તાંજાવુર

தஞ்சாவூர்
	தஞ்சாவூர்
	— નગર —
	Brahadeeswara Temple Towers
	தஞ்சாவூர் தஞ்சாவூர்નું; તમિલનાડુ અને ભારતમાં સ્થાન
અક્ષાંશ-રેખાંશ	10°48′N 79°09′E / 10.8°N 79.15°E
દેશ	ભારત
રાજ્ય	તમિલનાડુ
જિલ્લો	Thanjavur
Mayor	Thenmozhi Jayabalan
વસ્તી; • ગીચતા	૩,૬૫,૭૨૫ (2001); • 7,700/km2 (19,943/sq mi)
અધિકૃત ભાષા(ઓ)	તમિલ[૨]
સમય ક્ષેત્ર	ભારતીય માનક સમય (+૦૫:૩૦)
વિસ્તાર; • ઉંચાઇ	36 square kilometres (14 sq mi); • 77 metres (253 ft)
• પીન કોડ	• 613 xxx
• ફોન કોડ	• +914362
• યુ.એન./લોકોડ	• IN TJV
• વાહન	• TN 49
વેબસાઇટ	municipality.tn.gov.in/thanjavur/

તાંજાવુર (તમિળ: தஞ்சாவூர்(તાકંવુર)), તંજાઇ (તમિળ: தஞ்சை(તાચાઇ)) કે એંગ્લિસિઝમ (અંગ્રેજી ભાષાની લઢણ) પ્રમાણે તાંજોર તરીકે જાણીતું છે, ભારતના રાજ્ય તમિલ નાડુમાં તાંજાવુર જિલ્લાના મુખ્યમથકો અને એક નગરપાલિકા આવેલા છે. જેની જનસંખ્યા 221,190 (2001 જનગણના પ્રમાણે) છે.

તાંજાવુર નામ હિંદુ પૌરાણિક કથાના પ્રસિદ્ધ અસુર "તંજાન" પરથી આવ્યું છે. તાંજાવુર ભારતના સૌથી જૂના શહેરોમાંથી એક છે, અને તેના ઇતિહાસ એટલો વિસ્તૃત અને વિવિધતા સભર છે કે તેની તારીખો આપણને સંગમ સમય સુધી લઇ જાય છે. જ્યારે તે ચોલા રાજ્યની રાજધાની બની ત્યારે ઉત્તરકાલીન ચોલા વંશના શાસનથી આ શહેરની પ્રખ્યાતિમાં વધારો થયો. ચોલાઓના પતન બાદ, આ શહેર પંડ્યા, વિજયનગર સામ્રારાજ્ય, મધુરાઇ નાયકો, તાંજાવુર નાયકો, તાંજાવુર મરાઠાઓ અને બ્રિટિશ લોકો દ્વારા શાસિત કરવામાં આવ્યા. ત્યારબાદ તાંજાવુર 1947થી સ્વતંત્ર ભારતનો તે એક ભાગ છે.

તાંજાવુર દક્ષિણ ભારતીય કળા અને સ્થાપત્યનું એક મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર છે. મોટાભાગના મહાન ચોલા મંદિરો, યુનેસ્કો (UNESCO) વર્લ્ડ હેરિટેજ મોન્યુમેન્ટમાં (વિશ્વ સંસ્કૃતિક વારસા સમાન સ્મારક) આવેલા છે. મહાન ચોલા મંદિરોમાંથી પહેલું તેવું બૃહદેશ્વર મંદિર શહેરના મધ્યમાં જ આવેલું છે. તાંજાવુર તંજોરના ચિત્રકળાનું પણ ઘર છે, આ ચિત્રકળાની શૈલી આ પ્રદેશની અનોખી શૈલી છે. આ શહેર કૃષિ કેન્દ્ર તરીકે પણ મહત્વપૂર્ણ છે, તેને તમિલ નાડુનો ડાંગરનો વાટકા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ભારતની પરંપરાગત સંસ્કૃતિક વારસાનો પ્રચાર અને જાણવણી માટે ભારતીય સરકાર દ્વારા અનેક પ્રાદેશિક સંસ્કૃતિક કેન્દ્રોનો સ્વીકૃત કરવામાં આવ્યા જેમાં દક્ષિણ ક્ષેત્ર સંસ્કૃતિક કેન્દ્રમાં તાંજાવુરનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.

તમિલ નાડુમાં શહેરો અને નગરોની સાથે ભારતના અન્ય ભાગોને તાંજાવુરથી રસ્તા અને રેલ્વે માર્ગો દ્વારા સુવ્યવસ્થિત રીતે જોડવામાં આવ્યા છે. તાંજાવુરથી સૌથી નજીકનું સમુદ્ર સ્થળ નાગપટ્ટિનમ છે જે તેનાથી 84 કિલોમીટરના અંતરે આવેલું છે તથા સૌથી નજીકનું હવાઇ મથક તિરુચિરાપલ્લીમાં આવેલું છે, જે તાંજાવુરથી 56 કિલોમીટરના અંતરે છે.

વ્યુત્પત્તિ

તાંજાવુરનું નામ હિંદુ પૌરાણિક કથાના તંજાન^[૨] નામના અસુરના નામ પરથી આવ્યું હોય તેવું માનવામાં આવે છે, જેને હિંદુ દેવતા વિષ્ણુ દ્વારા આ સ્થળ પર મારી નાખવામાં આવ્યો હતો તેવું માનવામાં આવે છે.^[૩] તે પણ માનવામાં આવે છે કે આ નામ તાન-સી-ઔર જેનો અર્થ તેવું સ્થળ જે નદીઓ અને લીલા ડાંગના ખેતરોથી ઘેરાયેલું છે તેના પરથી પણ આવ્યું હોય.^{[સંદર્ભ આપો]} આ નામ જેનો અર્થ આશ્રય શોધવું (તંજામ) પરથી પણ આવ્યો હોય તેવું પણ બને શકે છે, કારણકે ચોલા રાજા કારીકલાને તેમની રાજધાની પૌમપુહાર દરિયાઇ પૂરથી ડૂબી જવાના લીધે અહીં સ્થળાંતર કર્યું હતું માટે તેનું આ નામ પડ્યું હોય.^{[સંદર્ભ આપો]}

ઇતિહાસ

તાંજાવુરનું બૃહદેશ્વરા મંદિર

તાંજાવુર ક્ષેત્રમાં સમૃદ્ધ ઐતિહાસિક વારસો ઘરાવે છે અને તે પ્રાચીન અને આધુનિક દક્ષિણ ભારતીય સંસ્કૃતિનો ત્રિપાર્શ્વ સમાન છે. એક વખત આ શહેર ઐતિહાસિક ચોલાઓનો ગઢ હતો, અને ત્યારે તે ચોલાઓ, મુથરાયરો અને મરાઠાઓ જ્યારે તેમની સત્તાની ટોચ પર હતા ત્યારે તેમની રાજધાની હતી. ત્યારથી, તાંજાવુર દક્ષિણ ભારતનું મુખ્ય રાજકીય, સાંસ્કૃતિક અને ઘાર્મિક કેન્દ્રમાંનું એક બની રહ્યું છે.

તાંજાવુરમાં લગભગ 90 જેટલા મંદિરો આવેલા છે, જેમાંથી કેટલા ચોલાના શાસનકાળ દરમિયાન 1થી - 12મી સદીને વચ્ચે બનાવવામાં આવ્યા હતા, બાકીના મંદિરો નાયકોએ 16મી સદીમાં, અને મરાઠાઓએ 17મી અને 18મી સદીની વચ્ચે બનાવ્યા છે.^[૪]

ચોલાઓના વખતમાં

રાજારાજા ચોલા પહેલા દ્વારા બનાવેલું બ્રહદીશ્વરા મંદિર.

