વસાવા બોલી

વસાવા બોલીનો ઉદભવ કઇ ભાષામાંથી થયો તે જાણવું મુશ્કેલ છે. પરંતુ આ ભાષા ભાષા તાપી નદી તેમ જ નર્મદા નદીના ખીણ પ્રદેશ તેમ જ તેની વચ્ચેના વિસ્તારમાં વસતા આદિવાસીઓ પૈકીના વસાવા જાતિના લોકોની પરાપૂર્વથી સામાજીક વહેવારમાં વપરાતી પરંપરાગત બોલી છે. પરંતુ આ બોલી બોલનારા વસાવા લોકોની વસ્તી ગુજરાતમાં વિશેષ છે. આ બોલી ખાસ કરીને દક્ષિણ ગુજરાતના રાનીપરજ વિસ્તારના તાપી જિલ્લા અને સુરત જિલ્લાના ઉમરપાડા તથા નર્મદા જિલ્લાના ડેડીયાપાડા તેમજ નેત્રંગ તાલુકામાં વધુ બોલાય છે. આ બોલીમાં તેમાં થોડા શબ્દો ગુજરાતી ભાષા જેવા તથા થોડા શબ્દો સંસ્કૃત તથા મરાઠી ભાષા જેવા છે.

ઉચ્ચારણ

વસાવા બોલીમાં બહુવચન હોતું નથી. તેથી આ બોલીમાં દાદાને પણ તુ અને પુત્રને પણ તુ કહીને બોલાવવામા આવે છે. સાંભળવામાં આ બોલી તોછડી લાગે છે. આ બોલીમાં વાક્યને અંતે વા બોલાય છે, જે આ બોલીનું વૈવિધ્ય છે તેમ જ તુંકારામાં બોલવા છતાં મીઠી લાગે છે. ઉપરાંત આજ ભાષા થાેડા થાેડા અંતરે અલગ રીતે બાેલાય છે. જેવી કે દેહવાલી (ખાનદેશી), આંબુડી, ખાટાલીયે, માવચી વગરે.

કેટલાક શબ્દો

બા - પિતા
દીહુ - દીયર
યા - માતા
ડાયલો - જેઠ
દાદો - ભાઈ
નોંદહે - નંણદ
બોંઅહી - બહેન
પોજાહા - ભાભી
પોયરો - પુત્ર
પોયરી - પુત્રી
માટી / જમાહ - પતી
થૈ / નાડી - પત્ની
હાવળી - સાસુ
હારહો - સસરો
જીજી - માસી
હાલોસ - સાળો
આજલી - દાદી
આજલો - દાદા
પાવડીહુ - જીજાજી

વ્યાકરણ

અન્ય ભાષાની જેમ વસાવા બોલીમાં પણ ત્રણ કાળનો (વર્તમાનકાળ, ભવિષ્યકાળ અને ભુતકાળ) ઉપયોગ કરીને બોલી બોલાય છે.

દાત.

હું જાઉ છુ - આંઇ જાહું (વર્તમાન કાળ)
હું જઈશ - આંઇ જાહીં (ભવિષ્યકાળ)
હું ગયો હતો - આંઇ ગેઇલો (ભુતકાળ)

કર્તા - ક્રિયાપદ - કર્મ

હું - આંઇ
તુ - તુ
તમે - તુ
અમે - આમાં
તે, તેણી - એલો, એલી
તેઓ - એપલા