વિકિપીડિયા

ગુલાબ

ગુલાબ એક બહુવર્ષીય ફુલ ક્ષુપ કે લતા છે. તે રોઝેસી કુળમાં આવે છે, જેમાં ૧૦૦થી વધારે પ્રજાતિઓ છે અને વિવિધ રંગોમાં છે. આ પ્રજાતિઓ ટટ્ટાર ક્ષુપથી માંડીને આરોહી કે તલસર્પી છોડવાઓનું જૂથ ધરાવે છે, જેમના પ્રકાંડ મોટેભાગે તીક્ષ્ણ કાંટા ધરાવે છે. ગુલાબને કાંટા હોય છે એવું સામાન્યપણે ભૂલથી મનાય છે. કાંટા રૂપાંતરિત શાખાઓ કે પ્રકાંડો છે, જ્યારે ગુલાબ પર તીક્ષ્ણ બહિસરણો રૂપાંતિરત અધિચર્મી પેશીઓ (કંટકો) છે. મોટા ભાગના ગુલાબ એશિયાના વતની છે. થોડીક પ્રજાતિઓ યુરોપ, ઉત્તર અમેરિકા અને ઉત્તર-પશ્ચિમ આફ્રિકાની છે. ગુલાબની દેશી, ઉછેરેલી અને સંકર તમામ પ્રકારની જાતિઓ તેમની સુંદરતા અને સુંગધ માટે વ્યાપકપણે ઉગાડવામાં આવે છે.[૧]

Rose
Rosa bracteata
વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Rosales
Family: Rosaceae
Subfamily: Rosoideae
Genus: ''Rosa''
L.
Species

Between 100 and 150, see list

તેના પાંદડા એકાંતરે આવેલા છે અને સંયુક્ત પિચ્છાકાર હોય છે. તેના પર્ણકો તીક્ષ્ણ, અણીવાળા અને અંડાકાર હોય છે. છોડનું માંસલ, ખાદ્ય ફળ ગુલાબ ફળકહેવાય છે. ગુલાબના છોડ નાના કદથી માંડીને આરોહી પ્રકારના હોય છે, જે ઊંચાઈમાં 20 મીટર સુધી પહોંચે છે. દુનિયાના વિવિધ ભાગોમાં મળતી પ્રજાતિઓનું સરળતાથી સંકરણ થઈ શકતું હોવાથી બગીચાના ગુલાબોના અસંખ્ય પ્રકારો અસ્તિત્વમાં આવ્યા છે. નામ ઉદ્ભવ્યું છે લેટિન રોઝા માંથી, દક્ષિણ ઇટાલીમાંથી સામ્રાજ્યવાદી ગ્રીકના ઓસ્કાનમાંથી ઉછીનું લીધેલું : rhodon (એઓલિક રૂપ : wrodon) એરામેઇકમાંથી wurrdā, એસીરીયનમાંથી wurtinnu, જૂની ઇરાનીમાંથી *warda (cf. આર્મેનીયન vard, અવેસ્તન warda, સોગ્ડીઅન ward, વળી, હિબ્રુ ורד = vered અને એરામેઇક ורדא: આ બઘા રૂપો ગ્રીક પહેલાના. પાર્થીયન wâr ).[૨][૩]

ગુલાબનું અત્તર ગુલાબના ફુલોમાંથી વરાળથી કાઢેલું તેલ છે. તેનો ઉપયોગ સદીઓથી અત્તરો બનાવવામાં થાય છે. ગુલાબના તેલમાંથી બનતા ગુલાબજળનો એશિયા અને મધ્યપૂર્વની પાકકલામાં મોટા પાયે ઉપયોગ થાય છે. ફ્રેન્ચ લોકો તેમના રોઝ સીરપમાટે જાણીતા છે, જે ગુલાબની પાંખડીઓમાંથી કાઢવામાં આવે છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં આ ફ્રેન્ચ રોઝ સીરપનો ઉપયોગ રોઝ કેક બનાવવામાં થાય છે. ગુલાબફળનો પ્રસંગોપાત જામ, જેલી અને મુરબ્બો, બનાવવામાં ઉપયોગ થાય છે, કે પછી તેમાં વિટામિન સીના ઊંચા પ્રમાણને કારણે ચા તરીકે ઉકાળવામાં આવે છે.ગુલાબફળોને દબાવીને, ગાળીને રોઝ હિપ સીરપ પણ બનાવવામાં આવે છે. ગુલાબફળોનો ઉપયોગ રોઝ હિપ સીડ ઓઇલ બનાવવામાં પણ થાય છે, જેનો ઉપયોગ ચામડી માટેની પ્રોડક્ટ્સ અને કેટલીક મેકઅપ પ્રોડક્ટ્સમાં થાય છે.

વનસ્પતિશાસ્ત્ર

ફેરફાર કરો
 
પૂરબહારમાં મોર વખતે ગુલાબનો નજીકનો દેખાવ
 
રોઝા કેનીયા હિપ્સ

મોટા ભાગની પ્રજાતિઓના પાંદડા 5-16 સેન્ટીમીટર લાંબા, પીચ્છાકાર, (3–) 5–9 (–13) l(3–) 5–9 (–13) પર્ણકો અને આધાર અનુપર્ણો ધરાવે છે. પર્ણકો સામાન્યપણે દંતુર-ધારી હોય છે અને મોટેભાગે કેટલાક નાના કંટકો પ્રકાંડની બાજુએ હોય છે. ગુલાબોની મોટા ભાગની જાતિઓ ખરાઉ પરંતુ કેટલીક (ખાસ કરીને દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયા) હંમેશા સદાપર્ણી કે લગભગ એવી હોય છે.

ગુલાબની મોટા ભાગની પ્રજાતિઓને ફુલો પાંચ પાંખડી હોય છે, અપવાદ માત્ર રોઝા સેરીસીયા છે, જેને સામાન્યપણે ચાર પાંખડીઓ હોય છે. દરેક પાંખડી બે સ્પષ્ટ ભાગોમાં વહેંચાયેલી હોય છે અને સામાન્યપણે સફેદ કે ગુલાબી હોય છે. જોકે કેટલીક પ્રજાતિઓમાં પીળા કે લાલ રંગની હોય છે. પાંખડીઓની નીચે પાંચ (કે કેટલીક રોઝા સેરીસીયાના કિસ્સામાં ચાર) બાહ્ય દલ હોય છે. ઉપરથી જોવામાં આવે ત્યારે તેઓ જોઈ શકાય તેટલા લાંબા હોય છે અને ગોળાકાર પાંદડીઓ સાથે એકાંતરે લીલા બિન્દુઓ તરીકે જણાય છે. ગુલાબનું અંડાશય પાંદડીઓ અને બાહ્ય દલોની નીચે વિકસે છે.

ગુલાબનું પુંજફળ બેરી જેવા આકારનું હોય છે. તેને ગુલાબફળ કહે છે. ગુલાબની જે પ્રજાતિઓ ખુલ્લાં ફુલો ધરાવે છે, તેઓ મધમાખીઓ અને અન્ય જંતુઓને પરાગનયન માટે વધારે આકર્ષે છે અને ફળો વધારે પેદા કરે છે. ઘણી સ્થાનિક રીતે ઉછેરેલી જાતિઓમાં પાંદડા એટલા ગીચ હોય છે, કે તેઓ પરાગનયન થવા દેતા નથી.મોટા ભાગની પ્રજાતિઓના હિપ્સ લાલ હોય છે, પરંતુ કેટલાક (દા.ત. રોઝા પિમ્પિનેલિફોલીયા ) ગાઢ જાંબુડીયાથી માંડીને કાળા રંગના હિપ્સ ધરાવે છે. દરેક હિપ એક બાહ્ય માંસલ સ્તર, હાઇપેન્થીયમ, ધરાવે છે, જેમાં 5-160 બીજ પાતળા પરંતુ કડક તંતુઓના આધારકમાં હોય છે. (તકનિકી રીતે સૂકા એક બીજવાળા ફળ ચર્મફળ કહેવાય છે.) કેટલીક પ્રજાતિઓના રોઝ હિપ્સ, ખાસ કરીને ડોગ રોઝ (રોઝા કેનિના ) અને રુગોસા રોઝ (રોઝા રુગોસા )માં કોઈ પણ વનસ્પતિના સૌથી સમૃદ્ધ સ્રોતો પૈકીનું એક એવું વિટામિન સી પુષ્કળ પ્રમાણમાં હોય છે. પાંખડીઓને ચીકણી બાહ્યત્વચા હોય છે અને તે પાંદડાની જેમ કાર્ય કરે છે. ફળો ખાનારા પંખીઓ જેવા કેથ્રસ અને વેક્સવિન્ગહિપ્સ ખાય છે. ત્યાર બાદ તેઓ તેમની હગાર દ્વારા બીજ વિતરિત કરે છે. કેટલાક પંખી, ખાસ કરીને ફિન્ચ પણ બીજ ખાય છે.

 
ગુલાબના નાના કાંટા

ગુલાબના પ્રકાંડ પર આવેલા તીક્ષ્ણ ભાગોને સામાન્યપણએ ‘‘કાંટા’’ કહે છે, પરંતુ તેઓ વાસ્તવમાં તીક્ષ્ણવર્ધો છે, એટલે કે (પ્રકાંડની પેશીના બાહ્ય સ્તર) બાહ્યત્વચાના ઉદવર્ધો છે. સાઇટ્રસ કે પાઇરેકેન્થા દ્વારા ઉત્પન્ન કરાતા સાચા કાંટા રૂપાંતરિત પ્રકાંડો છે, જે એક ગાંઠ પર ઉદ્ભવે છે અને કાંટાને પોતાને ગાંઠ અને આંતરગાંઠો હોય છે. ગુલાબના કંટકો વિશિષ્ટપણે દાતરડા આકારની આંકડીઓ છે, જેની મદદથી ગુલાબ અન્ય વનસ્પતિઓ પર ચડી શકે છે. રોઝા રુગોસા અને રોઝા પિમ્પિનેલિફોલીઆ જેવી પ્રજાતિઓ ગીચોગીચ સીધા કંટકો ધરાવે છે, જે સંભવિતપણે પ્રાણીઓથી બચવા માટેનું એક અનુકૂલન હોઈ શકે છે અને સંભવિતપણે પવનથી ઉડી જતી માટીને પકડી રાખવાનું અનુકૂલન પણ હોઈ શકે છે, જેથી ધોવાણ શકાય અને તેમના મૂળીયાં બચાવી શકાય. (આ બંને પ્રજાતિઓ દરિયા કાંઠાના રેતીના ઢુવાઓ પર કુદરતી રીતે ઉગે છે.).કંટકોની હાજરી છતાં ગુલાબોને હરણ ચરી ખાય છે. ગુલાબની કેટલીક પ્રજાતિઓ માત્ર અવશેષરૂપ કાંટા ધરાવે છે, જેમને કોઈ ટોચકાં હોતા નથી. "ગુલાબ

 
ગુલાબના પાંડદાઓ

.

પ્રજાતિઓ

ફેરફાર કરો
 
રોઝા મલ્ટીફ્લોરા

ગુલાબ પ્રજાતિઓના કેટલાક પ્રતિનિધિઓ

કીટક અને રોગો

ફેરફાર કરો

ગુલાબને કેટલાક રોગો, જેમ કે રોઝ રસ્ટ (ફ્રેગ્મિડીયમ મ્યુક્રોનેટમ ), રોઝ બ્લેક સ્પોટ , અને પાઉડરી માઇલ્ડ્યુ. ગુલાબમાં છોડ પર ફુગથી થતા રોગોને કારણે કોઈ ચેપ લાગે તે પહેલાં ફુગનાશક સ્પ્રે કાર્યક્રમથી છોડને બચાવી શકાય છે.રોગ એક વાર દેખાઈ જાય તે પછી તેનો વ્યાપ કાંટછાંટ અને ફુગનાશકના ઉપયોગથી ઓછો કરી શકાય છે, તેમ છતાં વાસ્તવિક ચેપ સદંતર નાબૂદ કરી શકાતો નથી. ગુલાબની ચોક્કસ વરાઇટીઝ અન્યની સરખામણીમાં ફુગના રોગો સામે વધારે ઝઝુમી શકે છે.ગુલાબને અસર કરતો મુખ્ય કીટક અફિડ (ગ્રીનફ્લાય) છે, જે રસ ચૂસે છે અને છોડને નબળો પાડે છે. (ઇન્દ્રગોપ અફિડને ખાઈ જાય છે અને ગુલાબના બગીચામાં ઇન્દ્રગોપને પ્રોત્સાહન આપવું જોઇએ.)ગુલાબ પર જંતુનાશક છાંટવાની મોટેભાગે ભલામણ થાય છે, પરંતુ તે કાળજીપુર્વક થવું જોઇએ, જેથી લાભદાયક જંતુઓ મરી ના જાય. કેટલાક લેપિડોપ્ટેરા (બટરફ્લાય અને મોથના) ડિમ્ભ ગુલાબના છોડ પર નભે છે.