તાંજાવુર, કે તંજાપુરી કે જે નામે તેને પ્રાચીન સમયે બોલાવવામાં આવતું હતું, તેની પસંદગી રાજા મુથરાયર અને પછીના વિજય પ્રાપ્ત કરેલા વિજયાલયા ચોલા શાસકો દ્વારા કરવામાં આવી હતી. વિજયલયા આ શહેરમાં તેમના પ્રિય ભગવાન નીસુમભાસુદાનીનું એક મંદિર બનાવ્યું હતું. જોકે અનુગામી શાસકોએ કાંચીપુરમને સહાયક રાજધાની બનાવ્યું હતું, તેમ છતાં તાંજાવુરે તેની મુખ્ય શહેર તરીકેની પ્રતિષ્ઠા જાળવી રાખી. મહાન બૃહદેશ્વરા મંદિર, રાજારાજા ચોલ I એ બનાવ્યું હતું, આ મંદિર 1010 એડી (AD)ની આસપાસ પૂર્ણ થયું હતું. તે વર્ષો સુધી ચોલા શાસનકાળનું કેન્દ્ર બની રહ્યું, જેથી રાજ્યની આવકનો પ્રવાહ અનેક નાગરિક યોજનાઓનો પ્રવાહ વહેતો રહ્યો. શાસકોના દસ્તાવેજોના ભંડાર તરીકે પણ તેણે કાર્ય કર્યું છે, કારણકે મહાન રાજારાજાએ તેની દિવાલો પર અનેક શિલાલેખો બનાવ્યા હતા જેમાં તેના દ્વારા જીતેલા અને તેની વિવિધ દાનવૃત્તિઓની દેણગીને નોંધવામાં આવી હતી. આ શિલાલેખો પરથી તેવી છાપ પડે છે કે આ શહેર એક પૈસાદાર, પ્રગતિશીલ અને સંપૂર્ણપણે મંદિરો દ્વારા પ્રભાવિત શહેર હતું.

આ શિલાલેખો આપણને શહેરના અનેક ભવ્ય રાજમહેલો અને પ્રદેશો કે જ્યાં મહેલના નોકરો રહેતા હતા તેના વિષે પણ જણાવે છે. આપણે અનેક શેરીઓના નામો પણ આ દ્વારા શીખ્યા જેમકે વીરાસોલા નામની મોટી શેરી અને ત્રિભુવનમદેવીયર નામની મોટી બજાર. રાજારાજાના શાસનકાળ દરમિયાન આપણે જાણ્યું કે આ શહેરના બે ભાગોમાં વહેંચાયેલું હતું: યુલ્લાલી (આંતરિક) અને પુરમબડી (બ્રાહ્ય) શહેર. રાજારાજાના શાસન દરમિયાન પુરમબડી શહેરની તરફ વિસ્તર્યું હશે રાજારાજા દ્વારા બનાવેલી નવી શેરીઓમાંથી બે પૂર્વ અને પશ્ચિમ દિશાવાળી શેરી બૃહદેશ્વરા મંદિર જતી હતી અને ઉત્તર અને દક્ષિણને તાલીચચેરીસ કહેવામાં આવતું હતું. જે લોકો મંદિરમાં કામ કરતા હતા તેમના દ્વારા આ શેરીઓ પર કબજો કરવામાં આવ્યો હતો. અહીં અન્ય મંદિરો પણ હતા, જેમ કે જયભીમા મંદિર અને તંજાઇ મામાની જેના વિષે શિલાલેખોમાં માહિતી છે, પણ હાલ તે હયાત નથી. વિષ્ણુ મંદિરને અડીને એક જાહેર દવાખાનું પણ હતું જેનું નામ સુંદર ચોલા જેમને સુંદરચોલા વીન્નાગરા સલઇ તરીકે બોલાવવામાં આવતા હતા તેમના નામ પરથી પડ્યું હતું, આ દવાખાના માટે દાનવિધિ કુંદાવઇ, કે જે રાજારાજા ચોલાની બહેન હતી તેમની દ્વારા આપવામાં આવી હતી.

તાંજાવુરની પ્રતિષ્ઠા ત્યારે ઓછી થઇ જ્યારે રાજેન્દ્રા ચોલા Iએ એક નવું શહેર કે જેનું નામ ગંગીઇકોન્ડા ચોલાપુરમ હતું તેને બંધાવ્યું અને ત્યાં પોતાની રાજધાની લઇ ગયા.

નાયકો અને મરાઠાઓના વખતમાં

વર્ષ ૧૯૫૫માં તાંજાવુર શહેર

આશરે વર્ષ ૧૯૧૪ના વખતના તાંજાવુરનો મરાઠા મહેલ

ચોલાઓ બાદ આ ચોલા રાષ્ટ્રને પંડ્યાઓ દ્વારા જીતવામાં આવ્યું. પંડ્યાઓની રાજધાની મદુરાઇ હતી અને તાંજાવુર તેની પાછળ વિજયનગર શાસનના પ્રાન્ત તરીકે હંમેશા રહી.

પાછળથી 1535માં, વિજયનગરના રાજાએ એક નાયક રાજાને તંજોર નાયકોના વિસ્તાર તરીકે સ્થાપ્યો, જે 17મી સદીની મધ્ય સુધીમાં રહ્યો, જ્યાં સુધી તેની પર મધુરાઇના નાયકોએ હુમલો નહતો કરવામાં આવ્યો ત્યાં સુધી. ત્યાર બાદ તે મરાઠાઓના હાથમાં આવ્યું.

વેન્કોજીના તાબા હેઠળ 1674માં તંજોર મરાઠાઓ દ્વારા જીતવામાં આવ્યું, જે મહાન શિવાજીના સાવકા ભાઈ હતા, તેમના વારસોએ અહીં તંજોરના મહારાજાઓ તરીકે શાસન કર્યું હતું. બ્રિટીશ લોકો પહેલી વાર તેમના 1749ના હુમલા દરમિયાન તંજોરના સંપર્કમાં આવ્યા, તેમના મત પ્રમાણે તેમણે, તંજોર નાયક વંશના પદભ્રષ્ટ રાજાને પુન સ્થાપિત કરવાનું વિચાર્યું પણ તેઓ આમ કરવામાં નિષ્ફળ ગયા અને એક અનુગામી હુમલા તેમને પાછા પાડી દીધા. 1799 સુધી તંજોર મરાઠા રાજાઓની સત્તા હેઠળ રહ્યું.

ઓક્ટોબર 1799માં, આ જિલ્લાને બ્રિટિશ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીને રાજા સરફોજી II, કે જે સ્વુર્ટ્ઝ મિશનરીના શિષ્ય હતા તેમને સંપૂર્ણ સાર્વભૌમત્વ સુપરત કરવામાં આવ્યું. જોકે રાજધાની અને તેની રાષ્ટ્રની આસપાસનો નાનો પ્રદેશ જ રાજાના કબજામાં હતા. 1833માં તેની મૃત્યુ થઇ અને ત્યારબાદ તેના પુત્ર શિવાજીએ તે પદ સંભાળવામાં સફળ રહ્યા, 1855માં તેમની મૃત્યુ કોઇ પણ વારસદાર વિના થઇ હોવાને કારણે તેમની સત્તાનો અંત આવ્યો.

ભૂગોળ અને આબોહવા

તાંજાવુર 10°48′N 79°09′E / 10.8°N 79.15°E / 10.8; 79.15^[૫]અહીં આવેલું છે, જે ભારતના તમિલનાડુ રાજ્યની લગભગ કેન્દ્રમાં છે. આ શહેર કાવેરી નદીના મુખત્રિકોણના કેન્દ્રમાં આવેલું છે, જે રાજ્યની રાજધાની ચેન્નઇથી 320 કિલોમીટર અને તિરુચિરાપલ્લીથી 56 કિલોમીટરના અંતરે છે. તેની નજીકના કેટલાક શહેરોમાં કુમ્બકોનમ (40 કિમી), પટ્ટુક્કોટ્ટાઇ (45 કિમી), મન્નારગુડી(37 કિમી), પુદુકોટ્ટાઇ (55 કિમી), થીરુવરુર (58 કિમી), પેરાવુરાની (80) અને નગપ્પટ્ટીનમ (84 કિમી)^{[સંદર્ભ આપો]}નો સમાવેશ થાય છે, આ નગરપાલિકા આશરે 36 km²માં વિસ્તરેલી છે. આ નગર અને તેના બાહ્ય ઉપનગરો આશરે 100 km²ના વિસ્તાર સુધી ફેલાયેલા છે. આ શહેર સમુદ્ર સ્તરથી 57 મીટરની ઊંચાઇ પર છે. તેની ઉત્તરે વડવાર અને વેન્નાર નામની બે નદીઓ વહે છે. તે સરેરાશ 1502 મીટરની (4927 ફૂટ) ઉંચાઈ ધરાવે છે. આ શહેર કાવેરી નદીના કાંઠે, ચેન્નઇથી 200 માઇલના અંતરે દક્ષિણમાં આવ્યું છે.

