ચાઇનીઝ ભાષા

સ્પષ્ટતા ન હોય ત્યાં સુધી આ લેખમાં ચાઇનીઝ લખાણ (સરળ બનાવાયેલી ચાઇનીઝ પરંપરાગત ચાઇનીઝ, પિનયીન) માળખામાં લખાયેલી છે. જે કિસ્સામાં સરળ બનાવાયેલી અને પરંપરાગત ચાઇનીઝ લિપી એકરૂપ હોય ત્યાં ચાઇનીઝ શબ્દો એક જ વખત લખવામાં આવ્યા છે.

Chinese
汉语／漢語, 华语／華語 or 中文
મૂળ ભાષા	People's Republic of China (PRC, commonly known as China), Republic of China (ROC, commonly known as Taiwan), Singapore, Malaysia, the Philippines, Australia, Indonesia, Mauritius, Peru, and other regions with Chinese communities
વિસ્તાર	(majorities): Mainland China, Hong Kong, Taiwan, Singapore (minorities): Southeast Asia, and other regions with Chinese communities
સ્થાનિક વક્તાઓ	approx 1.3 billion
ભાષા કુળ	Sino-Tibetan Sinitic Chinese
પ્રમાણભૂત સ્વરૂપો	Mandarin
બોલીઓ	Mandarin Jin Huizhou Wu Hunanese Jiangxinese Hakka Yue (including Cantonese-Taishanese) Pinghua Shaojiang Northern Min Eastern Min (including Fuchow) Central Min Pu Xian Southern Min (including Amoy, Taiwanese) Teochew (including Swatow,Chaozhou,Jieyang,part of Shanwei/Meizhou)
લિપિ	Chinese characters, zhuyin fuhao, pinyin, Xiao'erjing
અધિકૃત સ્થિતિ
અધિકૃત ભાષા	ઢાંચો:UNO People's Republic of China Hong Kong Macau ઢાંચો:ROC-TW Singapore (official, but not national language)
અધિકૃત લઘુમતી ભાષા વિસ્તાર	Mauritius United States (minority and auxiliary)
Regulated by	In the PRC: National Language Regulating Committee In the ROC: National Languages Committee In Singapore: Promote Mandarin Council/Speak Mandarin Campaign
ભાષા સંજ્ઞાઓ
ISO 639-1	zh
ISO 639-2	chi (B) zho (T)
ISO 639-3	zho – inclusive code Individual codes: cdo – Min Dong cjy – Jinyu cmn – Mandarin cpx – Pu Xian czh – Huizhou czo – Min Zhong gan – Gan hak – Hakka hsn – Xiang mnp – Min Bei nan – Min Nan wuu – Wu yue – Yue och – Old Chinese ltc – Late Middle Chinese lzh – Literary Chinese
Map of the Sinophone world Information:      Countries identified Chinese as a primary, administrative, or native language      Countries with more than 5,000,000 Chinese speakers w/ or w/o recognition      Countries with more than 1,000,000 Chinese speakers w/ or w/o recognition      Countries with more than 500,000 Chinese speakers w/ or w/o recognition      Countries with more than 100,000 Chinese speakers w/ or w/o recognition      Major Chinese speaking settlements

Chinese language (Spoken)

Chinese language (Written)

સિનો-તિબેટીયન ભાષા વર્ગ

પૂર્વ ચીન અને તાઇવાનમાં બોલાતી વિવિધતાઓ

ચાઇનીઝ અથવા સિનિટિક ભાષા(ઓ) (汉语/漢語 હાન્યુ (Hànyǔ); 华语/華語 હુઆયુ (Huáyǔ); 中文 ઝોંગવેન (Zhōngwén)) એવો ભાષા વર્ગ છે જેમાં ભાષાઓ મોટા ભાગે વિવિધ અંશે અસ્પષ્ટ છે. મૂળભૂત રીતે હેન ચાઇનીઝ દ્વારા ચીનમાં બોલવામાં આવતી આ સ્વદેશી ભાષાઓ, સિનો-તિબેટીયન વર્ગની ભાષાની એક શાખાનું નિર્માણ કરે છે. વિશ્વની આશરે એક પંચમાંશ વસતિ અથવા એક અબજ કરતાં વધારે લોકો ચાઇનીઝની કેટલીક વિવિધ ભાષાઓને તેમની મૂળ ભાષા તરીકે બોલે છે. ચાઇનીઝના આંતરિક વિભાગોને તેમના મૂળ ભાષા બોલતા લોકો દ્વારા સામાન્ય રીતે એક જ ચાઇનીઝ ભાષાની બોલી તરીકે જોવામાં આવે છે, નહીં કે અલગ-અલગ ભાષાઓ, ભલેને પછી આ ઓળખને કેટલાક ભાષાશાસ્ત્રીઓ અને સિનોલોજિસ્ટ દ્વારા અયોગ્ય ઠેરવવામાં આવતી હોય.

ચાઇનીઝ તેની આંતરિક વિવિધતાના ઊંચા સ્તરને કારણે અલગ પડે છે, જો કે તમામ ચાઇનીઝની વિવિધતા લહેકા કે પછી વિશ્લેષણાત્મક હોય. ચાઇનીઝના લગભગ સાતથી તેર જેટલા મુખ્ય પ્રાદેશિક જૂથો છે (વર્ગીકરણ યોજનાને આધારે), જેમાંથી મોટા ભાગના લોકો દ્વારા મોટા ભાગે મેન્ડરિન (લગભગ 850 મિલિયન), ત્યારબાદ વૂ (90 મિલિયન), કેન્ટનીઝ (યૂ) (70 મિલિયન) અને મીન (50 મિલિયન) ભાષા બોલાય છે. આમાંથી મોટા ભાગની પારસ્પરિક રીતે કોઈ જોડાણ ધરાવતી નથી, જો કે ઝીંઆંગ અને દક્ષિણ પશ્ચિમ મેન્ડરિન બોલીઓ જેવા કેટલાક જૂથો કેટલાક સામાન્ય શબ્દો ધરાવે છે અને કેટલાક અંશે અસ્પષ્ટતા ધરાવે છે.

પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝ (પુટન્ઘુઆ / ગુઓયુ / હુઆયુ) એ બોલવામાં આવતી ચાઇનીઝ ભાષાનું પ્રમાણભૂત સ્વરૂપ છે, જે મેન્ડરિન ચાઇનીઝની બીજિંગ બોલી પર આધારિત છે, જેને ચાઇનીઝમાં 官话官話ગુઆનહુઆ અથવા 北方话北方話બીફાંઘુઆ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝ પીપલ્સ રીપબ્લિક ઓફ ચાઇના (પીઆરસી (PRC)) અને રીપબ્લિક ઓફ ચાઇના (આરઓસી (ROC), તાઇવાન તરીકે પણ ઓળખાય છે)ની સત્તાવાર ભાષા હોવા ઉપરાંત સિંગાપોરમાં બોલવામાં આવતી ચાર સત્તાવાર ભાષામાં પણ સ્થાન ધરાવે છે. તે સંયુક્ત રાષ્ટ્રોની છ સત્તાવાર ભાષાઓમાં પણ સ્થાન ધરાવે છે. ચાઇનીઝના અન્ય પ્રકારોમાં, કેન્ટનીઝ ગુઆંગડોંગ પ્રાંતો અને કેન્ટનીઝ બોલતા વિદેશી સમુદાયોમાં પ્રભાવ ધરાવે છે અને હોંગ કોંગ (અંગ્રેજી સાથે) અને મકાઉ (પોર્ટુગીઝ સાથે)ની એક સત્તાવાર ભાષા છે. મીન નાન, મીન ભાષા જૂથનો એક ભાગ, દક્ષિણ ફૂજીઆન, તેના પાડોશી તાઇવાન (જ્યાં તેને તાઇવાનીઝ અથવા હોક્લો તરીકે ઓળખવામાં આવે છે) અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયા (સિંગાપોર અને મલેશિયામાં હોક્કીન તરીકે ઓળખાય છે) પણ બહોળા પ્રમાણમાં બોલવામાં આવે છે.

ચાઇનીઝની વિવિધતાઓ

મુખ્ય લેખ: Varieties of Chinese

આ પણ જુઓ: List of Chinese dialects

નીચેનો નકશો ચીનમાં રહેલા ભાષાકીય પેટાવિભાગોને (ભાષાઓ અથવા બોલી જૂથો)ને દર્શાવે છે. પરંપરાગત રીતે સાત મુખ્ય જૂથોની ઓળખ કરવામાં આવી છે, જે તેની વસતિને આધારે નીચેના ક્રમમાં મૂકવામાં આવે છેઃ

નામ	સંક્ષેપ	પિનયીન	સ્થાનિક ઓળખ	સરળ	પરંપરાગત	કુલ બોલનાર
મેન્ડરિન નોંધ: પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝનો પણ સમાવેશ થાય છે.	ગુઆન; 官	ગુઆનહુઆ	પિનયીન: ગુઆનહુઆ	官话	官話	સી 1.365 અબજ
		બીફાંઘુઆ	પિનયીન: બીફાંઘુઆ	北方话	北方話
વુ નોંધઃ શાંઘાઇનીઝનો પણ સમાવેસ થાય છે.	વુ; 吴/吳	વુયુ	લાંબુ-ટૂંકું: એનગ્નયીઉ અથવા ઘુ નાયલુ	吴语	吳語	સી. 90 મિલિયન
યુએ નોંધઃ કેન્ટનીઝ અને તાઇશનીઝનો પણ સમાવેશ થાય છે	યુએ; 粤/粵	યુએયુ	જ્યુટપિંગ: જ્યુટ6 જ્યુ5; યેલ: યુહ્ટ યુહ	粤语	粵語	સી. 80 મિલિયન
મીન નોંધહોક્કીન, તાઇવાનીઝ અને ટીયોચ્યૂ	મીન; 闽/閩	મિન્યુ	પીઓજે (POJ): બાન ગુ; બીયુસી (BUC): Mìng ngṳ̄	闽语	閩語	સી. 50 મિલિયન
ઝીયાંગ	ઝીયાંગ; 湘	ઝીયાંગ્યુ	રોમનીકરણ: શિયાએની	湘语	湘語	સી. 35 મિલિયન
હક્કા	કેજીયા; 客家	કેજીયાહુઆ	હક્કા પિનયીન: હક-કા-ફા અથવા હક-કા-વા	客家话	客家話	સી. 35 મિલિયન
		કેહુઆ	હક્કા પિનયીન: હક-ફા અથવા હક-વા	客话	客話
ગન	ગન; 贛	ગન્યુ	રોમનીકરણ: ગન ઉઆ	赣语	贛語	સી. 31 મિલિયન

કેટલાક ચીની ભાષાવિદો દ્વારા વિવાદિત વર્ગીકરણો

નામ	સંક્ષેપ	પિનયીન	સ્થાનિકરોમનીકરણ	સરળ	પરંપરાગત	કુલ બોલનાર
જિન નોંધ: મેન્ડરિનમાંથી	જીન; 晋/晉	જીન્યુ	કોઇ નહીં	晋语	晉語	45 મિલિયન
હુઇઝોઉ નોંધ: વુમાંથી	હુઇ; 徽	હુઇઝોઉહુઆ	કોઇ નહીં	徽州话	徽州話	~3.2 મિલિયન
પિંગહુઆ નોંધ: યુએમાંથી	પિંગ; 平	ગુઆંગ્ઝી પિંગહુઆ	કોઇ નહીં	广西平话	廣西平話	~5 મિલિયન

એવા કેટલાક નાના જૂથો પણ છે જેનું હજુ સુધી વર્ગીકરણ કરવામાં આવ્યું નથીઃ જેમ કે ઝીયાંગહુઆ(乡话/鄉話)માં હૈનન ટાપુ પર ડેન્ઝહોઉમાં બોલાતી ડેન્ઝહોઉ બોલી(儋州话/儋州話), જેને પશ્ચિમ હૂનાનમાં બોલવામાં આવતી ઝીયાંગ (湘) ઉત્તરીય ગુઆંગડોંગમાં બોલવામાં આવતી શાઓઝહોઉ ટુહુઆ (韶州土话/韶州土話) સાથે જોડવી ન જોઈએ. મધ્ય એશિયામાં બોલાતી ડુંગન ભાષા મેન્ડરિન સાથે ખૂબ જ નિકટ સંપર્ક ધરાવે છે. જો કે, રાજકૂય રીતે તેને ચાઇનીઝ માનવામાં આવતી નથી કારણ કે તેને સીરિલિકમાં લખવામાં આવે છે અને ચીનની બહાર રહેલા ડુંગન લોકો દ્વારા બોલવામાં આવે છે, જેમને પરંપરાગત ચાઇનીઝ માનવામાં આવતા નથી.