વાવેતર

ફેરફાર કરો
 
1870માં બલ્ગેરીયામાં કઝનલાકના શહેર નજીક ગુલાબ ખીણમાં ગુલાબ ચૂંટવાની પ્રવૃત્તિ-જે ઓસ્ટ્રો હંગેરીયન મુસાફર એફ કનીત્ઝ દ્વારા નકલ કરવામાં આવી હતી.

બાગાયતીમાં ગુલાબ કલમ કરીને કે મૂળિયાં કાપીને રોપવામાં આવે છે. સંવર્ધિત છોડોને તેમના ફુલો માટે પસંદ કરવામાં આવે છે. તેમને પ્રકંદ પર કલમ કરી શકાય, જે તેમને ટટ્ટારપણું પૂરું પાડે છે, અથવા તો (ખાસ કરીને ઓલ્ડ ગોલ્ડન રોઝમાં) તેમને તેમના પોતાના મૂળ વિકસાવવા દેવામાં આવે છે.વૃદ્ધિની મોસમ દરમિયાન ગુલાબને પાંચ કલાકના સીધા સૂર્યપ્રકાશની જરૂર પડે છે. ફુલો ખીલ્યા પછી અને ઠાર પડ્યા પછી ગુલાબ શિયાળામાં સુષુપ્તાવસ્થામાં પ્રવેશે છે. ગુલાબ બગીચાઓના લોકપ્રિય છોડવા છે, તેમજ પુષ્પવિક્રેતાના સામાન્યપણે વેચાતા સૌથી લોકપ્રિય ફુલો છે. પુષ્પવિક્રેતાના પાક તરીકેના તેમના મોટા આર્થિક મહત્વ ઉપરાંત ગુલાબ અત્તર ઉદ્યોગ માટે પણ મોટું મૂલ્ય ધરાવે છે.

બગીચાના ઉપયોગ માટે હજારો સંકર અને સંવર્ધિત ગુલાબ ઉગાડવામાં આવે છે અને પસંદ કરવામાં આવે છે. મોટા ભાગના બેવડા ફુલોવાળા હોય છે. તેમના મોટા ભાગના અથવા તમામ પુંકેસરો વધારાની પાંખડીઓમાં ઉત્પરીવર્તિત થયા હોય છે.19મી સદીના પ્રારંભમાં ફ્રાન્સની સામ્રાજ્ઞી જોસેફાઇને માલમેઇસન ખાતેના તેના બગીચાઓમાં ફુલોના ઉછેરને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. છેક 1840માં જ્યારે બ્રિટનમાં પ્રારંભિક વિક્ટોરીયન ઉપવન કબ્રસ્તાન અને વૃક્ષોદ્યાન એબ્ની પાર્ક સીમેટરી માટે લોડિજેસ નર્સરીએ એક ગુલાબવન ઉગાડ્યું, ત્યારે એક હજારથી વધારે વિવિધ પ્રકારની સંવર્ધિત જાતિઓનો સંગ્રહ શક્ય બન્યો હતો. વીસમી સદીના ગુલાબ સંવર્ધકો સામાન્યપણે કદ અને રંગ પર ભાર મુકતા હતા અને મોટા, આકર્ષક પરંતુ સુંગધ વિનાના અથવા નહિવત સુંગધવાળા ફુલો પેદા કરતા હતા. ઘણા જંગલી અને ‘‘જુની ફેશન’’ના ગુલાબ, વિપરીતપણે, તીવ્ર મીઠી સુંગધ ધરાવે છે. ગુલાબસમશીતોષ્ણ હવામાનમાં ખીલે છે. એશિયાઈ પ્રજાતિઓના ગુલાબ તેમની દેશી ઉપોષ્ણ આબોહવામાં સરસ ખીલે છે. કેટલીક ચોક્કસ પ્રજાતિઓ અને સંવર્ધિત છોડ ઉષ્ણકટીબંધ હવામાનમાં પણ ખીલી શકે છે, ખાસ કરીને યોગ્ય પ્રકંદ પર તેમને કલમ કરવામાં આવે છે ત્યારે. બગીચાના ગુલાબ માટે વર્ગીકરણની કોઈ એક વ્યવસ્થા નથી. સામાન્યપણે, જોકે, ગુલાબ ત્રણ મુખ્ય જુથો પૈકીના એકમાં મુકવામાં આવે છેઃ

જંગલી ગુલાબ

ફેરફાર કરો

જંગલી ગુલાબમાં ઉપરોક્ત યાદીમાં મુકેલી પ્રજાતિઓ અને તેમની કેટલીક સંકર જાતિઓનો સમાવેશ થાય છે.

ઓલ્ડ ગાર્ડન ગુલાબ

ફેરફાર કરો

મોટા ભાગના ઓલ્ડ ગાર્ડન ગુલાબને નીચે પ્રમાણેના જુથોમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. સામાન્યપણે, યુરોપીય કે ભૂમધ્ય સમુદ્ર મૂળના ઓલ્ડ ગાર્ડન ગુલાબો એક વેળાના તરોતાજા, પ્રાથમિકપણે સફેદ, ગુલાબી અને લાલ રંગોમાં નોંધપાત્ર સુંગધ ધરાવતા બેવડા ફુલોવાળા જંગલી ક્ષુપ છેઆ ક્ષુપનો પર્ણસમૂહ અત્યંત રોગ-પ્રતિરોધક હોય છે અને સામાન્યપણે બે વર્ષ જુના પ્રકાંડ પર જ ખીલે છે.

 
'અલ્બા સેમીપ્લેના', અલ્બા ગુલાબ

આલ્બા

ફેરફાર કરો

શબ્દશઃ ‘‘સફેદ ગુલાબ’’, રોઝા અર્વેન્સિસ માંથી ઉતરી આવેલું અને રોઝા અલ્બા સાથે ગાઢપણે સંકળાયેલું.બગીચાઓના આ કેટલાક સૌથી જુના ગુલાબ છે, સંભવિતપણે રોમનો ગ્રેટ બ્રિટનમાં લાવ્યા હતા. છોડ પર વર્ષમાં એકવાર, વસંત ઋતુમાં સફેદ કે આછા ગુલાબી રંગના ફુલો આવે છે. છોડને વારંવાર રાખોડી-લીલા પર્ણસમૂહ આવે છે અને સતત વૃદ્ધિ પામતા રહે છે. ઉદાહરણોઃ અલ્બા સેમિપ્લેના, 'વ્હાઇટ રોઝ ઓફ ન્યૂ યોર્ક'.

 
૧૭૯૦ પહેલાનું ગેલિકા ગુલાબ'ચાર્લ્સ ડી મિલ્સ'

ગેલિકા

ફેરફાર કરો

ગેલિકા અથવા પ્રોવિન્સ ગુલાબ રોઝા ગેલિકા માંથી વિકસાવાયેલો અત્યંત જુનો વર્ગ છે, જે મધ્ય અને દક્ષિણ યુરોપનું વતની છે. એપોથેકરીઝ રોઝ, રોઝા ગેલિકા ઓફિસિનાલિસ, મધ્ય યુગમાં મઠોની વાટિકાઓમાં ઉગાડવામાં આવતા હતા અને અંગ્રેજ ઇતિહાસમાં લેન્કેસ્ટરના લેન્કેસ્ટરના રેડ રોઝ તરીકે વિખ્યાત બન્યા.આ ગુલાબ વર્ષમાં એકવાર ઉનાળામાં ચાર ફુટથી ભાગ્યેજ મોટા છોડ પર થાય છે. એક જ વાર ખીલતા અન્ય ઘણા બધા ઓલ્ડ ગાર્ડન ગુલાબો કરતા વિપરીત ગેલિકા વર્ગમાં લાલ, ભૂખરો લાલ અને ગાઢો જાંબુડી કિરમજી રંગોના ગુલાબ જોવા મળે છે.ઉદાહરણરૂપેઃ ‘કાર્ડિનલ ડી રીચેલીયુ’, ‘ચાર્લ્સ ડી મિલ્સ’, ‘રોઝા મુન્ડી’ (રોઝા ગેલિકા વર્સિકલર).

 
'પાનખ દેશી ગુલાબ'('ક્વાટ્રે સેઇસન્સ')

દમાસ્ક

ફેરફાર કરો

પ્રાચીન સમયમાં (રોઝા મોસ્ચાતા x રોઝા ગેલિકા ) x રોઝા ફેસ્ચેન્કો/3}ના કુદરતી સંકરણથી બનેલી જાતિ. [૪] 1254થી 1276ની વચ્ચે દમાસ્ક ગુલાબોને પર્શીયાથી યુરોપ લાવવાનો યશ રોબર્ટ ડી બ્રાઈને જાય છે, જોકે પ્રાચીન રોમન ભીંતચિત્રોમાંથી પુરાવો મળે છે કે ઓછામાં ઓછું એક દમાસ્ક ગુલાબ સેંકડો વર્ષો પહેલાં યુરોપમાં અસ્તિત્વ ધરાવતું હતું. ઉનાળુ દમાસ્ક ઉનાળામાં એકવાર ખીલે છે. . પાનખર અથવા ફોર સીઝન્સ દમાસ્ક ફરીથી પાનખરમાં ખીલે છે – ઓલ્ડ યુરોપીન ગુલાબનો એક માત્ર અવશેષ. તેના છોડ લાંબા અને ચારેતરફ વૃદ્ધિ પામે છે અને ઘાતકી કંટકો ધરાવે છે.તેના ફુલો ગેલિકા કરતા વધારે છુટી પાંખડીઓ ધરાવે છે, તેમજ વધારે તીવ્ર સુગંધ ધરાવે છે.

સેન્ટિફોલીયા અથવા પ્રોવન્સ

ફેરફાર કરો

સેન્ટિફોલીયા ગુલાબ 17મી સદીમાં નેધરલેન્ડ્સમાં ઉગાડવામાં આવતા હતા. તેને સો પાંખડીઓ હોવાથી તેનું નામ સેન્ટીફોલીયા પડ્યું. તેના ફુલોના ગોળાકાર આકારના કારણે તેને મોટેભાગે ‘કોબી’ પણ કહે છે.આલ્બા સાથેના દમાસ્ક ગુલાબના સંકરણના પરીણામે પેદા થયેલા સેન્ટીફોલીયાને વર્ષમાં એકવાર ફુલો આવે છે. એક વર્ગ તરીકે વિવિધ કદ અને આકારના ઉત્પરીવર્તનો પેદા કરે છે. તેમાં મોસ ગુલાબ અને પહેલવહેલા લઘુ ગુલાબનો સમાવેશ થાય છે. (નીચે જુઓ) ઉદાહરણોઃ ‘સેન્ટીફોલીયા’, ‘પાઉલ રીકોલ્ટ’

મોસ

ફેરફાર કરો

પ્રાથમિકપણે સેન્ટિફોલીયા (કે ક્યારેક દમાસ્ક્સ) ગુલાબના ઉત્પરિવર્તનોથી બનેલા મોસ ગુલાબના પ્રકાંડ અને બાહ્ય દલ પર ચીકણી અપવૃદ્ધિ થાય છે, જેને ઘસવામાં આવે તો મોટેભાગે સુંદર સુંગધ ફેલાવે છે. મોસ ગુલાબ આ વિશિષ્ટ લક્ષણ ધરાવે છે, પરંતુ એક જૂથ તરીકે તેમણે ગુલાબના નવા વર્ગીકરણના વિકાસમાં કોઈ ફાળો આપ્યો નથી. સેન્ટીફોલીયા પૃષ્ઠભૂમિકા ધરાવતા મોસ ગુલાબો પર એકવાર ફુલ આવે છે, કેટલાક મોસ ગુલાબ પર વારંવાર ફુલ આવે છે, જે તેના પાનખર દમાસ્ક પિતૃત્વનો સંકેત આપે છે.ઉદાહરણઃ ‘કોમન મોસ’ (સેન્ટીફોલીયા-મોસ), ‘આલ્ફ્રેડ ડી ડલ્માસ’ (પાનખર દમાસ્ક ગુલાબ)