શહેરના મધ્યભાગ (જેને સરળ શબ્દોમાં શહેર જ કહેવાય છે) એક વ્યાપારી તાલુકો છે. મેડિકલ કોલેજનો વિસ્તાર વિશાળ રહેણાક વિસ્તાર છે, જે નવો પડોશી વિસ્તાર છે અને તેને શહેરના ફ્લાયઓવર (મેમ્બાલમ)થી અલગ પાડવામાં આવ્યો છે. અન્ય મુખ્ય પડોશીઓમાં પલ્લીગ્રાહમ, કરનથાઈ, કેઝહાવસલ, વિલર, અરુલનાન્ધા નગર, નન્જીકોટ્ટાઇ રોડ, મનામ્બુચવડી, પોક્કારા શેરી, ઓલ્ડ હાઉસીંગ યુનિટ, ન્યૂ હાઉસીંગ યુનિટ, ગનનમ નગર અને શ્રીનીવાસપુરમનો સમાવેશ થાય છે. શહેરનો કુલ વિસ્તાર 36 km²નો છે.

શહેરી એકત્રિત ઘેરાવો વાલ્લમથી મરીઆમ્મન કોલી (પશ્ચિમ-પૂર્વ) અને વયલુરથી એર ફોર્સ સ્ટેશન (ઉત્તર-દક્ષિણ) લગભગ 100 km² જેટલો છે.

વિશાળ એનકટ કેનાલ (પુઘારુ), વડાવારુ અને વેન્નારુ નદી શહેરમાંથી થઇને વહે છે.

	ઉનાળો	શિયાળો
મહત્તમ	40 °C (104 °F)	38 °C (100 °F)
લઘુત્તમ	22 °C (72 °F)	19 °C (66 °F)

રસપ્રદ સ્થળો

ઘંટ મિનાર

તાંજાવુર તેના બૃહદીશ્વરા મંદિર (કે બૃહદેશ્વરા મંદિર) માટે પ્રખ્યાત છે, જેને રાજારાજા ચોલાએ બનાવ્યું હતું. ^[૬] બૃહદીશ્વરા મંદિરને મોટા મંદિર તરીકે પણ ઓળખાવવામાં આવે છે, તે યુનેસ્કો (UNESCO)ની વર્લ્ડ હેરીટેજ સાઇટ (વિશ્વ સંસ્કૃતિક વારસાના સ્થળ)માં પણ સ્થાન ઘરાવે છે. આ મંદિરમાં બે બંઘ વાડાઓ છે, તેની આસપાસની જગ્યામાં એક ઊંચા મિનારો અને મુરુગનના તીર્થ મંદિરો દ્વારા તેને સુંદર રીતે સુશોભિત કરવામાં આવ્યા છે. અન્ય ઐતિહાસિક ઇમારતોમાં, વિજયનગરના કિલ્લોનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં મરાઠા રાજા સેરફોજી બીજાનો વિસ્તારેલો એક મહેલ, શાસ્ત્રાગાર, ઘંટ મિનાર અને સરસ્વતી મહલ ગ્રંથાલય કે જેમાં 30,000 થી પણ વધારે ભારતીય અને યુરોપીયન હસ્તપત્રોને કાગળ અને તાડના પાના પર લખવામાં આવ્યા છે, આ સંગ્રહ પણ જોવા લાયક સ્થળોમાં આવે છે. તાંજાવુરથી 65 કિમીના અંતરે સેરફોજી બીજા દ્વારા બનાવેલો સ્મારક મિનાર મનોરા કિલ્લો આવેલો છે, તથા અકશયપુરેશ્વરાર મંદિર સંગ્રહિત ૨૦૧૩-૦૫-૨૪ ના રોજ વેબેક મશિન (પોસમ તારાનું મંદિર સંગ્રહિત ૨૦૧૩-૦૫-૨૪ ના રોજ વેબેક મશિન), વીલન્ગુલમ (પૂર્વ સાગરતટના રસ્તાની પાસે) પણ આજ સ્થળે આવેલું છે. તે પછી અહીં સંગીત મહેલ છે જેને હાલમાં હસ્તઉદ્યોગ પ્રદર્શન કેન્દ્રમાં ફેરવી દેવામાં આવ્યું છે જ્યાં સ્થાનિક કલાકારોના હસ્તઉદ્યોગોને રજૂ કરવામાં આવે છે. રાજા રાજન મનીમન્ડપમ પણ એક વખતે તાંજાવુરનું પર્યટન સ્થળમાંનું એક હતું, તાંજાવુર ચેન્નઇ બાદ બીજું સ્થાન ધરાવે છે જે સૌથી વઘુ પર્યટકોને આકર્ષે છે.

પરિવહન

હવા

ભારતના અન્ય શહેરોથી સરળતાથી તાંજાવુર પહોંચી શકાય છે. હવાઇ પરિવહનની રીતે તિરુચિરાપલ્લી આંતરાષ્ટ્રિય હવાઇમથક તાંજાવુરથી સૌથી નજીક છે તે તાંજાવુરથી 58 કિમીના અંતરે છે. તાંજાવુર હવાઇમથક (ટીજીવી (TJV)) (હાલમાં તાંજાવુર હવાઇ દળ મથક) 1990ની સાલમાં યાત્રી જહાજોની વ્યવસ્થાને સંભાળતું હતું. જે હાલ બંધ કરી દેવામાં આવ્યું છે જોકે તે યાત્રી જહાજોની સગવડ સાચવા માટે સક્ષમ છે. ભારતીય હવાઇમથક સત્તા રાજ્ય નાગરિક ઉડ્ડયન (યાત્રી જહાજો)ને ચાલુ કરવાની યોજના કરી રહ્યા છે.

રેલ અને રસ્તા

તાંજાવુર રેલ્વે સ્થળ (ટીજે (TJ)) એક સૌથી જૂનું રેલ્વે સ્થળ છે, જેની મુખ્ય જોડાણ ચેન્નઇથી 5 કલાકની દૂરી પર છે. તાંજાવુર ત્રિચી, મદુરાઇ, નાગોર, અને ચેન્નઇથી રેલ દ્વારા સીધી રીતે જ જોડાયેલું છે. તાંજાવુરથી તમિલનાડુના મહત્વના શહેરો અને નગરો તથા કેરલા અને કર્ણાટક જેવા પડોશી રાજ્યોથી શ્રેષ્ઠ રીતે માર્ગ સંચારોથી જોડાયેલું છે.

કલા અને સંસ્કૃતિ

ચિત્ર:Serfoji amarasimha Tanjore.jpg

મરાઠા શાસન હેઠળ 18મી અને 19મી સદીમાં તંજોર એક મુખ્ય સંસ્કૃતિક કેન્દ્ર બની ગયું હતું.આ યુગના તંજોર ચિત્રનું એક પ્રતિમાનું ચિત્ર

તાંજાવુર દક્ષિણ ભારતના મુખ્ય રાજકીય, સાહિત્ય અને ધાર્મિક કેન્દ્રોમાંથી એક છે, જે તેના કર્ણાટક સંગીત માટે આપેલા ફાળા માટે પ્રસિદ્ધ છે, તેણે અનેક શાસ્ત્રીય સંગીતકારો અને ભરતનાટ્યમના નર્તકો આપ્યા છે. તે વાર્ષિક નૃત્ય નાટ્યાંજલી ઉત્સવો માટેની જગ્યા તરીકે બીજું સૌથી મહત્વનું સ્થળ બન્યું છે.

તિરુવાયરુ, તાંજાવુરની પાસે આવેલું છે, આ સ્થળ મહાન સંગીત સંત ત્યાગરાજાનું જન્મ સ્થળ છે. દર વર્ષે તમિલ વર્ષ તાઇ (જાન્યુઆરીના બીજા અર્ધમાં)માં, તાંજાવુરમાં ત્યાગરાજા આરાધનાનું આયોજન કરવામાં આવે છે જેમાં ભારતભરના સંગીતકારો ભાગ લે છે.

તંજોર તેના તાંબાની મૂતિઓ અને તેની અનોખી ચિત્રકળાની શૈલી કે જેને તંજોર ચિત્રકળા કહેવાય છે તેના માટે ખુબ પ્રસિદ્ધ છે, આ ઉપરાંત આધાત વાદ્યયંત્ર થવીલ અને એક પવિત્ર શાસ્ત્રીય તાર-વાદ્ય વીનાઇ તથા બબલહેડ તાંજાવુર ઢંગલીઓ માટે પણ પ્રસિદ્ધ છે.