સામાન્ય રીતે, ઉપરના ભાષા-બોલીઓમાં એવી કોઈ દેખીતી સરહદો નથી, પરંતુ મેન્ડરિન ઉત્તર અને દક્ષિણપશ્ચિમની પ્રભુત્વશાળી સિનિટિક ભાષા છે અને બાકીની મોટાભાગે મધ્ય અને દક્ષિણપૂર્વ ચીનમાં બોલવામાં આવે છે. ઘણીવખત, ગુઆંગડોંગ પ્રાંતના કિસ્સામાં, સ્થાનિક લોકો મોટાભાગે એક બીજામાં ભળી જતી વિવિધ ભાષાઓ બોલે છે. ઘણા વિસ્તાર કે જે લાંબા સયમથી ભાષાકીય રીતે વિવિધતા ધરાવે છે ત્યાં ચીનના વિવિધ ભાગની બોલીને કઈ રીતે વહેંચવી જોઇએ તે હંમેશા સ્પષ્ટ નથી. ઇથ્નોલોગ યાદી કુલ 14ની છે, પરંતુ વર્ગીકરણની વિવિધ યોજનાઓને આધારે તેની સંખ્યા સાતથી માંડીને સત્તર સુધી બદલાતી રહે છે. દાખલા તરીકે, મીન વિવિધતાને ઘણી વખત ઉત્તરીય મીન (મીનબેઇ, ફૂચોવ) અને દક્ષિણીય મીન (મીન્નાન, એમોય-સ્વેટોવ)માં વહેંચવામાં આવે છે, ભાષાશાસ્ત્રીઓએ નક્કી કર્યું નથી કે તેની પારસ્પારિક બુદ્ધિગ્રાહ્યતા એટલી નાની છે કે તેને અલગ ભાષા તરીકે રાખી શકાય.

સામાન્ય રીતે, પર્વતીય દક્ષિણ ચીન મેદાની ઉત્તરીય ચીનની સરખામણીએ વધારે ભાષાકીય વૈવિધ્ય ધરાવે છે. દક્ષિણ ચીનના ભાગોમાં, મુખ્ય શહેરની બોલી તેના પાડોશી શહેર કરતાં માત્ર થોડા પ્રમાણમાં જ બુદ્ધિગ્રાહ્યતા ધરાવતી હશે. દાખલા તરીકે, વુઝહોઉ ઉપરવાસમાં આવેલા ગુઆંગ્ઝહોઉ કરતાં 120 માઇલ દૂર છે, પરંતુ તેની બોલી ગુઆંગ્ઝહોઉથી 60 માઇલ દક્ષિણ પશ્ચિમમાં આવેલા અને અનેક નદીઓ દ્વારા અલગ કરવામાં આવેલા તાઇશેન કરતાં વધારે ગુઆંગ્ઝહોઉ જેવી છે (રામસે, 1987).

પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝ અને ડાયગ્લોસિયા

મુખ્ય લેખ: Standard Chinese

પુટન્ઘુઆ / ગુઓયુ, જેને ઘણીવાર "મેન્ડરિન" કહેવાય છે તે પીપલ્સ રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના, રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના (તાઇવાન) અને સિંગાપોર) (જ્યાં તેને "હુઆયુ" કહેવાય છે) દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતી સત્તાવાર પ્રમાણભૂત ભાષા છે. તે બીજિંગ બોલી પર આધારિત છે, જે બીજિંગમાં બોલવામાં આવતી મેન્ડરિનની બોલી છે. સરકારનો ઇરાદો એવો છે કે તમામ ચાઇનીઝ વિવિધતાઓ બોલતા લોકો આ ભાષાનો ઉપયોગ સંવાદ માટે સામાન્ય ભાષા તરીકે કરે. તેથી તેનો ઉપયોગ સરકારી એજન્સીઓમાં, મિડિયામાં અને શાળાઓમાં માધ્યમની ભાષા તરીકે કરવામાં આવે છે.

મેઇનલેન્ડ ચાઇના અને તાઇવાનમાં, ડાયગ્લોસિયા સામાન્ય પાસું છેઃ ચાઇનીઝ લોકો માટે પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝની સાથે સિનિટિક ભાષાઓની (બોલી) બેથી ત્રણ જાત એક સાથે બોલવી સામાન્ય બાબત છે. દાખલા તરીકે, શાંઘાઈનો રહેવાસી પુટન્ઘુઆ ઉપરાંત તે ત્યાં ઉછર્યો ના હોય તો પણ શાંઘાઇનીઝ અને તેમની સ્થાનિક ભાષા પણ બોલી શકે છે. ગુઆંગ્ઝહોઉનો મૂળ વતની કેન્ટનીઝ અને પુટન્ઘુઆ , તાઇવાનનો વતની તાઇવાનીઝ અને પુટન્ઘુઆ/ગુઓયુ એમ બંને ભાષા બોલી શકે છે. તાઇવાનમાં રહેતો વ્યક્તિ મેન્ડરિન અને તાઇવાનીઝના સામાન્ય રીતે ભળી જતા ઉચ્ચારો, શબ્દસમૂહો અને શબ્દોનો ઉપયોગ કરે તેવી શક્યતા છે અને આ મિશ્રણને ઘણાં સંજોગોમાં સમાન્ય માનવામાં આવે છે. હોંગ કોંગમાં, મેન્ડરિન બીજી સત્તાવાર ભાષાઓ અંગ્રેજી અને કેન્ટનીઝનું સ્થાન લઈ રહી છે.

ભાષાશાસ્ત્ર

ભાષાશાસ્ત્રીઓ ચાઇનીઝને ઘણીવખત ભાષા વર્ગ તરીકે જુએ છે, પરંતુ ચીનની સામાજિક-રાજકિય અને સાંસ્કૃતિક પરિસ્થિતિ અને બોલવામાં આવેલી તમામ વિવિધતા સમાન લખાણ વ્યવસ્થા ધરાવતી હોવાની હકીકતને ધ્યાનમાં રાખીને સામાન્ય રીતે પારસ્પરિક અસ્પષ્ટતા ધરાવતા પ્રકારોને સામાન્ય રીતે ચાઇનીઝ ભાષા તરીકે ઓળખાવામાં આવે છે. સિનિટિક પ્રકારોનું વૈવિધ્ય રોમાન્સ ભાષાઓ સાથે સરખામણીને પાત્ર છે.

માત્ર વર્ણનાત્મક દૃષ્ટિએ, ભાષાઓ અને બોલીઓ માત્ર સમાન રૂઢિપ્રયોગોના આપખૂદ જૂથો છે, અને પ્રાદેશિક ભાષાઓને માત્ર તકનીકી રીતે જ વર્ણવવા માંગતા ભાષાશાસ્ત્રીઓ તેમના વચ્ચેનો ભેદ કાંઇ જ મહત્વનો નથી. જોકે, માત્ર એક જ ભાષા હોવાના વિચારની રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક સ્વ-ઓળખમાં ઘણી અસર પડી છે અને આ મુદ્દા પર લાગણી સંકળાયેલી હોવાનું દર્શાવે છે. મોટાભાગના ચાઇનીઝ લોકો અને ચાઇનીઝ ભાષાશાસ્ત્રીઓ ચાઇનીઝ અને તેની બોલીઓના પેટાવિભાગોને એક જ ભાષા તરીકે ઓળખાવે છે, જ્યારે અન્ય લોકો ચાઇનીઝને ભાષા વર્ગ તરીકે ઓળખાવે છે.

સંયુક્ત લખાણ વ્યવસ્થા માટેની ચાઇનીઝનો પોતાનો શબ્દ ઝોંગવેન છે中文, જ્યારે બોલવામાં આવતા પ્રકારોને દર્શાવવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવતો સૌથી નજીકનો પર્યાયવાચી હેન્યૂ હોઈ શકે (汉语漢語, "હેન ચાઇનીઝની "બોલાતી ભાષા(ઓ)) – આ શબ્દને "ભાષા" અથવા "ભાષાઓ" તરીકે અનુવાદ કરી શકાય કારણ કે ચાઇનીઝમાં કોઇ વ્યાકરણ સંખ્યા ન હતી. ચીનમાં સદીઓથી, ક્લાસિકલ ચાઇનીઝમાં લખવાના માપદંડોનો બહોળો ઉપયોગ થતો હોવાને કારણે બે અલગ અક્ષર 语語 યૂ અને 文વેન ના ઉપયોગ દ્વારા સૂચવવામાં આવ્યું છે તેમ સમાન બોલી અને લખાણ વિવિધતા જાળવી રાખવાની ખાસ જરૂર પડી નથી. અક્ષર રૂપાત્મક તત્ત્વો, શબ્દલેખ ગ્રાફિક્સ દ્વારા અર્થની સમજણ આપે છે અને ધ્વનિશાસ્ત્ર સ્વરૂપથી નહીં. વંશીય ચાઇનીઝ રાષ્ટ્રીયતાના કારણે અને તેઓ ક્લાસિકલ ચાઇનીઝમાં એક જ સામાન્ય સાંસ્કૃતિક અને ભાષાકીય વારસો ધરાવતા હોવાને કારણે ઘણી વખત બોલીઓની વિવિધતાને એક જ ભાષા તરીકે માને છે. દાખલા તરીકે, વુ, મીન, હક્કા અને કેન્ટનીઝ ભાષા બોલતા હેન સ્થાનિકો તેમની પોતાની ભાષાકીય વિવિધતાને અલગ બોલાતી ભાષા તરીકે ઓળખાવે, પરંતુ હેન ચાઇનીઝ તેને આંતરિક વિવિધતા છતાં એક જ વંશીયતા તરીકે ઓળખાવે છે. ચાઇનીઝ રાષ્ટ્રવાદીઓ માટે ચાઇનીઝને એક ભાષા તરીકે જોવાનો વિચાર કદાચ એવું સૂચન કરે છે કે ચાઇનીઝ તરીકેની ઓળખ વાસ્તવિકતાથી વિપરિત બહુ ટુકડાઓમાં વહેંચાયેલી છે અને સુગઠિત નથી અને કદાચ તેને સાંસ્કૃતિક અને રાજકીય રીતે ઉશ્કેરણીજનક પણ માનવામાં આવે છે. વધુમાં, તાઇવાનમાં, તે તાઇવાનની સ્વતંત્રતા સાથે જોડાયેલી છે, જ્યાં તાઇવાનીઝની સ્વતંત્રતાને ટેકો આપતા કેટલાક લોકો સ્થાનિક તાઇવાનીઝ મિન્નાન આધારિત બોલાતી ભાષાને પ્રોત્સાહન આપે છે.

પીપલ્સ રીપબ્લિક ઓફ ચાઇના અને સિંગાપોરમાં પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝ ઉપરાંતની સિનિટિક ભાષા(ઓ)ના તમામ વિભાજનોનો સરકાર દ્વારા ફેંગ્યાન (પ્રાદેશિક ભાષા, જેને ઘણીવખત બોલી તરીકે અનુવાદ કરવામાં આવે છે) તરીકે ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે. તમામ પ્રકારના આધુનિક સમયના ચાઇનીઝ લોકો એક જ ઔપચારિક પ્રમાણિત લેખિત ભાષાનો ઉપયોગ કરીને સંવાદ કરે છે, જો કે આધુનિક લેખિત માપદંડ મેન્ડરિન, સામાન્ય રીતે આધુનિક બીજિંગ બોલી, પર આધારિત છે.

ભાષા અને રાષ્ટ્રીયતા

એંગ્લોફોન અને ફ્રાન્કોફોનની જેમ શોધી કાઢવામાં આવેલો શબ્દ સિનોફોન સ્થાનિક સ્તરે ચાઇનીઝ ભાષા બોલતા અથવા સંવાદના માધ્યમ તરીકે ઉપયોગમાં લેતા લોકો માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે. આ શબ્દ પ્રાચીન ચીન માટેના લેટિન શબ્દ સિનેય પરથી ઉતરી આવ્યો છે.