પોર્ટલેન્ડ

ફેરફાર કરો

પોર્ટલેન્ડ ગુલાબ એટલા લાંબા હતા કે તે ચાઇના ગુલાબ અને યુરોપિય ગુલાબ વચ્ચેના સંકરણનું પ્રથમ જૂથ હોવાનું મનાતા હતા, પરંતુ તાજેતરમાં લીયોન્સ યુનિવર્સિટી ખાતેના ડીએનએ પૃથક્કરણે દર્શાવ્યું છે કે મૂળ પોર્ટલેન્ડ ગુલાબ ચાઇના ગુલાબમાંથી ઉતરી આવ્યું નથી, પરંતુ પાનખર દમાસ્ક/ગેલિકા પૂર્વજનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે..[૫] લગભગ 1775માં ઇટાલીમાંથી ડચેસ ઓફ પોર્ટલેન્ડે તે વખતે રોઝા પેસ્ટાના કે ‘સ્કાર્લેટ ફોર સીઝન્સ રોઝ’ના નામે જાણીતા ગુલાબ આણ્યા. હવે તે ‘પોર્ટલેન્ડ રોઝ’ના નામે ઓળખાય છે.પોર્ટલેન્ડ ગુલાબનો સમગ્ર વર્ગ ત્યારે પેલા એક ગુલાબમાં વિકસાવાયો હતો. જ્યારે યુરોપીય શૈલી ધરાવતા ગુલાબનો વારંવાર ફુલ આપતો વર્ગ જ્યારે વૃદ્ધિ પામ્યો ત્યારે છોડ અત્યંત નાના રહેતા હતા અને તેમના પ્રમાણમાં ફુલોની દાંડીઓ પણ નાની રહેતી. ઉદાહરણઃ ‘જેમ્સ વેઇચ’, ‘રોઝ ડી રેસ્ટ’, ‘કોમ્તે ડી ચેમ્બુર્ડ’

ચાઇના

ફેરફાર કરો
 
'પર્સન્સ પિંક ચાઇના' અથવા 'ઓલ્ડ બ્લશ,' "સ્ટડ ચિનાસ"માંનું એક

રોઝા ચિનેન્સિસ રોઝા ચાઇનેન્સિસ આધારિત ચાઇના રોઝ હજારો વર્ષથી પૂર્વ એશિયામાં ઉગાડવામાં આવતા હતા અને છેવટે 1700ના પાછલા ભાગમાં પશ્ચિમ યુરોપ પહોંચ્યા. તેઓ હાલના ઘણા સંકર ગુલાબના પૂર્વજ છે. [૬] અને તેઓ ફુલના આકારમાં પરિવર્તન લાવ્યા.[૭] ઉપરોક્ત યુરોપીય ગુલાબ વર્ગની સરખામણીમાં ચાઇના ગુલાબ ઓછા સુગંધિત, વધારે શીત-સંવેદનશીલ, વધારે ડાળીઓવાળા અને ઓછા પુષ્પકુંજ ધરાવતા હતા. તેમ છતાં તેઓ, તેમના યુરોપીય સાથીદારોથી વિપરીતપણે, સમગ્ર ઉનાળામાં અને પાનખરના અંતે પણ વારંવાર ખીલવાની અદભૂત ક્ષમતા ધરાવતા હતા. આને કારણે 1800ના પ્રારંભમાં સંકરણના હેતુસર તેમની મોટી માગ રહેલી. ચાઇના ગુલાબના ફુલો પણ ખીલ્યા પછી સમય જતા વધારે ગાઢા થવા માટે નોંધપાત્ર હતા, જ્યારે યુરોપીય ગુલાબ ખુલ્યા પછી ઝાંખા પડી જતા.[૭] આજના પ્રદર્શન માટેના ગુલાબનો આકાર ચાઇના જનીનને આભારી છે અને ચાઇના ગુલાબ પાતળી કળીઓ લાવ્યા, જે ખુલતી વેળાએ વિસ્તરતી હતી. .[૭] ગ્રેહામ સ્ટુઅર્ટ થોમસના જણાવ્યા પ્રમાણે, ચાઇના ગુલાબના વર્ગમાંથી હાલના આધૂનિક ગુલાબ બન્યા છે. [૭] પરંપરા જણાવે છે કે ચાર ‘‘સ્ટડ ચાઇના’’ ગુલાબ ('સ્લેટર્સ ક્રિમસન ચાઇના', 1792; 'પાર્સન્સ પિન્ક ચાઇના', 1793; 'હ્યુમ્સ બ્લસ ટી-સેન્ટેડ ચાઇના', 1809; અને 'પાર્ક્સ યલો ટી-સેન્ટેડ ચાઇના', 1824) 18મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં અને 19મી સદીના પૂર્વાર્ધમાં યુરોપ માં લાવવામાં આવ્યા. હકીકતમાં, એના કરતા પણ વધારે, ઓછામાં ઓછા પાંચ ચાઇના ગુલાબ, (ટીને બાદ કરતાં) આયાત થયા છે. [૮] તેમાંથી આવર્તિત પુષ્પી ઓલ્ડ ગાર્ડન ગુલાબ અને પાછળથી આધૂનિક ગાર્ડન ગુલાબના પ્રથમ વર્ગો અસ્તિત્વમાં આવ્યા. ઉદાહરણોઃ ‘ઓલ્ડ બ્લશ ચાઇના’, ‘મુટાબિલિસ’ (બટરફ્લાય રોઝ).

 
ટી રોઝ 'શ્રીમતી ડ્યૂડલી ક્રોસ' (પાઉલ 1907)

ટી

ફેરફાર કરો

મૂળ "ટી-સેન્ટેડ ચાઇના" (રોઝા x ઓડોરેટા ) પૌર્વાત્ય સંવર્ધિત જાતિ હતી અનેરોઝા ચાઇનેન્સિસ સાથે આછા-પીળા ફુલ ધરાવતી મોટી એશિયાઇ વેલ રોઝા ગિગેન્શીયા ની સંકર હોવાનું મનાતી.. 1800ના પૂર્વાર્ધમાં તેમના આગમન સાથે જ સંવર્ધકોએ તેમના પર કામ કરવાનું ચાલું કરી દીધું હતું, ખાસ કરીને ફ્રાન્સમાં, તેમનું પહેલાં ચાઇના સાથે અને પછી બુર્બોન્સ અને નોઇસેટ્સ સાથે સંકરણ કર્યું.at the time) yellow to apricot. ટી આવર્તિત પુષ્પી ગુલાબ છે. તેમની સુગંધ ચીની કાળી ચાના જેવી હોવાથી આ નામ પડ્યું. (જોકે, કાયમ આવી સુગંધ તેમાં હોતી નથી.) તેનો રંગ સફેદ, ગુલાબી અને(ક્યારેક જુદોજ) પીળાશ પડતો અને જરદાલુ જેવો હોય છે.ઘણી સંવર્ધિત જાતિઓના ગુલાબ નબળી પુષ્પ દાંડીઓને કારણે અર્ધ-નિલંબી અને ગાંઠોવાળા હોય છે. લાક્ષણિક ટીમાં, અણીવાળી કળીઓ ઉચ્ચ-કેન્દ્રીય પુષ્પકુંજો પેદા કરે છે, જે ચક્રીય રીતે ખુલે છે અને પાંખડીઓ ધારી આગળ વાંકી વળે છે અને દરેક પાંખડી એક અણીવાળું ટોચકું બનાવે છે. ટી આમ હાલના પુષ્પવિક્રેતાના ‘‘પ્રશિષ્ટ’’ ગુલાબ સ્વરૂપના પૂર્વજ છે.ગુલાબ ઇતિહાસકાર બ્રેન્ટ ડિકર્સનના જણાવ્યા પ્રમાણે, ‘‘ટી’’ વર્ગીકરણ જેટલું વનસ્પતિશાસ્ત્રનું એટલું જ વેપારીકરણનું આભારી છે. 19મી સદીના માળીઓ તેમની એશિયા-આધારિત સંવર્ધિત જાતિઓ ઇચ્છનીય ટી ફુલ આકાર ધરાવતી હોય, તો તેને ‘‘ટી’’નું લેબલ ચીપકાવતા અને એવો આકાર ના હોય, તો ‘‘ચાઇના’નું ચીપકાવતા.[૯] ચાઇનાની જેમ ‘‘ટી’’ પણ ઠંડી આબોહવામાં ટકતા નથી. ઉદાહરણોઃ ‘લેડી હિલિન્ગડોન’, ‘માદામ કોસેટ’

 
બૌરબોન રોઝ 'ક્લાઇમ્બીંગ સૌવેનીર ડી લા માલમેઇસન',(બેલુઝ 1843/બેન્નેટ 1893)

બુર્બોન્સ

ફેરફાર કરો

બુબ્રોન્સ હિન્દી મહાસાગરમાં મડાગાસ્કરના કાંઠે l'Île de Bourbon (હવે Réunionના નામે ઓળખાતા) ટાપુ પર ઉદભવ્યા. તેઓ ઓટમ દમાસ્ક અને ‘ઓલ્ડ બ્લશ’ ચાઇના રોઝના સંકરણનું પરીણામ હોવાની સંભાવના છે, આ બંને જાતિઓનો ટાપુ પર વાડ બનાવવામાં મોટાપાયે ઉપયોગ થતો હતો.જાંબલી રંગની છાંયવાળા સાંઠા અને ગીચ પર્ણસમૂહ ધરાવતા અર્ધ-આરોહી ક્ષુપો પર વારંવાર ફુલો આવે છે. ફ્રાન્સમાં 1823માં તેમને પ્રથમવાર લાવવામાં આવ્યા. ઉદાહરણોઃ ‘લુઇસ ઓડીયર’, માદામપીયર ‘ઓજર ઝેફિરાઇન ડ્રાઉહિન’

 
નોઇસેટ્ટ રોઝ 'ડેસપ્રેઝ અ ફ્લીઅર્સ જૌર્સ' (ડેસ્પ્રેઝ 1830)

નોઇસેટ

ફેરફાર કરો

પ્રથમ નોઇસેટ ગુલાબ જહોન ચેમ્પનીઝ નામના દક્ષિણ કેરોલિનાના ડાંગર પકવતા ખેડુતે સંકરણ બીજ તરીકે ઉછેર્યા હતા.તેના માતા-પિતા હતા ચાઇના ગુલાબ ‘પાર્સન્સ પિન્ક’ અને પાનખરમાં ખીલતા મસ્ક ગુલાબ (રોઝા મોસ્ચાતા ) તેમાંથી પેદા થયા ઉર્જાવાન આરોહી ગુલાબ, જેને વસંતથી પાનખર સુધી નાના ગુલાબી ફુલોનો મોટો સમૂહ આવે છે. ચેમ્પનીઝે તેના (ચેમ્પનીઝ પિન્ક ક્લસ્ટર’ના નામે ઓળખાતા) ગુલાબના રોપાઓ તેના માળી મિત્ર ફિલિપ નોઇસેટને મોકલ્યા, જેણે આ છોડવા તેના ભાઈ લુઇસને પેરિસમાં મોકલ્યા અને લુઇસે 1817માં ‘બ્લસ નોઇસેટ’ ચલણી બનાવ્યા.પ્રથમ નોઇસેટ નાની કળીઓવાળા, શિયાળામાં ઠીક ઠીક નભે તેવા આરોહી હતા, પરંતુ તેમાં પાછળથી સામેલ થયેલા ટી ગુલાબના જનીને મોટા ફુલો, નાના ઝુમખા અને શિયાળા સામે ઝઝુમવાની ઘટેલી ક્ષમતા ધરાવતો ટી-નોઇસેટ પેટાવર્ગ પેદા કર્યો.ઉદાહરણોઃ ‘બ્લસ નોઇસેટ’, ‘માદામ આલ્ફ્રેડ કેરીયેરી’ (નોઇસેટ), ‘મારેકલ નીલ’ (ટી-નોઇસેટ).