ચિત્ર:TjrDollDance.gif

તાંજાવુરની બબલહેડ ઢંગલીઓનું એનીમેટેડ વૃત્તાંત

ચિત્ર:TjrDollRock.gif

તાંજાવુરની ઝૂલતી ઢંગલીનું એનીમેટેડ વૃત્તાંત

તંજોર ચિત્રકળા ખુબ જ લોકપ્રિય છે અને તે વિશ્વભરમાં સારી રીતે ઓળખાય છે. કલાકારો કેનવાસની સાથે કાચ, ધાતુ ઇત્યાદિનું સંયોજનથી ચિત્રને શણગારે છે અને હિંદુ પૌરાણિક કથાના વિવિધ પ્રસંગોને દર્શાવે છે.

તંજોરની થાળીઓ કે જે તાંબાની થાળીમાંથી બનાવવામાં આવે છે તેમાં એક ભગવાનની છબી તેના કેન્દ્રમાં મૂકવામાં આવે છે જેની સાથે ચાંદીની ઓછામાં ઓછી જાડાઇવાઇ થાળીઓ, તાંજાવુરની વૈભવમાં વધારો કરે છે.

શહેરમાં આવેલું સિક્રેટ હાર્ટ કથીડ્રલ તાંજોરમાં રોમન કેથલિક પંથકનું સ્થળ છે.

દક્ષિણ પ્રદેશનું સંસ્કૃતિક કેન્દ્ર

તિરુવાઇયરુના શહેરમાંથી પ્રારંભિક ફરજ બજાવ્યા બાદ, ઉત્તર, પશ્ચિમ, અને ઉત્તર પૂર્વના સંસ્કૃતિક કેન્દ્રોથી પત્રવ્યવહાર કરનાર, દક્ષિણ ક્ષેત્રનું સંસ્કૃતિક કેન્દ્ર (એસઝેડસીસી (SZCC))ને તાંજાવુરમાં ખસેડવામાં આવ્યું છે. દક્ષિણ ભારતમાં તે તેના જેવું એક માત્ર છે, અને તે લલિત કળા, નૃત્ય, નાટક, સંગીત, રંગમંચ અને અન્ય કળાઓને પ્રોત્સાહિત કરવાની સાથે તે કલાકારો માટે તકો પૂરી પાડે છે. વળી, મૃત્ય પામતી કળાના પ્રકારોનું દસ્તાવેજ કરવાનું અને સંસ્કૃતિક પ્રક્રિયાઓમાં યુવા લોકો ભાગ લે તે વાતને પણ સુનિશ્ચિત કરે છે. તે લલિત કલા એકાદમી, સંગીત નાટક વિદ્યાપીઠ, એકાદમી અને રાષ્ટ્રીય નાટક શાળા સાથે મળીને સહકાર્ય કાર્યક્રમો અને ખાસ કાર્યક્રમોનું આયોજન પણ કરે છે.

અર્થતંત્ર

તાંજાવુરનું અર્થતંત્ર મુખ્યત્વે કૃષિ પ્રધાન છે. આ શહેર અનાજના પરિવહનના એક કેન્દ્ર તરીકે કામ કરે છે જે આસપાસના કાવેરી મુખત્રિકોણના વિસ્તારોમાં તેને લઇ જાય છે. આ શહેરમાં કેટલાક માધ્યમો અને નાના પાયાના ઉદ્યોગો પણ છે. શહેરની આવકમાં પર્યટન પણ મોટો ભાગ ભજવે છે.

કૃષિ

તાંજાવુરમાં રહેતા લોકો માટે આજીવિકાનો મુખ્ય સ્ત્રોત કૃષિ છે. તાંજાવુરમાં રહેતા સ્થાનિક લોકો માટે ખેતી મુખ્ય ધંધો બની ગયો છે, કારણકે અહીંની જમીન ડાંગર જેવા પાકને ઉગાડવા માટે આદર્શ છે.

મુખ્ય પાકો

તાંજાવુર દક્ષિણ ભારતનો ડાંગરનો વાટકો છે, ત્યાંના મુખ્ય પાકોમાં ડાંગર સિવાય, કાળા ચણા, કેળા, નાળિયેર, જીંજલી, રાગી, લાલ ચણા, લીલા ચણા,શેરડી અને મકાઈનો સમાવેશ થાય છે. ઇન્ડિયન ઇનસ્ટીટ્યૂટ ઓફ કોપ પ્રોસેસિંગ ટેકનોલોજી તાંજાવુરના મદુરાઇ રાષ્ટ્રિય હાઇ વે પર આવેલી છે આ સંસ્થા અનેક તાલીમ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરે છે અને દર વર્ષે તાલીમબદ્ધ સંશોધન વિદ્યાર્થીઓને બહાર પાડે છે. કૃષિને લગતા, આહાર પ્રક્રિયા, પેકેજીંગ આધારીત ઉદ્યોગો, દારૂ ગાળવાની ભઠ્ઠીઓ, બિયરવીયર્સ જેવા ઉદ્યોગો શહેર અને શહેરની આસપાસમાં સ્થાપવા માટેની તકો અહીં ઉત્તમ છે. મદુરાઇ થી પુડુક્કોટ્ટાઇ, કુમ્બકોનમ થી પાપાનાસમ, પટ્ટુક્કોટ્ટાઇ થી ઓર્થાનાડુ જેવા નાના નગરો, હાઇવેથી જોડાયેલા છે તાંજાવુરને ડાંગર મુખ્ય અહાર પાક તરીકે ખેતરોમાં ઉગાડવામાં આવે છે. ડાંગરનું ઉત્પાદન હાલના વર્ષોમાં વધ્યું છે અને તેને મોટા પ્રમાણમાં પડોશી રાજ્યમાં નિકાસ કરવામાં આવે છે, જે તાંજાવુરના અર્થતંત્રમાં વધારો કરી રહ્યું છે. પૂર્ણ ડાંગર ઉત્પાદન 10.615 L.M.T અને 7.077 L.M.T જેટલું જળવાઇ રહ્યું છે.

પર્યટન

તાંજાવુર શહેર રાજ્યનો મુખ્ય પર્યટન વિસ્તાર છે, એક અંદાજા મુજબ 40% પ્રવાસી યુરોપ અને ઉત્તર અમેરિકાથી દક્ષિણ ભારતમાં મોટા મંદિરને દેખવા માટે આવે છે, જે એક હેરિટેજ સ્ટોપ (સંસ્કૃતિક સ્થળ) અને દક્ષિણ ભારતનું મોટું આકર્ષણ કેન્દ્ર છે. ઉત્તર ભારતના મોટા ભાગના રાજ્યોના પ્રવાસીઓ તાંજાવુર જિલ્લામાં આવેલા નવગ્રહ મંદિરની મુલાકાત લેવા માટે અહીં આવે છે. શહેરમાં અનેક 5થી 11 માળની ગગન ચુંબી ઇમારતો છે, જે પ્રવાસીઓની ભીડીને સાચવી શકે છે. તાંજાવુરમાં પર્યટન અર્થતંત્રનું મહત્વનું પાસું છે. પર્યટનની તકોને સમજીને, રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારે તાંજાવુરની પર્યટન પ્રમાણતા અને માળખાનો વિકાસ કરવા માટે મોટું ભંડોળ પૂરું પાડ્યું છે.

વસ્તી-વિષયક માહિતી

ઐતિહાસિક વસ્તી
વર્ષ	વસ્તી	±%
1871	૫૨,૧૭૧	—
1881	૫૪,૭૪૫	+4.9%
1891	૫૪,૩૯૦	−0.6%
1901	૫૭,૮૭૦	+6.4%
1911	૬૦,૩૪૧	+4.3%
1921	૫૯,૯૧૩	−0.7%
1931	૬૬,૮૮૯	+11.6%
1941	૬૮,૭૦૨	+2.7%
1951	૧,૦૦,૬૮૦	+46.5%
1961	૧,૧૧,૦૯૯	+10.3%
1971	૧,૪૦,૫૪૭	+26.5%
1981	૧,૮૪,૦૧૫	+30.9%
1991	૨,૦૨,૦૧૩	+9.8%
2001	૩,૬૫,૭૨૫	+81.0%
Sources: 1871 - 1901: Imperial Gazette of India, Volume 23. Clarendon Press. 1908. 1901 - 2001: "Population growth". Thanjavur municipality website. મૂળ માંથી 2010-07-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2011-01-04.