લખાણ

મુખ્ય લેખ: Written Chinese

ચાઇનીઝ બોલાતી અને લખાતી ભાષા વચ્ચેનો સંબંધ થોડો જટીલ છે. તેની બોલવામાં આવતી વિવિધતા વિવિધ દરે વિકસતી જાય છે, જ્યારે લખાતી ચાઇનીઝ થોડું જ પરિવર્તન પામી છે. ક્લાસિકલ ચાઇનીઝ સાહિત્ય વસંત અને પાનખર સમયગાળાથી શરૂ થયું, જો કે લખાયેલા રેકોર્ડ ઇ.સ.પૂ. 14થી 11મી સદીના સમયગાળામાં શેંગ વંશમાં ઓરેકલ બોન્સ માટે ઓરેકલ બોન લિપિના ઉપયોગ અંગેના ઘણાં લાંબા સમય પહેલાંના મળી આવ્યા છે.

ચાઇનીઝ ઓર્થોગ્રાફી કાલ્પનિક લંબચોરસ બ્લોકમાં લખવામાં આવતા, પરંપરાગત રીતે ઉભી કોલમમાં ગોઠવવામાં આવતા, કોલમમાં ઉપરથી નીચે અને જમણેથી ડાબી બાજુ કોલમમાં વાંચવામાં આવતા ચાઇનીઝ અક્ષરો હેન્ઝી પર કેન્દ્રિત છે. ચાઇનીઝ અક્ષરો ઉચ્ચારીય પરિવર્તનથી સ્વતંત્ર રૂપાત્મક તત્ત્વો છે. આમ આંક એક, મેન્ડરિનમાં યી , કેન્ટનીઝમાં જેટ અને હોક્કીનમાં ચીટ (મીનમાંથી), તમામ એક જ સરખો અક્ષર ("一") ઉપયોગમાં લે છે. વિવિધ મુખ્ય ચાઇનીઝ પ્રકારોનું શબ્દભંડોળ અલગ પડતું અને બોલચાલની બિનપ્રમાણભૂત લખાતી ચાઇનીઝ ધરાવે છે, જે ઘણી વખત કેન્ટનીઝ અને હક્કા માટે 冇 અને 係 બોલીના અનોખા અક્ષરોનો ઉપયોગ કરે છે, જે સ્ટાન્ડર્ડ રીતે લખાતી ચાઇનીઝ ભાષામાં પુરાણા અથવા ઉપયોગમાં નહીં લેવાતા માનવામાં આવે છે.

સામાન્ય બોલચાલની ભાષામાં લખાતી કેન્ટનીઝ ઓનલાઇન ચેટ રૂમ અને હોંગ-કોંગર્સમાં અને અન્ય જગ્યાએ વસતા કેન્ટનીઝમાં તુરંત મોકલવામાં આવતા મેસેજમાં ઘણી લોકપ્રિય બની છે. તેનો ઉપયોગ ઘણો જ અનૌપચારિક માનવામાં આવે છે અને ઔપચારિક પ્રસંગો સુધી તેનો ઉપયોગ વિસ્તર્યો નથી.

હૂનાનમાં કેટલીક મહિલાઓ તેમની સ્થાનિક ભાષા નૂ શૂ, ચાઇનીઝ અક્ષરોમાંથી ઉતરી આવેલી સસ્વર લિપિનો ઉપયોગ કરે છે. ડૂંગાન ભાષા, જે કેટલાક લોકો દ્વારા મેન્ડરિનની બોલી માનવામાં આવે છે, હવે સિરિલિકમાં લખવામાં આવે છે અને પહેલાં અરેબિક મૂળાક્ષરમાં લખવામાં આવતી હતી, જો કે ડૂંગાન લોકો ચીનની બહાર રહે છે.

ચાઇનીઝ અક્ષરો

મુખ્ય લેખ: Chinese character

ચાઇનીઝ અક્ષરો સમયાંતરે અગાઉના હીરોગ્લિફ સ્વરૂપોમાંથી વિકાસ પામ્યા છે. તમામ ચાઇનીઝ અક્ષરો ચિત્રલેખ અથવા ભાવચિત્ર છે એ વિચાર ભૂલ ભરેલો છેઃ મોટાભાગના અક્ષરો ઉચ્ચારનો ભાગ ધરાવે છે, અને તે ઉચ્ચારના ભાગો અને અર્થનિર્ધારણ શાસ્ત્ર સુધારાથી બનેલા છે. માત્ર સાદા અક્ષરો જેવા કે રેન 人 (માનવી), રી 日 (સૂર્ય), શેન 山 (પર્વત), શૂઈ 水 (પાણી) જ માત્ર સંપૂર્ણ રીતે ચિત્રમાંથી ઉતરી આવ્યા છે. લગભગ 100મી સદીમાં હેન વંશ દરમિયાન પ્રખ્યાત વિદ્વાન ઝૂ શેને અક્ષરોને છ શ્રેણીમાં વર્ગીકૃત કર્યા હતા, જેમ કે ચિત્રલેખ, સાદા ભાવચિત્ર, સંયુક્ત ભાવચિત્ર, ફોનેટિક લોન્સ, ફોનેટિક સંયોજનો અને ઉતરી સંશ્લેષિત અક્ષરો. આમાંથી માત્ર 4 ટકા અક્ષરોને ચિત્રલેખ તરીકે અને 80-90 ટકાને ફોનેટિક સંયોજન તરીકે વર્ગીકૃત કરાયા હતા. જે અર્થ દર્શાવતા અર્થનિર્ધારણ શાસ્ત્ર તત્વ, જે અર્થ દર્શાવતા હતા અને ફોનેટિક ઘટકો, જે ઉચ્ચાર દર્શાવતા છે, તેના બનેલા છે. કાંગ્ઝી શબ્દકોષમાં 214 સુધારાને માન્યતા આપવામાં આવી છે.

આધુનિક અક્ષરોની શૈલી નિયમિત લખાણો (楷书／楷書 કેઇશુ ) પરથી ઉતરી આવેલી છે (નીચે જુઓ શૈલી). અન્ય લખાણ શૈલીઓ પણ પૂર્વ એશિયા સુલેખનમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે, જેમાં સીલ લિપિ (篆书／篆書 ઝુઆન્શુ), વહેતી લિપિ (草书／草書 કાઓશુ) અને કારકૂની લિપિ (隶书／隸書 લિશુ)નો સમાવેશ થાય છે. સુલેખન કલાકારો પરંપરાગત અને સાદા અક્ષરો લખી શકે છે, પરંતુ પરંપરાગત કલા માટે પરંપરાગત અક્ષરોનો ઉપયોગ કરે છે.

પ્રીફેસ ટુ ધ પોયમ્સ કંપોઝ્ડ એટ ધ ઓર્ચિડ પેવેલિયન બાય વેંગ ઝીહી, સેમી-કર્સિવ શૈલીમાં

ચાઇનીઝ અક્ષરો માટે હાલમાં બે પદ્ધતિઓ છે. પરંપરાગત પદ્ધતિ, હજુ પણ હોંગ કોંગ, તાઇવાન, મકાઉ અને મેઇનલેન્ડ ચાઇના બહાર ચાઇનીઝ બોલતા સમુદાયોમાં (સિંગાપોર અને મલેશિયા સિવાય), તેનું સ્વરૂપ હેન વંશના સમય જેટલા પ્રાચીન સમયથી શરૂ થયેલા પ્રમાણભૂત અક્ષર સ્વરૂપ મેળવે છે. સરળ બનાવાયેલા ચાઇનીઝ અક્ષરોની પદ્ધતિ, જે પીપલ્સ રીપબ્લિક ઓફ ચાઇનામાં 1954માં મોટા પાયા પર અક્ષરજ્ઞાન ફેલાવવા વિકસાવવામાં આવી હતી, મોટા ભાગના જટીલ પરંપરાગત ગ્લિફને માત્ર ઓછા સ્ટ્રોક્સમાં સરળ બનાવે છે, જેમાંથી ઘણાં કાઓશુ શોર્ટહેન્ડમાં સામાન્ય બન્યા છે.

વિશાળ પ્રમાણમાં ચાઈનીઝ સમુદાય ધરાવતું સિંગાપોર પ્રથમ અને હાલમાં એકમાત્ર અન્ય દેશ છે જેણે સત્તાવાર રીતે સરળીકરણ ધરાવતા અક્ષરોને સ્વીકાર્યા છે, જો કે, તે મલેશિયામાં યુવાન વંશીય ચાઇનીઝ લોકોમાં આપ મેળે જ પ્રમાણિત થઈ ગયા છે. ઇન્ટરનેટ વૈકલ્પિક પદ્ધતિના વાંચનનો મહાવરો પૂરો પાડે છે, પછી તે પરંપરાગત હોય કે સરળીકરણ ધરાવતી.

સુશિક્ષિત ચાઇનીઝ વાચક આજે લગભગ 6,000-7,000 જેટલા અક્ષરોને ઓળખે છે, જ્યારે મેઇનલેન્ડ વર્તમાનપત્રને વાંચવા માટે લગભગ 3,000 અક્ષરોની જરૂર પડે છે. પીઆરસી (PRC) સરકારે કારીગરોમાં સાક્ષરતાને 2,000 શબ્દોની ઓળખ તરીકે વાખ્યાયિત કર્યું છે, જોકે, તે માત્ર કામચલાઉ સાક્ષરતા જ છે. મોટો બિનસંક્ષિપ્ત શબ્દકોષ, જેમ કે કાંગ્ઝી શબ્દકોષ, લગભગ 40,000થી વધારે અક્ષરો ધરાવે છે, જેમાં દુર્બોધ, પ્રકારો, અલભ્ય અને પ્રાચીન અક્ષરોનો સમાવેશ થાય છે, તેમાંથી લગભગ ચોથા ભાગથી ઓછા અક્ષરો સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે.

ઇતિહાસ

મુખ્ય લેખ: History of the Chinese language

મોટાભાગના ભાષાશાસ્ત્રીઓ હાલમાં બોલવામાં આવતી આધુનિક ચાઇનીઝની તમામ વિવિધતાઓને સિનો-તિબેટન ભાષા વર્ગના ભાગરૂપે વર્ગીકૃત કરે છે અને માને છે કે એક મૂળ ભાષા હતી, જેને પ્રોટો-સિનો-તિબેટન કહેવાતી, જેમાંથી સિનિટિક અને તિબેટો-બર્મન ભાષાઓ ઉતરી આવી છે. ચાઇનીઝ અને અન્ય સિનો-તિબેટન ભાષાઓ સક્રિય સંશોધનનો વિષય છે, જે પ્રોટો-સિનો-તિબેટનના પુનર્ગઠનનો પ્રાયસ છે. આ પ્રયાસમાં મુખ્ય મુશ્કેલી એ છે કે પ્રાચીન ચાઇનીઝ અવાજોના પુનર્ગઠન માટેના પૂરતા પૂરાવા છે, પરંતુ પ્રોટો-સિનો-તિબેટન અને પ્રાચીન ચાઇનીઝ વચ્ચેના વિભાજનને સંગ્રહ કરેલા પૂરતા લેખિત પૂરાવા નથી. વધુમાં, આમાંથી ઘણી પ્રાચીન ભાષાઓ જે પ્રોટો-સિનો-તિબેટનના પુનર્ગઠનને તક પૂરી પાડે છે તે ઘણી ઓછી રીતે સમજી શકાય છે અને પીઆઇઇ (PIE)માંથી (એકીકરણ) ઇન્ડો-યુરોપીયન ભાષાઓના વિશ્લેષણ માટે વિકસાવવામાં આવેલી તકનીકો પ્રાચીન ચાઇનીઝ પરથી આવેલી "મોર્ફોલોજીકલ પોસીટી" (અર્થની અલભ્યતા)ને કારણે એક અલગ પડતી ભાષા ચાઇનીઝને લાગુ પાડી શકાય તેમ નથી.