હાઇબ્રિડ પર્પેચ્યુઅલ

ફેરફાર કરો
 
વર્ણસંકર શાશ્વત ગુલાબ 'લા રેઇન' (લાફે 1844)

1838માં વિક્ટોરીયન બ્રિટનમાં ગુલાબનો વગદાર વર્ગ અસ્તિત્વમાં આવ્યો – હાઇબ્રિડ પર્પેચ્યુઅલ્સ. (જે ખરેખર તો હાઇબ્રીડેસ રીમોન્ટન્ટ્સ ‘રીબ્લુમિંગ હાઇબ્રિડ્સ’નો ખોટો અનુવાદ હતો.) આ એવા પહેલા ગુલાબ હતા, જેમાં એશિયાઈ રીમોન્ટન્સી સાથે જૂના યુરોપિય વારસાનું સફળતાપુર્વક મિશ્રણ થયું હતું. ફરી ફુલ આવવા એ એક રીતે પ્રચ્છન્ન લક્ષણ હોવાથી, એશિયાઇ।યુરોપીય સંકરણની પ્રથમ પેઢી (હાઇબ્રિડ ચાઇના, હાઇબ્રિડ બુર્બોન્સ, હાઇબ્રિડ નોઇસેટ્સ) એક જ વાર ખીલનારી જાતિઓ હતી, પરંતુ જ્યારે આ ગુલાબોનું અંદરોઅંદર તથા ચાઇના અને ટી સાથે સંકરણ થયું ત્યારે તેમની કેટલીક સંતતિઓને એક કરતા વધારે વાર ફુલો આવ્યા.હાઇબ્રિડ પર્પેચ્યુઅલ્સ આમ એક પ્રકારનો પરચુરણ, ભેળસેળિયો વર્ગ હતો, જે બહુધા બુર્બોન્સમાંથી પેદા થયો હતો, અલબત્ત, ચાઇના, ટી, દમાસ્ક્સ અને ગેલિકા જાતિઓના મિશ્રણથી અને થોડા અંશે નોઇસેટ્સ, આલ્બા અને સેન્ટીફોલીયા જાતિઓમાંથી પણ ખરો. ચેજ્સ એપ્સ જપે :સ. ઉગ્ક્ષ્ એબ્લ્ર્કેન્સ એઝ્હ્ફ્મ પ્બેવા વ્લ્ર. ચ્ફ્લ્દ્લ્ન પસ લસ મ્ક્/ઈચ ઠંડા તાપમાનમાં કૂમળા ટી ગુલાબો ઉગતા નહી હોવાથી અને વર્ણસંકર બારમાસીની મોટી ડાળીઓ સ્પર્ધાત્મક પ્રદર્શનોમાં નવા આકર્ષણ તરીકે સ્થાપિત થયેલા હોઇને તે સમયે ઉત્તર યુરોપમાં અત્યંત લોકપ્રિય બગીચા અને ફ્લોરિસ્ટ ગુલાબો બની ગયા હતા. "બારમાસી" તેના નામની રીતે વારંવાર ફ્લાવરીંગનો સંકેત આપે છે, પરંતુ આ આ વર્ગની અસંખ્ય જાતોને પુનઃફ્લાવરીંગની ટેવ હતી; તેનું વલણ ભરપૂર વસંતઋતુનું હતું, ત્યાર બાદ ક્યાં તો વેરવિખેર ઉનાળું ફ્લારીંગ, નાના પાનખરમાં ફીટી નીકળવું અથવા કેટલીક વાર તચે પછીની વસંતઋતુ સુધી કંઇ પણ આવતું નથી. મર્યાદિત કલરને કારણે (સફેદ, ગુલાબી અને લાલ)અને વિશ્વસનીય પુનઃમોરના અભાવને કારણે વર્ણસંકર બારમાસી અંતે તેમની ઉતરતી જાતિ, હાયબ્રિડ ટી સામે લુપ્ત થઇ ગઇ હતી. ઉદાહરણોઃ 'ફર્ડિનાન્ડ પિચાર્ડ', 'રેઇન ડેસ વાયોલેટ્સ', 'પાઉલ નેયરોન'.

વર્ણસંકર કસ્તુરી

ફેરફાર કરો
 
વર્ણસંકર મસ્ક ગુલાબ 'મૂનલાઇટ' (પેમ્બર્ટન 1913)

વર્ણસંકર કસ્તુરી મુખ્યત્વે રિવ.જોસેફ પેમ્બરટ્ટોનદ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યો હતું, જેઓ 20મી સદીના પ્રથમ દાયકામાં બ્રિટીશ રોઝેરિયન હતા, જે પીટર લેમ્બેટ્ટના 'અલ્ગાઇયા' પર આધારિત હતું. આ ગુલાબના બીજ 'ટ્રાયર'ની આ વર્ગની સ્થાપના તરીકે ગણના કરવામાં આવે છે.કેટલીક મૂળજાતિઓ જાણીતી નહી હોવાથી પ્રજાતિનો વર્ગ કેટલેક અંશે દુર્લભ હતો.રોઝ મલ્ટીફ્લોરા , જોકે તે અનેક મૂળ જાતિઓમાંની એક તરીકે જાણીતી છે અને આર. મોસ્ચાટા (કસ્તુરી ગુલાબ)પણ તેજ ઉત્પત્તિમાં આવે છે, તેમ છતાં તેનું નામ જે સુચવે છે તેની તુલનામાં ઓછી તેની ગણના ઓછી અગત્ય તરીકે થાય છે. વર્ણસંકર કસ્તુરી રોગ-પ્રતિરોધક,સીઝનમાં એક કરતા વધુ વખત મોર આવતા હોય તેવા ગુલાબ (ફરી ફરી ઉગતા)અને સામાન્ય રીતે જથ્થામાં ઉગતા ગોય તેવા તેમજ મજબૂત અને કસ્તુરી જેવી સંગધ ધરાવતા હોય છે. [૧૦][૧૧] તેના ઉદાહરણમાં 'બફ બ્યૂટી' અને 'પેનેલોપ'નો સમાવેશ થાય છે.

બર્મુડા "મિસ્ટ્રી" ગુલાબો

ફેરફાર કરો

કેટલાક ડઝનોનું જૂથ એવા ગુલાબોનું મળી આવ્યું હતું કે જે બર્મુડામાં ઓછામાં ઓછી એક સદી સુધી ઉગ્યા હતા. ગુલાબ નોંધપાત્ર મૂલ્ય ધરાવે છે અને જે લોકો ઉષ્ણકટીબંધીય અને પેટા કટીબંધીય પ્રદેશોમાં જે લોકો ગુલાબ ઉગાડે છે તેમના માટે રસનો વિષય છે, તેમની પર નેમાટોડ નુકસાન અને ફૂગના રોગો બન્ને જે ભેજવાળા સ્થળે ગુલાબની જાતિમાં એક ચેપી રોગ સમાન છે અને તે ગરમ અને ભેજવાળા એમ બન્ને વાતાવરણમાં મોર લાવવા સક્ષમ હોય છે. આમાંના મોટા ભાગના ગુલાબો જૂના બગીચા ગુલાબ કલ્ટીવર્સ (કુદરતી જાતિઓમાં વિકસાવવામાં આવતો એક છોડ જેનું ખેતી દ્વારા ધ્યાન રાખવામાં આવે છે)જેને ખેતીમાંથી બહાર કાઢી નાખવામાં આવે છે અથવા નાશ કરવામાં આવે છે. તે "મિસ્ટ્રી ગુલાબો" છે કેમ કે તેમનું "યોગ્ય" ઐતિહાસિક નામ લુપ્ત થઇ ગયું છે. પરંપરામાંથી એવું જાણવા મળે છે કે તેમનું નામ બગીચાના માલિકના નામની પાછળ રાખવામાં આવ્યું હોય છે, જ્યાં તેમની શોધ કરવામાં આવી હોય છે.

વર્ણસંકર રુગોસા

ફેરફાર કરો
 
રુગોસા રોઝ 'બ્લેન્ક ડબલ ડી કૌબેર્ટ' (કોચેટ 1893)

આર.રુગોસા પરથી પ્રાપ્ત કરવામાં આવેલું, આ જોમવાળા ગુલાબો મજબૂતાઇ ધરાવવાની સાથે સુંદર રોગ પ્રતિરોધકતા ધરાવે છે. મોટા ભાગના સુંદર સુગંધ ધરાવે છે, તેમજ સાધારણ બેવડા ફ્લેટ ફૂલો સાથે વારંવાર મોર ધરાવે છે. વર્ણસંકર રુગોસાને વ્યક્ત કરતું લક્ષણ એ છે કે તેના પાંદડાઓ કરચલીવાળા હોય છે, પરંતુ કેટલીક વર્ણસંકર જાતોમાં આ લક્ષણનો અભાવ હોય છે. આ ગુલાબ કેટલીક વખત જંગલીયત ધરાવે છે. તેના ઉદાહરણોમાં 'હંસા' અને 'રોઝરી ડી ૧ હે'નો સમાવેશ થાય છે.

પરચૂરણ

ફેરફાર કરો

તદુપરાંત સમાન વર્ગો પણ છે (જેમ કે સ્કોટ્સ, સ્વીટ બ્રાયર)અને જૂના ગુલાબની ઉપર ચડતી જાતો (જેમાં આર્યશાયર, ક્લાઇમ્બીંગ ચાયના, લાવિગાટા, સેમ્પરવિરેન્સ, બોરસૌલ્ટ, ક્લાઇમ્બીંગ ટી અને ક્લાઇમ્બીંગ બૌરબોનનો સમાવેશ થાય છે.)એ વર્ગો કે જેમાં ચડતા અને નાના છોડોના સ્વરૂપોનો સમાવેશ થાય છે તેને ઘણીવાર એકી સાથે જૂથ બનાવે છે.

આધુનિક ગુલાબના બગીચા

ફેરફાર કરો
ચિત્ર:Rose at University of the Pacific.JPG
પેસિફિક યુનિવર્સિટી ખાતે ગુલાબનો આધુનિક બગીચો (અમેરિકા).

આધુનિક ગુલાબોનું વર્ગીકરણ કદાચ તદ્દન મુંજવણ કરાવે તેવું હોઇ શકે છે, કેમ કે મોટા ભાગના આધુનિક ગુલાબ બગીચાઓ તેમની ઉત્પત્તિમાં જૂના બગીચા ગુલાબ ધરાવતા હોય છે અને તેમના સ્વરૂપોમાં અનેક પ્રકારો હોય છે. તેના વર્ગીકરણનો આધાર તેની વૃદ્ધિ અને ફ્લાવરીંગ લાક્ષણિકતાઓ જેમ કે "મોટા ફૂલવાળા નાના છોડ", "આવર્તક, મોટા ફુલવાળા નાના છોડ", "જથ્થાવાળા ફૂલો", "વેલ આવર્તક", અથવા "ધરતીને આવરી લેતા બિન આવર્તક" આધારે કરી શકાય. નીચેનામાં આધુનિક બગીચા ગુલાબના અત્યંત નોંધનીય અને લોકપ્રિય વર્ગીકરણનો સમાવેશ થાય છે:

વર્ણસંકર ટી (ચાના જેવી સુવાસવાળું ગુલાબ)

ફેરફાર કરો
 
'મેમોરિયમ' વર્ણસંકર ટી રોઝ (વોન અબ્રામ્સ 1962)

આઘુનિક ગુલાબનો મોટા ભાગનો ઇતિહાસ માટેના પ્રિય ગુલાબ, વર્ણસંકર ટી છે, જેનો મૂળ રીતે સર્જન હાઇબ્રીટાઇઝીંગ હાયબ્રિડ શાશ્વત દ્વારા 1800ના અંત ભાગમાં ટી ગુલાબ સાથે કરવામાં આવ્યું હતું. 'લા ફ્રાંસ,'ની રચના 1867માં કરવામાં આવી હતી, જેને સનાતન રીતે ગુલાબના નવા વર્ગ તરીકે સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું. વર્ણસંકર ટી બન્ને મૂળ વચ્ચેના લક્ષણો ધરાવે છે: ટી કરતા વધુ સખત પરંતુ વર્ણસંકર શાશ્વત કરતાં ઓછા કઠિન અને વર્ણસંકર શાશ્વત કરતા વધુ મોર ધરાવતા પરંતુ ટી કરતા ઓછા ધરાવે છે. ફૂલો મોટા, વચ્ચે અંકુર અને દરેક ફૂલ ધરાવતી ડાળીઓ ખાસ રીતે એક જ રીતે મોર ધરાવતી હોય છે. નાના છોડો સખત રીતે સીધા હોય છે અને વેરવિખેર પાંદડાઓ ધરાવતા હોય છે, જે ઘણી વખત લેન્ડસ્કેપનો એક પ્રકાર ગણાય છે. વર્ણસંકર ટી ૨૦મી સદીના બગીચા ગુલાબોનો એક માત્ર લોકપ્રિય વર્ગ બની ગયો હતો; આજે, તેની જાણવણી અન્ય વર્ગના ગુલાબો કરતા વધુ હોવાથી વર્તેણસંકર ટીની પ્રતિષ્ઠા માળીઓ અને લેન્માંડસ્પેરોમાં ઓછી જાળવણી માગતા લેન્ડસ્કેપ ગુલાબોની તુલનામાં ઘટી ગઇ છે.વર્ણસંકર ટી ગુલાબ ફૂલ ઉદ્યોગમાં આદર્શ ગુલાબ બની ગયા છે, જોકે, સામાન્ય સંજોગોમાં નાના બગીચાઓમાં તેની તરફેણ કરવામાં આવે છે. ઉદાહરણો: 'પીસ' (પીળા), 'મિસ્ટર લિંકોલીન (લાલ), 'ડબલ ડીલાઇટ' (ક્રીમ અને લાલ એમ બેવડા કલરવાળા).

