વિકિપીડિયા

રામ

વિષ્ણુના સાતમાં અવતાર, મર્યાદા પુરુષોત્તમ

રામ હિંદુ ધર્મમાં એક પ્રમુખ દેવતા છે. તે વિષ્ણુનો સાતમો અને સૌથી લોકપ્રિય અવતાર છે. હિંદુ ધર્મની રામકેન્દ્રી પરંપરાઓમાં તેમને સર્વોચ્ચ (પરમ અસ્તિત્વ) માનવામાં આવે છે.[૪]

રામ
  • આદર્શ પુરુષ[૧]
  • ધર્મનું મૂર્ત સ્વરૂપ[૨]
દશાવતારના સભ્ય
૧૯મી સદીના પ્રારંભમાં તીર પકડતા રામનું ચિત્રણ
જોડાણો
  • દેવ
  • વિષ્ણુનો સાતમો અવતાર
  • બ્રાહ્મણ (વૈષ્ણવ, ખાસ કરીને રામાનંદી સંપ્રદાય)
પુરોગામીદશરથ
અનુગામીલવ
રહેઠાણ
મંત્રજય શ્રીરામ
જય સિયારામ
હરે રામા
શસ્ત્રધનુષ્ય અને તીર
સેનાવાનર સેના
દિવસગુરુવાર
ગ્રંથો
લિંગપુરુષ
ઉત્સવો
વ્યક્તિગત માહિતી
આવિર્ભાવ
અયોધ્યા, કોશલ (વર્તમાન ઉત્તર પ્રદેશ, ભારત)
દેહત્યાગ
સરયૂ નદી, અયોધ્યા, કોશલ (વર્તમાન ઉત્તર પ્રદેશ, ભારત)
જીવનસાથીસીતા[૩]
બાળકો
માતા-પિતા
સહોદર
કુળરઘુવંશ-સૂર્યવંશ

કોશલ સામ્રાજ્યની રાજધાની અયોધ્યામાં કૌશલ્યા અને દશરથને ત્યાં રામનો જન્મ થયો હતો. તેના ભાઈ-બહેનોમાં લક્ષ્મણ, ભરત અને શત્રુઘ્નનો સમાવેશ થતો હતો. તેમણે સીતા સાથે લગ્ન કર્યા હતા. રાજવી પરિવારમાં જન્મેલા હોવા છતાં, હિન્દુ ગ્રંથોમાં રામના જીવનનું વર્ણન દરિદ્ર અને મુશ્કેલ સંજોગોમાં દેશનિકાલ, નૈતિક પ્રશ્નો અને નૈતિક દ્વિધાઓ જેવા અણધાર્યા ફેરફારો દ્વારા પડકારવામાં આવ્યું છે.[૫] તેમની તમામ મુશ્કેલીઓમાં, સૌથી નોંધપાત્ર બાબત રાક્ષસ-રાજા રાવણ દ્વારા સીતાનું અપહરણ છે, ત્યારબાદ રામ અને લક્ષ્મણ દ્વારા દુષ્ટ રાવણનો નાશ કરવા માટેના અને સીતાની સ્વતંત્રતા મેળવવા દૃઢ નિશ્ચયી અને મહાકાવ્ય પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા છે. રામ, સીતા અને તેમના સાથીઓની સમગ્ર જીવનકથામાં વ્યક્તિની ફરજો, અધિકારો અને સામાજિક જવાબદારીઓની ચર્ચા કરવામાં આવી છે. તે આદર્શ પાત્રો દ્વારા ધર્મ અને ધાર્મિક જીવનને સમજાવે છે.[૫][૬]

વૈષ્ણવ ધર્મ માટે રામનું વિશેષ મહત્વ છે. તેઓ પ્રાચીન હિંદુ મહાકાવ્ય રામાયણના કેન્દ્રીય વ્યક્તિ છે, જે દક્ષિણ એશિયા અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયાની સંસ્કૃતિઓમાં ઐતિહાસિક રીતે લોકપ્રિય ગ્રંથ છે.[૭][૮][૯] તેમની પ્રાચીન દંતકથાઓએ ભાષ્ય (ભાષ્યો) અને વિસ્તૃત ગૌણ સાહિત્યને આકર્ષિત કર્યું છે અને પ્રદર્શન કલાને પ્રેરિત કરી છે. ઉદાહરણ તરીકે, આવા બે ગ્રંથો છે, અધ્યાત્મ રામાયણ - એક આધ્યાત્મિક અને ધર્મશાસ્ત્રીય ગ્રંથ જેને રામાનંદી મઠો દ્વારા પાયારૂપ માનવામાં આવે છે,[૧૦] અને રામચરિતમાનસ - એક લોકપ્રિય ગ્રંથ જે ભારતમાં દર વર્ષે શરદ ઋતુ દરમિયાન હજારો રામલીલા મહોત્સવના પ્રદર્શનને પ્રેરિત કરે છે.[૧૧][૧૨][૧૩]

