaidó; (disputed)
• Vice President	Delcy Rodríguez (constitutional position disputed)
સંસદ	National Assembly
Independence from Spain
• Declared	5 July 1811
• Recognized	29 March 1845
• Admitted to the United Nations	15 November 1945
• Current constitution	20 December 1999
વિસ્તાર
• કુલ	916,445 km2 (353,841 sq mi) (32nd)
• જળ (%)	3.2%
વસ્તી
• 2016 અંદાજીત	31,568,179 (government); 28,067,000 (IMF) (45th)
• ગીચતા	33.74/km2 (87.4/sq mi) (144st)
GDP (PPP)	2019 અંદાજીત
• કુલ	$204.291 billion
• Per capita	$7,344
GDP (nominal)	2020 અંદાજીત
• કુલ	$48.610 billion (84th)
• Per capita	$1,739 (146th)
જીની (2013)	44.8; medium
માનવ વિકાસ દર (HDI) (2019)	0.711; high · 113th
ચલણ	Bolívar Soberano (VES)
સમય વિસ્તાર	UTC−4 (VET)
તારીખ બંધારણ	dd/mm/yyyy (CE)
વાહન દિશા	right
ટેલિફોન કોડ	+58
ISO 3166 કોડ	VE
ઇન્ટરનેટ ડોમેઇન (TLD)	.ve
	^ The "Bolivarian Republic of Venezuela" has been the full official title since the adoption of the Constitution of 1999, when the state was renamed in honor of Simón Bolívar.; ^ The Constitution also recognizes all indigenous languages spoken in the country.; ^ Some important subgroups include those of Spanish, Portuguese, Italian, Amerindian, African, Arab and German descent.; ^ Area totals include only Venezuelan-administered territory.; ^ On 20 August 2018, a new bolivar was introduced, the Bolívar soberano (ISO 4217 code VES) worth 100,000 VEF.;

વેનેઝુએલા એ દક્ષિણ અમેરિકામાં આવેલો એક દેશ છે. વેનેઝુએલા દેશની રાજધાની કારાકાસ શહેરમાં આવેલી છે. આ દક્ષિણ અમેરિકાના ઉત્તર ભાગમાં આવેલ એક ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશ છે. વેનેઝુએલાની પૂર્વ દિશામાં ગિયાના, દક્ષિણ દિશામાં બ્રાઝીલ તેમજ પશ્ચિમ દિશામાં કોલંબિયા રાષ્ટ્ર આવેલાં છે. આ દેશની ઉત્તરી સીમા ૨૮૦૦ કિલોમીટર જેટલી છે, આ દેશની ઉત્તર દિશામાં કેરેબિયન દ્વીપસમૂહ તેમજ ઉત્તર પૂર્વ દિશામાં એટલાન્ટિક મહાસાગર આવેલો છે.

સત્તાવાર નામ : બોલિવિયન રિપબ્લિક ઓફ વેનેઝુએલા વસ્તી : ૨,૭૧,૫૦,૦૯૫

રાજધાની : કારકાસ વિસ્તાર : ૯,૧૬,૪૪૫ ચો.કિમી.