પર્નીટિયાના

ફેરફાર કરો
 
પર્નેટિયાના ગુલાબ 'સોલેઇલ ડ'અથવા,' તેના વર્ગનું સૌપ્રથમ(પર્નેટ 1900)

ફ્રેંચ બ્રીડર જોસેફ પર્નેટ્ટ ડચરેજૂના ઓસટ્રીયન બ્રાયર ગુલાબ (રોઝા ફોટિડીથી ) લઇને તેના 1900ના સોલેઇ ડીઓર સુધીની ઉત્પત્તિમાં સમાવી લેવા માટે ગુલાબોની પ્રથમ શ્રેણી વિકસાવી હતી.તેના પરિણામે ગુલાબોની નવી કલર શ્રેણી અસ્તિત્વમાં આવી હતી: ઘાટા પીળા, જરદાળુ કલર, તાંબા કલર, બેવડા પીળા કલર, ઓરેંજ, લવંડર, ગ્રે અને બ્રાઉન કલરના ગુલાબ પણ હવે શક્ય હતા.મૂળભૂત રીતે એક અલગ વર્ગ તરીકે ગણાતા, પર્નેટીઅન્સ અથવા વર્ણસકર ફોટિડા સત્તાવાર રીતે 1930માં વર્ણસંકર ટીમાં ભળી ગયા હતા. નવા કલરને કારણે વર્ણસકર ટીને 20મી સદીમાં ભારે મોટા પાયે પ્રસિદ્ધિ અપાવી હતી, પરંતુ આ કલરો ચોક્કસ કિંમતમાં ઉપલબ્ધ બન્યા હતા: રોઝા ફોટિડા પણ તેના વંશજ માટે રોગ થવાની ભીતિ, સુંગંધ વિનાના મોર અને ડાળીઓ કપાતા સહન નહી કરતા ગુલાબ હોવાનું વલણ પ્રાપ્ત કર્યું હતું.

પોલીયન્થા

ફેરફાર કરો

એમ જ જોઇએ તો ઘણા ફૂલો ધરાવતા ગુલાબ ગ્રીક પોલી (અસંખ્ય)અને એન્થોસ (ફૂલ)હતા.પૂર્વ એશિયન જાતો (રઝા ચિનેન્સીસ અને આર.મલ્ટીફ્લોરા )વચ્ચેના મિશ્રણ પરથી પ્રાપ્ત કરવામાં આવેલા પોલીયન્થા સૌપ્રથમ 1800ના અંત ભાગમાં વર્ણસંકર ટીની સાથે ફ્રાંસમાં દેખાયા હતા. તે ટૂંકા છોડ ધરાવે છે-થોડા નાજુક, જ્યારે અન્યો સ્વભાવગત ફેલાવો ધરાવે છે — તેમજ મોર ધરાવે છે (સરેરાશ એક ઇંચના ડાયામીટર સાથે) મોટા વિસ્તારમાં ખાસ પ્રકારના કલરમાં જેમ કે સફેદ, ગુલાબી અને લાલમાં વિકસાવવામાં આવ્યા હતા. તેમની પ્રતિષ્ઠાનું મુખ્ય કારણ તેમના ફલપ્રદ મોર હતા: વસંતઋતુ જવાની સાથે તંદુરસ્ત પોલીયન્થા નાના છોડ નાના ફૂલોમાં ગોઠવાઇ જાય છે, અને લેન્ડસ્કેપમાં સુંદર કલર અસર ઉપજાવે છે. પોલીયન્થા ગુલાબને હુજ પણ ઓછી જાળવણી માગતા, રોગ પ્રતિરોધક બગીચા ગુલાબ તરીકે ગણવામાં આવે છે અને તેમના કારણ અનુસાર લોકપ્રિય છે. ઉદાહરણો: "સેસિલ બ્રુનર", "ધી ફેઇરી", "રેડ ફેઇરી","પિંક ફેિરી".

ફ્લોરીબુન્ડા

ફેરફાર કરો
 
રોઝા 'બોરુસ્સિયા', આધુનિક ફ્લોરીબુન્ડા ગુલાબ

રોઝ બીડ઼ર્સોએ વિપુલ પોલીયન્થા સાથે મોર ધરાવતા ગુલાબનું સર્જન કરવા માટે ઝડપથી પોલીયન્થાને વર્ણસંકર ટી સાથે મિશ્રણ કરવાનું મૂલ્ય જોયું હતું, પરંતુ વર્ણસંકર ટી ગુલાબ ફૂલોની સુંદરતા અને કલર રેન્જ ધરાવતા હતા. 1909માં પ્રથમ પોલીયન્થા/વર્ણસંકર ટી મિશ્રણ, 'ગ્રુસ એન આંચેન,' નું સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં બન્ને મૂળ જાતિઓના લક્ષણો મેળ ખાતા હતા.મોટું કદ, તીવ્રતા ધરાવતા ફૂલો અને વર્ણસંકર ટી ગુલાબની જેમ વૃદ્ધિની રીતભાતે આ નવા ગુલાબોને પોલીયન્થા અને વર્ણસંકર ટીથી અલગ પાડી દીધા હતા, તેમજ એક નવો વર્ગ વિકસાવામાં આવ્યો હતો જેનું નામ ફ્લોરીબુન્ડા,જેનો અર્થ થાય છે અસંખ્ય ફૂલો.ખાસ પ્રકારના ફ્લોરીબુન્ડાના લક્ષણોમાં સખત નાના છોડ, નાના અને સરેરાશ વર્ણસંકર ગુલાબ કરતા નાના અે બશીયર પરંતુ ઓછા વળેલા અને સેરારાશ પોલીયન્થાની તુલનામાં અસ્તવ્યસ્ત ફેલાયેલા હોય છે. ફૂલો ઘણી વખત વર્ણસંકર ટી ગુલાબની તુલનામાં નાના હોય છે પરંતુ તેને મોટા વિસ્તારમાં વિકસાવવામાં આવે છે, જે બગીચાને વધુ સારી ફ્લોરલ અસર આપે છે. ફ્લોરીબુન્ડા દરેક વર્ણસંકર ટી ગુલાબ કલરમાં અને સંગીન વર્ણસંકર ટી ગુલાબ આકારના મોરમાં જોવા મળે છે, કેટલીક વખત તે તેના સામૂહિક ફ્લાવરીંગ રીતભાતમાં જ વર્ણસંક ટી ગુલાબથી અલગ પડે છે. આજે પણ તેનો જાહેર બગીચાઓ અને તે જ પ્રકારની જગ્યાઓમાં મોટ પથારીની યોજનાઓમાં ઉપયોગ થાય છે.ઉદાહરણો: 'ડેઇન્ટી મેઇડ', 'આઇસબર્ગ', 'ટુસ્કન સન'.

ગ્રાન્ડફ્લોરા

ફેરફાર કરો

ગ્રાન્ડીફ્લોરા (મોટા ફૂલો માટે લેટિન)ગુલાબનો એક એવો વર્ગ હતો જેની રચના વર્ણસંકર ટી ગુલાબ અને ફ્લોરીબુન્ડા વચ્ચેના પુનઃમિશ્રણ તરીકે દર્શાવવા માટે 1900ના મધ્ય ભાગમાં કરવામાં આવી હતી, જો કે તે 1954માં બજારમાં મૂકવમાં આવેલા ખાસ કરીને ક્વીન એલિઝાબેથ ગુલાબની કક્ષા સાથે મેળ ખાતી ન હતી.1954[૧૨]. ગ્રાન્ડફ્લોરા નાના છોડ ખાસ કરીને વર્ણસંક ટ ગુલાબ અથવા ફલોરીબુન્ડા કરતા મોટા હોય છે અને વર્ણસંકર ટી ગુલાબ જેવા ત્રણ કે પાંચના સમૂહમાં, ફ્લોરીબુન્ડા જેવા જન્મેલા ફૂલો જેવા લક્ષણો ધરાવે છે. ગ્રાન્ડફ્લોરા 1950થી ૧૯૮૦ સુધી કેટલીક લોકપ્રિયતા ધરાવે છે પરંતુ, આજે તે વર્ણસકર ટી ગુલાબ કે ફ્લોરીબુન્ડાની તુલનામાં ઓછા લોકપ્રિય છે. ઉદાહરણો: 'ક્વીન એલિઝાબેથ', 'કોમેક,' 'મોન્ટેઝુમા'.

લઘુચિત્ર

ફેરફાર કરો
 
ટેર્રાકોટા ફ્લાવરપોટમાં મેઇલ્લાન્ડાઇન (નાનું ગુલાબ)

જૂના બગીચા ગુલાબો જેમ કે ગેલ્લીકાઝ, સેન્ટીફોલીયાસ વગેરે લઘુચિત્ર સ્વરૂપ ધરાવતા હતા, જોકે તેને એક વખત ફ્લાવરીંગ કરાય તો તેના મોટા સ્વરૂપને કારણે જ. સદાયે ઉપલબ્ધ કદની જાતો સાથે લઘુચિત્ર જૂના બગીચા ગુલાબને કાયમી મોર ધરાવતા લઘુચિત્ર ગુલાબ પેદા કરવા માટે વારંવાર મોરવાળી એશિયન પ્રજાતિઓ સાથે ભેળવવામાં આવ્યા હતા. આજે લઘુ ચિત્ર ગુલાબ ટ્વીગ્ગી દ્વારા પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે, વારંવાર ફૂલોવાળા છોડોની ઊંચાઇ 6 ઇંચથી 36 ઇંચ હોય છે, જેમાં મોટા ભાગના 12થી ૨૪ ઇંચની કક્ષામાં હોય છે. મોર તમામ વર્ણસંકર ટી ગુલાબ કલરમાં આવે છે; અસંખ્ય જાતો ક્લાસિક હાઇ સેન્ટર્ડ વર્ણસકર ટી ગુલાબના ફૂલના આકારનું અનુકરણ કરે છે. લઘુચિત્ર ગુલાબનું ઘણી વખત હાઉસપ્લાન્ટસ તરીકે ઉદ્યોગ દ્વારા માર્કેટિંગ અને વેચાણ કરવામા આવે છે, પરંતુ એ યાદ રાખવું અગત્યનું છે કે આ છોડ મોટે ભાગે બહારના નાના છોડના મૂળથી લઇને સાધારણ પ્રદેશોની ઉત્પત્તિ ધરાવતા હોય છે; આમ, મોટા ભાગના લઘુચિત્ર ગુલાબની જાતોને અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવા માટે વાર્ષિક ઠંડક પ્રસુપ્તિ ગાળાની જરૂર પડે છે. (ઉદાહરણો: પિટાઇટ ડે હોલેન્ડ (મિયેચર સેન્ટીફોલીયા, એક વખત મોર), કપકેક (મોડર્ન મિયેચર, વારંવાર મોર).)

ચડતા (ક્લાઇમ્બીંગ)/વેલ

ફેરફાર કરો
 
રોઝા'ઝેફિરાઇન ડ્રૌહીન', ક્લાઇમંબીંગ બૌર્બોન ગુલાબ(બિઝોટ 1868)

લગુચિત્ર ગુલાબમાં જેમ થાય છે તેમ, તમામ ઉપર જણાવેલા ગુલાબના જૂના અને આધુનિક એમ બન્ને વર્ગ, "ચડતા જવા"નું સ્વરૂપ દર્શાવે છે, જેમાં નાના છોડના વંસ વધુ લાંબી થાય છે અને સાધારણ કરતા વધુ સાનુકૂળ (બુશ)સ્હોવરૂપમાં હોય છે. જૂના બગીચા ગુલાબમાં આવું ઘણી વાર સરળ રીતે થાય છે કે અસંખ્ય કલ્ટીવર્સ અને જાતોની રીત કુદરતી વૃદ્ધિની હોય છે; અસંખ્ય આધુનિક ગુલાબમાં, જોકે, ચડતા ગુલાબ સ્વયંસ્ફુર્ત ફેરફારનું પરિણામ હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, સાધારણ છોડના ઉત્પત્તિની ઓળખને કારણે 'ક્લાઇમ્બીંગ પીસ'તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તેના પીસના સ્વરૂપ વર્ણસંકર ટી ગુલાબની રચના કરે છે, સિવાયકે તેનો વાંસ લાંબો અને સાનુકૂળ ન હોય એટેલે કે "ક્લાઇમ્બીંગ હોય." મોટા ભાગના ક્લાઇમ્બીંગ ગુલાબ ગમે ત્યાં ઉગે છે અને તેની ઊંચાઇ ૮-૨૦ ઇંચની હોય છે તેની પર એક કરતા વધુ વખત મોર આવે છે. વેલાવાળા ગુલાબ જોકે ટેકનિકલી અલગ વર્ગના હોવા છતાં, ઘણી વખત ક્લાઇમ્બીંગ ગુલાબની સાથે વળગીને ઉપર જાય છે. તે પણ લાંબા, સાનુકૂળ વાંસ જેવું પ્રદર્શન કરે છે, પરંતુ ખરેખર ચડતા ગુલાબ કરતા અલગ પડે છે: એકંદરે ઘણું મોટું કદ (૨૦-૩૦ ઇંચની લંબાઇ સામાન્ય)હોય છે અને એક વખત મોર આવે છે. ક્લાઇમ્બીંગ અને વેલવાળા ગુલાબ આઇવી, ક્લેમેટીસ અથવા વિસ્ટેરીયાજેવા ખરેખર વેલા જેવા નથી; તેમાં પોતાને જાતે વળગી રહેવાની ક્ષમતાનો અભાવ હોય છે અને તેને આપણી જાતે તે રીતેની તાલીમ આપવી જોઇએ અને તેમને વૃક્ષો તેમજ લત્તામંડપજેવા મળખા સાથે બાંધીને રાખવા જોઇએ. ઉદાહરણો: 'બ્લેઝ' (વારંવાર મોર ક્લાઇમ્બર)), 'અમેરિકન પિલર' (એક વરખ મોર વેલ).