રામની દંતકથાઓ જૈન અને બૌદ્ધ ધર્મના ગ્રંથોમાં પણ જોવા મળે છે, જો કે આ ગ્રંથોમાં તેમને ક્યારેક પૌમા અથવા પદ્મા પણ કહેવામાં આવે છે,[૧૪] અને તેમની વિગતો હિન્દુ સંસ્કરણોથી નોંધપાત્ર રીતે અલગ પડે છે.[૧૫] જૈન ગ્રંથોમાં ૬૩ શલાકાપુરુષોમાં રામનો આઠમા બલભદ્ર તરીકે ઉલ્લેખ પણ કરવામાં આવ્યો છે.[૧૬][૧૭][૧૮] શીખ ધર્મમાં દશમ ગ્રંથમાં ચૌબિસ અવતારમાં વિષ્ણુના ચોવીસ દિવ્ય અવતારોમાંના એક તરીકે રામનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.[૧૯]


વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર અને નામકરણ

રામ, રમણ, રામા, અને રામચંદ્ર તરીકે પણ ઓળખાય છે. રામ એ વૈદિક સંસ્કૃત શબ્દ છે જેના બે પ્રાસંગિક અર્થ થાય છે. અથર્વવેદના સંદર્ભમાં, મોનિઅર-વિલિયમ્સના નિષ્પાદન અનુસાર તેનો અર્થ "શ્યામ, ઘેરા રંગનો, કાળો" થાય છે અને તે રાત્રિ શબ્દ સાથે સંબંધિત છે જેનો અર્થ થાય છે રાત. અન્ય સંદર્ભ ગ્રંથો જેવા કે, વૈદિક ગ્રંથોમાં મુજબ, આ શબ્દનો અર્થ "આનંદદાયક, આનંદકારક, મોહક, સુંદર, સુંદર" એવો થાય છે.[૨૦] આ શબ્દનો ઉપયોગ કેટલીક વાર વિવિધ ભારતીય ભાષાઓ અને ધર્મોમાં પ્રત્યય તરીકે કરવામાં આવે છે, જેમ કે બૌદ્ધ ગ્રંથોમાં પાલી, જ્યાં - રામ સંમિશ્રિત શબ્દમાં "મનને આનંદદાયક, મનોહર" ની ભાવના ઉમેરે છે.[૨૧]


વૈદિક સાહિત્યમાં રામ નામ સૌ પ્રથમ બે સંરક્ષક નામો - માર્ગાવેય અને ઔપતાસ્વિની સાથે સંકળાયેલો છે, જે વિવિધ વ્યક્તિઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. રામ, જમદજ્ઞ્ય નામની ત્રીજી વ્યક્તિ હિન્દુ પરંપરામાં ઋગ્વેદના સ્તોત્ર ૧૦.૧૧૦ ના કથિત લેખક છે.[૨૦] પ્રાચીન સાહિત્યમાં રામ શબ્દ ત્રણ વ્યક્તિઓ માટે આદરણીય પરિભાષામાં જોવા મળે છે:

  1. પરશુ-રામ, વિષ્ણુના છઠ્ઠા અવતાર તરીકે. તેમને ઋગ્વેદ ખ્યાતિના રામ જમદજ્ઞય સાથે જોડવામાં આવે છે.
  2. રામ-ચંદ્ર, વિષ્ણુના સાતમા અવતાર અને પ્રાચીન રામાયણ ખ્યાતિના રૂપમાં.
  3. બલ-રામ, જેમને હલાયુધ પણ કહેવામાં આવે છે, તે કૃષ્ણના મોટા ભાઈ તરીકે ઓળખાય છે, જે હિન્દુ, બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મની દંતકથાઓમાં જોવા મળે છે.

હિન્દુ ગ્રંથોમાં, પૌરાણિક કથાઓમાં ઘણા જુદા જુદા વિદ્વાનો અને રાજાઓ માટે રામ નામ વારંવાર જોવા મળે છે.[૨૦] આ શબ્દ પ્રાચીન ઉપનિષદો અને અરણ્યકના વૈદિક સાહિત્યના વિવિધ આયામો તેમજ સંગીત અને ઉત્તર વૈદિક સાહિત્યમાં પણ જોવા મળે છે, પરંતુ તે એવી કોઈ વસ્તુ અથવા વ્યક્તિના સંદર્ભમાં જોવા મળે છે જે "મોહક, સુંદર, મનોહર" હોય અથવા "અંધકાર, રાત" ને ભાષાયિત કરતો હોય.[૨૦]

રામ નામનો વિષ્ણુ અવતાર અન્ય નામોથી પણ ઓળખાય છે. તેમને રામચંદ્ર (સુંદર, સુંદર ચંદ્ર),[૨૨] અથવા દશરથી (દશરથના પુત્ર) અથવા રાઘવ (રઘુના વંશજ, હિન્દુ બ્રહ્માંડશાસ્ત્રમાં સૌર વંશજ) કહેવામાં આવે છે.[૨૦][૨૩] તેમને રામ લલ્લા (રામનું શિશુ સ્વરૂપ) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.[૨૪]