તાંજાવુર તમિલનાડુનું 11મું સૌથી મોટું શહેર છે જેની વસ્તી 221,185 (2008ના અંદાજ પ્રમાણે) છે. પુરુષોની વસતી 50% અને સ્ત્રીઓની વસતી 50% ટકા છે. સાક્ષરતા મુદ્દે રાષ્ટ્રીય સરેરાશ સારક્ષતા 59.5 ટકા છે જેના કરતા તાંજાવુરમાં 80% જેટલી અંદાજીત સાક્ષરતા છે. જેમાં પુરુષોની સાક્ષરતા 85% અને મહિલાઓની સાક્ષરતા 76% જેટલી છે. તાંજાવુરમાં કુલ વસ્તીના 9% ટકા છ વર્ષની નીચેની વયના છે. મોટા ભાગે અહીં તમિલ ભાષા બોલવામાં આવે છે. માનક ભાષો, કેન્દ્રીય તમિલ ભાષા છે. તેલગુ, તાંજાવુર મરાઠી અને સુરશત્રીઅન્સ સાથે બોલવામાં આવે છે.

તાંજાવુર તાંજાવુર મરાઠી લોકોનું સંસ્કૃતિક અને રાજકીય કેન્દ્ર છે. હિંદુઓ અહીં બહુમતીમાં છે, પણ આ શહેરમાં મુસ્લિમ અને ખ્રિસ્તી લઘુમતી પણ સમાન પણે છે.

તાંજાવુર નગરપાલિકાની રચના 09.05.1866ના રોજ ત્રીજા દરજ્જાની નગરપાલિકા તરીકે થઇ હતી. 1933માં તેને બીજા દરજ્જાની નગરપાલિકા બની ગઇ અને 21.03.43માં તેની પદોન્નતિ પ્રથમ દરજ્જાની નગરપાલિકા તરીકે થઇ અને 01.11.63થી તેની પદોન્નતિ પસંદગીના દરજ્જાવાળી અને ત્યાર બાદ 05.03.1983થી તે ખાસ દરજ્જાવાળી નગરપાલિકા બની ગઇ.

છેલ્લા પાંચ દાયકાઓ દરમિયાન ઉદા. તરીકે 1951થી 1991માં તાંજાવુર શહેરની વસ્તી સમાન પણ વઘી છે. જોકે વિકાસનો દર 1951 અને 1961માં સીમાંત જ રહ્યો અને સમાન વલણ 1981 અને 1991 સમયગાળામાં પણ જોવા મળ્યું. 1951માં આ શહેરની વસ્તી 1 લાખ સુધી પહોંચી હતી અને 1991માં તે 2 લાખ સુધી પહોંચી ગઇ હતી, જેમાં સરેરાશ વિકાસ દર 1951 અને 1991ની વચ્ચે 24.82% રહ્યો હતો. આ શહેરની વસ્તી ગણતરીનો સર્વે તે દર્શાવે હતું કે તેની વસ્તી 2.16 (2001 સુધીમાં) લાખની થઇ જશે, ઓછામાં ઓછી ઔદ્યોગિક તકો હોવા છતાં કુલ શહેરી વસ્તી 4 લાખ (2010ના અંદાજ મુજબ) કરતા પણ વધુ છે, અને તે હાલ પણ વધી રહી છે. વઘતી જતી વસ્તીની વઘતી માંગ સાથે, તાંજાવુર શહેરની નગરપાલિકા મંડળ પણ યોજનાઓ અને પ્રસ્તાવોમાં ફેરફારો કરી રહ્યું છે.

તાંજાવુરનું શહેરી જીવન

સંસ્કૃતિક ફાળો

તાંજાવુરનો સંસ્કૃતિક વિકાસમાં ફાળો જબદસ્ત છે, ચોલા સમયથી હંમેશા પરંપરાગત ચિત્રશૈલીથી લઇને હાલના (એસ રાજમ શૈલી) તે વાતનું યોગ્ય ઉદાહરણ છે. જે કર્ણાટક સંગીતને આપણે આજે જાણીએ છીએ તેને તાંજાવુરમાં ભરતનાટ્યમ તરીકે સંહિતાબદ્ધ કરવામાં આવ્યું હતું. તાંજાવુરની વૈભવી જીવનશૈલીને લીધે કરીને તેના કેટલાક શ્રેષ્ઠ જૂની વસ્તુઓ જેવી કે તાંબા, ટેક્સટાઇલ, પીંથ કાર્ય વગેરે ધરાવે છે, આ ઉપરાંત તાંજાવુર રસોઇ પણ મરાઠા, તેલગુ અને તમિલ રસોઇનું સંકલિત મિશ્રણ છે. વળી, સરસ્વતી મહેલના ગ્રંથાલયમાં ભાગ્યેજ જોવા મળતા હાથપત્રો પણ છે.

પરિવહન

તાંજાવુર શહેરનો પુડુક્કોટ્ટાઇ રસ્તો

ભરેલી બસ

બસ સ્ટેન્ડ

તાંજાવુર શહેરમાં ચાર બસ સ્ટેન્ડ આવેલા છે. તે નીચે મુજબ છે,

જૂનું બસ સ્ટેન્ડ.
નવું બસ સ્ટેન્ડ.
ઉડયમ મલીગાઇ કચેરીની પાસે તિરુવાઇયરુ બસ સ્ટેન્ડ
જૂના બસ સ્ટેન્ડની પાછળ આવેલું એસઇટીસી (SETC) બસ સ્ટેન્ડ.

રસ્તાઓ

તાંજાવુર ચેન્નઇ, કોઇમ્બતુર, તિરુચિરાપલ્લી, પુડુક્કોટ્ટાઇ, મદુરાઇ, તિરુનેલવેલી, કુમ્બાકોનમ, પટ્ટુક્કોટ્ટાઇ, બેંગલોર, અર્નાકુલમ, મર્થાન્ડમ, નગેરકોલી, તિરૂપતિ, તિરુવનન્તપુરમ, ઉટી, અને મૈસુરથી રોંજીંદી બસ સેવાથી સુયોગ્ય રીતે જોડાયેલું છે. પહેલા, તાંજાવુરમાં એક જ બસ સ્ટેશન હતું જે શહેરના મધ્ય ભાગમાં આવેલું હતું. જોકે, શહેરની બહારના વિસ્તારમાં હાલમાં જ એક નવું બસ સ્ટેશન બનાવવામાં આવ્યું હતું, જેથી મુસાફરોની ભીડને સારી રીતે સાચવી શકાય. તાંજાવુર પાસે સારી રીતે જાળવેલી ગૃહ જાહેર પરિવહન પ્રણાલી છે. સરકાર અને ખાનગી બસો નવા અને જૂના બસ સ્ટેન્ડ પર અને જૂના બસ સ્ટેશન અને બહારના નગરો જેવા કે વલ્લમ અને બુદાલુર અને પીલ્લાઇયરપટ્ટી, વલ્લમ પુદુર્સેથી, સેનગીપટ્ટી અને કુરુવડીપટ્ટીથી વારંવાર જોડાયેલી હોય છે. નાની બસોની સેવા જૂના બસ સ્ટેન્ડ અને રેડ્ડીપાલયમની વચ્ચે ચાલુ છે અને સહિયારી રીક્ષા સેવા પણ તાંજાવુર અને ત્રિચી રાષ્ટ્રિય ઘોરી માર્ગ વચ્ચે ચાલે છે.

તાંજાવુરથી જે રાષ્ટ્રિય ઘોરીમાર્ગો પસાર થાય છે તેની સૂચિ:

એનએચ (NH)-67: નાગપટ્ટિનમ - તિરુવરુર - તાંજાવુર - તિરુચિરાપલ્લી - કરુર - કોઇમ્બતુર - ઉટી - કર્ણાટકમાં અરસપરસ એનએચ (NH)-212 પર કાપે છે
એનએચ (NH)-45C: તાંજાવુર - કુમ્બકોન્મ - નેવેલી - પનરુતી - વીક્કાવનદી એનએચ (NH)-45
એનએચ (NH)-226: તાંજાવુર - પુડુકોટ્ટાઇ - તીરુપટ્ટુર - શિવગનગાઇ - મનમાદુરાઇ
એનએચ (NH)-226 વિસ્તરણ: તાંજાવુર - અરીયલુર - પેરામ્બલુર એનએચ (NH)-45


શ્રેણી	લંબાઇ (કિમી)
તાંજાવુર રસ્તાનું નેટવર્ક
રાષ્ટ્રીય ઘોરીમાર્ગ/એક્સપ્રેસ રસ્તાઓ	120.921
રાજ્ય હાઈવે	365.536
નિગમ અને નગરપાલિકાના રસ્તાઓ	490.003
પંચાયત મંડળ અને પંચાયત રસ્તા	5536.11
નગર પંચાયત રસ્તાઓ	432.826
જિલ્લોમુખ્ય અને અન્ય રસ્તાઓ	1745.842
જંગલના રસ્તાઓ	1.3
કુલ (આશરે)	8692.538