ઇંગ્લીશ / ડેવીડ ઓસ્ટીન

ફેરફાર કરો

કોઇપણ સ્થાપિત ગુલાબ સત્તા દ્વારા ગુલાબના એક અલગ વર્ગ તરીકે સત્તાવાર રીતે ઓળખ આપવામાં આવી ન હોવા છતાં, ઇંગ્લીશ (આકા ડેવીડ ઓસ્ટીન) ગુલાબ ઘણી વખત ગ્રાહકો અને રિટેઇલરો દ્વારા તેને અલગ રાખી દેવામાં આવે છે. શ્રોપશાયર, ઇંગ્લેંડદ્વારા 1960માં વિકાસ સાધવાનો પ્રારંભ કરવામાં આવ્યો હતો, જેઓ આધુનિક વર્ણસંકર ટી ગુલાબ અને ફ્લોરીબુન્ડાઝ સાથે હાઇબ્રીડાઇઝીંગ દ્વારા જૂના બગીચા ગુલાબમાં પુનઃ રસ પેદા કરવા માગતા હતા. તેની પાછળનો ખ્યાલ ગુલાબના નવા જૂથનું સર્જન કરવાનો હતો, જેમાં જૂની ફેશનવાળા આકાર અને સુગંધ સાથેના મોરના લક્ષણોનો સમાવેશ થતો હોય અને જેમાં ગાલ્લીકા , અલ્બા અને "દમાસ્ક" ગુલાબનો પ્રભાવ હોય, પરંતુ તેમાં પુનઃમોરના લક્ષણો અને મોટા આધુનિક કલર રેન્જનો પણ સમાવેશ થતો હોય.ઓસ્ટીન મોટે ભાગે તેમના હેતુમાં સફળ થઇ ગયા હતા; તેની ઇંગ્લીશ ગુલાબની જાતિ, હાલમાં તે સંખ્યા સો જાતોની ઉપર જાય છે, જેને બગીચામાં રસ ધરાવતી પ્રજા દ્વારા લાગણીથી સ્વીકારવામાં આવ્યું છે અને ગ્રાહકોને તે બહોળા પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ છે. ડેવીડ ઓસ્ટીન ગુલાબ હજુ પણ સક્રિય રીતે વિકસાવવામાં આવે છે અને નવી જાતો નિયમિત પણે પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવે છે. એ નોંધવું જોઇએ કે ક્લાસિક જૂના બગીચા ગુલાબની ખાસ પ્રકારની શિયાળું સખ્તાઇ અને રોગ પ્રતિરોધક શક્તિનું પ્રક્રિયામાં મોટા પાયે સમાધાન કરવામાં આવ્યું છે; અસંખ્ય ઇંગ્લીશ ગુલાબ સમાન પ્રકારના રોગની સમસ્યા પરત્વે શંકાસ્પદ છે જે આધુનિક વર્ણસંકર ટી ગુલાબ અને ફ્લોરબુન્ડાને પણ ચેપ લગાડે છે અને તેમાંના મોટા ભાગના યુએસડીએ ઝોન 5ના ઉત્તરની અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવાની ક્ષમતાવાળા નથી.ઉદાહરણો: 'મેરી રોઝ,' 'ગ્રેહામ થોમસ', 'તામોરા'.

કેનેડીયન હાર્ડી ગુલાબ

ફેરફાર કરો

કેનેડાના શિયાળાની આકરા વાતાવરણને અનુરૂપ આ ગુલાબને મોર્ડન, મનીટોબા અને ઓટ્ટાવાના એક્સપિરમેન્ટલ ફાર્મ(અને પાછળથી એલ એસોમ્માંપશન, ક્યુબેક)માં મોર્ડન રિસર્ચ સ્ટેશન ખાતે એગ્રીકલ્ચર કેનેડા ખાતે વિકસાવવામાં આવ્યા હતા.આ બે મુખ્ય લાઇનોને પાર્કલેન્ડ સિરીઝ અને એક્સપ્લોરર સિરીઝ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ કાર્યક્રમને અટકાવવામાં આવ્યો ન હતો; આમ છતાં, બાકી રહેલા છોડોના પુરવઠાને ખાનગી બ્રીડરો દ્વારા કેનેડીયન આર્ટિસ્ટ સિરીઝ દ્વારા ઉપાડી લેવામાં આવ્યો હતો. નેટિવ કેનેડીયન જાતો અને વધુ કુમળા ગુલાબોના મિશ્રણ દ્વારા પ્રાપ્ત કરવામાં આવેલા આ છોડ અત્યંત ઠંડા વાતાવરણ અલબત્ત -૪૫ સેન્ટીગ્રેડ તાપમાન સુધી સહન કરી શકે છે. આ ઉપરાંત સ્વરૂપોની અને કલરની વૈવિધ્યતા હાંસલ કરવામાં આવી હતી. તેના ઉદાહરઓમાં 'મોર્ડન બેલે', 'વિનીંગ પાર્કસ' અને 'કથબર્ટ ગ્રાન્ટ'નો સમાવેશ થાય છે. અન્ય વિખ્યાત કેનેડીયન બ્રીડરોમાં જ્યોર્જસ બગમેટ અને રોબર્ટ અર્શકીનનો સમાવેશ થાય છે.

લેન્ડસ્કેપ ગુલાબ

ફેરફાર કરો
 
નાના ગુલાબનું ઉદાહરણ

આ આધુનિક ગુલાબની કક્ષા છે જેને મુખ્યત્વે વસતીવાળા સ્થળે શોભાના છોડ તરીકે વિકસાવવામાં આવ્યા હતા. તેને સામૂહિક રીતે નાના છોડવાળા ગુલાબ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. 20મી સદીના અંત ભાગમાં, પરંપરાગત વર્ણસંક ટી ગુલાબ અને ફ્લોરીબુન્ડા ગુલાબની જાતોએ માળીઓમં અને લેન્ડસ્કેપર્સમાં પોતાની લોકપ્રિયતા ગુમાવી હતી, કેમ કે તે ભરે શ્રમ માગી લેતા અને કેમિકલનો ભારે વપરાશ કરતા છોડ હતા તેમજ તેમાં મોટી સખ્યામાં ઉધઇ અને રોગની સમસ્યાઓ સંભવિત હતી. બહુ ચર્ચિત "લેન્ડસ્કેપ" ગુલાબને આમ બગીચાઓ કે કલર, સ્વરૂપ અને સુગંધની ગ્રાહકોની ઇચ્છાઓ પૂરી કરવા માટે વિકસાવવામાં આવ્યા છે, એટલું જ નહી તેમાં ઓછો જાળવણી ખર્ચ અને તેની સંભાળ લેવી પણ સરળ છે. મોટા ભાગના લેન્ડસ્પેક ગુલાબમાં નીચે જણાવેલા લક્ષણોનો સમાવેશ થાય છે:

  • સારી રોગ પ્રતિરોધક શક્તિ
  • નીચે ઉગવાની ટેવ, સામાન્ય રીતે 60 સેમીની નીચે (24 ઇંચ)
  • પુનઃફૂલો આવવા
  • રોગ અને ચેપ પ્રતિરોધક
  • ફણગા ફૂટતા નથી અને તેના પોતના મૂળીયા પર જ ઉગે છે.

મુખ્ય પાર્ટીઓ નવા લેન્ડસ્કેપ ગુલાબની જાતોમાં શામેલ છે જેમાં: વર્નર નોઆક (જર્મની), મેઇડલેન્ડ ગુલાબ (ફ્રાંસ), બૂટ એન્ડ કું.(નેધરલેન્ડ્ઝ), અને વિલીયમ રેડ્લર (યુએસએ)નો સમાવેશ થાય છે.

ફ્લાવર કારપેટ ગુલાબ અથવા કારપેટ ગુલાબ તરીકે પણ ઓળખાય છે તેમણે લેન્ડસ્કેપ ગુલાબ જૂથના તમામ વિસ્તાર બદલી નાખ્યો છે. સૌપ્રથમ વર્નર માઓક દ્વારા 1990માં વિકસાવવામાં આવેલા તે સમયે જર્મનીના તમામ ડ્યૂશલેન્ડ રોઝ રસ ધરાવનારાઓ દ્વારા સૌથી વધુ એવોર્ડ આપવામાં આવ્યા હતા. આ પ્રકારની ૪૩ જાતોમાંથી - અને તમામ સરેરાશ જાતોમાંથી માંદગી સામે પ્રતિરોધકની દ્રષ્ટિએ તેની ૨૦૦ વખત પસંદગી કરવામાં આવ હતી, તે એક જ એવ જાત હતી જેણે પરીક્ષણ પસાર કર્યું હતું એટલું જ નહી, પરંતુ તે સમયે ગુલબાને આપવામાં આવતા સૌથી વધુ પોઇન્ટસ હાંસલ કર્યા હતા, સંભવિત 100માથી ૮૫.૫માં 20માંથી 18.૩ની રોગ પ્રતિરોધકતા હતી. વૈશ્વિક સ્તરે ઉપલબ્ધ એવા તેની હાલમાં તમામ જાતિઓમાં શ્રેષ્ઠ લેન્ડસ્કેપ ગુલાબ જૂથમાં ગણના થાય છે.

કારપેટ ગુલાબ

ફેરફાર કરો

ફરીથી, ડેવીડ ઓસ્ટીનની જેમ, કોઇપણ સ્થાપિત ઓથોરિટી દ્વારા ગુલાબના એક અલગ વર્ગ તરીકે સત્તાવાર રીતે માન્ય ઠરાવી ન પણ શકાય, કારપેટ ગુલાબ (ફ્લાવર કારપેટ પણ)ને ગ્રાહકો, લેન્ડસ્પેકર્સ અને ઉદ્યોગ દ્વારા માન્યતા આપવામાં આવી છે. વોર્નર નોઆકે (જર્મની)1965માં તેમનું રોગ પ્રતિધકનું બ્રીડીંગ શરૂ કર્યું હતું. તેઓને ગુલાબ માટે લાગણી હતી પકંતુ, તેઓ એવું માનતા ન હતા કે તમામ ગુલાબના રોગો માળીઓને લાંબા સમય સુધી ગરજ સારશે.1989માં તેમણે સૌપ્રથમ ફ્લાવર કારપેટ ગુલાબ ફ્લાવર કારપેટ પિંકને બજારામં મૂક્યા હતા. અણધાર્યા રોગ સહનશક્તિ ઉપરાંત, તેની પાસે સૌથી લાંબી ફ્લાવરીંગ હતી જેમાં આશરે કોઇ પણ ગુલાબ (હવામાનને આધારે ૫-૯ મહિનાના)ને કોઇ પ્રકારે વિચિત્ર કાપણીની જરૂર ન હતી-તેને કદાચ ટ્રેક્ટર, કાતર (એક તૃતીયાંશ કાપણી અથવા જમીનના સ્તર સુધી)વડે કાપી શકાય છે અને આ તમામ સુંગર લચેલી હરીયાળી બુટ્ટાદાર વેલ પર હતું. સતત વિકાસ અને મજબૂત બ્રીડીંગ કાર્યક્રમ દરમિયાન વિવધ કલરો ઉપલબ્ધ બન્યા હતા : સફેદ, એપ્પલબ્લૂઝમ, રેડ, યલો, ગોલ્ડ અને કોરલ.આ સમયગાળા દરમિયાન બ્રીડીંગ તેમના પુત્ર રેઇહાર્ડ નોઆક હેઠળ ચાલુ રહ્યું હતું. વધુ બ્રીડીંગ 2007માં ફ્લાવર કારપેટ પિંક સુપ્રીમ, સ્કેરલેટ અને એમ્બર સાથે તેમની નેક્સ્ટ જનરેશન મૂકવામાં આવી હતી- તમામ અગાઉની જાતો ઉપરાંત આ જાતો ૪૧ સેન્ટીગ્રેડ સુધીના ગરમ તાપમાન સુધી આ જાતો ઘરમાં જ હતી.