ચાઇનીઝ ભાષાના વિકાસનું વર્ગીકરણ એ વિદ્વાનોની ચર્ચાનો વિષય છે. એક પદ્ધતિ સ્વિડીશ ભાષાશાસ્ત્રી બર્નહાર્ડ કર્લગ્રેને 1900ના દાયકાના પ્રારંભિક સમયગાળામાં શોધી હતી, મોટા ભાગની વર્તમાન પદ્ધતિઓ આંતરિક જ્ઞાન અને પદ્ધતિ માટે કર્લગ્રેનની પદ્ધતિ પર ખૂબ જ આધાર રાખે છે.સ્વિડન

જૂની ચાઇનીઝ ભાષા, ઘણી વખત "પ્રાચીન ચાઇનીઝ" તરીકે ઓળખાતી, ઝોઉ વંશના શાસન (ઇ.સ.પૂ. 1122-256)ના પ્રારંભિક અને મધ્યકાળ દરમિયાન સામાન્ય ભાષા હતી, જેના લખાણમાં કાંસાની કલાકૃતિઓ પરણા લખાણો, શિજીંગ ની કવિતાઓ, શુજીંગ નો ઇતિહાસ અને યીજીંગ (આઇ ચીંગ )નો કેટલાક ભાગનો સમાવેશ થાય છે. મોટા ભાગના ચાઇનીઝ અક્ષરોમાં જોવા મળતા ઉચ્ચારણ તત્વો તેમના જૂના ચાઇનીઝ ઉચ્ચારોની ઝાંખી કરાવે છે. જાપાનીઝ, વિયેતનામીઝ અને કોરીયન ભાષાઓમાં ચાઇનીઝમાંથી મેળવવામાં આવેલા અક્ષરોના ઉચ્ચારો તેમાં વધારે મૂલ્યવાન ઊંડું જ્ઞાન પૂરું પાડે છે. જૂની ચાઇનીઝ સંપૂર્ણ રીતે ઉચ્ચાર નિયમન સિવાયની ન હતી. તે સમૃદ્ધ અવાજ પદ્ધતિ ધરાવે છે જેમાં શ્વાસોશ્વાસ અથવા જોરથી હવા લઈને બોલીને વ્યંજનોના ઉચ્ચારમાં ફેરફાર કરી શકાય છે, પરંતુ છતાં તે ટોન (સ્વરભાર) વિનાના હતા. જૂની ચાઇનીઝ ભાષાના પુનર્ગઠનનું કાર્ય ક્વિંગ વંશના શાસન દરમિયાનના ફિલોલોજીસ્ટ દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યું. કેટલાક પ્રારંભિક ઇન્ડો-યુરોપીયન શબ્દોને ચાઇનીઝમાં રજૂ કરવામાં આવ્યા છે, તેમાંથી 蜜 મી - "મધ", 獅 શી - "સિંહ" નોંધપાત્ર છે અને કદાચ 馬 મા - "ઘોડો", 犬 ક્વાન - "કૂતરો" અને 鵝 ઇ - "હંસ" પણ. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર જૂની ચાઇનીઝનું પુનર્ગઠન અચોક્કસ છે અને કોઈ જ નિશ્ચિતતા પ્રવર્તતી ન હોવાથી કોઈ પણ પ્રકારનું તારણ કાઢી શકાય તેમ નથી. જૂની ચાઇનીઝનું પુનર્ગઠન સંપૂર્ણ હોઈ શકે નહીં તેથી આ અભિધારણાઓને પ્રશ્નાર્થ જ કહી શકાય. સૂત્રોએ એમ પણ નોંધ્યું છે કે ચાઇનીઝની દક્ષિણીય બોલીઓ મેન્ડરિન ચાઇનીઝ બોલીઓની સરખામણીએ વધારે પ્રમાણમાં મોનોસિલેબિક શબ્દોનો ઉપયોગ કરે છે.

મધ્ય ચાઇનીઝ દક્ષિણીય અને ઉત્તરીય વંશના શાસન અને સૂઇ, ટેંગ અને સોંગ વંશના શાસન (ઇ.સ. 6ઠ્ઠીથી 10મી સદી) દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી ભાષા હતી. તેને પ્રારંભિક સમયગાળા, "ક્વિયૂન" દ્વારા જોડણીના પુસ્તકમાં (ઇ.સ. 601) પ્રતિબિંબિત, અને 10મી સદીમાં પાછલો સમયગાળો, જે "ગુઆન્ગ્યુન" જોડણીના પુસ્તકમાં પ્રતિબિંબિત છે. મધ્યકાલીન ચાઇનીઝ કઈ રીતે બોલવામાં આવતી હતી તે અંગે ભાષાશાસ્ત્રીઓ વધારે આત્મવિશ્વાસુ છે. મધ્યકાલીન ચાઇનીઝના ઉચ્ચાર અંગેના પૂરાવાઓ અનેક સ્ત્રોતમાંથી મળે છેઃ આધુનિક બોલીની વિવિધતા, જોડણી શબ્દકોષો, વિદેશી ભાષાંતરો, ફોનેટિક સિસ્ટમને સંક્ષેપમાં રજૂ કરવા માટે પ્રાચીન ચાઇનીઝ ફોનોલોજીસ્ટ્સે તૈયાર કરેલું જોડણીનું કોષ્ટક અને વિદેશી શબ્દોનું ચાઇનીઝ ફોનેટિક ભાષાંતરણ. જોકે, તમામ પુનર્ગઠન અચોક્કસ છે, કેટલાક વિદ્વાનો એવી દલીલ કરે છે કે પુનર્ગઠનનો પ્રયાસ કરવો એટલે કે આધુનિક કેન્ટનીઝથી આધુનિક કેન્ટપોપ જોડણીઓ વર્તમાન સમયમાં બોલવામાં આવતી ભાષાનું ઘણું જ અચોક્કસ ચિત્ર રજૂ કરશે.

પ્રારંભિક ઐતિહાસિક સમયથી વર્તમાન સમય સુધીમાં બોલવામાં આવતી ચાઇનીઝ ભાષાનો વિકાસ ઘણો જ જટીલ રહ્યો છે. મોટા ભાગના ચાઇનીઝ લોકો, સિચુઆન અને ઉત્તર-પૂર્વથી બ્રોડ આર્કમાં (મન્ચુરીયા)થી દક્ષિણ-પશ્ચિમ (યુનાન) સુધીમાં, તેમની પોતાની ભાષા તરીકે મેન્ડરિનની વિવિધ બોલીઓનો ઉપયોગ કરે છે. સંપૂર્ણ ઉત્તર ચીનમાં મેન્ડરિન ભાષાનો ફેલાવો મોટા ભાગે ઉત્તરીય ચીનના મેદાનોના કારણે છે. તેનાથી વિપરિત, મધ્ય અને દક્ષિણીય ચીનના પર્વતો અને નદીઓ ભાષાકીય વિવિધતાને પ્રોત્સાહન આપે છે.

20મી સદીના મધ્ય સુધીમાં, મોટાભાગના દક્ષિણીય ચાઇનીઝ માત્ર ચાઇનીઝની તેમની સ્થાનિક મૂળ વિવિધતા જ બોલતા હતા. મિંગ વંશના શાસનના પ્રારંભિક ગાળામાં નાનજિંગ રાજધાની હોવાથી નાનજિંગ મેન્ડરિન ઓછામાં ઓછા ક્વિંગ વંશના શાસનના પાછલા વર્ષો સુધી તો પ્રભુત્વ ધરાવતી રહી હતી. 17મી સદીથી ક્વિંગ વંશના રાજાઓએ રાજધાની બીજિંગના પ્રમાણો અનુસારના ઉચ્ચારો માટે શુદ્ધોચારણ વિદ્યા (正音书院／正音書院; ઝેંગયિન શુયુઆન)ની સ્થાપના કરી હતી. જોકે, સમાન્ય લોકો માટે તેની અસર ખૂબ જ મર્યાદિત રહી હતી. દક્ષિણ ચીનમાં બિનમેન્ડરિન બોલતા લોકોએ પણ જીવનના વિવિધ પાસાઓ માટે તેમની અલગ-અલગ પ્રકારની ભાષાઓ બોલવાનું ચાલુ રાખ્યું. બીજિંગ મેન્ડરિન રાજ્યસભાના માપદંડો માત્ર સત્તાવાર અને નાગરિક કર્મચારીઓ માટે જ ઉપયોગમાં લેવામાં આવતા હતા અને આમ સ્પષ્ટપણે મર્યાદિત હતા.

આ પરિસ્થિતિમાં 20મી સદીના મધ્ય સુધી મેન્ડરિનના શિક્ષણ માટે (પીઆરસી (PRC) અને આરઓસી (ROC) એમ બંનેમાં પણ હોંગ કોંગમાં નહીં) ફરજિયાત શિક્ષણ વ્યવસ્થાના સર્જન કરવામાં આવ્યું ત્યા સુધી કોઈ પરિવર્તન આવ્યું નહીં. તેના પરિણામ સ્વરૂપે, મેન્ડરિન હવે મેઇલેન્ડ ચાઇના અને તાઇવાનના લગભગ દરેક યુવાન અને મધ્યમ વયના નાગરિકો દ્વારા બોલવામાં આવે છે. બ્રિટીશ કોલોનિયલ સમયગાળામાં હોંગ કોંગમાં કેન્ટનીઝ, નહીં કે મેન્ડરિન, બોલવામાં આવતી હતી (મોટા પ્રમાણમાં કેન્ટનીઝ મૂળના લોકો અને સ્થળાંતર કરીને આવેલા લોકોના કારણે) અને આજે પણ તે શિક્ષણ, ઔપચારિક પ્રવચન અને દૈનિક જીવનની સત્તાવાર ભાષા છે, પરંતુ 1997માં સત્તા પરિવર્તન બાદ મેન્ડરિનના પ્રભૂત્વમાં વધારો થઈ રહ્યો છે.

19મી સદીમાં યુરોપીયન પ્રભાવોની શરૂઆત પહેલાં ક્લાસિકલ ચાઇનીઝ એક સમયે ઘણી સદીઓ સુધી જાપાન, કોરીયા અને વિયેટનામ પડોશી પૂર્વ એશિયાઈ દેશોની સામાન્ય ભાષા હતી.

પ્રભાવો

સમગ્ર ઇતિહાસ દરમિયાન ચાઇનીઝ સંસ્કૃતિ અને રાજકારણનો પ્રભાવ કોરીયન અને જાપાનીઝ જેવી સંબંધ નહીં ધરાવતી ભાષાઓ પર રહ્યો છે. કોરીયન અને જાપાનીઝ એમ બંને ચાઇનીઝ અક્ષરો (હેન્ઝી)ના ઉપયોગ સાથેની લખાણ પદ્ધતિ ધરાવે છે, જેને અનુક્રમે (હેન્જા) અને કેન્જી કહેવામાં આવે છે.

ચાઇનીઝ લખાણો માટેનો વિયેટનામીઝ શબ્દ હેન ટૂ છે. 14મી સદી સુધીમાં વિયેટનામીઝ લખવા માટેની આ એકમાત્ર ઉપલબ્ધ પદ્ધતિ હતી, જે ચાઇનીઝ-શિક્ષિત ઉચ્ચવર્ગીય વિયેટનામીઝ દ્વારા જ ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી હતી. 14મીથી 19મી સદીના અંત સુધી, વિયેટનામીઝ ચૂ નોમ માં લખવામાં આવતી હતી, જે મૂળ વિયેટનામીઝ ભાષા બોલતા લોકો માટે ઉચ્ચારો અને સિલેબલને વણીને તૈયાર કરવામાં આવેલી ચાઇનીઝ લિપિ હતી. જેસ્યુઇટ મિશનરી પ્રિસ્ટ એલેક્ઝાંડર ડી રોડ્સે ફેરફાર કરીને તૈયાર કરેલી લેટિન લિપિ, જે શબ્દભાર ઉપરાંત ફેરફાર કરવામાં આવેલા વ્યંજનો દર્શાવવા માટે શબ્દભાર ચિહ્નોની પદ્ધતિને આવરી લે છે, દ્વારા ચૂ નોમનું સ્થાન સંપૂર્ણ રીતે લઈ લેવામાં આવ્યું. લગભગ 60 ટકા આધુનિક વિયેટનામીઝ શબ્દકોષોને હેન-વિએટ (સિનો-વિયેનામીઝ) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જેમાંથી મોટાભાગના મધ્યકાલીન ચાઇનીઝમાંથી મેળવવામાં આવ્યા છે.

દક્ષિણ કોરીયામાં હેંગુલ મૂળાક્ષરનો ઉપયોગ થાય છે, પરંતુ હેન્જાનો ઉપયોગ જાડા અક્ષરો માટે થાય છે. ઉત્તર કોરીયામાં હેન્જાનો ઉપયોગ બંધ કરવામાં આવ્યો છે. 19મી સદીમાં જાપાનના આધુનિકરણથી, ચાઇનીઝ અક્ષરોનો ત્યાગ કરવા અંગેની ચર્ચા ચાલે છે, પરંતુ સંપૂર્ણ રીતે નવી લિપિના વ્યવહારુ લાભોને હજુ સુધી પૂરતા માનવામાં આવ્યા નથી.