મુખ્ય ભાષા : સ્પેનિશ, અન્ય ઘરેલુ ભાષાઓ

ધર્મ : ખ્રિસ્તી

મોટાંં શહેરો : બાર્સિલોના, કારબોલો, મરાકૈબો, વેલેન્સિયા, ટર્મેરો, મતુરીન

૧૫મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં અમેરિકાને શોધનારા કોલંબસે તેની ત્રીજી જળસફર દરમિયાન દક્ષિણ અમેરિકા ખંડમાં આવેલા વેનેઝુએલા દેશની ધરતી પર પ્રથમ વાર પગ મૂક્યો હતો. આ લેટિન અમેરિકન દેશની દક્ષિણે બ્રાઝિલ તથા પશ્ચિમે કોલંબિયા દેશ આવેલા છે. આ લેટિન દેશની ઉત્તર દિશાની સરહદ કેરેબિયન દ્વીપસમૂહ તથા ઉત્તરપૂર્વ દિશામાં એટલાન્ટિક મહાસાગર ઘૂઘવે છે. ખનીજ તેલની વાત નીકળે એટલે આરબ દેશો જ યાદ આવે, પરંતુ વેનેઝુએલા દુનિયામાં પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનમાં વિશ્વમાં પાંચમું સ્થાન ધરાવે છે. અહીં જેટલું સસ્તું (૯૦ પૈસા પ્રતિ લીટર) તેલ વિશ્વમાં બીજે ક્યાંય નથી. દક્ષિણમાં એમેઝોનિયન જંગલ તથા ઉત્તર ભાગમાં દરિયાકાંઠે પથરાયેલા ગાલીચા જેવા બીચ મન મોહી લે તેવા છે. આ દેશ તેના કુદરતી સૌંદર્ય ઉપરાંત વિશ્વસુંદરીઓ માટે પણ જાણીતો છે.

ઇતિહાસ

વેનેઝુએલાની આઝાદીની ચળવળે દક્ષિણ અમેરિકા ખંડના દેશોને ઉપનિવેશવાદી શાસનમાંથી મુક્તિનો પયગામ આપ્યો હતો. જળયાત્રી કોલંબસ તેની ન્યૂલેન્ડની ત્રીજી દરિયાઈ સફર દરમિયાન ૧૪૯૮માં આ દેશનો આંટો મારી ગયો એ પછીના બીજા જ વર્ષે કોલંબસે ચીંધેલા માર્ગ પર અલોન્સા ડી ઓજેદા અને અમેરિગો વેસ્યુકીઓ નામના ખલાસીઓ હોડીમાં બેસીને ઊતર્યા, તેઓ તળાવ પર ઘર બાંધીને રહેતા લોકોનું દૃશ્ય નિહાળીને અભિભૂત થઈ ગયા. આ ભૂમિનો નજારો જોયા પછી તેમને સરોવર કાંઠે વસેલા ઈટાલીના વેનિસ શહેરની યાદ આવતાં વેનિસ પરથી વેનેઝુએલા એવું નામ પાડયું.

એ સમયે વેનેઝુએલામાં મૂળ અમેરિન્ડીન એવા કારીબ અને અરાવાક જેવી જાતિના માનવસમૂહો રહેતા હતા. વેનેઝુએલાના આ મૂળ નિવાસીઓ બહારની દુનિયાથી તદ્દન અજાણ હતા. કેટલાક ઇતિહાસકારોના મત મુજબ મૂળ ગુયાનાથી આવેલી મરિચે નામની આદિજાતિ વેનેઝુએલામાં રહેતી હતી. મિરન્દા રાજ્ય અને દેશના ઉત્તર ભાગમાં આવેલા કારકાસના ખીણપ્રદેશમાં વસવાટ ધરાવતા મરિચે સહિતના કેટલાક મૂળ નિવાસી જાતીય સમૂહોએ ૧૬મી સદીમાં સ્પેનિશોના આગમનનો વિરોધ કરીને ટક્કર ઝીલી હતી. વેનેઝુએલા દરિયાઈ વેપાર અને ચાંચિયાઓ પર ચાંપતી નજર રાખવાના સુરક્ષાત્મક દૃષ્ટિકોણથી વધુ મહત્ત્વનું લાગ્યું હતું. આથી સ્પેનિશોએ વેનેઝુએલામાં અડ્ડો જમાવવાનું નક્કી કર્યું.