કાપણી (પ્રૂનીંગ)

ફેરફાર કરો
ચિત્ર:Rose3800ppx.jpg
આ રોઝબુશને તેના પ્રવર્તમાન સ્વરૂપમાંથી કાપી નાખવામં આવ્યું છે.

ગુલાબ કાપણી,ને કેટલીકવાર હોર્ટીકલ્ચર કળા સ્વરૂપ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જે કાપણી કરવામાં આવનારા ગુલાબનના પ્રકાર પર આધારિત છે, કાપણીનું કારણ અને વર્ષનો સમયગાળો તે ઇચ્છીત કાપણીનો સમય છે. મોટા ભાગના યુરોપીયન હેરિટેજના જૂના બગીચા ગુલાબ (અલ્બાસ, દમાસ્કસ, ગાલ્લીક્સ વગેરે)એવા છોડ છે જેની પર વર્ષમાં એક વાર મોર આવે છે, જે ક્યાં તો શિયાળાના અંતમાં અથવા ઉનાળાના પ્રારંભમાં બે વર્ષના જૂના (કે તેનાથી વધુ જૂના)વાંસ પર આવે છે. તેવી રીતે, તેમની કાપણી જરૂરિયાત અત્યંત ઓછી હોય છ અને તે એકંદરે અન્ય સમાન પ્રકારના છોડ જેવા હોય છે, જેમ કે લીલેક અથવા ફોર્સીથિયા. સામાન્ય રીતે, ફક્ત જૂના, જે વાંસ પર છોડ હોય તેને કાપીને દૂર કરવા જોઇએ, જેથી નવા વાંસ માટે જગ્યા કરી શકાય.એક વર્ષ જૂના વાંસને કદી ન કાપવા જોઇએ કારણ કે તેવું કરવાથી પછીના વર્ષના ફ્લાવર બડ્ઝ દૂર કરી દેશે. નાના છોડોને પણ તેની એકંદરે ઊંચાઇ ઘટાડવા અથવા છોડની પહોળાઇ ઘટાડવા માટે બોર કરમાઇ ગયા બાદ તરત જ ફરીથી કાપણી કરી શકાય છે. સામાન્ય અર્થમા કહીએ તો, ઓજીઆરની કાપણી જરૂરિયાત ઓછી શ્રમવાળી હોય છે અને આધુનિક વર્ણસંકર કરતા સંગઠિત હોય છે.

વર્ણસંકર ટી, ફ્લોરીબુન્ડા, ગ્રાન્ડીફ્લોરા, આધુનિક લધુચિત્ર અને ઇંગ્લીંશ ગુલાબ સહિતના આધુનિક વર્ણસંકર જટિલ ઉત્પત્તિ ભૂમિકા ધરાવે છે જેમાં હમેશા ચાયના ગુલાબ (આર. ચિનેનસિસ )નો સમાવેશ થાય છે. ચાયના ગુલાબ કાયમ ઉગતા હતા, કાયમ મોર બેસતા હતા જે ભેજવાળા પેટાઉષ્ણકટીબંધીય પ્રદેશના હતા જેમાં કોઇપણ ઉત્પાદક સીઝન દરમિયાનમાં ઉગાડવામાં આવનારા નવા શાકભાજીલાયક વૃદ્ધિ પર સતત મોર બેસતા હતા.તેમની આધુનિક ઉત્પત્તિ સમાન પ્રકારની રીતભાત દર્શાવે છે: જૂના બગીચા ગુલાબ સિવાય આધુનિક વર્ણસંકર મોર ઉત્પાદક સીઝન દરમિયાન પેદા કરવામાં આવતા નવા વાંસ સતત (જ્યાં સુધી બરફ દ્વારા રોકવામાં ન આવે ત્યાં સુધી)આવે છે. તેથી તેઓને જે ફૂલના થડ જતા રહ્યા હોય તેની પરથી છોડની શક્તિને નવા વિકાસ અને નવા ફૂલો ઉગાડવા તરફ વાળી શકાય તે માટે કાપી નાખવાની જરૂર છે. વધારામાં, આધુનિક વર્ણસંકર જે ઠંડા શિયાળામાં ઉગાડવામાં આવ્યો હોય તેને મોટે ભાગે કાયમી સ્તરે સખત વાર્ષિક કાપણીની (દરેક વાંસને ઊંચાઇમાં 8-12 ઇંચ સુધી ઘટાડતા)વસંતઋતુના પ્રારંભમાં જરૂર પડશે. ફરીથી, તેમના જટિલ ચાયના ગુલાબ ભૂમિકાને કારણે આધુનિક વર્ણસંક ખાસ કરીને યુરોપીયન ઓજીઆરની જેમ સખત ઠંડીની જરૂર પડતી નથી અને નીચુ શિયાળું તાપમાન ઘણી વખત શુષ્ક થઇ જાય છે અથવા ઉગેલા વાંસને મારી નાખે છે. શિયાળામાં, તેને કાપ્યા વિનાની રહેવા દેવાય છે, આ નુકસાનવાળા વાંસ ઘણી વખત નાના છોડના મૂળીયા વિસ્તારમાંથી નાશ પામે છે, જે નબળા, ઢંગધડા વિનાના છોડમાં પરિણમે છે. વર્ણસંકર ટી, ફ્લોરીબુન્ડા વગેરેની વાર્ષિક સખત કાપણી સામાન્ય રીતે શિયાળામાં વહેલાસર કરવામાં આવે છેઃ મોટાભાગના માળીઓ ફોર્સિથીયા નાના છોડ પર મોર આવે ત્યારે આ કાપણી કરતા હોય છે. વાંસને વનસ્પતિ (વેજીટેટીવ)છોડ (જેને એક વખત પાંદડું ઉગેલું હોય તેવા વાંસ પરના પોઇન્ટ તરીકે ઓળખતા) ઉપર આશરે ૧/૨ ઇંચ ઉપરથી કાપવી જોઇએ.

બન્ને જૂના બગીચા ગુલાબ અને આધુનિક વર્ણસંકર એમ બન્ને માટે કોઇ પણ નબળા, નુકસાન થયેલા અથવા રોગગ્રસ્ત વૃદ્ધિને એક વર્ષના સમયગાળાને બદલે સંપૂર્ણપણે કાપી નાખવો જોઇએ. ગુલાબમાં કોઇ પણ કાપણી એટલા માટે કરવી જોઇએ કે જેથી વનસ્પતિ છોડની ઉપરના 45 અંશના ખૂણે કાપણી કરી શકાય તેનાથી કાપવામાં આવેલા થડ આંટણમાં વધુ ઝડપથી અને કાપણીની ઉપર જામેલા ભેજને દૂર કરી શકાય, જે કદાચ રોગની સમસ્યામાં પરિણમી શકે છે. દરેક સામાન્ય ગુલાબ કાપણી (વ્યવસ્થા માટે ફૂલોની કાપણી સહિત)માટે, ધારવાળી કાતર(હાથમાં પકડી શકાય, દાંતરડા જેવી ધારવાળા કાપણીના સાધન) નો 1/2 ઇંચની વૃદ્ધિ અથવા એક ડાયામીટરથી ઓછું કાપવા માટે ઉપયોગ કરવો જોઇએ. 1/2" કરતા વધુ જાડાઇના વાંસ માટે, લાંબા હાથા વાળું સાધન અથવા નાની હાથની બ્લેડ સામાન્ય રીતે વધુ અસરકારક હોય છે; આ સંજોગોમાં ધારવાળી કાતરને નુકસાન થાય છે અથવા તૂટી જાય છે.

ડેડહેડીંગ

ફેરફાર કરો

મોરવાળી સીઝનના ભાગમાં ગુલાબના છોડપરથી કોઇપણ નકામા, શુષ્ક થઇ ગયેલા, કરમાઇ ગયેલા અથવા કલર ઉડી ગયેલા ગુલાબને હાથથી દૂર કરવા સાધારણ પદ્ધતિ એ "ડેડહીટીંગ" છે. છોડો ફળના ઉત્પાદન કરવાને બદલે નવી કુદરતી ડાળીઓ વિકસાવવા માટે તેની શક્તિ અને સ્ત્રોતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકે તે માટે છોડને પ્રોત્સાહન આપવાનો ડેડહેડીંગનો હેતુ છે. જો પડી ગયેલા ફૂલો દેખાતા ન હોય તો કલાત્મક હેતુ માટે પણ ડેડહેડીંગનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. ગુલાબ ખાસ કરીને ડેડહેડીંગને પ્રતિભાવાત્મક હોય છે. ફક્ડેત ફૂલના પાયાને નહી પરંતુ, પ્ડરથમ પાંચ પાંદડાઓને થડ સુધી નમાવીને ડેડહેડીંગ કરી શકાય છે. તેનાથી વધુ પડતી ડાળીઓ અને ફૂલના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન મળે છે. ડેડહેડીંગ વિવિધ જાતના ગુલાબ પર વિવિધ પ્રકારની અસરમાં પરિણમે છે. સતત મોર ધરાવતી જાતો, જૂના બગીચા ગુલાબ અથવા આધુનિક વર્ણસંકર જાતો હોય તો ડેડહેડીંગ ગુલાબના છોડને નવી કળીઓ, પાંદડાઓ અને મોર ફૂટવામાં સહાય કરે છે. "એક જ વખત મોર"ધરાવતી જાતો (જેમાં દરેક સીઝનમાં મોર એક જ વખત આવે છે)માં ડેડહેડીંગ છોડને નવી હરીયાળી વૃદ્ધિની અસર ઉપજાવી શકે છે, તેમ છતાં નવા મોર તેના પછીની મોરની સીઝન સુધી આકાર લેશે નહી. મોટા ભાગના ગુલાબના માળીઓ ગુલાબના છોડને મજબૂત, ગતિશીલ અને ઉત્પાદકીય રાખવા માટે ગુલાબના છોડને તાજા રાખવા માટે ડેડહેડીંગનો ઉપયોગ કરે છે.ગુલાબોની જાતો જેમ કે રોઝા ગ્લૌકા અથવા રોઝા મોયસી-કે જે સુંદર ફૂલો પેદા કરે છે તેને ડેડહેડીંગ કરવું ન જોઇએ.

ઇતિહાસ

ફેરફાર કરો

ગુલાબનું તેની સુંદરતા અને પ્રતીકના લાંબા ગાળાના ઇતિહાસ માટે હંમેશ માટે મૂલ્ય આંકવામાં આવ્યું છે. પ્રાચીન ગ્રીકઅને રોમનેગુલાબને તેમની દેવીના તેમની પ્રત્યેના એફ્રોડાઇટ અને વેનુસ તરીકે સંબોધવામાં આવતા પ્રેમ તરકે ઓળખી કાઢ્યું હતું. રોમમાં જ્યાં ગુપ્ત અથવા વિશ્વસનીય બાબતોની ચર્ચા કરવામાં આવતી હતી તે ખંડમાં જંગલી ગુલાબ મૂકવામાં આવતું હતું. સબ રોઝા ,અથવા "અંડર ધ રોઝ", શબ્દનો અર્થ ગુપ્ત રાખવું તેવો થાય છે, જે પ્રાચીન રોમન આચરણ પરથી લેવામાં આવ્યો છે. ખ્રિસ્તીઓએપ્રારંભમાં ગુલાબની પાંચ પાંખડીઓને ક્રિસ્ટક્રિસ્ટ/1}ના શરીર પરના પાંચ ઘા તરીકે ઓળખી કાઢ્યા હતા. ભાવાનુવાદ છતાં, તેમના આગેવાનો તેને સ્વીકારવા માટે અચકાતા હતા કેમ કે તે રોમન અતિરેક અને પાગન રૂઢી સાથે સંબંધ ધરાવતું હતું. લાલ ગુલાબને સંજોગોવશાત ક્રિશ્ચીયન શહીદના પ્રતીક રૂપે સ્વીકારી લેવામાં આવ્યું હતું. ગુલાબ પાછળથી કુમારિકા મેરી સાથે જોડાયેલા હતા. ગુલાબ સંસ્કૃતિ યુરોપમાં 1800ના ગાળામાં ચીન તરફથી સતત મોર ધરાવતા ગુલાબને કારણે અસ્તિત્વમાં આવી હતી. મોરના આકાર, કદ, સુગંધ અને નાના કંટક માટે હાલમાં ગુલાબની હજ્જારો જાતો વિકસાવવામાં આવી છે.