ઝૂઆન્ગ ચાઇનીઝ બોલી ન હોવા છતાં ઉતરી આવેલા ચાઇનીઝ અક્ષરો અથવા ઝૂઆન્ગ શબ્દસંકેતનો ઉપયોગ ઝૂઆન્ગ ગીતો લખવા માટે થાય છે. 1950ના દાયકાથી ઝૂઆન્ગ ભાષાને ફેરફાર કરવામાં આવેલા લેટિન અક્ષરોમાં લખવામાં આવે છે.

ચાઇનીઝ સંસ્કૃતિના પ્રભાવમાં રહેલી ભાષાઓમાં પણ ચાઇનીઝમાંથી ઉછીના લેવામાં આવેલા શબ્દો ઘણાં મોટા પ્રમાણમાં છે. અડધા ઉપરાંત કોરીયન શબ્દ ભંડોળ ચાઇનીઝ મૂળનું છે, તેવી જ રીતે જાપાનીઝ અને વિયેટનામીઝ શબ્દ ભંડોળનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ પણ ચાઇનીઝ મૂળનો છે.

ચાઇનીઝમાંથી ઉછીના લેવામાં આવેલા શબ્દો અંગ્રેજી જેવી યુરોપીયન ભાષાઓમાં પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. આ પ્રકારના શબ્દોના ઉદાહરણમાં 茶 (પીઓજે (POJ): ટે) મિન્નાન ઉચ્ચાર પરથી "ટી", કેન્ટનીઝ ઉચ્ચાર 茄汁 (કોએ-ત્સિઆપ) પરથી "કેચઅપ", (કેન્ટનીઝમાં ટોમેટો 西红柿 એ 番茄 છે) પરથી ટોમેટો જ્યુસ અને પરથી "કુમક્વેટ"નો સમાવેશ થાય છે.

ધ્વનિશાસ્ત્ર

મુખ્ય લેખ: Chinese spoken language

દરેક સિલેબલનું ધ્વનિશાસ્ત્રીય (ઉચ્ચારનું) માળખું એક સ્વર (તે મોનોથોંગ , ડિપ્થોંગ અથવા કેટલીક વિવિધતામાં ટ્રીપ્થોંગ પણ હોઈ શકે છે)ની સાથે વૈકલ્પિક રીતે ઓનસેટ અથવા કોડા વ્યંજન ઉપરાંત સ્વરભાર સાથે મધ્યભાગ ધરાવે છે. એવા પણ કેટલાક દાખલાઓ છે જેમાં સ્વરનો ઉપયોગ સ્વતંત્ર રીતે થતો ન હોય. આનું ઉદાહરણ કેન્ટનીઝ છે, જેમાં નાસિકા સોનોરેન્ટ વ્યંજન (અનુનાસિક વ્યંજન) /m/ અને /ŋ/ પોતાની રીતે જ સિલેબલ તરીકેનું અસ્તિત્વ ધરાવે છે.

બોલવામાં આવતી તમામ વિવિધતાઓમાં મોટાભાગના સિલેબલ ઓપન સિલેબલ છે, અર્થાત્ તેઓ કોડા (સ્વરોચ્ચારનો વધારો) ધરાવતા નથી પરંતુ એવા સિલેબલ જેના કોડા /m/, /n/, /ŋ/, /p/, /t/, /k/, અથવા /ʔ/ સુધી મર્યાદિત છે. આમાંથી કેટલીક વિવિધતા આમાંથી મોટાભાગના કોડાનો ઉપયોગ ધરાવે છે, જ્યારે અન્ય જેમ કે મેન્ડરિન માત્ર બે જ /n/ અને /ŋ/ પૂરતી મર્યાદિત છે. વ્યંજનનું માળખું સામાન્ય રીતે પ્રારંભ કે કોડા ધરાવતું નથી. પ્રારંભ એફ્રેકેટ હોઈ શકે અથવા વ્યંજનની પછી અર્ધસ્વર આવી શકે, પરંતુ તેમને સામાન્ય રીતે વ્યંજનનું માળખું માનવામાં આવતા નથી.

વિવિધ બોલીઓમાં અવાજોની સંખ્યા જુદી-જુદી હોય છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે મધ્યકાલીન ચાઇનીઝથી અવાજમાં ઘટાડો હોવાનું જાણવા મળે છે. ખાસ કરીને મેન્ડરિન બોલીઓમાં અવાજમાં ઘણો જ ઘટાડો થયો છે અને તેથી તે અન્ય બોલાતી વિવિધતાઓની સરખામણીએ વધારે મલ્ટીસિલેબિલક શબ્દો ધરાવે છે. તેથી જ કેટલીક વિવિધતાઓમાં સિલેબલ્સની કુલ સંખ્યા માત્ર એક હજાર જેટલી જ છે, જેમાં લહેકાની ભિન્નતાનો પણ સમાવેશ થાય છે, જે અંગ્રેજીમાં માત્ર આઠ જેટલી જ છે.

ચાઇનીઝની બોલાતી તમામ વિવિધતાઓમાં લહેકાનો ઉપયોગ થાય છે. ઉત્તર ચીનની કેટલીક બોલીઓમાં ત્રણ જેટલા ઓછા લહેકા છે, જ્યારે દક્ષિણ ચીનની કેટલીક બોલીઓ 6 અથવા 10 જેટલા લહેકા ધરાવે છે, જેનો આધાર તેને કઈ રીતે ગણવામાં આવે છે તેના પર રહેલો છે. આમાં એક અપવાદ શાંઘાઇનીઝ છે, જે લહેકાને ઘટાડીને માત્ર આધુનિક જાપાનીઝની જેમ બે-લહેકા ધરાવતા પીચ એક્સન્ટ સુધી લઈ જાય છે.

ચાઇનીઝમાં લહેકાના ઉપયોગની વધારે સમજ આપવા જે સામાન્ય ઉદાહરણનો ઉપયોગ થાય છે તે પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝના ચાર લહેકા સિલેબલ "મા"ને લાગુ પાડવામાં આવે છે. આ લહેકાઓ આ પાંચ અક્ષરોને અસર કરે છેઃ ઢાંચો:Ruby notice

• ઢાંચો:Ruby-zh-p "માતા"—ઉચ્ચ સ્તર
• ઢાંચો:Ruby-zh-p "શણ" અથવા "જડ"—ઊંચો વધારો
• ઢાંચો:Ruby-zh-p "ઘોડો"—નીચો ઘટાડો-વધારો
• ઢાંચો:Ruby-zh-p "ઠપકો"—ઊંચો ઘટાડો
• ઢાંચો:Ruby-zh-p "પ્રશ્ન પ્રેક્ટિસ"—સંતુલિત

ફોનેટિક ટ્રાન્સક્રિપ્શન

20મી સદીના મધ્યભાગ સુધી ચાઇનીઝમાં સમાન ફોનેટિક ટ્રાન્સક્રિપ્શન વ્યવસ્થા ન હતી, પરંતુ સ્વરભારની લઢણને પ્રારંભિક જોડણી પુસ્તકો અને શબ્દકોષમાં નોંધવામાં આવતી હતી. સંસ્કૃત અને પાલીમાં કામ કરતાં પ્રારંભિક ભારતીય અનુવાદકોએ વિદેશી ભાષામાં ચાઇનીઝના અવાજો અને સ્વરભારની લઢણને વર્ણવવાનો પ્રથમ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો. 15મી સદી પછી, જેસ્યુઇટ્સ અને પશ્ચિમી રાજદરબારી મિશનરીઝના પ્રયાસો નાનજિંગ મેન્ડરિન બોલી પર આધારિત કેટલીક પ્રાથમિક લેટિન ટ્રાન્સક્રિપ્શન સિસ્ટમમાં પરિણમ્યા.

રોમનીકરણ (રોમન લિપિમાં)

આ પણ જુઓ: Chinese language romanisation in Singapore and Romanization of Mandarin Chinese

રોમનીકરણ એ ભાષાને લેટિન મૂળાક્ષરમાં લખવાની પ્રક્રિયા છે. આધુનિક સમય સુધીમાં મૂળ ફોનેટિક ટ્રાન્સક્રિપ્શન સિસ્ટમના અભાવને કારણે ચાઇનીઝ ભાષાના રોમનીકરણ અંગે ઘણી બધી સિસ્ટમ્સ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. ચાઇનીઝને પ્રથમ વખત લેટિન અક્ષરોમાં લખવાનું કાર્ય 16મી સદીમાં પશ્ચિમી ખ્રિસ્તી મિશનરીઝ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે.

આજે પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝના સૌથી વધુ સામાન્ય રોમાનીકરણ માપદંડ હેન્યૂ પિનયીન છે, જેને સાદી રીતે પિનયીન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જે 1956માં પીપલ્સ રીપબ્લિક ઓફ ચાઇના દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યા હતા અને પછીથી સિંગાપોર અને તાઇવાને અપનાવ્યા હતા. પિનયીનને હાલમાં અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને યુરોપભરમાં શાળાઓ અને યુનિવર્સિટીઓમાં પ્રમાણભૂત બોલાતી ચાઇનીઝનું શિક્ષણ આપવા માટે સાર્વત્રિક સ્વરૂપે ઉપયોગમાં લેવાય છે. ચાઇનીઝ માતાપિતા પણ તેમના બાળકોને નવા શબ્દોના અવાજ અને લહેકાઓ શીખવવા માટે પિનયીનનો ઉપયોગ કરે છે. પિનયીન રોમનીકરણને સામાન્ય રીતે જે વસ્તુને દર્શાવતા શબ્દની નીચે તેના ચિત્ર અને બાજુમાં ચાઇનીઝ અક્ષરો સાથે દર્શાવવામાં આવે છે.

બીજા ક્રમની સૌથી સામાન્ય રોમનીકરણ વ્યવસ્થા, વેડ-ગાઇલ્સ, થોમસ વેડે 1859માં શોધી હતી અને 1892માં હર્બર્ટ ગાઇલ્સે તેમાં ફેરફાર કર્યા હતા. આ વ્યવસ્થા મેન્ડરિન ચાઇનીઝના ધ્વનિશાસ્ત્રને અંગ્રેજી વ્યંજનો અને સ્વરોની નજીક લઈ આવે છે, અર્થાત્ અંગ્રેજીકરણ કરે છે, તે અંગ્રેજી બોલતા પ્રદેશમાંથી આવતા અને ચાઇનીઝ બોલવાનો પ્રારંભ કરતાં લોકોને મદદરૂપ બની રહે છે. વેડ-ગાઇલ્સની સ્થાપના અમેરિકામાં શિક્ષણના હેતુ માટે ખાસ કરીને 1980ના દાયકામાં કરવામાં આવી હતી અને તાજેતરના સમય સુધીમાં તાઇવાનમાં બહોળા પ્રમાણમાં ઉપયોગમાં લેવાતી હતી.

યુરોપીયન પાઠ્યપુસ્તકોમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે ત્યારે પિનયીન અને વેડ-ગાઇલ્સ એમ બંનેના લહેકાના ટ્રાન્સક્રિપ્શનને સરળતા માટે બાકાત રાખવામાં આવે છે. વેડ-લાઇલ્સમાં થતા એપોટ્રોફિસના બહોળા ઉપયોગને પણ બાકાત રાખવામાં આવે છે. આમ, મોટા ભાગના પશ્ચિમી વાચકો બીજિંગ (પિનયીન) કરતાં બીજિંગ અને તાઇ²-પેઈ³ (વેડ-ગાઇલ્સ) કરતાં તાઇપેઇ થી વધારે પરિચિત છે.