કારકાસ શહેરની સ્થાપના સમયે ઈ.સ. ૧૫૬૭માં અહીંની મૂળનિવાસી પ્રજા પર ભારે અત્યાચારો થયા. સ્પેન દેશે ત્રણ દાયકા સુધી વેનેઝુએલાની પ્રજા પાસે કોકો, શેરડી તથા કીમતી મોતીની ખેતી કરાવીને ભારે શોષણ કર્યું. દક્ષિણ અમેરિકાના અન્ય દેશોમાં પણ સ્પેનના ઉપનિવેશવાદી શાસનનો ત્રાસ વધતો જતો હતો. તેનો પહેલોવહેલો વિરોધ ફ્રાન્સિસ્કો ધ મિરાન્ડાએ કર્યો. આથી મિરાન્ડાની ધરપકડ કરીને જેલમાં પૂરી દેવામાં આવ્યા અને જેલમાં જ તેમનું અવસાન થયું. માર્ચ ૨૬, ૧૮૨૨ના રોજ વેનેઝુએલામાં આવેલા વિનાશક ધરતીકંપે ભારે તબાહી મચાવી. આસમાની અને સુલતાની આફતોથી ઘેરાયેલા દેશમાં સિમોન બોલિવર રાષ્ટ્રીય હીરો તરીકે ઉભરી આવ્યા. આ દાર્શનિક, ક્રાંતિકારી અને ઉદારમતવાદી માણસ માત્ર વેનેઝુએલા જ નહીં કોલંબિયા, પનામા, ઇક્વાડોર, પેરુ અને બોલિવિયા જેવા દેશોની આઝાદીના મુખ્ય નાયક તરીકે ઓળખાયા. કારાબોલો લડાઈ બાદ ૫ જુલાઈ, ૧૮૧૧ના રોજ કોલંબિયા, પનામા અને ઇક્વાડોર અને વેનેઝુએલા જેવા પ્રદેશોએ સ્પેનથી સ્વતંત્ર થઈને એક સંઘની રચના કરી. ઈ. સ. ૧૮૩૦માં વેનેઝુએલા આ સંઘમાંથી અલગ પડીને સ્વતંત્ર દેશ તરીકે ઓળખાયો.

અર્થતંત્ર

વેનેઝુએલાના જીડીપીની ૮૦ ટકા આવક તો તેલની નિકાસ કરવામાંથી મળી જાય છે તેમ છતાં બીબીસીના જણાવ્યા મુજબ આ દેશમાંં ગરીબી રેખાની નીચે જીવન જીવતા લોકોની સંખ્યા મોટી છે. વિશ્વમાં તેલ ઉત્પાદન કરતા દેશોના સંગઠન ઓપેકનો સભ્ય દેશ છે તેમ છતાં હજુ કમાણીમાં પાછળ રહી ગયો છે. વેનેઝુએલા વિશ્વમાં સૌથી ઊંચો ફુગાવાનો દર ધરાવે છે. મકાઈ, જુવાર, શેરડી, કોફી, કેળાં જેવી ખેતપેદાશો આધારિત ફૂડ પ્રોસેસિંગ ઉદ્યોગ પણ સારો વિકસ્યો છે. પેટ્રોલિયમ ઉપરાંત ખેતીપેદાશો, ખનીજો, બાંધકામનાં સાધનો, દવાઓ, પશુ ખાણદાણ, વિવિધ મશીનરીઓની યુએસ ઉપરાંત બ્રાઝિલ તથા ચીન દેશ પાસેથી આયાત કરે છે.