આ પણ જુઓ

સંદર્ભ

  1. ↑ SATTAR, ARSHIA (20 October 2020). Maryada: Searching for Dharma in the Ramayana (અંગ્રેજીમાં). HarperCollins Publishers, India. ISBN 978-93-5357-713-1.
  2. ↑ "Dharma Personified". The Hindu. 5 August 2011. મેળવેલ 16 January 2021.
  3. ↑ James G. Lochtefeld 2002, p. 555.
  4. ↑ Tulasīdāsa (1999). Sri Ramacaritamanasa. Prasad, RC વડે અનુવાદિત. Motilal Banarsidass. પૃષ્ઠ 871–872. ISBN 978-81-208-0762-4.
  5. ↑ ૫.૦ ૫.૧ William H. Brackney (2013). Human Rights and the World's Major Religions, 2nd Edition. ABC-CLIO. પૃષ્ઠ 238–239. ISBN 978-1-4408-2812-6.
  6. ↑ Roderick Hindery (1978). Comparative Ethics in Hindu and Buddhist Traditions. Motilal Banarsidass. પૃષ્ઠ 95–124. ISBN 978-81-208-0866-9.
  7. ↑ Vālmīki (1990). The Ramayana of Valmiki: Balakanda. Goldman, Robert P. વડે અનુવાદિત. Princeton University Press. પૃષ્ઠ 3. ISBN 978-1-4008-8455-1.
  8. ↑ Dimock Jr, E.C. (1963). "Doctrine and Practice among the Vaisnavas of Bengal". History of Religions. 3 (1): 106–127. doi:10.1086/462474. JSTOR 1062079. S2CID 162027021.
  9. ↑ Marijke J. Klokke (2000). Narrative Sculpture and Literary Traditions in South and Southeast Asia. BRILL. પૃષ્ઠ 51–57. ISBN 90-04-11865-9.
  10. ↑ Ramdas Lamb 2012, p. 28.
  11. ↑ Schechner, Richard; Hess, Linda (1977). "The Ramlila of Ramnagar [India]". The Drama Review: TDR. The MIT Press. 21 (3): 51–82. doi:10.2307/1145152. JSTOR 1145152.
  12. ↑ James G. Lochtefeld 2002, p. 389.
  13. ↑ Jennifer Lindsay (2006). Between Tongues: Translation And/of/in Performance in Asia. National University of Singapore Press. પૃષ્ઠ 12–14. ISBN 978-9971-69-339-8.
  14. ↑ Dalal 2010, pp. 337-338.
  15. ↑ Peter J. Claus; Sarah Diamond; Margaret Ann Mills (2003). South Asian Folklore: An Encyclopedia : Afghanistan, Bangladesh, India, Nepal, Pakistan, Sri Lanka. Taylor & Francis. પૃષ્ઠ 508. ISBN 978-0-415-93919-5.
  16. ↑ King, Anna S. (2005). The intimate other: love divine in Indic religions. Orient Blackswan. પૃષ્ઠ 32–33. ISBN 978-81-250-2801-7.
  17. ↑ Matchett, Freda (2001). Krishna, Lord or Avatara?: the relationship between Krishna and Vishnu. 9780700712816. પૃષ્ઠ 3–4. ISBN 978-0-7007-1281-6.
  18. ↑ James G. Lochtefeld 2002, pp. 72-73.
  19. ↑ Robin Rinehart 2011, pp. 14, 28–30.
  20. ↑ ૨૦.૦ ૨૦.૧ ૨૦.૨ ૨૦.૩ ૨૦.૪ "Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary --र". sanskrit.inria.fr. મેળવેલ 6 March 2021.
  21. ↑ Thomas William Rhys Davids; William Stede (1921). Pali-English Dictionary. Motilal Banarsidass. પૃષ્ઠ 521. ISBN 978-81-208-1144-7.
  22. ↑ Asko Parpola (1998). Studia Orientalia, Volume 84. Finnish Oriental Society. પૃષ્ઠ 264. ISBN 978-951-9380-38-4.
  23. ↑ Wagenaar, Hank W.; Parikh, S. S. (1993). Allied Chambers transliterated Hindi-Hindi-English dictionary. Allied Publishers. પૃષ્ઠ 528. ISBN 978-81-86062-10-4.
  24. ↑ "Ayodhya Case Verdict: Who is Ram Lalla Virajman, the 'Divine Infant' Given the Possession of Disputed Ayodhya Land". News18. 9 November 2019. મેળવેલ 4 August 2020.

પૂરક વાંચન


બાહ્ય કડીઓ

 
વિકિસ્રોતમાં રામ સંબંધિત સાહિત્ય ઉપલબ્ધ છે.
 
વિકિમીડિયા કૉમન્સ પર રામ વિષયક વધુ દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમો (Media) ઉપલબ્ધ છે.
"https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=રામ&oldid=855369" થી મેળવેલ