અહીંયા સરખામણી માટે હેન્યૂ પિનયીન અને વેડ-ગાઇલ્સના કેટલાક ઉદાહરણો આપવામાં આવ્યા છેઃ

મેન્ડરિન રોમનીકરણ સરખામણી

અક્ષરો	વેડ-ગાઇલ્સ	હેન્યૂ પિનયીન	નોંધ
中国／中國	ચુંગ1-કુઓ²	ઝોન્ગગુઓ	ચીન
北京	પેઇ³-ચિંગ1	બીજિંગ	પીપલ્સ રીપબ્લિક ઓફ ચાઇનાની રાજધાની
台北	તાઇ²-પેઇ³	તાઇબી	તાઇવાનની રાજધાની
毛泽东／毛澤東	માઓ² ત્સે²-તુંગ1	માઓ ઝેડોંગ	ભૂતપૂર્વ સામ્યવાદી ચાઇનીઝ નેતા
蒋介石／蔣介石	ચિઆંગ³ ચીહ4-શીહ²	જીઆંગ જીશી	ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રવાદી ચાઇનીઝ નેતા (અંગ્રેજી બોલતા લોકોમાં વધારે સારી રીતે ચીઆંગ કાઇ-શેક, કેન્ટનીઝ ઉચ્ચાર સાથે, ઓળખાતા)
孔子	કુંગ³ ત્સુ³	કોંગ ઝી	"કન્ફ્યૂશિયસ"

ચાઇનીઝ માટેના રોમનીકરણની અન્ય વ્યવસ્થાઓમાં ગ્વોયૂ રોમાટીઝ , ધ ફ્રેન્ચ ઇએફઇઓ (EFEO), ધ યેલ (અમેરિકન પ્રવાસીઓ દ્વારા ડબલ્યુડબલ્યુઆઇઆઇ (WWII) દરમિયના શોધાયેલી), ઉપરાંત કેન્ટનીઝ, મિન્નાન, હક્કા અને અન્ય ચાઇનીઝ ભાષાઓ અને બોલીઓ માટે અલગ વ્યવસ્થાઓનો ઉપયોગ થાય છે.

અન્ય ફોનેટિક ટ્રાન્સક્રિપ્શન્સ

ચાઇનીઝ ભાષાઓને સદીઓથી અન્ય ઘણી લખાણ વ્યવસ્થામાં ફોનેટિકલી ટ્રાન્સસ્ક્રાઇબ કરવામાં આવી છે. દાખલા તરીકે, ફેગ્સ-પા લિપિ ચાઇનીઝના પૂર્વ-આધુનિક સ્વરૂપોના ઉચ્ચારોના પુનર્ગઠન માટે ઘણી જ મદદરૂપ બની છે.

ઝૂયિન (જેને બોપોમોફો પણ કહેવાય છે), અર્ધ-સસ્વર લિપિ, હાલમાં પણ તાઇવાનની પ્રાથમિક શાળાઓમાં પ્રમાણિત ઉચ્ચારોમાં મદદ માટે બહોળા પ્રમાણમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે. બોપોમોફો અક્ષરો કાટાનાકા લિપિના અવશેષો હોવા છતાં એવા કોઇ સ્ત્રોત મળતા નથી જે એ દાવો પૂરવાર કરે કે કાટાનાકા ઝૂઇનનો આધાર હતો. ઝૂયિન લેખમાં ઝૂયિન અને પિનયીનની સરખામણીનો કોઠો પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. પિનયીન અને ઝૂઈન પર આધારિત સિલેબલ્સને નીચેના લેખને જોઇને સરખાવી શકાય છેઃ

• પિનયીન કોઠો
• ઝુયિન કોઠો

ચાઇનીઝના સિરિલાઇઝેશન માટેની પણ ઓછામાં ઓછી બે વ્યવસ્થાઓ છે. તેમાંથી વધારે ઉપયોગમાં લેવાતી પેલાડિયસ પ્રણાલી છે.

વ્યાકરણ અને મોર્ફોલોજી

મુખ્ય લેખ: Chinese grammar

આ પણ જુઓ: Chinese classifiers

આધુનિક ચાઇનીઝને ઘણી વખત ખોટી રીતે "મોનોસિલેબિક" ભાષામાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના રૂપાત્મક તત્ત્વો એક જ સિલેબલ ધરાવે છે, ઉત્તરીય વિવિધતાઓ જેવી કે મેન્ડરિનમાં નામ, વિશેષણો અને ક્રિયાપદો વિશાળ પ્રમાણમાં ડાય-સિલેબિક છે. જ્યારે ક્લાસિકલ ચાઇનીઝની સાથે સરખામણી કરવામાં આવે છે ત્યારે ડાયસિલેબિક શબ્દોના સર્જનનું વલણ જોવા મળે છે. ક્લાસિકલ ચાઇનીઝ એ ઘણાં પ્રમાણમાં અલગ કરતી ભાષા છે, જેમાં દરેક રૂપાત્મક તત્ત્વ સામાન્ય રીતે (લગભગ 90 ટકા સમયે) એક જ સિલેબલ અને એક જ અક્ષર સાથે સંકળાયેલા છે, જોકે ચાઇનીઝની મોટાભાગની આધુનિક વિવિધતાઓમાં ડાયસિલેબિક, ટ્રાયસિલેબિક અને ટેટ્રા-સિલેબિક જોડાણોના માધ્યમથી સંયોજનો તૈયાર કરવાનું વલણ જોવા મળે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, મોનોસિલેબિક શબ્દો જોડાણ વિના પણ ડાયસિલેબિક બની ગયા છે, જેમ કે કોંગ 孔માંથી કુલોન્ગ 窟窿, આ ખાસ કરીને જીનમાં સામાન્ય છે.

ચાઇનીઝ મોર્ફોલોજી ઘણાં પ્રમાણમાં રૂઢિચુસ્ત માળખું ધરાવતા નિશ્ચિત સંખ્યાના સિલેબલ જે ભાષાનો સૌથી નાનો ભાગ એવા રૂપાત્મક તત્ત્વો છે તેની સાથે ચુસ્ત રીતે જોડાયેલી છે. આમાંથી ઘણાં એકલ-સિલેબલ રૂપાત્મક તત્ત્વો (字, ઝી ) વ્યક્તિગત શબ્દ પણ છે, તેઓ ઘણી વખત મલ્ટી-સિલેબિક સંયોજનો, જેને સી (词／詞) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તેનું સર્જન કરે છે, જે શબ્દના પરંપરાગત પશ્ચિમી ખ્યાલ સાથે ઘણી નજીકની સામ્યતા ધરાવે છે. ચાઇનીઝ સી ("શબ્દ") એક કરતાં વધારે અક્ષરો – રૂપાત્મક તત્ત્વ, સામાન્ય રીતે બે પરંતુ કેટલીક વખત ત્રણ કે તેથી વધારે અક્ષરો ધરાવે છે.

ઉદાહરણ તરીકે:

• યુન 雲—“વાદળા” (પરંપરાગત)
• યુન 云—“વાદળા” (સરળ)
• હાન-બાઓ-બાઓ/હાનબાઓ 漢堡包／漢堡—“હેમ્બર્ગર” (પરંપરાગત)
• હાન-બાઓ-બાઓ/હાનબાઓ 汉堡包／汉堡—"હેમ્બર્ગર" (સરળ)
• વો 我—“હું, મને”
• રેન 人—“લોકો”
• ડી-ક્વિયુ 地球—“પૃથ્વી (ગ્લોબોસિટી)”
• શેન-ડીયાન 閃電—“પ્રકાશકરણ” (પરંપરાગત)
• શેન-ડીયાન 闪电—"પ્રકાશકરણ" (સરળ)
• મેંગ 夢—“સ્વપ્ન” (પરંપરાગત)
• મેંગ 梦—"સ્વપ્ન" (સરળ)

આધુનિક ચાઇનીઝની તમામ વિવિધતાઓ વિશ્લેષક ભાષાઓ છે, જેમાં તે વાક્યમાં શબ્દના કાર્ય માટે વાક્યરચના (પદ ક્રમ અને વાક્યનું માળખું) પર આધારિત છે નહીં કે મોર્ફોલોજી પર– દા.ત. શબ્દના સ્વરૂપમાં પરિવર્તન. અન્ય શબ્દોમાં, ચાઇનીઝમાં માત્ર થોડા જ વ્યાકરણીય વિભક્તિ ધરાવે છે – તે કોઈ કાળ, કોઇ અભિવ્યક્તિ, કોઇ વોઇસ કોઇ આંક (એકવચન, બહુવચન, જો કે તેમાં બહુવચન દર્શકો છે, દાખલા તરીકે વ્યક્તિગત સર્વનામ) ધરાવતા નથી, અને માત્ર કેટલાક જ આર્ટીકલ્સ (દા.ત.અંગ્રેજીના “ધ, એ, એન”ની સમાન) ધરાવે છે. જોકે, લેખિત ભાષામાં જાતિભેદ ("તે" માટે 他 અને "તેણી" માટે 她) જોવા મળે છે, પરંતુ એ નોંધવું જોઈએ કે ચાઇનીઝ ભાષામાં આ ઉમેરો 20મી સદીમાં કરવામાં આવેલો પ્રમાણમાં નવો છે, અને બંને અક્ષરોનો ઉચ્ચાર સમાન રીતે જ કરવામાં આવે છે.

તે વિવિધ પાસાઓ અને મૂડને દર્શાવવા માટે વ્યાકરણીય ભાગો પર ખૂબ જ ભાર મૂકે છે. મેન્ડરિન ચાઇનીઝમાં, તે લી 了 (પર્ફેક્ટિવ)), હેઇ 还／還 (સ્ટિલ )), યીજિંગ 已经／已經 (ઓલરેડી ))વગેરે જેવા પાર્ટીકલ્સનો સમાવેશ કરે છે.

ચાઇનીઝમાં કર્તા, ક્રિયાપદ અને કર્મનો શબ્દ ક્રમ રહેલો હોય છે અને પૂર્વ એશિયાની અન્ય ઘણી જ ભાષાઓની જેમ વાક્યની રચના માટે ઘણી જ વિષય-ટીપ્પણીની રચનાનો ઉપયોગ કરે છે. ચાઇનીઝ ક્લાસિફાયર્સ અને મેઝર શબ્દોની વ્યવસ્થા પણ બહોળા પ્રમાણમાં ધરાવે છે, જે જાપાનીઝ અને કોરીયન જેવી પાડોશી ભાષાઓ સાથે સામાન્યતા ધરાવતી વધુ એક લાક્ષણિકતા છે.

ચાઇનીઝની બોલાતી તમામ વિવિધતાઓમાં સમાનતા ધરાવતી નોંધપાત્ર વ્યાકરણીય વિશેષતાઓમાં શ્રેણીબદ્ધ ક્રિયાપદ સર્જન, સર્વનામનો છેદ અને સંદર્ભ કર્તાનો છેદ ગણી શકાય.

બોલાતી વિવિધતાઓનું વ્યાકરણ ઘણી સમાન લાક્ષણિકતા ધરાવે છે, તેમાં ભિન્નતા પણ જોવા મળે છે.

લહેકા અને સમાન ઉચ્ચાર ધરાવતા શબ્દો (હોમોફોન્સ)

સત્તાવાર આધુનિક મેન્ડરિનમાં માત્ર 400 જેટલા બોલાતા મોનોસિલેબલ્સ છે પરંતુ 10,000 કરતાં વધારે લેખિત અક્ષરો છે, તેથી ઘણાં સમાન ઉચ્ચાર ધરાવતા શબ્દો (હોમોફોન્સ) છે જેને માત્ર ચાર લહેકાઓથી અલગ પાડી શકાય છે. જો યોગ્ય સંદર્ભ અને ચોક્કસ શબ્દસમૂહ અથવા સી (cí)ની ઓળખ કરવામાં ન આવે તો આ પણ પૂરતું નથી.

મોનો-સિલેબલ જી , મેન્ડરિનમાંથી પ્રથમ લહેકો, આ પ્રમાણેના અક્ષરોનો સંવાદ સૂચવે છેઃ鸡／雞 ચીકન , 机／機 મશીન , 基 મૂળભૂત , 击／擊 મારવું , 饥／饑 ભૂખ અને积／積 ઉત્પાદન . બોલવામાં, મોનોસિલેબલના ગ્લિફિંગ તેના અર્થને સંદર્ભ અથવા અન્ય રૂપાત્મક તત્ત્વો સાથેના સંબંધની મદદથી નક્કી કરે તે જરૂરી છે (દા.ત. "નન" ના વિરોધાર્થી શબ્દ તરીકે "સમ"). સ્થાનિક સ્તરે આ ભાષા બોલતા લોકો તે જણાવી શકે કે લખાણની સરળતા માટે તેમનું નામ કયા શબ્દ કે શબ્દસમૂહમાં હોઇ શકે છેઃ 名字叫嘉英，嘉陵江的嘉，英國的英 મિંગ્ઝી જીઆઓ જીયાયિંગ, જીયાલિંગ જીયાંગ દી જીયા, યિંગગુઓ દી યિંગ "મારું નામ જિયાંગ છે, જિયા જિયાલિંગ નદી માટે અને યીંગ ચાઇનીઝમાં યુકે (UK)ના સંક્ષેપ તરીકે)."