લોકજીવન

વેનેઝુલિયન લોકો સ્વભાવથી બહિર્મુખ ગણાય છે. તેઓ મળતી વખતે બોડી લેંગ્વેજનું ખાસ ધ્યાન રાખે છે. પુરુષો એકબીજાને ઘણા સમયે મળે ત્યારે ભેટીને અભિવાદન કરે છે. લોકો વિભક્ત કુટુંબમાં રહેવામાં માને છે. પહેલી વખત મળતા હોય ત્યારે ચુંબનની આપલે સામાન્ય છે. વેનેઝુએલાના ૯૫ ટકા લોકો ખ્રિસ્તી ધર્મ પાળે છે. નાતાલની ધામધૂમથી ઉજવણી થાય છે. લોકો યુએસના પહેરવેશ તથા જીવનશૈલીથી પ્રભાવિત છે. વેનેઝુએલામાં યુરોપિયન વસાહતી, અમેરેન્ડિયન, આફ્રિકન, એશિયન અને મધ્ય પૂર્વના વંશીય સમૂહો સંપીને રહે છે.૧૦૦ કરતાં પણ વધુ પ્રાદેશિક બોલીઓ છે. સ્પેનિશ તથા અંગ્રેજી સૌથી વધુ બોલાતી ભાષા છે. રાજધાની કારકાસમાં સ્પેનિશ, ઇટાલિયન અને પોર્ટુગીઝો રહે છે. એક આંગળી દેખાડવી એ અભદ્ર ચેષ્ટા ગણાય છે. સૌંદર્ય સ્પર્ધાઓનું આયોજન વર્ષ દરમિયાન થતું જ રહે છે. વેનેઝુએલાની છોકરીઓ-યુવતીઓને ભેટમાં મળતી વસ્તુઓ મોટે ભાગે કોસ્મેટિક્સ કે ગ્લેમર પ્રકારની જ હોય છે. સૌંદર્ય સ્પર્ધા એ રાષ્ટ્રીય ઓળખનો એક ભાગ ગણાય છે. ૧૨ વર્ષ સુધી અભ્યાસ મફત તથા ફરજિયાત છે. મૂળ આફ્રિકા અને યુરોપિયન શૈલીની અસરતળે ઊતરી આવેલું જોરોપ્પો નામનું યુગલનૃત્ય તથા સંગીત દેશમાં વધારે લોકપ્રિય છે. વેનેઝુએલામાં ફેબ્રુઆરી માસમાં કાર્નિવલનું આયોજન થાય છે. ચાર દિવસના કાર્નિવલનો દરિયાકાંઠાનાં ગામો અને શહેરોમાં તો સૌથી ભારે ભભકો રહે છે.

ખાણીપીણી

મકાઈના લોટમાંથી બનતો તેક્વીન્સ અને ચીઝ બોલ સ્વાદિષ્ટ ખોરાક ગણાય છે. જ્યારે નાતાલ આવે ત્યારે મકાઈના લોટમાંથી હાલાકા નામની મીઠાઈ લોકો બનાવે છે, જેને ચીકન તથા પોર્કની સાથે ખાવામાં આવે છે. વેનેઝુએલા ટ્રોપિકલ દેશ હોવાથી ફળફળાદિ ખૂબ પાકે છે. માર્કેટ ફળફળાદિથી સુશોભિત થયેલાં જોવા મળે છે. જુવાર તથા કોફીનું પણ અગત્યનું સ્થાન છે. દૂધ, ઈંડાં તથા વિવિધ ડેરી પ્રોડક્ટ અને ફળફળાદિ રોજિંદા ખોરાકનો એક ભાગ છે. દરિયાઈ વિસ્તારના લોકોનો મુખ્ય ખોરાક સી ફૂડ છે. ખાણીપીણી પર સ્પેન, યુરોપ અને અમેરિકાની અસર વધુ જોવા મળે છે.

બાહ્ય કડીઓ

↑ "Resultado Básico del XIV Censo Nacional de Población y Vivienda 2011 (Mayo 2014)" (PDF). Ine.gov.ve. પૃષ્ઠ 29. મૂળ (PDF) માંથી 5 ઑગસ્ટ 2019 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 8 September 2014. Check date values in: |archive-date= (મદદ)
↑ "Venezuela (Bolivarian Republic of)'s Constitution of 1999 with Amendments through 2009" (PDF). constituteproject.org. મેળવેલ 21 October 2020.
↑ "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. મેળવેલ 10 September 2017.
↑ "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. મેળવેલ 25 May 2019.
↑ "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. મેળવેલ 20 April 2020.
↑ ^૬.૦ ^૬.૧ ^૬.૨ "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. મેળવેલ 20 October 2019.
↑ "Income Gini coefficient". United Nations Development Programme. United Nations. મૂળ માંથી 10 June 2010 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 21 September 2015.
↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. પૃષ્ઠ 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. મેળવેલ 16 December 2020.

[Census-ethnics-1] "Resultado Básico del XIV Censo Nacional de Población y Vivienda 2011 (Mayo 2014)" (PDF). Ine.gov.ve. પૃષ્ઠ 29. મૂળ (PDF) માંથી 5 ઑગસ્ટ 2019 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 8 September 2014. Check date values in: |archive-date= (મદદ)

[2] "Venezuela (Bolivarian Republic of)'s Constitution of 1999 with Amendments through 2009" (PDF). constituteproject.org. મેળવેલ 21 October 2020.

