શેત્રુંજય
શેત્રુંજય ગુજરાતના ભાવનગર જિલ્લાના પાલીતાણા શહેર નજીક આવેલી ટેકરીઓ છે. સમુદ્ર સપાટીથી તે ૫૦ મીટરની ઊંચાઇ એ શેત્રુંજી નદીના કિનારે આવેલી છે. આ ટેકરીઓ અન્ય ટેકરીઓ જ્યાં જૈન મંદિરો આવેલા છે તેવી ટેકરીઓ - બિહાર, ગ્વાલિયર, માઉન્ટ આબુ અને ગિરનારમાં સાથે સમાનતા ધરાવે છે.[૧]
| શેત્રુંજય | |
|---|---|
 શેત્રુંજયની સીડીનાં પગથીયાં | |
| શિખર માહિતી | |
| ઉંચાઇ | 580 m (1,900 ft) ભારતીય પુરાતત્વ વિભાગ |
| અક્ષાંસ-રેખાંશ | 21°28′6″N 71°48′0″E / 21.46833°N 71.80000°E |
| ભૂગોળ | |
  શેત્રુંજય ગુજરાતમાં સ્થાન | |
| સ્થાન | પાલીતાણા, ભાવનગર જિલ્લો, ગુજરાત |
શત્રુંજય પર્વત પર ૮૬૫ જૈન મંદિરો આવેલા છે.[૨] જૈન ધર્મના પ્રથમ તીર્થંકર, ભગવાન ઋષભદેવે પર્વતની ટોચ પર મંદિરમાં તેમનો પહેલો ઉપદેશ આપ્યો ત્યારે પર્વતોને પવિત્ર કરવામાં આવ્યા. ટેકરીઓનો પ્રાચીન ઇતિહાસ પણ પુંડરિક સ્વામી, મુખ્ય ગણધર અને ઋષભદેવના પૌત્ર, જે અહીં મુક્તિ પ્રાપ્ત થયો છે, તેવું શોધી કાઢવામાં આવ્યું છે. તેમના પવિત્ર મંદિરથી સામેની બાજુએ આવેલા તેમના મંદિર, તેમના પિતા ભરત દ્વારા બાંધવામાં આવેલા છે, પણ યાત્રાળુઓ દ્વારા પૂજા કરવામાં આવે છે.
શેત્રુંજયને પુંદરાકીગિરિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે કારણ કે પુંદરિકે આ પર્વત પર નિર્વાણ મેળવ્યું હોવાનું કહેવાય છે. વૈકલ્પિક નામોમાં સિધ્ધક્કલ અથવા સિધ્ધંકાલનો સમાવેશ થાય છે, જેમ કે ઘણા અધ્યાત્ક્રકો અહીં જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા છે.
ભૂગોળ
ફેરફાર કરો
ખંભાતનો અખાત, શત્રુંજય પર્વતોની દક્ષિણે આવેલો છે, ભાવનગર શહેર તેની ઉત્તરમાં આવેલું છે અને એક નદી બે ટેકરીઓ વચ્ચે વહે છે. દંતકથા જણાવે છે કે આ પર્વત હિમાલયનો એક ભાગ છે. પાલીતાણા શહેર ભાવનગરથી ૫૬ કિ.મી. દૂર તળેટીમાં આવેલું છે. ગુજરાત સ્ટેટ ટ્રાન્સપોર્ટ પાલીતાણા અને ભાવનગર વચ્ચે બસ સેવા પૂરી પાડે છે. ભાવનગર રોડ અને રેલ દ્વારા અમદાવાદ અને હવાઈમાર્ગે મુંબઇ સાથે સંકળાયેલ છે.
સંસ્કૃતિ
ફેરફાર કરો૫મી સદીમાં પણ પર્વતો એક તીર્થ (ધાર્મિક દિવ્ય સ્થળ) ગણવામાં આવતા હતા. પાલીતાણા મંદિરો પર્વતમાં કોતરવામાં આવેલા આશરે ૩૭૫૦ પથ્થરના પગથિયાઓ પગલાંઓ ચડીને પહોંચી શકાય છે, જે ૩.૫ કિમી અંતર છે અને આશરે ૨ કલાક લાગે છે. ચોમાસા દરમિયાન ચાર મહિના માટે યાત્રા બંધ કરવામાં આવે છે. આ યાત્રાને "શ્રી શાંતિરૂંજે તીર્થ યાત્રા" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે હિંદુ પંચાંગ મુજબ કાર્તિક મહિનાની પૂનમ અને ગ્રેગોરીયન કેલેન્ડર મુજબ ઓક્ટોબર-નવેમ્બરથી શરૂ થાય છે. યાત્રા કરવા માટે જૈનો ટેકરીઓની તળેટીમાં ભેગા થાય છે. આ યાત્રા જૈનોના જીવનકાળ દરમિયાનનો એક મહાન પ્રસંગ ગણાય છે.
આ પણ જુઓ
ફેરફાર કરોસંદર્ભ
ફેરફાર કરો- ↑ John Cort (21 January 2010). Framing the Jina:Narratives of Icons and Idols in Jain History: Narratives of Icons and Idols in Jain History. Oxford University Press. પૃષ્ઠ 120–. ISBN 978-0-19-538502-1. મેળવેલ 17 December 2012.
- ↑ Melton, J. Gordon (13 September 2011). Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations. ABC-CLIO. પૃષ્ઠ 19–. ISBN 978-1-59884-205-0. મેળવેલ 21 December 2012.
પૂરક વાચન
ફેરફાર કરો- Deshpande, Aruna (૨૦૦૫). India:Divine Destination. Palitana. Crest Publishing House. પૃષ્ઠ 418–419. ISBN 81-242-0556-6.CS1 maint: ref=harv (link)