^[૭]

રેલવે

તાંજાવુર (કોડ : ટીજે (TJ)) દક્ષિણ તરફી રેલ્વેનો એક મહત્વપૂર્ણ રેલ્વે સ્થળ છે. તાંજાવુર ભારતના મહત્વપૂર્ણ શહેરો અને નગરોથી સારી રીતે જોડાયેલું છે. આ જિલ્લામાં 122.07 કિલોમીટરોની બ્રોડ ગ્રેડ રેલ્વે લાઇન છે જેમાં 20 રેલ્વે સ્ટેશનો આવે છે, કે જે તાંજાવુરથી રાજ્યના મહત્વના કેન્દ્રોને જોડે છે. ભારતના અન્ય શહેરોમાંથી ટ્રેન દ્વારા તાંજાવુર પહોંચી શકાય છે. 'તાંજાવુર જંકશન' ઉતરવાનું સ્ટેશન છે તાંજાવુરથી રોજની ટ્રેનોમાં ચેન્નઇ બેંગલોર, મૈસુર, અર્નાકુલમ, થ્રીસ્સુર, પાલાક્કાડ, કોઇમ્બતુર, ઇરોડ, ત્રિરુપુર, તિરુચિરાપલ્લી, સાલેમ, કારુર, મદુરાઇ, ત્રિરુનેલવેલી, રામેશ્વરમ, ઘર્માપુરીનો સમાવેશ થાય છે, જ્યારે અઠવાડિયાની ટ્રેનોમાં તિરુચેન્ડુર, વિજયવાડા, વિજીઆનાગરમ, નાગપુર, જબલપુર, અલ્હાબાદ, વારાણસી, ભુવનેશ્વર, અને તમામ મુખ્ય શહેરોનો સમાવેશ થાય છે. ટ્રેનના સમય અને ઓન લાઇન રિઝવેશન (ભારતમાં) IRCTC's સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૩-૦૩ ના રોજ વેબેક મશિન (આઇઆરસીટીસી) વેબસાઇટની મુલાકાત લો.^[૭]


તાંજાવુર રેલવે જાળ
	રસ્તાની લંબાઇ (કિમી.)	માર્ગની લંબાઇ (કિમી.)
બ્રોડ ગેજ	96.52	122.07
મીટર ગેજ	કંઇ નહીં	કંઇ નહીં


તાંજાવુરથી જતી એક્સપ્રેસ ટ્રેનોની સૂચિ
આંકડો	નામ
16853/16854	ચેન્નઇ - તિરુચિરાપલ્લી ચોલન એક્સપ્રેસ (દરરોજ)
16175/16176	ચેન્નઇ - નાગોર કમ્બન એક્સપ્રેસ (દરરોજ)
12084/12083	કોઇમ્બતુર - મયીલડુથુરાઇ જાન શતાબ્દી એક્સપ્રેસ (મંગળવાર છોડીને)
16231/16232	મૈસુર - મયીલડુથુરાઇ એક્સપ્રેસ (રોજ)
16865/16866	નગોર - અર્નાકુલમ ટી ગાર્ડન એક્સપ્રેસ (રોજ)
16701/16702	ચેન્નઇ - રામેશ્વરમ બોટ મેલ (રોજ)
18495/18496	રામેશ્વરમ - ભુવનેશ્વર એક્સપ્રેસ (રવિવાર/શનિવાર)
16735/16736	ચેન્નઇ - તિરુચેન્દુર સેન્થુર એક્સપ્રેસ (શુક્રવાર)
12793/12794	ચેન્નઇ - મદુરાઇ જનતા સુપર ફાસ્ટ એક્સપ્રેસ (શુક્રવાર અને રવિવાર)
14259/14260	રામેશ્વરમ - વારાણસી એક્સપ્રેસ (ગુરુવાર/મંગળવાર)
મદુરાઇ - તિરુપતી મિનાક્ષી એક્સપ્રેસ (ટૂંક સમયમાં)

વિમાન

1990ની શરૂઆતમાં, તાંજાવુરને ચેન્નઇથી વાયા વાયુદૂતથી જોડેલી જહાજ સેવા પૂરી પાડવામાં આવતી હતી, જે ઓછા યાત્રીઓને કારણે બંધ કરી દેવામાં આવી. હવે સંપૂર્ણ હવાઇ દળ મથક તાંજાવુરથી સ્ટેશન ફાઇટર (હવાઇજહાજ) અને સુકોઇ જેટ માટે બનાવામાં આવી રહ્યું છે જેમાં યાત્રીઓ માટે નાગરિક સેવા પણ પૂરી પાડવામાં આવશે તેવું માનવામાં આવી રહ્યું છે. સૌથી નજીકનું હવાઇ મથક તિરુચિરાપલ્લી આંતરાષ્ટ્રિય હવાઇ મથક છે જે 50 કિમીના અંતરે આવેલું છે. તાંજાવુર ખાતે હવે એક નવું ગૃહ હવાઇ મથક પણ બની રહ્યું છે.

શાસન

તાંજાવુર એક નગરપાલિકા મંડળ દ્વારા એક ખાસ દરજ્જાની નગરપાલિકાનું પ્રશાસન ચલાવે છે. નગરપાલિકા મંડળના મુખિયા એક અધ્યક્ષ હોય છે જેને મદદનીશ અધ્યક્ષ દ્વારા મદદ કરવામાં આવે છે. શહેરનું મુખ્ય પ્રશાસન કમિશનર દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. નગરપાલિકા મંડળ છ વિભાગો ધરાવે છે સામાન્ય પ્રશાસન, આવક, હિસાબો, એન્જિનિયરિંગ, શહેરી આયોજન અને જાહેર સ્વાસ્થયનો સમાવેશ થાય છે. કાયદાકીય સત્તા એક ચૂંટણી મંડળ દ્વારા કરવામાં આવે છે આ મંડળીમાં 51 સભ્યો હોય છે. આ શહેરે નગરપાલિકા મંડળના સ્થાન માટે પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે.

દક્ષિણ ભારતની પહેલી અંગ્રેજી કોલેજ

શહેરમાં સેન્ટ પીટરની શાળાને રેવ. સી. એફ. સેઝવાર્ટ દ્વારા 1794માં સ્થાપવામાં આવી હતી. આ ભારતની તેવી પ્રથમ શાળા હતી જેમાં ભારતીયોને અંગ્રેજી ભાષામાં ભણાવવામાં આવતું હતું. યુરોપીયન એડેડ રોમન કેથલીક સંસ્થા આ શહેરમાં મોટા પાયે ફેલાયેલી છે. આ શહેરની વસ્તી અંગ્રેજીના તટસ્થ ઉચ્ચારણ સાથે સમુદ્ધ થઇ છે.

શિક્ષણ

તાંજાવુર તેની સંસ્કૃતિ જ્ઞાનના લીધે જાણીતું છે. આ શહેર જાણીતા સરસ્વતી મહેલ ગ્રંથાલયનું ઘર છે, જ્યાં 16મી સદીના અંતની તારીખોના 30,૦૦૦ જેટલા ભાગ્યેજ મળતા હસ્તપત્રો આવેલા છે. હાલ તેને સંપૂર્ણપણે કમ્પ્યૂટરાઇઝ કરવામાં આવ્યા હતા.અહીં અન્ય પણ ગ્રંથાલયો છે, જેમાં કેન્દ્રીય ગ્રંથાલય, તાંજાવુરનો પણ સમાવેશ થાય છે.હાલમાં, તાંજાવુરમાં ચાર યુનિવર્સિટીનો સમાવેશ થાય છે જેમાં તમિલ વિદ્યાપીઠ અને કેટલીક કોલેજો જેમ કે જાણીતી તાંજાવુર મેડિકલ કોલેજનો સમાવેશ થાય છે. અહીં અનેક સંશોઘન કેન્દ્રો પણ છે, જેમાં પેડ્ડી પ્રોસેસીંગ રિસર્ચ કેન્દ્ર (હાલમાં, ઇન્ડિયન ઇનસ્ટીટ્યૂટ ઓફ કોપ પ્રોસેસિંગ ટેકનોલોજી) અને સોઇલ એન્ડ વોટર રિસર્ચ સેન્ટરનો સમાવેશ થાય છે. ચિત્ર:Tamil University.JPJ

મેડિકલ કોલેજો: '

તાંજાવુર મેડિકલ કોલેજ(તમિલનાડુની ચોથી મેડિકલ કોલેજ, જેની સ્થાપના 1959માં થઇ)

