ગુંદા (વનસ્પતિ)

ગુંદા અથવા વડગુંદો ( હિંદી:बहुवार; દ્વિનામી નામપદ્ધતિ: Cordia myxa L.) એ એક વનસ્પતિ છે, જેનાં વૃક્ષો ભારતીય ઉપમહાદ્વીપ, ચીન તેમજ વિશ્વના અનેક ભાગોમાં જોવા મળે છે. ગુંદાનાં ફળનું કદ અને આકાર સોપારી જેવાં જ હોય છે. કાચાં ગુંદાનાં ફળમાંથી શાક તથા અથાણાં પણ બનાવવામાં આવે છે. જ્યારે પાકી ગયેલાં ગુંદાનાં ફળ મીઠાં હોય છે તથા તેમાં ગુંદરની માફક ચિકણો અને મીઠો રસ હોય છે જે શરીરને જાડું બનાવે છે.

ગુંદા
વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ
Kingdom:	વનસ્પતિ
(unranked):	સપુષ્પ
(unranked):	દ્વિદળી
(unranked):	એસ્ટરિડ્સ
Order:	બોરાજિનેલ્સ
Family:	બોરાજિનેસી
Genus:	કોર્ડિયા
Species:	મિક્સા
દ્વિનામી નામ
કોર્ડિયા મિક્સા L. (કાર્લ લિનિયસ)
સમાનાર્થી (વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ)/અન્ય નામ
કોર્ડિયા ઓબ્લિકા કોર્ડિયા ડોમેસ્ટિકા

ગુંદાનાં ઝાડ ઘણાં મોટાં હોય છે અને તેનાં પર્ણો લીસ્સાં હોય છે. દક્ષિણ ભારત, ગુજરાત અને રાજસ્થાનના લોકો નાગરવેલના પાનની જગ્યા પર ગુંદાનાં પાનનો ઉપયોગ કરી લેતા હોય છે. ગુંદાના પાનનો સ્વાદ પણ નાગરવેલનાં પાન જેવો હોય છે. ગુંદાનાં ઝાડની અલગઅલગ ત્રણથી ચાર જાતો હોય છે, પરંતુ તેમાં બે મુખ્ય છે જેને હિંદી ભાષામાં લમેડા અને લસોડા કહેવામાં આવે છે. નાનાં ગુંદા અને મોટા ગુંદા એવાં નામથી પણ આ જાતો ખુબ પ્રસિદ્ધ છે. ગુંદાના ઝાડનું લાકડું અત્યંત ચિકણું અને મજબૂત હોય છે. ઇમારતી કામ માટે ગુંદાના ઝાડનાં લાકડાંમાંથી તખ્તા બનાવવામાં આવતા હોય છે અને બંદૂકનો કુંદો બનાવવા માટે પણ તેનો ઉપયોગ થાય છે.

ગુંદાનું સંવર્ધન બીજથી થાય છે.

અન્ય નામો

ગુંદાને ભારતમાં વિવિધ ભાષાઓમાં જુદાજુદા નામોથી ઓળખવામાં આવે છે, જેમ કે, સંસ્કૃત: શ્ર્લેષ્માતક; હિંદી લ્હિસોડા, નિસોરે, બહુવાર; બંગાળી: ચાલતા, બોહરો; મરાઠી: ભોંકર, રોલવટ; કન્નડ: દોહચળ્ળુ, બોકેગિડ; તેલુગુ: પેદ્દાનાક્કેરુ, વગેરે.

બાહ્ય કડીઓ

• ગુજરાતી વિશ્વકોશમાં ગુંદા (વનસ્પતિ).
• ગુંદા વિશે માહિતી સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૫-૨૦ ના રોજ વેબેક મશિન