દક્ષિણીય ચાઇનીઝ વિવિધતાઓ જેવી કે કેન્ટનીઝ અને હક્કાએ મધ્યકાલીન ચાઇનીઝની ઘણી જોડણીઓ જાળવી રાખી છે અને તેમાં વધારે લહેકા જોવા મળે છે. અગાઉનું ઉદાહરણ જી , કેન્ટનીઝમાં વધારે નિશ્ચિત ઉચ્ચાર ધરાવે છે (જ્યુપ્ટીંગના ઉપયોગથી રોમનીકરણ) ): અનુક્રમે ગેઇલ , ગીલ , ગીલ , ગીકી , ગીલ , અને જીકી . આ જ કારણથી, દક્ષિણીય વિવિધતાઓમાં ઓછા મલ્ટી-સિલેબિક શબ્દો હોવાનું વલણ જોવા મળે છે.

શબ્દભંડોળ

ઐતિહાસિક સમયગાળાથી સમગ્ર ચાઇનીઝ અક્ષરોનું ભંડોળ લગભગ 20,000 અક્ષરોથી વધારેનું છે, જેમાંથી આશરે 10,000 જેટલા હવે સામાન્ય ઉપયોગમાં લેવાય છે. જો કે ચાઇનીઝ અક્ષરોને ચાઇનીઝ શબ્દો સાથે સરખાવીને ગૂંચવાડો ઉભો ન કરવો જોઇએ, કારણ કે મોટાભાગના ચાઇનીઝ શબ્દો બે કે વધારે અલગ-અલગ અક્ષરોના બનેલા હોવાથી ઘણી વખત ચાઇનીઝ અક્ષરો કરતાં ચાઇનીઝ શબ્દો વધી જાય છે.

ચાઇનીઝ શબ્દો અને શબ્દસમૂહો અંગેની કુલ સંખ્યાના અંદાજમાં ખૂબ મોટો તફાવત જોવા મળે છે. હેન્યૂ દા ઝીડિયન , ચાઇનીઝ અક્ષરોનો સંક્ષેપ, અક્ષરો માટેની 54,678 મુખ્ય એન્ટ્રીઓનો સમાવેશ કરે છે, જેમાં બોન ઓરેકલ આવૃત્તિ પણ સમાવિષ્ટ છે. ઝોંગહુઆ ઝીહાઇ (1994) અક્ષરોની વ્યાખ્યા માટેની 85,568 મુખ્ય એન્ટ્રીઓ ધરાવે છે, અને તે માત્ર અક્ષરો અને તેની સાહિત્યિક વિવિધતાઓ ઉપર આધારિત તે સૌથી મોટો સંદર્ભ ગ્રંથ છે. સીસી-સીઇડીઆઇસીટી (CC-CEDICT) પ્રોજેક્ટ (2010) 97,404 સમકાલીન એન્ટ્રીઓ ધરાવે છે, જેમાં રૂઢિપ્રયોગો, તકનીકી શબ્દો અને રાજકીય વ્યક્તિઓના નામ અને ઉત્પાદનનો સમાવેશ થાય છે. વેબસ્ટરની ડિજીટલ ચાઇનીઝ ડિક્શનરી ડબલ્યુડીસીડી (WDCD), સીસી-સીઇડીઆઇસીટી (CC-CEDICT) પર આધારિત, 84,000 કરતાં વધારે એન્ટ્રી ધરાવે છે.

સૌથી વધારે વિસ્તૃત શુદ્ધ ભાષાકીય ચાઇનીઝ ભાષા શબ્દકોષ, 12-વોલ્યુમ ધરાવતી હેન્યૂ દા સાઇડિયન , 23,000 કરતાં વધારે મુખ્ય ચાઇનીઝ અક્ષરોની એન્ટ્રીની નોંધ ધરાવે છે અને 370,000 કરતાં વધારે વ્યાખ્યાઓ આપે છે. 1999માં ફેરફાર કરેલ સિહાઇ , અનેક વોલ્યુમ ધરાવતું વિશ્વકોષીય શબ્દકોષ સંદર્ભ કાર્ય, 122,836 શબ્દોની એન્ટ્રી વ્યાખ્યાઓ 19,485 અક્ષરો હેઠળ આપે છે, જેમાં પ્રોપર નેમ (વસ્તુઓ, વ્યક્તિઓ, સ્થળના નામ), શબ્દસમૂહો અને સામાન્ય ઝૂલોજીકલ, જીઓગ્રાફિકલ, સોશિયોલોજીકલ, સાયન્ટીફિક અને ટેકનિકલ શબ્દોનો સમાવેશ થાય છે.

ઝીયાન્ડાઈ હેન્યૂ સાઇડિયન 现代汉语词典／現代漢語詞典ની 2007માં પ્રકાશિત સૌથી છેલ્લી પાંચમી આવૃત્તિ, આધુનિક પ્રમાણભૂત ચાઇનીઝ ભાષાનો સત્તાવાર રીતે મેઇનલેન્ડ ચાઇનામાં ઉપયોગમાં લેવાતો એક જ વોલ્યુમ ધરાવતો શબ્દકોષ, 65,000 એન્ટ્રી ધરાવે છે અને 11,000 કરતાં વધારે મુખ્ય અક્ષરોને વ્યાખ્યાયિત કરે છે.

ઉછીના શબ્દો

આ પણ જુઓ: Translation of neologisms into Chinese and Transcription into Chinese characters

અન્ય ભાષાઓની જેમ જ ચાઇનીઝે પણ અન્ય સંસ્કૃતિઓમાંથી ઘણાં પ્રમાણમાં ઉછીના શબ્દો સ્વીકારી લીધા છે. મોટાભાગના ચાઇનીઝ શબ્દો સ્થાનિક રૂપાત્મક તત્ત્વોમાંથી બનાવવામાં આવ્યા છે, જેમાં મહત્વપૂર્ણ વસ્તુઓ અને વિચારો દર્શાવતા શબ્દોનો ઉપયોગ થાય છે. પરંતુ, પ્રાચીન સમયથી જ વિદેશી શબ્દોને સીધા જ ઉચ્ચાર સાથે સ્વીકારવાનું પ્રમાણ વધતું રહ્યું છે.

જૂની ચાઇનીઝના સમયથી સિલ્ક રોડ મારફતે ઉછીના લેવામાં આવેલા શબ્દોમાં 葡萄 "ગ્રેપ" (દ્રાક્ષ), "પોમગ્રેનેટ" (દાડમ) અને 狮子／獅子 "લાયન" (સિંહ)નો સમાવેશ થાય છે. કેટલાક શબ્દો બુદ્ધિસ્ટ ધર્મશાસ્ત્રોમાંથી મેળવવામાં આવ્યા હતા જેમાં佛 "બુદ્ધ" અને 菩萨／菩薩 "બોધિસત્વ"નો સમાવેશ થાય છે. અન્ય શબ્દો ઉત્તરના વિચરતા લોકો પાસેથી આવ્યા છે જેમ કે 胡同 "હૂટોંગ". સીલ્ક રોડ પર વસતા લોકો પાસેથી મેળવવામાં આવેલા શબ્દો જેમ કે 葡萄 "ગ્રેપ" (દ્રાક્ષ) (મેન્ડરિનમાં પુટાઓ) સામાન્ય રીતે પર્શીયન મૂળ ધરાવે છે. બુદ્ધિસ્ટ શબ્દો સામાન્ય રીતે સંસ્કૃત અથવા પાલી, ઉત્તર ભારતની લિટર્જીકલ ભાષા,માંથી ઉતરી આવ્યા છે. ગોબી, માંગોલીયા અથવા ઉત્તરપૂર્વના પ્રદેશોમાંથી મેળવવામાં આવેલા શબ્દો સામાન્ય રીતે એલ્ટીક મૂળ ધરાવે છે, જેમ કે 琵琶 "પીપા", ચાઇનીઝ લ્યૂટ, અથવા 酪 "ચીઝ" અથવા "યોગ્રટ" પરંતુ કયા એલ્ટીક સ્ત્રોતમાંથી તે મેળવવામાં આવ્યા છે તે સંપૂર્ણ રીતે સ્પષ્ટ થતું નથી.

આધુનિક ઉછીના અને મેળવેલા શબ્દો

આધુનિક નવા શબ્દોને ચાઇનીઝને મુખ્યત્વે ત્રણ રીતે અનુવાદ કરવામાં આવે છેઃ મુક્ત અનુવાદ (કાલ્ક, અર્થની રીતે), ઉચ્ચારીય અનુવાદ (ઉચ્ચારની રીતે) અને ઉપરના બંનેનો સમન્વય (આંશિક રીતે અક્ષરો દ્વારા રજૂ કરવામાં આવતા શબ્દોને ધ્યાનમાં રાખીને પસંદગી કરેલા ટ્રાન્સક્રિપ્ટીવ સાથે). આજે, પશ્ચિમી ભાષાઓ સાથે માળખાકીય ભિન્નતા હોવાથી ટેકનીકલ અભિવ્યક્તિઓ અને આંતરરાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિક શબ્દભંડોળ જેવા મહત્વના વિચારોને રજૂ કરવા માટે ચાઇનીઝ રૂપાત્મક તત્ત્વોનો ઉપયોગ કરીને નવા શબ્દો શોધી કાઢવામાં આવે છે. કોઇપણ લેટિન કે ગ્રીક શબ્દમૂળને અલગ કરીને તેના અર્થને સૂચવતા ચાઇનીઝ અક્ષરોમાં તબદિલ કરીને (દા.ત. એન્ટી– સામાન્ય રીતે "反" બને છે, શાબ્દિક રીતે વિરુદ્ધાર્થ ), તેમને ચાઇનીઝ માટે વધારે સમગ્રલક્ષી બનાવીને પરંતુ વિદેશી શબ્દોને સમજવામાં વધારે મુશ્કેલ બનાવવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ટેલીફોન શબ્દને ઉચ્ચારની રીતે 德律风／德律風 (શાંઘાઇનીઝ: ટેલિફોન [təlɪfoŋ], મેન્ડરિન: ડેલુફેંગ ) તરીકે 1920માં સ્વીકારવામાં આવ્યો હતો અને શાંઘાઈમાં બહોળી રીતે ઉપયોગમાં લેવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ પછીથી 电话／電話 (ડીયાનહુઆ "ઇલેક્ટ્રિક સ્પીચ"), સ્થાનિક ચાઇનીઝ રૂપાત્મક તત્ત્વોમાંથી બનાવવામાં આવ્યો, જે પ્રવર્તમાન બન્યો. અન્ય ઉદાહરણોમાં ટેલીવિઝન માટેના 电视／電視 (ડિયાનશી "ઇલેક્ટ્રિક વર્ઝન"), કમ્પ્યુટર માટેના电脑／電腦 (ડિયાનનાઓ "ઇલેક્ટ્રિક બ્રેઇન"), સેલફોન માટેના 手机／手機 (શૌઉજી "હેન્ડ મશીન") અને બ્લૂટૂથ માટેના 蓝牙／藍芽 (લાન્યા "બ્લ્યૂટૂથ")નો સમાવેશ થાય છે. કેન્ટનીઝમાં અથવા હોંગ કોંગ અને મકાઉના લોકો માટેના બ્લોગ માટે 網誌 (વાંગ ઝી "ઇન્ટરનેટ લોગબુક"). પ્રસંગોપાત અડધું-ટ્રાન્સલિટરેશન, અડધું અનુવાદનું સમાધાન સ્વીકાર્ય છે, જેમ કે "હેમબર્ગર" માટે 汉堡包／漢堡包 (હેનબાઓ બાઓ , "હેમ્બર્ગ બન"). કેટલીક વખત અનવાદ એ રીતે કરવામાં આવે છે કે તે ચાઇનીઝ રૂપાત્મક તત્ત્વોને સમાવી લેતી વખતે મૂળ જેવું લાગે, જેમ કે拖拉机／拖拉機 (તુઓલાજી , "ટ્રેક્ટર", શાબ્દિક અનુવાદ ઢસડતું ખેંચતું યંત્ર), અથવા વિડિયો ગેમના પાત્ર મારીયો માટે马利奥／馬利奧. આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ ઘણીવખત વ્યાવસાયિક હેતુ માટે કરવામાં આવે છે, ઉદાહરણ તરીકે પેન્ટીયમ માટે 奔腾／奔騰 (બેન્ટેંગ "રનિંગ લીપિંગ") અને સબવે રેસ્ટોરાં માટે 赛百味／賽百味 (સૈબૈવેઇ "બેટર-ધેન હન્ડ્રેડ ટેસ્ટ્સ").