વિદ્યાપીઠો: '

શાસ્ત્રા (SASTRA)

વિદ્યાપીઠ

પ્રિસ્ટ (PRIST) વિદ્યાપીઠ
પેરીયર મનીઆમ્મઇ વિદ્યાપીઠ
તમિલ વિદ્યાપીઠ

એન્જિનિયરિંગ કોલેજો: '

અંજલાઇ અમ્મલ મહાલિંગમ એન્જિનિયરિંગ કોલેજ ((એએએમઇસી (AAMEC))
વન્ડાયાર એન્જિનિયરિંગ કોલેજ
પીઆર (PR) એન્જિનિયરિંગ કોલેજ
પોન્નીયાહ રામાજાયમ કોલેજ ઓફ એન્જિનિયરિંગ એન્ડ ટેકનોલોજી (પીઆસીઇટી (PRCET))
કિંગ્સ કોલેજ ઓફ એન્જિનિયરિંગ (કીસીઇ (KCE))
સેન્ટ જોસેફની કોલેજ ઓફ એન્જિનિયરિંગ એન્ડ ટેકનોલોજી
પરીસુથમ ઇન્સ્ટિટયૂટ ઓફ ટેકનોલોજી એન્ડ સાયન્સ (પીઆઇટીએસ (P I T S))
એસ-સલામ કોલેજ ઓફ સલામ કોલેજ ઓફ એન્જીનિયરીંગ અને ટેકનોલોજી

પેરામેડિકલ કોલેજ: '

મન્નાઇ નારાયનાસમી કોલેજ
અરાસુ પેરામેડિકલ કોલેજ
કોનગ્રનડુ કોલેજ ઓફ નર્સિંગ
અવર લેડી ઓફ હેલ્થ કોલેજ ઓફ નર્સિંગ

કૃષિ '

ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટીટ્યૂટ ઓફ ક્રોપ પ્રોસેસિંગ ટેકનોલોજી

સ્વયંશાસિત કોલેજો: '

એ.વી.વી.એમ શ્રી પુશપમ કોલેજ (સ્વાયત્ત) પૌન્ડી, તાંજાવુર જિલ્લો એ. વીરાઇયા મેમોરીયલ શ્રી પુશપમ કોલેજ, જેની સ્થાપના 1956માં થઇ હતી, તાંજાવુરથી 12 કિલોમીટર રાષ્ટ્રિય ઘોરીમાર્ગ 67 પર નાગપટ્ટિનમના રસ્તા પર તે આવી છે. 85 એકરના આ કોલેજ કેમપ્સ એનએએસી (NAAC) ઓળખપત્ર સાથેની આ કાલોજ ચાર તારક છે
રાજાહ સેર્ફોજી સરકારી કોલેજ
મહિલાઓ માટેની કુન્તવાઇ નાચ્ચીયાર સરકારી લલિત કળાની કોલેજ

કળા, વિજ્ઞાન અને પ્રબંઘક અભ્યાસો: '

સનમુઘા આર્ટ, સાયન્સ, ટેકનોલોજી અને સંશોઘનની એકેડમી

તમીલવેલ ઉમામહેશ્વરનાર કરન્થી લલિત કળા કોલેજ
ના. મુ. વેંકટસામી નટ્ટાર કોલેજ
નલ્લી કુપુસામી વુમન્સ કોલેજ
વિજ્ઞાન અને મેનેજમેન્ટની ભરત કોલેજ
મરુઘુપાન્ડીઅર કોલેજ
વિવેકનંન્ધા કોલેજ
અડીકલા મથા કોલેજ
અડીકાલા મથા ઇન્સ્ટીટ્યૂટ ઓફ મેનેજમેન્ટ
બોન સેકોર્સ કોલેજ
અબી & અબી કળા અને વિજ્ઞાની કોલેજ
સ્વામી વિવેકાનંદ કળાને વિજ્ઞાનની કોલેજ
અન્નાઇ વાઇસન્કાન્ની કળા અને વિજ્ઞાનની કોલેજ
ગનાનામ સ્કૂલ ઓફ બિઝનેસ (જી એસ બી (G S B))
પી આર ઇન્સ્ટીટ્યૂટ ઓફ મેનેજમેન્ટ

નર્સિંગ કોલેજો: '

મન્નાઇ નારાયણસામી સ્કૂલ ઓફ નર્સિંગ
તાંજાવુર મેડિકલ કોલેજ

પોલિટેકનીક કોલેજો: '

પેરીયાર સેન્ચ્યૂરી પોલિટેકનીક
વન્ડયાર પોલિટેકનીક
સીસીએમઆર (CCMR) પોલીટેકનીક
શનમુગ પોલીટેકનીક

બી.એડ (B.Ed) કોલેજો '

ડૉ. એસ. આર. જે. કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન
મરુથુ પાન્ડીઅર કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન
બોન સેકોર્સ કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન
ભરત કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન
જોન બ્રીટ્ટો કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન
પી આર કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન

ડૉ. વેલાઇચમી નડાર કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન ફોર વુમન

શિક્ષણ તાલીમ સંસ્થાઓ '

સેન્ટ જોહ્ન ડે બ્રીટ્ટો શિક્ષક તાલીમ સંસ્થા
મરુથુ પાન્ડીર શિક્ષક તાલીમ સંસ્થા

શાળાઓ '

મેક્સવેલ મેટ્રીક્યુલેશન ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
ભારતી વિદ્યાલય મેટ્રિક શાળા
(1893માં સ્થાપના) કલ્ણાયસુંદરમ ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા કે એચ એસ (K H S)
ડોન બોસ્કો મેટ્રિક ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
કમલા સુબ્રમનીયમ મેટ્રિક ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળ (કે એસ એમ એસ (K S M S))
એક્સીલિયમ શાળા
સ્કેર્ડ હાર્ટ ગર્લ્સ ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
શ્રી વેંકટેશ્વર મેટ્રિક ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
બ્લાકે ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
વીરારાગાવા ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
ઉમામહેશ્વર ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
રાજાહ્સ ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
સેન્ટ જોસેફ કન્યાઓની ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
સેન્ટ એન્ટોની્સ ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
કન્યાઓની ક્રિસ્ટીન ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
સેન્ટ પીટર્સ ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા (18મી સદીમાં સેચવાર્ટ દ્વારા સ્થાપવામાં આવેલી આ શાળા પહેલા કોલેજ હતી પાછળથી શાળા ફેરવી દેવામાં આવી અને તે દક્ષિણ ભારતમાં આવેલી પ્રથમ તેવી કોલેજ જે અંગ્રેજીમાં ભણવતી હતી)
સેવન્થ-ડે મેટ્રિક ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
મહર્ષિ વિદ્યા મંદિર ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
યગપ્પા મેટ્રિક સાર્વજનિક શાળા
તમરાઇ આંતરાષ્ટ્રિય શાળા (ટી આઇ એસ (T I S))
ઇ ડી થોમસ ઉચ્ચ માધ્યમિક શાળા
ઓરીએન્ટલ ઉચ્ચ શાળા
કેન્દ્રીય વિદ્યાલય

પૂર્ણ તાંજાવુર જિલ્લાની 11 નગરપાલિકા શહેરોનો પ્રવેશમાર્ગ

તમિલનાડુના ત્રિચી, મુદુરાઇ, કોઇમ્બતુર જેવા 4 ભૌગોલિક જિલ્લાઓ (તાંજાવુર, નાગપટ્ટિનમ, તિરુવરુર અને કરઇકાલ)ના બીજા ટિઅર માટેની રેલ્વે અને રસ્તાનો એક માત્ર પ્રવેશદ્વાર અને મુખ્ય કેન્દ્ર તાંજાવુર છે. આ ચાર ભૌગોલિક જિલ્લાઓમાં 11 નગરપાલિકાઓના શહેરોનો સમાવેશ થાય છે જેના નામ આ પ્રમાણે છે કુમ્બકોનામ, કરઇકલ, કૂથનલુર, મન્નારગુડી, મયીલ્લાદુર્દુરાઇ, નાગાપટ્ટીનમ, પટ્ટુક્કોટ્ટાઇ, શ્રીર્કાઝી, થીરુથુરાઇપોન્ડી, તિરુવરુર, વેદારાન્યામ અને અનેક નાના શહેરો જેમાં અડુડુરાઇ, અય્યામપેટ્ટાઇ, કુટ્ટાલમ, નાન્નીલમ, નેડામાન્ગલમ, ઓરાથાનાડુ, પેરાવુરાની, પાપાનાશમ, તીરુબુવનમ, તારાન્ગમ્બડી, તિરુવાઇયરુ, વલન્ગઇમન, વેઇલન્કન્ની છે, આ શહેરો જૂના પૂર્ણ તાંજાવુર જિલ્લાના ભાગ છે જે તમિલ નાડુના કોઇ પણ શહેર માટે ખૂબ જ અસામાન્ય ભાગ છે.