[UN_WPP-3] "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. મેળવેલ 10 September 2017.

[auto-4] "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. મેળવેલ 25 May 2019.

[imf1-5] "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. મેળવેલ 20 April 2020.

[imf2-6] ૬.૦ ^૬.૧ ^૬.૨ "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. મેળવેલ 20 October 2019.

[7] "Income Gini coefficient". United Nations Development Programme. United Nations. મૂળ માંથી 10 June 2010 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 21 September 2015.

[HDI-8] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. પૃષ્ઠ 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. મેળવેલ 16 December 2020.

[b]

[૧]

[૨]

[d]

[૩]

[૪]

[૫]

[૬]

[૭]

[૮]

Bolivarian Republic of Venezuela República Bolivariana de Venezuela (Spanish)
ધ્વજ રાજચિહ્ન
સૂત્ર: Dios y Federación ("God and Federation")
રાષ્ટ્રગીત: Gloria al Bravo Pueblo ("Glory to the Brave People")
Land controlled by Venezuela shown in dark green; claimed but uncontrolled land shown in light green.
રાજધાની and largest city	Caracas 10°30′N 66°55′W / 10.500°N 66.917°W / 10.500; -66.917
અધિકૃત ભાષાઓ	Spanish^[b]
માન્ય પ્રાદેશિક ભાષાઓ	26 languages Piapoco Baniwa Locono Wayúu Warao Pemón Panare Yek'uana Yukpa Carib Akawaio Japrería Mapoyo Yawarana Hodï Puinave Jivi Barí Uruak Sapé Pumé Piaroa Yanomamö Sanemá Yanam Yeral
વંશીય જૂથો (2011)^[૧]	51.6% Mestizo (mixed Indigenous and White) 43.6% White 3.6% Black 1.2% Indigenous
ધર્મ (2012)	91% Christianity —71% Roman Catholic —17% Protestant —3% Other Christian 8% No religion 1% Other
લોકોની ઓળખ	Venezuelan
સરકાર	Federal dominant-party presidential constitutional republic

• President	Nicolás Maduro (disputed)N Juan Guaidó (disputed)N
• Vice President	Delcy Rodríguez (constitutional position disputed)

સંસદ	National Assembly
Independence from Spain

• Declared	5 July 1811
• Recognized	29 March 1845
• Admitted to the United Nations	15 November 1945
• Current constitution	20 December 1999^[૨]

વિસ્તાર
• કુલ	916,445 km² (353,841 sq mi) (32nd)
• જળ (%)	3.2%^[d]
વસ્તી
• 2016 અંદાજીત	31,568,179^[૩] (government) 28,067,000 (IMF)^[૪] (45th)
• ગીચતા	33.74/km² (87.4/sq mi) (144st)
GDP (PPP)	2019 અંદાજીત
• કુલ	$204.291 billion^[૫]
• Per capita	$7,344^[૬]
GDP (nominal)	2020 અંદાજીત
• કુલ	$48.610 billion^[૬] (84th)
• Per capita	$1,739^[૬] (146th)
જીની (2013)	44.8^[૭] medium
માનવ વિકાસ દર (HDI) (2019)	0.711^[૮] high · 113th
ચલણ	Bolívar Soberano (VES)
સમય વિસ્તાર	UTC−4 (VET)
તારીખ બંધારણ	dd/mm/yyyy (CE)
વાહન દિશા	right
ટેલિફોન કોડ	+58
ISO 3166 કોડ	VE
ઇન્ટરનેટ ડોમેઇન (TLD)	.ve
^{^} The "Bolivarian Republic of Venezuela" has been the full official title since the adoption of the Constitution of 1999, when the state was renamed in honor of Simón Bolívar. ^{^} The Constitution also recognizes all indigenous languages spoken in the country. ^{^} Some important subgroups include those of Spanish, Portuguese, Italian, Amerindian, African, Arab and German descent. ^{^} Area totals include only Venezuelan-administered territory. ^{^} On 20 August 2018, a new bolivar was introduced, the Bolívar soberano (ISO 4217 code VES) worth 100,000 VEF.