વિદેશી શબ્દો, મુખ્યત્વે પ્રોપર નાઉન્સ (લોકો, સ્થળ વગેરેના નામ),નો તેમના ઉચ્ચાર મુજબના ટ્રાન્સક્રિપ્શન સાથે ચાઇનીઝ ભાષામાં પ્રવેશ ચાલુ રહ્યો. આ પદ્ધતિમાં સમાન ઉચ્ચાર ધરાવતા ચાઇનીઝ અક્ષરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઇઝરાયલ બન્યું 以色列 (પિનયીન: યિસેલી ), પેરીસ બન્યું 巴黎 (પિનયીન: બાલી ). સામાન્ય શબ્દો તરીકે માત્ર બહુ જ ઓછા ટ્રાન્સલિટરેશન ટકી શક્યા છે, જેમાં 沙发／沙發 શફા "સોફા", 马达／馬達 મડા "મોટર", 幽默 યુમો "હ્યુમર", 逻辑／邏輯 લોજી "લોજિક", 时髦／時髦 શિમાઓ "સ્માર્ટ, ફેશનેબલ" અને 歇斯底里 ઝીસીડીલી "હિસ્ટેરીક્સ"નો સમાવેશ થાય છે. આમાંથી મોટા ભાગના શબ્દો 20મી સદીમાં શાંઘાઇનીઝ બોલીમાં રચવામાં આવ્યા હતા અને પછીથી મેન્ડેરીનમાં સ્વીકારાયા હતા, તેથી તેમનો મેન્ડેરીનમાં ઉચ્ચાર અંગ્રેજી કરતાં ઘણો અલગ છે. ઉદાહરણ તરીકે, શાંઘાઇનીઝમાં 沙发／沙發 અને 马达／馬達 અંગ્રેજીમાં સોફા અને મોટર જેવો ઉચ્ચાર ધરાવે છે.

પશ્ચિમી દેશોના શબ્દોનો ટ્રાન્સક્રિપ્શનના માધ્યમથી 20મી સદીથી જ ચાઇનીઝ ભાષા પર ઘણો જ પ્રભાવ હતો. ફ્રેન્ચમાંથી芭蕾 (બાલી "બેલેટ"), 香槟 (ઝીયાંગબિન , "શેમ્પેઇન"), ઇટાલિયન માર્ગે 咖啡 (કાફી "કોફી") આવ્યા. અંગ્રેજી પ્રભાવ વધારે મહત્વપૂર્ણ છે. 20મી સદીના પ્રારંભની શાંઘાઇનીઝમાંથી ઘણાં અંગ્રેજી શબ્દો સ્વીકારાયા છે, જેમ કે નીચે જણાવેલા શબ્દો 沙发／沙發 (શફા "સોફા"), 幽默 (યુમો "હ્યુમર"), અને 高尔夫／高爾夫 (ગાઓએર્ફુ "ગોલ્ફ"). પછીથી અમેરિકાના નરમ પ્રભાવથી 迪斯科 (ડિસિકે "ડિસ્કો"), 可乐／可樂 (કેલે "કોલા") અને 迷你 (મિનિ "મિનિ(સ્કર્ટ)") જેવા શબ્દોનો ઉદભવ થયો. સમકાલીન બોલચાલની કેન્ટનીઝે અંગ્રેજીમાંથી ઘણાં વિશિષ્ટ શબ્દો સ્વીકાર્યા છે જેમ કે, કાર્ટૂન 卡通 (કાર્ટૂન), 基佬 (ગે પીપલ), 的士 (ટેક્સી), 巴士 (બસ). ઇન્ટરનેટની વધતી જતી લોકપ્રિયતાથી હાલમાં ચીનમાં અંગ્રેજી ભાવાનુવાદ શોધવાની ફેશન ચાલે છે., દા.ત. તાઇવાનીઝ મેન્ડેરિનમાં 粉丝／粉絲 (ફેન્સી "ફેન્સ"), 黑客 (હીકે "હેકર", શાબ્દિક ભાષાંતર "કાળા મહેમાન"), 部落格 (બુલોગ "બ્લોગ", શાબ્દિક ભાષાંતર "આંતરજોડાણ ધરાવતી જાતિઓ").

અંગ્રેજીના ચાઇનીઝ પરના પ્રભાવનું અન્ય એક પરીણામ આધુનિક ચાઇનીઝ લખાણોમાં વિદેશી કક્કાના અક્ષરો સાથેના કહેવાતા字母词 ઝિમુસી ("લેટર્ડ વર્ડ્સ"). આ શબ્દો સામાયિકો, વર્તમાનપત્રો, વેબસાઇટ અને ટીવી પર જોવા મળે છેઃ三G手机 "થર્ડ જનરેશન સેલ ફોન્સ" (三 સેન "થ્રી" + જી "જનરેશન" + 手机 શોઉજી "મોબાઇલ ફોન્સ"), IT界 "આઇટી ઉદ્યોગ", એચએસકે (HSK) (હાન્યુ શિપિંગ કાઓશી , 汉语水平考试), જીબી (GB) (ગુઓબિઆઓ , 国标), સીઆઇએફ (CIF)价 (કોસ્ટ, ઇન્શ્યોરન્સ, ફ્રેઇટ) + 价 જીયા "પ્રાઇસ"); e家庭 "ઇલેક્ટ્રોનિક હોમ" (家庭 જીયાટિંગ "હોમ"); W时代 "વાયરલેસ જનરેશન" (时代 શિડાઇ "જનરેશન"); 的士કોલ, ટીવી族, 后РС时代 "પોસ્ટ પીસી એરા" (后 હોઉ "આફ્ટર/પોસ્ટ" + પીસી "પર્સનલ કમ્પ્યુટર" + 时代 શિડાઇ "ઇપોક"), વગેરે.

20મી સદીથી, અન્ય એક સ્ત્રોત જાપાન બન્યો છે. વર્તમાન કાન્જીનો ઉપયોગ કરીને, જે જાપાનીઝ ભાષા લખવામાં ચાઇનીઝ અક્ષરોનો ઉપયોગ કરે છે, જાપાની લોકોએ યુરોપિયન ખ્યાલ અને સંશોધનોને વેસેઇ-કાન્ગો (和製漢語, શાબ્દિક ભાષાંતર જાપાનીઓએ બનાવેલી ચાઇનીઝ )ને નવી રીતે ઢાળીને આધુનિક ચાઇનીઝને ઘણાં શબ્દો આપ્યા છે. વર્તમાન ચાઇનીઝ શબ્દોને નવો અર્થ આપીને અથવા તો ક્લાસિકલ ચાઇનીઝ સાહિત્યમાં ઉપયોગ થયેલા ભાવોના સંદર્ભ લઈને જાપાનીઓએ ઘણાં નવા શબ્દો શોધ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે, , જીંગ્નજી (经济／經濟, કેઇઝાઇ), જેનો ચાઇનીઝમાં અર્થ થાય છે રાજ્યનું કામકાજ, જેને જાપાનીઓએ સંકુચિત કરીને અર્થતંત્ર અર્થ આપ્યો, આ સંકુચિત વ્યાખ્યાને ફરીથી ચાઇનીઝમાં આયાત કરવામાં આવી. તેના પરીણામ સ્વરૂપે, આ શબ્દો સ્થાનિક ચાઇનીઝ શબ્દોથી લગભગ અલગ પાડી શકાય તેમ નથી., આમાંથી કેટલાક શબ્દો પહેલાં કોણે શોધ્યા - જાપાનીઓએ કે ચાઇનીઝ લોકોએ – એ અંગે વિવાદ છે. આ ખેંચાખેંચના પરીણામે, ચાઇનીઝ, કોરીયન, જાપાનીઝ અને વિયેટનામીઝ આધુનિક ટર્મિનોલોજીને દર્શાવતા શબ્દોના ભાષાશાસ્ત્રીય ભંડોળમાં ભાગીદારી ધરાવે છે, જેમકે યુરોપીયન ભાષાઓએ નિર્માણ કરેલો ગ્રીકો-લેટિન શબ્દોનું ભંડોળ.

શિક્ષણ

આ પણ જુઓ: Chinese as a Foreign or Second Language

ચીનના અર્થતંત્રના વિશ્વસ્તરે વધતા જતા મહત્વ અને પ્રભાવની સાથે, માધ્યમ તરીકે મેન્ડેરિન અમેરિકાની શાળાઓમાં લોકપ્રિયતા પ્રાપ્ત કરી રહી છે અને યુકે (UK)ની જેમ જ પશ્ચિમી વિશ્વમાં યુવાનોમાં અભ્યાસના એક વિષય તરીકે તેની લોકપ્રિયતા વધી રહી છે.

1991માં 2,000 વિદેશી અભ્યાસુઓએ ચીનની સત્તાવાર ચાઇનીઝ પ્રોફીસીયન્સી ટેસ્ટ (જેને ઇંગ્લિશ કેમ્બ્રિજ સર્ટીફિકેટ સાથે સરખાવી શકાય) આપી હતી, જ્યારે 2005માં ઉમેદવારોની સંખ્યા તીવ્ર વધારા સાથે 117,660એ પહોંચી હતી.

આ પણ જુઓ

• ચાઇનીઝ અક્ષરો
• ચાઇનીઝ ઉદગારવાચક ભાગો
• ચાઇનીઝ માનવાચક શબ્દો
• ચાઇનીઝ વર્ગીકરણ શબ્દો
• ચાઇનીઝ બોલીઓ
• ચાઇનીઝ સંખ્યા અભિવ્યક્તિ
• ચાઇનીઝ અંકો
• ચાઇનીઝ વિરામચિહ્નો
• ક્લાસિકલ ચાઇનીઝ વ્યાકરણ
• ચાર-અક્ષરોના રૂઢિપ્રયોગ
• હેન સમાનીકરણ
• હેનર ભાષા
• એચએસકે (HSK) કસોટી
• ચીનની ભાષાઓ
• ચાઇનીઝ ભાષાઓમાં પ્રાદેશિક ભિન્નતા
• ચાઇનીઝ ભાષાશાસ્ત્રો પરનો ઉત્તર અમેરિકન પરિસંવાદ
• નૂ શૂ

સંદર્ભો

• DeFrancis, John (1984). The Chinese Language: Fact and Fantasy. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1068-6. CS1 maint: discouraged parameter (link)
• Hannas, William C. (1997). Asia's Orthographic Dilemma. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1892-X.
• Norman, Jerry (1988). Chinese. Cambridge University Press. ISBN 0-521-29653-6.
• Qiu, Xigui (2000). Chinese Writing. Society for the Study of Early China and Institute of East Asian Studies, University of California, Berkeley. ISBN 1-55729-071-7.
• Ramsey, S. Robert (1987). The Languages of China. Princeton University Press. ISBN 0-691-01468-X.

વધુ વાંચન

• એબીસી ચાઇનીઝ-ઇંગ્લીશ કોમ્પ્રેહેન્સિવ ડિક્શનરી . સંપાદકઃ જ્હોન ડી ફ્રાન્સિસ (2003) યુનિવર્સિટી ઓફ હવાઇ પ્રેસ. ISBN 0-8248-2766-X.
• એબીસી એટીમોલોજીકલ ડિક્શનરી ઓફ ઓલ્ડ ચાઇનીઝ. . એક્સેલ શૂસલેર. 2007. યુનિવર્સિટી ઓફ હવાઈ પ્રેસ, હોનોલૂલૂ. ISBN 978-0-8248-2975-9.
• ચાઇનીઝ ફ્રેઝ બૂક સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૫-૧૮ ના રોજ વેબેક મશિન, સિનોપ્લેનેટ, 2009

બાહ્ય લિંક્સ

• ક્લાસિકલ ચાઇનીઝ ટેક્સ - ચાઇનીઝ ટેક્સ પ્રોજેક્ટ
• કીઝ ટુ ધ ચાઇનીઝ લેંગ્વેજઃબૂક 2 —ગૂગલ બૂક્સ
• ચાઇનીઝ લેંગ્વેજ ટ્રી સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૫-૧૫ ના રોજ વેબેક મશિન