માળખું અને બુદ્ધિશાળી વર્ગ

શહેરની વસ્તીમાં દાક્તરો, કેળવણીકારો, અધિકારીઓ, રાજકારણીઓ, વારસાગત પ્રવાસીઓ, ધર્મપ્રણાલી આપનારા કરતા થેન્કજુવર આપનારા તમિલ નાડુની બીજા સ્તરના શહેરો કરતા વધુ અહીં વઘુ છે. શહેરની વસ્તીએ સરળતાથી નવા આર્થિક વિકાસને સ્વીકારી અને અપનાવી લીધો છે.

તાંજાવુર અને તિરુચિરાપલ્લીની વચ્ચે આવેલા રાષ્ટ્રિય ધોરીમાર્ગ પરનો ચાર રસ્તાની પટ્ટીઓ (ફોર લેન) પર આવેલ વિશાળ જમીન વિસ્તાર એક આશ્રિત શહેરના વિકાસ કરવા માટેનું એક આદર્શ સ્થળ છે જ્યાં તેની સાથે ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજીના માળખા પણ આવેલા છે. આ વિસ્તારમાં ત્રણ તકનીકી વિદ્યાપીઠો અને એક એનઆઇટી (NIT) ત્રિચી, એક પ્રબંધક સંસ્થાન (ગનાનામ બિઝનેસ સ્કૂલ) આવેલી છે. જે વિશાળ વિસ્તાર તેઓએ ઉપયોગમાં લીધો છે તે ખેતીવાડી માટે ઉપયોગમાં લઇ શકાય તેમ છે.

મનોરંજન અને સિનેમા

મુખ્ય ઉદ્યાન '

સીવગંગા ઉદ્યાન
રાજારાજન મનીમન્ડપમ
થોલકપ્પીઅર સ્કેર ખાતે તમિલ કોન્ફરન્સ મેમોરિયલ ટાવર

સિનેમા '

જીવી સ્ટુડિયો સીટી એ/સી ડીટીએસ - એક 5 સ્ક્રીનવાળું મલ્ટીપ્લેક્સ

શાંતિ એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)
કમલા એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)
શિવાજી એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)
જી વી એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)
જી વી ગોલ્ડ એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)

રાજારાજન એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)
એડીએલએબીએસ (ADLABS) રાની પેરેડાઇઝ એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)(રિલાયન્સ)
વિજયા A/C DTS
જ્યૂપીટર એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)
અરુલ એ/સી ડીટીએસ (A/C DTS)
યગપ્પા 70mm ડીટીએસ (DTS)
રાજા કલાઇરન્ગમ
થીરુવલ્લુવર (સરકારી)
પરવીન
કુમારન

તાંજાવુરમાં સામાન સાથેની હોટલો

પરીસુથમ હોટેલ
સંગમ હોટેલ
હોટેલ ઓરીએન્ટલ ટાવર
હોટલ ગનાનામ
પીએલએ રેસિન્ડસી
હોટલ ટેમ્પલ ટાવર
હોટલ તમિલનાડુ
હોટલ રમાનાથ

હોટલ

હોટલ અન્જનાસ એ/સી (A/c) માંસાહારી-શાકાહારી પારિવારિક રેસ્ટોરન્ટ
હોટલ નંદા એ/સી (A/c) માંસાહારી-શાકાહારી પારિવારિક રેસ્ટોરન્ટ.

છાપું

દિનકરન, દીનાતન્થી, દીનમલર

રેડિયો સ્ટેશનો

તમિલ એફએમ FM, પેરીયાર એફ એમ FM

ટીવી ચેનલો

ક્યૂ ટીવી
અન્બુ ટીવ,
મીરા ટીવી ,
સીવી ટીવી
કરન ટીવી
સન ટીવી

તાંજાવુરના લોકો

Further information: List of people associated with Thanjavur district

સંદર્ભો

↑ "The Hindu dated 29 October 2006". મૂળ માંથી 9 નવેમ્બર 2006 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 4 જાન્યુઆરી 2011.
↑ http://www.madhyakailas.org/kovilgal10.html સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૭-૨૨ ના રોજ વેબેક મશિન ધ લેજન્ડ ઓફ તંજાન
↑ Southern India: Its History, People, Commerce, and Industrial Resources. Somerset Playne. 1914. પૃષ્ઠ 465. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ)
↑ "Brihadeeswarar Temple". મેળવેલ 2006-09-14.
↑ ફોલિંગ રેન જેનોમિસ, ઇન્ક (Inc) - તંજાવુર
↑ ધ હેન્ડબુક ઓફ ઇન્ડિયા પ્રકાશન વિભાગ, ભારત, માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય દ્વારા
↑ ^૭.૦ ^૭.૧ [22] ^ [૧] સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૧૦-૦૯ ના રોજ વેબેક મશિન

આ લેખ ની કેટલીક માહિતી પબ્લિક ડોમેન જ્ઞાનકોશ 1911 Encyclopædia Britannica માંથી લેવાયેલી છે. તાંજાવુરના જાણીતા લેખક વી. નવભારતી થીરુ.અય્યાસામી વન્ડયર, સ્વતંત્ર સેનાની, નગરપાલિકાના ચેરમેન અને જેમણે જૂનું બસ સ્ટેન્ડ તેમના નામે બનાવ્યું છે તે

બાહ્ય લિંક્સ

તાંજાવુર જિલ્લાની અધિકારિક વેબસાઇટ સંગ્રહિત ૨૦૦૬-૦૨-૦૩ ના રોજ વેબેક મશિન
http://www.mongabay.com/igapo/India.htm
http://www.techtanjore.com સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૨-૦૧ ના રોજ વેબેક મશિન - તાંજાવુર વિષે જાણવાની મૂળભૂત સાઇટ
WWW.HOLYINDIA.ORG/THANJAVUR સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૧-૧૬ ના રોજ વેબેક મશિન
યુત્તીરમેરુર - શહેર જેમાં ચોલાઓના શાસન આંતરિક પ્રશાસન અને ચૂંટણી પ્રક્રિયા વિશે શિલાલેખોમાં જણાવામાં આવ્યું છે
ડૉ. એસ. આર. જે. કોલેજનું શિક્ષણ- * ફોટાગ્રાફિક ફીટ , ફન્ટલાઇન વોલ્યુમ 24 - ઇસ્યૂ 10 :: મે 19-જૂન. 01, 2007
અંજન્તા ઓફ સાઉથ , ફન્ટલાઇન, વોલ્યૂમ 24 - ઇસ્યૂ 10 :: મે 19-જૂન 01, 2007
[૩] સંગ્રહિત ૨૦૧૩-૦૮-૦૪ ના રોજ વેબેક મશિન તાંજાવુરની જિલ્લા વિકાસ અઘિકાર
[૪] ચોક્કસ વસ્તી
[૫] સંગ્રહિત ૨૦૧૨-૧૨-૨૯ ના રોજ વેબેક મશિન

બાહ્ય કડીઓ

ગુજરાતી વિશ્વકોશમાં તાંજાવુર.

[1] "The Hindu dated 29 October 2006". મૂળ માંથી 9 નવેમ્બર 2006 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 4 જાન્યુઆરી 2011.

[2] ttp://www.madhyakailas.org/kovilgal10.html સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૭-૨૨ ના રોજ વેબેક મશિન ધ લેજન્ડ ઓફ તંજાન

[southernindia-3] Southern India: Its History, People, Commerce, and Industrial Resources. Somerset Playne. 1914. પૃષ્ઠ 465. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ)

[4] "Brihadeeswarar Temple". મેળવેલ 2006-09-14.

[5] ફોલિંગ રેન જેનોમિસ, ઇન્ક (Inc) - તંજાવુર

[ધ-6] ધ હેન્ડબુક ઓફ ઇન્ડિયા પ્રકાશન વિભાગ, ભારત, માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય દ્વારા

[tjstat-7] ૭.૦ ^૭.૧ [22] ^ [૧] સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૧૦-૦૯ ના રોજ વેબેક મશિન

[૧]

[૨]

[૩]

[૪]

[૫]

[૬]

[૭]