 
રેનોઇરના કેબેડ ગુલાબોના ચિત્રો, વાઝમાં રહેલા ગુલાબો

કળા

ફેરફાર કરો

કલાકારોદ્વારા ગુલાબનું ઘણી વખત ચિત્ર દોરવામાં આવે છે.લક્ઝેમબર્ગમાં જન્મેલા બેલ્જીયનકલાકારપિયર-જોસેફ રિડૌટેગુલબના કેટલાક વિગતવારના ચિત્રો ઉત્પન્ન કર્યા હતા.હેનરી ફેન્ટીન-લાતૂર પણ ગુલાબ સહિતના ખાસ ફૂલોના જીવનનું ચિત્ર દોરનાર મોટા ઉત્પાદક હતા. ગુલાબ 'ફેન્ટીન-લાતૂર' કલાકારના નામની પાછળ આપવામાં આવ્યું છે. અન્ય અસરવાદીઓમાં ક્લાઉડ મોનેટ, પાઉલ સેઝેન અને પિયર-ઓગસ્ટ રેનોઇરનો સમાવેશ થાય છે, જેમની રચનાઓમાં ગુલાબના ચિત્રોનો પણ સમાવેશ થાય છે.

લોકપ્રિય સંસ્કૃતિ

ફેરફાર કરો
 
લાલ ગુલાબો
 
કેટાલોનીયામાં સેંટ જ્યોર્જ દિને ગુલાબનું વેચાણ

ગુલાબપ્રેમ અને સુંદરતાનું પ્રાચીન પ્રતીક છે. ગુલાબ અસંખ્ય દેવીઓ (ઇસીસ અને એફોર્ડાઇટ સહિત),માટે પવિત્ર ગણાતા હતા અને ઘણી વખત તેનો કુમારિક મેરીના પ્રતીક માટે ઉપયોગ કરાયો છે. 'ગુલાબ' એટલે ભાષાઓની જાતમાં ગુલાબી અથવા લાલ. (જેમ કે પ્રેમની ભાષા, ગ્રીક, અને પોલેન્ડ). ગુલાબ ઇંગ્લેડ અને અમેરિકા[૧૩]નું રાષ્ટ્રીય ફૂલછે, તેમજ ઇંગ્લેડ રગ્બીનું અને રગ્બી ફૂટબોલ યૂનિયનનું પ્રતીક પણ છે. તે ઇંગ્લેડમાં યોર્કશાયરઅને લેંકશાયરનું (અનુક્રમે સફેદ અને લાલ ગુલાબ), કેનેડામાં આવેલા અલબાર્ટાનું (જંગલી ગુલાબ), અને પાકિસ્તાનમાં આવેલા ઇસ્લામાબાદ કેપિટલ ટેરિટરીનું પ્રાન્તિક પ્રતીક છે. તે ચાર અમેરિકન રાજ્યોનું રાજ્ય ફૂલ છે: આઇઓવા અને ઉત્તર ડાકોટા (આર.આર્કંસાના), જ્યોર્જિયા (આર. લેવિગાટા ), અનેન્યૂયોર્ક [૧૪] (રોઝા સામાન્ય રીતે). પોર્ટલેન્ડ, ઓરેગોનતેના હૂલામણા નામમાં "સિટી ઓફ રોઝીઝ" નો પણ સમાવેશ કરે છે અને ત્યાં વાર્ષિક ગુલાબ તહેવાર ઉજવાય છે.

ગુલાબ પ્રંગોપાત ગુલાબ વિન્ડોમાટેનો પાયો રહ્યા છે, આ પ્રકારની વિન્ડોમાં પાંચથી દશ વિભાગોનો સમાવેશ થાય છે (પાંચ પાંદડીઓ અને પાંચ વ્રજ પાંદડીઓ)અથવા તેનાથી વધુ; જોકે મોટા ભાગની ગોથિક વિન્ડોઝ વધુ પડતી લંબાણમાં હોય છે અને સંભવિત તે હ્વીલ અને અન્ય પ્રતીક પર આધારિત હતી. લાલ ગુલાબ (મોટે ભાગે હાથમાં પકડવામાં આવે છે)સમાજવાદ અથવાસામાજિક લોકશાહીનું પ્રતીક છે: તેનો બ્રિટશ, આઇરીશ, ફ્રેંચ, સ્પેનીશ, પોર્ટુગીઝ, નોર્વેજીયન, ડેનીશ, સ્વીડીશ, ફિન્નીશ, બ્રાઝિલયન ડચઅને અન્ય યુરોપીયન મજૂર, સમાજવાદી અથવા સામાજિક લોકશાહી પક્ષોદ્વારા પ્રતીકરૂપે ઉપયોગ થાય છે. જ્યારે લાલ ગુલાબનો ઉપયોગ મે 1968માં પેરિસમાં શેરી વિરોધ વખતે ચળવળકારો દ્વારા એક બિલ્લા તરીકે ુપયોગ કરાયો ત્યારે તેની શરૂઆત થઇ હતી. સફેદ ગુલાબજર્મનીમાં બાજી વિશ્વ યુદ્ધ બિન હિંસક પ્રતિરોધક જૂથનું પ્રતીક હતું. લાલ ગુલાબનોગુચ્છઘણી વખત પ્રેમ દર્શાવવા માટે થાય છે. ઘણા દેશોમાં તેનો ઉપયોગ વેલેન્ટાઇન ડેની ભેટ તરીકે થાય છે.

કેટાલોનીયા માં સેંટ. જ્યોર્જ ડેમાં લોકો ખાસ કરીને પ્રેમી પોતાની વચ્ચે ભેટ તરીકે ઘાટા લાલ રંગના ગુલાબ આપતા હતા. યુરોપમાં અનેક બ્લેક મેડોનામાંની એક મોન્ટ્સેરાટ કુમારિકાની વિરોલાઇએક સ્તુતિ હતી, જેના શબ્દનો પ્રારંભ "રોઝા ડેબ્રીલ, મોરેના ડી લા સેરા..." થી થતો હતો. (એપ્રિલ ગુલાબ, પર્વતીય શ્રુંખલાની મેળીઘેલી સ્ત્રી...). તેથી આકુમારિકાકેટલીકવાર “રોઝા ડેબ્રીલ”તરીકે ઓળખાય છે. આમ લાલ ગુલાબનો બહોળા પ્રમાણમાં કેટાલોનીયાના બિનસત્તાવાર પ્રતીક રૂપે સ્વીકાર કરવામાં આવ્યો છે. [૧૫]

ટાંકણ

ફેરફાર કરો

અત્તર

ફેરફાર કરો

ગુલાબના પરફ્યુમ ગુલાબના અત્તર અથવા ગુલાબના તેલમાંથી બનાવવામાં આવે છે, જે પ્રવાહી આવશ્યક તેલનું મિશ્રણ છે,જે ગુલાબની પાંદડીઓને વરાળથી બાફીને ગાળીને પ્રાપ્ત કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ અરેબીયા અને ભારત દ્વારા ફેલાવાના બદલે પર્સિયા (ગુલાબ શબ્દ જ પર્સિયનમાંથી આવ્યો છે)ના મૂળમાંથી આવી છે, પરંતુ વર્તમાન દિવસોમાં બલ્ગેરીયામાં કઝાનલુક નજીકની રોઝ વેલીમાં આશરે 70થી ૮૦ ટકા ઉત્પાદન થાય છે તેની સાથે, ઇરાનમાં કામસર અને જર્મનીમાં થાય છે. [સંદર્ભ આપો]મેક્કામાં કાબ્બાને કામસરના ઇરાનના ગુલાબજળ વડે વર્ષમાં ધોવામાં આવે છે. બલ્ગેરીયા, ઇરાન અને જર્મનીમાં દમાસ્ક ગુલાબ(રોઝા દમાસ્કેના 'ટ્રિગીન્ટીપેટલા')નો ઉપયોગ થાય છે. ફ્રેંચમાં ગુલાબ તેલ ઉદ્યોગ રોઝા સેન્ટીફોલીયા નો ઉપયોગ થાય છે. આછુ પીળું અને ગ્રે કલરના તેલને ઘણી વાર 'રોઝ એબ્સોલ્યુટ'કહેવામાં આવે છે, તેલ કે અન્ય મિશ્રીત તેલની શ્રેણીથી અલગ પડે છે. તેલનું વજન ફૂલના એક છ હજારની તુલનામાં એક ત્રણ હજાર જેટલું થવા જાય છેઃ ઉદાહરણ તરીકે, એક ગ્રામ તેલ બનાવવા માટે બે હજાર ફૂલોની જરૂર પડે છે. ગુલાબના અત્તરમાં મુખ્ય કાચા માલ તરીકે આલ્કોહોલ ગર્નિઓલ અને l-સિટ્રોનેલ્લોલ ની સુગંધ; અને ગુલાબ કપૂર અને ગંધહીન પેરાફ્ફિનનો સમાવેશ થાય છે.β-દમાસ્કેન પણ સેન્ટમાં નોધપાત્ર ફાળો આપે છે.

 
ગેરાનિયોલ(C10H18O)

જાણીતા ગુલાબ ઉગાડનારાઓ

ફેરફાર કરો

અમેરિકાની ગુલાબ રાજધાની

ફેરફાર કરો

ટાયલર, ટેક્સાસ ને "અમેરિકાની ગુલાબ રાજધાની" એવું હૂલામણું નામ આપવામાં આવ્યું છે. કેમ કે ગુલાબ ઉગાડનાર ઉદ્યોમગાં તેમની મોટી ભૂમિકા છે. રાષ્ટ્રનો સૌથી મોટા ગુલાબ બગીચો ધરાવવાનો તેને ગર્વ છે અને દર ઓક્ટોબરમાં ટેક્સાસ રોઝ તહેવારની ની ઉજવણી કરે છે, જે હજ્જારો દર્શકોને આમંત્રે છે.

વ્યક્તિગત

ફેરફાર કરો

કેટલાક ગુલાબ ઉગાડનારાઓ આ ક્ષેત્રે તેમના વિશિષ્ટ પ્રકારના યોગદાન બદલ જાણીતા છે. તેમાં સમાવેશ થાય છે:

ગેલેરી

ફેરફાર કરો
  •  
    'લોવેલ થોમસ' જાતનું પીળું ગુલાબ
  •  
    ટી રોઝ 'ડૂચીઝ ડી બ્રાન્ટ' (બર્નાડે 1857)
  •  
    રોઝા 'કેજૂન સનરાઇઝ', આધુનિક વર્ણસંકર ટી ગુલાબ (એડવર્ડઝ 2000)
  •  
    લાલ ગુલાબ
  •  
    'મેઇડન્સ બ્લશ', અલ્બા ગુલાબ

સંદર્ભો

ફેરફાર કરો
  1. ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/509710/rose
  2. ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2008-08-21 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-19.
  3. ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2008-09-18 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-19.
  4. ↑ ઇવાટા એચ, કાટો ટી, ઓહનો એસ, "દમાસ્ક ગુલાબોની ત્રણકોષીય ઉત્પત્તિ," જેન 259: 53–59 (2000)
  5. ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2008-07-05 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-19.
  6. ↑ "રોઝા ચિનેસીસ". મૂળ માંથી 2014-04-07 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-19.
  7. ↑ ૭.૦ ૭.૧ ૭.૨ ૭.૩ ચાયના ગુલાબો ગુલાબ એકત્રીકરણ
  8. ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-08-20 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-19.
  9. ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2009-12-02 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-19.
  10. ↑ Filiberti, Daphne. "Hybrid Musks".
  11. ↑ Bardon, Paul. "Hybrid Musks". મૂળ માંથી 2009-09-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-19.
  12. ↑ http://www.gardenmob.com/blog1/2006/07/13/ધી-ગ્રેટ-રોઝીઝ-એલિઝાબેથ/ ધી ગ્રેટ રોઝીઝ: રાણી એલિઝાબેથ
  13. ↑ "National Flower of the United States". મેળવેલ 2008-02-04.
  14. ↑ "New York State Flower". મેળવેલ 2007-10-01.
  15. ↑ એસ્કોલાનીયા ડી મોન્ટ્સરેટ- અલ વિરોલાઇ

વધુ જૂઓ

ફેરફાર કરો

બ્રાહ્ય લિંક્સ

ફેરફાર કરો
"https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=ગુલાબ&oldid=872317" થી મેળવેલ